AB İmalat Sanayiinin ABD ve Japonya’ya Göre Rekabet Gücü

(Highlights On Industrial Competitiveness, DRI)(HOIC)

HOIC Çalõşmasõnda, AB’nin ihracat yapõsõnda ABD ve Japonya’ya göre daha az ihtisaslaşma olduğu ve bu ölçütün AB’nin karşõlaştõrmalõ üstünlüğünü göstermede yeterli bir ölçüt teşkil etmeyebileceği belirtilmektedir.

Coğrafi ihtisaslaşma: bir ülkenin dõş ticaretini hõzla büyüyen pazarlara yönlendirip, bu bölgelerde ortaya çõkacak yeni imkanlar dolayõsõyla, dõş ticaretinin daha hõzlõ artacağõ bir bölgeye yönlenmiş olmasõdõr. Böyle bir pazarda ihracatçõ ülkenin de karlõ çõkma ihtimali daha yüksektir. Daralan ve/veya rekabetin çok yoğun olduğu, firmalarõn pazardan çekilmeye zorlandõğõ bölgelerde dõş ticaretin yoğunlaşmasõ, ihracatçõ ülke için yanlõş bir coğrafi ihtisaslaşmadõr. AB coğrafi ihtisaslaşmasõ da ABD ve Japonya’ya göre bir zayõflõk oluşturmaktadõr.

Maliyetten kaynaklanan rekabet gücünde sektörlerden bir kõsmõnda nispi birim işgücü maliyeti açõsõndan 1987-94 yõllarõ arasõnda iyileşmeler görülmüştür. Bunun nedeni ise temel olarak AB’nin verimliliğinin artõş hõzõnõn ABD ve Japonya’dan daha yüksek olmasõdõr. Bu sektörler arasõnda ilaç, temel kimya, deri ürünleri ile büro ve bilgi işlem makinalarõ ile uzay ekipmanlarõ vardõr.

İhraç pazarlarõndaki pay artarken iç piyasa paylarõndaki düşmeler genel olarak dõş ticaret performanslarõnõn kötü görünmesine yol açmaktadõr.

Avrupa sektörlerini etkileyen diğer iki önemli faktör ise ar-ge ve yenilik yapma gücüdür. Avrupa’nõn ana araştõrma konularõna rakiplerine nazaran daha büyük ağõrlõk verdiği ve teknolojiyi doğrudan etkileyen ticari yenilikler konusunda yetersiz kaldõğõ tespit edilmiştir.

Aynõ konuya, birliğin değişik çalõşmalarõnda yer verilmiştir. Ayrõca, AB’nin teknolojide öncülük yaptõğõ sektör yoktur.

AB’de yeni patentlerin payõ pek çok sektörlerde sürekli düşmektedir, bunun istisnasõ uzay alanõ olup, özellikle elektronik alanõnda hõzlõ bir düşüş görülmektedir.

AB’nin makro ekonomik göstergeleri olumlu iken, rekabet gücünü kõsa ve orta vadede sağlayamamasõ, makro ekonomik faktörlerin (üretim maliyetleri, kurlar, talep durumu) ticarete dayalõ rekabet gücünü açõklayamamasõna delil teşkil etmektedir. Sektörel ve yapõsal unsurlar da ülkelerin dõş ticaret performanslarõnõ etkilemektedir.

Ar-ge, en önemli fiyat dõşõ rekabet faktörü olup AB’nin pek çok yüksek teknolojili sektörde durumunun kötü oluşu, ar-ge sisteminin sorgulanmasõna neden olmaktadõr.

1982-1994 yõllarõ arasõnda mal ve hizmetler alanõnda AB dõş ticareti fazla vermiştir. 1989’dan sonra dõş ticaret dengesi fazlasõ hõzla artmaya başlamõş ve 1994 yõlõnda GSYİH’nõn yüzde 3,6’sõ oranõna ulaşmõştõr. Hatta Japonya’nõn 1994 yõlõndaki yüzde 2,1 oranõndaki dõş ticaret fazlasõndan da yüksektir. ABD ise aynõ dönemde yüzde 2 ile yüzde 3 oranõnda sürekli dõş ticaret açõğõ vermiştir. ABD dõş ticaret dengesi açõğõ arttõkça, AB ile Japonya’nõn dõş ticaret fazlasõ daha hõzlõ artmõş olup ABD dõş ticaret açõğõ azaldõkça da dõş ticaret fazlalarõ azalmõştõr. AB ile Japonya’nõn dõş ticareti ABD’ye simetrik bir gelişme göstermiştir.

Mal ve hizmetlerdeki dõş ticaret dengesi hizmetler, ana mallar ve imalat sanayii mallarõ olarak üç unsura ayrõştõrõlabilir. Hizmetler alanõnda GSYİH’nõn yüzde 1,1’i oranõnda fazla vermekte olup, ana mallarda da 1994 yõlõnda yüzde 2,5’a ulaşan fazlaya rağmen imalat sanayii dõş ticaret dengesindeki fazlasõ 1982-1991 yõllarõ arasõnda yüzde 2,0’den yüzde 0,1’e doğru bir düşüş

Japonya’nõn imalat sanayii dõş ticaret fazlasõ ise genel dõş ticaret seviyesinin her zaman üstünde olmuştur. Japonya’nõn imalat sanayii dõş ticaret fazlasõ da 1985’deki yüzde 9 seviyesinden, 1994’de yüzde 5,65 seviyesine inmiştir.

Yurtiçi talebin hõzla arttõğõ dönemlerde ithalat hõzla artmakta ve bu durum dõş ticaret dengesini olumsuz etkilemektedir. AB’de talebin nispeten yavaş arttõğõ dönemlerde (1982-85) ise dõş ticaret fazlasõ artmaktadõr.

AB’nin dõş ticareti incelendiğinde iki önemli karakteristiği hemen göze çarpmaktadõr. ABD ve Japonya’ya göre daha az ihtisaslaşmõş olup, sektörel ve coğrafi ihtisaslaşmasõnda da zayõflõklar söz konusudur. 3 haneli NACE sektörleri itibariyle inceleme yapõldõğõnda, ihracatõ toplam ihracatõn yüzde 3’ünden fazla olan sektörlerin ihracatõ, toplam imalat sanayii ihracatõnõn yüzde 30’undan azdõr. Aynõ oranlar ABD için yüzde 51, Japonya için ise yüzde 62 oranõndadõr.

Fakat bu oranlarõ ihtisaslaşmanõn göstergeleri olarak yorumlamak zordur, çünkü bu göstergeler ülkenin büyüklüğü ile de ilişkilidir. Küçük bir ülke de az sayõda sektörde ihtisaslaşmaya yönelebilir.

Karşõlaştõrmalõ üstünlüğün yapõsõnõ belirlemede genel ihtisaslaşma yerine, göreceli sektörel ve coğrafi ihtisaslaşma incelenmektedir.

Sektörel ihtisaslaşma oranõ, sektörün imalat sanayii içindeki ihracat payõnõn, OECD’nin aynõ sektörünün ihracat içindeki payõna bölümü ile bulunur. Oranõn 1 civarõnda çõkmasõ sektörel ihtisaslaşmanõn OECD’ye yakõn olduğu ve ihtisaslaşmanõn olmadõğõnõ, eğer 1’den büyük ise sektörel ihtisaslaşmanõn olduğunu gösterir. Bu oran eğer 1’den küçük ise sektörde ihtisaslaşmanõn yetersiz olduğunu gösterir.

Buna göre karşõlaştõrmalõ üstünlük oranõnõn 1,5’den büyük olduğu sektörler yüksek düzeyde, 1,2 ile 1,5 arasõndaki oranda da orta düzeyde göreceli rekabet gücünü gösterdiği varsayõlarak inceleme yapõlmõştõr.

AB’nin ilaç, ev aletleri, deri, ayakkabõ, giyim ve mücevher imalatõnda, ABD’nin uzay ekipmanlarõ alanõnda, Japonya’nõn ise büro-bilgi işlem makinalarõ, tüketim elektroniği, taşõtlar ve ölçüm aletleri sektörlerinde yüksek düzeyde karşõlaştõrmalõ üstünlüğü olduğu görülmektedir.

Orta düzeyde karşõlaştõrmalõ üstünlüğü olan sektörler ise AB için mineral yağlarõn rafinesi, metal eşyalar, tekstil ile basõm ve yayõm sektörleridir.

ABD’de orta düzeyde karşõlaştõrmalõ üstünlüğü olan sektörler büro-bilgi işlem makinalarõ, tüketim elektroniği, gõda-içki-tütün ile basõm ve yayõm sektörleridir. Japonya’nõn da demir dõşõ metal, sanayi tipi elektrik ekipmanõ ile telekomünikasyon ve diğer profesyonel elektronik ürünleri sektörlerinde orta düzeyde karşõlaştõrmalõ üstünlüğü olduğu görülmektedir.

Bu değerlendirmeden sonra denebilir ki:

- ABD, yalnõz uzay ekipmanlarõ alanõnda yüksek düzeyde karşõlaştõrmalõ üstünlüğe sahiptir ve elektronik ile ilgili alanlarda da nispeten rekabet gücüne sahiptir.

- Japonya ulaşõm araçlarõ ve elektronik alanlarõnda yüksek düzeyde karşõlaştõrmalõ üstünlüğe sahip olduğu görülmektedir.

- AB’de çok sayõda karşõlaştõrmalõ üstünlüğü olan küçük sektörler olduğu; bunlarõn tekstil ve kimya alanlarõnda ve birbirleriyle bütünleşmesi düşük olan sektörler olduğu görülmektedir.

AB’de yüksek karşõlaştõrmalõ üstünlüğü olan sektörlerin imalat sanayii içindeki payõ yüzde 3’den azdõr. Sadece kimya ve tekstil sektörlerinde yüzde 5 civarõndadõr. Fakat Japonya’da karşõlaştõrmalõ üstünlüğü olan sektörlerden her

başarõlõ olan sektörlerin desteklenmesi politikasõnõn amacõna ulaştõğõ görülmektedir.

Uyarlanmõş karşõlaştõrmalõ üstünlük katsayõsõ sektördeki ihracatõn ithalata oranõnõn OECD toplamõnda da aynõ orana bölünmesi ile bulunur. Bu döviz kurlarõnda ve iş çevriminde meydana gelen etkileri arõndõrma imkanõ sağlar. Bu oran 1’den büyük ise imalat sanayii geneline göre dõş ticaret performansõnõn iyi olduğunu gösterir.

Orta ve yüksek düzeyde uyarlanmõş karşõlaştõrmalõ üstünlüğün olduğu sektörlerin dõş ticaret içindeki payõ ortalama olarak AB’de yüzde 1,0 civarõnda olup ABD için yüzde 1,4 ve Japonya için ise yüzde 2,5 oranõndadõr.

Bu tür makro sektörel değerlendirmeler daha alt sektörlerde meydana gelen, yüksek katma değer yaratan sektörleri görmeyi engelleyebilir.

Bir ülkenin hõzla büyüyen ve yüksek katma değeri olan sektörleri eğer durağan ihracat pazarlarõna yönelir ise bu sektörlerin ülkeye faydasõ sõnõrlõ olur. AB ihracatõ daha çok yavaş büyümenin olduğu alanlarda yoğunlaşmõş durumdadõr. 1987-93 yõllarõ arasõnda, en hõzlõ büyüyen (% 100) ihracat bölgeleri Yeni Sanayileşen Ülkeler (NIC), Çin, Orta ve Doğu Avrupa ile Güney Amerika’dõr. En yavaş (% 30) büyüyen bölgeler ise OPEC, Afrika, EFTA, Diğer Asya Ülkeleri ile AB’nin kendisidir.