Türkiye Beyaz Eşya Sanayiinin Rekabet Gücü

AB içinde beyaz eşya sanayiinin rekabet gücü incelendiğinde, Almanya’nõn yaratõlan brüt katma-değer açõsõndan en iyi durumda olan ülke olduğu görülmektedir. 1991 yõlõnda bu değer, Almanya’da 3.256, Fransa ve İngiltere’de 1.000 euro civarõnda, 1990 yõlõnda İtalya’da ise 1.648 euro’dur. İtalya’da verimlilik 1984-90 yõllarõ arasõnda kayda değer oranda artmõştõr. Türkiye beyaz eşya sanayiinde ise, aylõk yaratõlan brüt katma-değer, 1997 yõlõnda 3.600 dolar civarõnda gerçekleşmiştir. AB ülkeleri karşõlaştõrma bazõ

farklõ yõllarda olmakla beraber, Türkiye’de bu sektördeki verimliliğinin yüksek olduğu görülmektedir.

Türkiye beyaz eşya sanayiinde işgücü maliyeti, 1997 yõlõnda aylõk ortalama 550 dolar civarõnda olmuştur. 1991 yõlõnda bu maliyet: Almanya’da 2.543, Fransa’da 721, İngiltere’de 598, İspanya’da 481 ve 1990 yõlõnda, İtalya’da 1.163 euro olmuştur. İşgücü maliyetinin brüt katma-değer içindeki payõ AB’deki başlõca üreticilerde yüzde 70-80 arasõnda olup sadece İspanya’da yüzde 61’dir. Fakat bu oran Türkiye’de yüzde 15 civarõndadõr. Bu maliyet yapõsõ, Türkiye’nin işgücü maliyeti açõsõndan üstün konumda olduğunu göstermektedir. Katma-değerin üretim içindeki payõ AB’ de başlõca ülkelerde ortalama yüzde 35 civarõnda, işgücü maliyetinin katma-değer içindeki payõ da ortalama yüzde 75 olarak alõndõğõnda, işgücünün nihai ürün içindeki payõ yüzde 26 civarõndadõr. Türkiye’de bu oran yüzde 6 mertebesindedir. Bu da ülkemizin yüzde 20 civarõnda net işgücü maliyeti üstünlüğü olduğunu göstermektedir.

AB’de sabit yatõrõmõn amortismanõ ülkemize göre yüksektir. Çalõşan başõna Almanya’da 119, İtalya’da 30, İngiltere’de 25, Fransa’da 21 euro olan, teknoloji yenileme yatõrõmlarõ, Türkiye’de 1997 yõlõnda sadece 13 dolar olmuştur. Fakat, yatõrõmlar açõsõndan Türkiye’nin durumunun çok iyi olduğu görülmektedir. 1997 yõlõnda çalõşan başõna toplam yatõrõm 385 dolar iken, 1991 yõlõnda Almanya’da 396, Fransa’da 169, İngiltere’de 84, 1990 yõlõnda İtalya için ise 263 euro olduğu görülmektedir.

1997 yõlõ girdi-çõktõ sonuçlarõna göre çalõşõlan işçi-saat başõna yaratõlan katma-değer ile ölçülen işgücü verimliliği imalat sanayii ortalamasõnõn üstündedir. 22 sektörlü imalat sanayii sõnõflamasõ içinde yedinci en yüksek katma-değer yaratõlan sektördür. Fiyat-maliyet ve kar marjõ katsayõlarõ imalat sanayii genel ortalamasõ civarõndadõr. Sektörün katma-değer yaratma gücünün yüksek oluşu göreli olarak diğer sektörlere göre rekabet gücünün daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Sektör içi ticaret katsayõsõnõn imalat sanayii genel ortalamasõnõn çok üzerinde olmasõ, bu sektörün dünya ile bütünleşerek üretim faaliyetlerini yaptõğõnõ göstermektedir. Bu da sektörün rekabet gücüne olumlu yönde etki eden bir etmendir. Bazõ girdileri ucuz ve kaliteli olarak sağlayan yabancõ üreticilerin düşük fiyatlarõndan yararlanõlmakta ve nihai ürün maliyeti düşürülmektedir.

1989-96 döneminde, İhracat-İthalat oranõ incelendiğinde genellikle net ithalatçõ olunmasõna rağmen, imalat sanayii genelinde durumun daha iyi olmamasõndan dolayõ sektör dõş ticaretinin, imalat sanayii dõş ticaret dengesini olumlu yönde etkilediği görülmektedir.

Gümrük birliği sonrasõnda ithalat nüfuz oranõ hõzla artarak yüzde 20- 30’lar seviyesine ulaşmõştõr. Sektör, yurt içi piyasada da rekabetle karşõlaşmõştõr. Diğer bir açõklõk göstergesi olan uluslararasõ rekabete açõklõk katsayõsõ, 1989 yõlõnda 0,13 iken, 1998 yõlõnda 0,47’ye ulaşmõştõr. Sektör, AB ile gümrük birliği süreci başladõğõnda ihracata daha büyük önem vermiş ve dünya piyasalarõna açõlma sürecini başlatmõştõr. Bu süreçte, gümrük birliğinin çok önemli bir payõ vardõr. Sektör artõk dünyaya çok daha açõk bir yapõya kavuşmuş olup, üzerindeki rekabetçi baskõlar artmõştõr.

1989-98 yõllarõ arasõnda sektördeki ihracat artõş hõzõ imalat sanayii genel ortalamasõnõn üstünde gerçekleşmiştir.

Ürünleri talebe göre geliştirme yönünde yapõlan ar-ge çalõşmalarõ sonucunda üretim süreçlerine olan hakimiyet artmõş ve ürünler itibariyle yerlileştirme faaliyetinde de gelişmeler gözlenmiştir. Beyaz eşya ürünlerinin yerlilik oranlarõnda, 1987-93 yõllarõ arasõnda artõş gerçekleşmiştir. Bulaşõk makinasõnda yerlilik oranõ yüzde 40’dan yüzde 70’ler seviyesine, buzdolabõnda yüzde 72’den Yüzde 74’e, gazlõ fõrõnlarda yüzde 81’den, yüzde 90’õn üzerine çõkmõştõr.

rağmen sürekli artarak, 1993 yõlõnda orta düzeye, 1995-96 yõllarõnda ise yüksek düzeye ulaştõğõ görülmüştür.

Beyaz eşya sanayiinde başlõca ihracatçõ (ithalatçõ) ülkeler ve ihracat (ithalat) değerleri milyon dolar olarak 1996 yõlõ için şöyledir:ABD 2.995(5.697), Almanya 5.786(4.715), Çin 2.593(329), Fransa 3.048(3.044), İngiltere 1.467(2.255), İspanya 1.238(1.300), İtalya 7.344(1.224), Japonya 1.094(1.419), G. Kore 2.003(404), Meksika 1.283(335), Türkiye 349(395). Türkiye bu sektörde, 2006 yõlõnda kadar 2 milyar dolarõn üzerinde ihracat potansiyeli yakalayabilecek konumdadõr.

ABD ve İngiltere beyaz eşya sanayii rekabet gücünde dönem boyunca değişim gözlenmemekle beraber düşük seviyede olmuştur. Almanya’nõn rekabet gücü yüksek düzeyden orta düzeye inmiştir. ABD ve Almanya gibi ülkelerdeki beyaz eşya sanayicilerinin uluslararasõ yatõrõmlar yapmalarõ, ülkelerin rekabet güçlerinin, mevcut durumundan nispeten daha düşük ölçülmesine neden olabilmektedir. G. Kore ve Çin’in ihracatõ önemli oranlarda artmaktadõr. Çin’in 1.084 milyon dolar olan 1992 yõlõ beyaz eşya sanayii ihracatõ, 1996 yõlõnda 2.593 milyon dolara çõkmõştõr. Fransa’nõn ilgili dönemde rekabet gücünde iyileşmeler olmuştur. İtalya’nõn yüksek seviyedeki rekabet gücü artarak devam etmektedir. Japonya’nõn sektörde rekabet gücü düşme yönündedir. Diğer bir önemli ihracatçõ ve rekabet gücü yüksek ülke Meksika’dõr. 1990 yõlõnda 109 milyon dolar olan ihracatõ, 1996’da 1 283 milyon dolara yükselmiştir.

Sektörde rekabet gücü artan ülkeler, işgücü maliyetlerinin düşük olduğu ülkelerdir. Uluslararasõ yatõrõmlar hem işgücü maliyeti ucuz olan hem de ileride iyi bir pazar olma niteliği gösteren ülkelerde yoğunlaşmaktadõr.

Türkiye için ürün bazõnda yapõlan yerli kaynak maliyeti analizine göre 1987 yõlõnda buzdolabõ ve gazlõ fõrõn üretimi alanlarõnda dünyaya göre rekabet gücü üstünlüğü olduğu ve 1993 yõlõnda bu üstünlüğün azalmasõna rağmen sürdüğü görülmektedir. Çamaşõr ve bulaşõk makinasõnda ise rekabet gücünün nispi olarak buzdolabõ ve gazlõ fõrõna göre daha az olduğu tespit edilmiştir.

1989-96 yõllarõ arasõnda RCA, RCA-2 ve OECD+Çin’den oluşan bölgedeki ihraç pazar payõ gelişimi dikkate alõnarak yapõlan rekabet gücü değerlendirmesinde yine benzer sonuçlara ulaşõlmõştõr. Sektörün önemli ihraç malõ olan buzdolabõ ile derin dondurucu, gazlõ-elektrikli fõrõnlar ve pişirici ürünler alanõnda ülkemizin yüksek düzeyde rekabet gücü vardõr. Bu ürünlerdeki başlõca yüksek düzeyde rekabetçi ülkeler ise İtalya, Macaristan, G. Kore gibi ülkelerdir. Daha çok yurtiçi piyasaya dönük olarak üretim yapõlan çamaşõr makinasõ, bulaşõk makinasõ ve elektro-mekanik ev aletleri alanõnda ise rekabet gücünün çok zayõf olduğu tespit edilmiştir.