Türk-Yunan İlişkilerine Yönelik Algılamalar

Türkiye ve Yunanistan arasında işbirliği, savunulması kolay gerçekleştirilmesi ise zor olmuştur. 1930 ve 1950’lerde gerçekleştirilmeye çalışılan işbirliği çabaları başarılı olamamış ve etkili işbirliği çabaları ancak 1999’larda gerçekleştirilmiştir. 1999’da iki ülkede farklı zamanlarda meydana gelen depremlerle hız kazanan iyi ilişkiler birçok alanda işbirliğini de beraberinde getirmiştir. Ancak depremlerin yumuşamanın asıl

94

nedeni olduğunu söylemek yanlış olacaktır. Nitekim depremler öncesinde iki ülke yöneticileri arasında diplomatik diyalog başlamış, depremler sayesinde kamuoyunun da desteğinin alınmasıyla hız kazanmıştır. Anket sonuçlarından, bu durumun Yunanistan’da ki öğrenciler açısından farklı algılandığı görülmüştür.

Şekil 1. 1999 sonrasında Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan yumuşamanın nedeni, iki ülkede farklı zamanlarda meydana gelen depremlerdir.

Nitekim Şekil 1’de “1999 sonrasında Türkiye ile Yunanistan arasında yaşanan yumuşamanın nedeni, iki ülkede farklı zamanlarda meydana gelen depremlerdir” ifadesi ile öğrencilerin bu konuda ki görüşlerine başvurulmuştur. %65,55’i yumuşamanın depremlerden kaynaklandığını, %34,45’ i ise tersini düşünmektedir. Sonuçlardan da anlaşıldığı gibi, Öğrencilerin çoğu, depremlerin iki ülke arasındaki yumuşamanın asıl nedeni olarak görmektedir.

95

Şekil 2. Türkiye Başbakanı, Bakanlar ve bir grup iş adamı tarafından 14-15 Mayıs 2010’da gerçekleştirilen Atina ziyareti, ilişkiler için olumlu bir adımdır.

Yunanistan’daki ekonomik krizin tırmandığı 14-15 Mayıs 2010 tarihinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, bakanlar ve bir grup iş adamı tarafından iki ülke arasında işbirliğini geliştirmek amacı ile Atina ziyareti gerçekleştirilmiştir. Ziyaret sırasında her ne kadar Kıbrıs, Ege ve Azınlıklar gibi temel meseleler ile ilgili gelişme kaydedilmese de, ilişkiler açısından olumlu mesajlar içermiş ve iki ülke arasında yirmi iki konuda işbirliği anlaşması imzalanmıştır

Ziyaretin Yunanlı öğrenciler tarafından algılanışının ölçüldüğü Şekil 2’de “Türkiye Başbakanı, bakanlar ve bir grup iş adamı tarafından gerçekleştirilen Atina ziyareti, ilişkiler için olumlu bir adımdır” ifadesi yer almıştır. Bu ifadeye öğrencilerin %72,26 ‘sı katılmış, %27,73’ü katılmamıştır. Sonuçlardan anlaşıldığı gibi iki ülke arasında gerçekleştirilmeye çalışılan diyalog ortamı, karşılıklı güveni tesis edecek girişimlerin önünü açmak ve uzun vadede karşılıklı tehdit algılarını belirgin bir biçimde değiştirmek açısından önemli bir görüşme olmuştur.

96

Şekil 3. İki ülke arasında karşılıklı güvenin sağlanması için silahlanmanın karşılıklı olarak azaltılmasını uygun buluyorum.

Yunanistan, AB ve Balkan ülkeleri arasında silahlanmaya en büyük payı ayıran ülkedir. Yunanistan’ın silahlanmaya büyük miktarlar ayırmasının en önemli sebebi “doğudan gelen tehdit” yani Türkiye’dir. Türkiye ile arasında ki sorunlardan dolayı Yunanistan, silahlanmaya büyük pay ayırmaktadır (Yavuz, 2010). İki ülkenin de silahlanmayı arttırması sorunların çözümünü daha da zorlaştırmış, iki ülke arasında güvensizliğin de göstergesi olmuş ve ilişkilere karşılıklı güvenin getireceği olumlu hava göz ardı edilmiştir. Silahlandırılmanın azaltılması Yunanistan için bütün yönetimlerin gerçekleştirmeye çalıştığı söylem olmuş; fakat Türkiye’den tehdit gelebileceği endişesiyle başarılamamıştır. En son Yunanistan’ın 2010 da yaşadığı ekonomik kriz sonucunda savunma harcamalarını azaltılması gereği bir kez daha gündeme gelmiştir.

İki ülke başbakanlarının yaptığı görüşmeler neticesinde silahlanmanın azaltılması kararı

alınmıştır. Bu kararın alınması her ne kadar Yunanistan’daki krizin zorunlu bir sonucu gibi görünse de iki ülke arasında ki tehdit algılamasının azaldığını da göstermektedir. Bu konuda öğrencilerin algısının ölçüldüğü Şekil 3’de İki ülke arasında karşılıklı güvenin sağlanması için silahlanmanın karşılıklı olarak azaltılmasını uygun buluyorum” ifadesine öğrencilerin %72,5’i katılmış, %27,5’i ise katılmadığını belirtmiştir. Sonuçlardan anlaşıldığı gibi öğrencilerin yarısından fazlası silahlandırılmanın azaltılması görüşünü paylaşmıştır.

97

Şekil 4. Türkiye ile Yunanistan arasında vizelerin kaldırılmasını olumlu buluyorum.

Türkiye ve Yunanistan ortak tarihi paylaşmaları, birbirine yakın komşu ülke olmaları gibi nedenlerle merak uyandırmakta ve karşılıklı olarak ziyaretler yoğun olarak gerçekleşmektedir. Fakat bilindiği gibi Yunanistan, Türkiye’ye geçişte vize sıkıntısı yaşamazken, Türkiye Yunanistan’a geçişlerde sorun yaşamaktadır. 2010 Mayıs ayında Başbakan Erdoğan’ın Atina ziyareti bu konuda görüşmelerin yapılması açısından önemli olmuş; fakat görüşmeler sonunda ancak yeşil pasaporta vize engeli kalkmıştır. Bu anlamda Şekil 4’te Türkiye ile Yunanistan arasında vizelerin kaldırılmasına olumlu bakıyorum” ifadesi sunularak öğrencilerin bu konudaki görüşlerine başvurulmuştur.

İfadeye, öğrencilerin 84,82 si katılırken, %15,18’i ise katılmamıştır. Sonuçlardan açık

98

Şekil 5. Yunanistan’ın Türkiye’ye karşı politikaları başarılıdır.

Yunanistan, Türkiye politikalarında 1996 yılında Kostas Simitis’in iktidara gelmesi ile büyük dönüşüm yaşayarak milliyetçi söylemlerden uzak bir siyaset izleyeceğini açıklamıştır. Yunanistan’ın Kostas Simitis ile değişen Türkiye politikası, sonrasında değişen hükümetlerde de çok fazla değişikliğe uğramamış, Türk-Yunan ilişkilerinde diyalogun önemini vurgulamıştır. Türk düşmanlığı değil, Türk dostluğu seçimlerde ön plana çıkan yaklaşım olmuştur.

Şekil 5’te “Yunanistan’ın Türkiye politikaları başarılıdır” ifadesiyle öğrencilerin

Yunanistan’ın değişen Türkiye politikası konusundaki algısı sorgulanmıştır. Sonuçlardan da anlaşıldığı gibi Yunanlı öğrencilerin %34,45’i Yunanistan’ın son dönemdeki Türkiye politikalarını başarılı bulurken, %65,45 i başarılı bulmamaktadır.

99

Şekil 6. Türkiye’yi, Yunanistan’ın yanında dost ülke olarak görüyorum.

Yunanistan da Türkiye, uzun yıllar boyunca “doğudan gelen tehdit” olarak algılanmış ve Türk düşmanlığı siyasilerin oy toplama aracı olmuştur. Fakat 1999 sonrasında yaşanan süreç siyasiler ve halk tarafından Türk dostluğunun öneminin vurgulandığı söylemlere şahit olmuştur. Bu anlamda 1999 Ağustos ve Eylül aylarında meydana gelen depremlerle daha da hız kazanan Türk-Yunan ilişkilerindeki yumuşama dönemi birçok anlamda ilişkilerdeki iyileşmeyi temsil etmektedir. Karşılıklı olarak üst düzey ziyaretler başlamış, birçok alanda antlaşmalar imzalanmış ve yumuşamanın etkisi hemen hemen her alanda hissedilmeye başlanmıştır. Geçmişten bu yana süregelen önyargıların silinmesi kolay olmasa da 1999 sonrası yumuşama ilişkilerdeki önyargının ve güvensizliğin giderilmesi konusunda beklentileri arttırmıştır.

Şekil 6’da “Türkiye’yi Yunanistan’ın yanında dost ülke olarak görüyorum” ifadesiyle

yaşanan bu olumlu gelişmelerin öğrenciler üzerinde etkisi öğrenilmeye çalışılmıştır. “Dost” ifadesinden her ne kadar geçmişte yaşanan uyuşmazlıkları önyargıları silebilecek bir anlam beklenmese de, en azından yumuşamanın öğrenciler üzerindeki etkisinin hissedilmesi açısından önemli bir ifade olabileceği düşünülmüştür. Fakat sonuçlara baktığımızda algının bu yönde olmadığı görülmüştür. Bu ifadeye katılanların oranı %29,41 ile sınırlı kalmış, %70,59’u ise katılmamıştır. Sonuçlar, Türk-Yunan ilişkilerinde yönetimlerin karşılıklı güveni tesis edecek girişimlerde bulunsalar ve dostluk mesajları verseler bile toplumsal algıların değişmesi için ciddi bir zamana ihtiyaç olduğunu göstermektedir. 1999 sonrası gelişmeler her ne kadar halk tabanında

100

da yumuşamayı temsil etse de, iki ülke toplumları arasında birbirleri ile ilgili olarak var olan olumsuz algılar değişmeden “düşman”dan dost algısına geçiş söylemlerinin gerçekçi olmadığını göstermektedir. Oranlar, Yunanistan toplumunun genel algısını temsil etmemektedir; fakat sınırlı bir alan da olsa öğrencilerin algısı konusunda fikir vermesi açısından önemlidir.

Şekil 7. Türk-Yunan ilişkilerinin önümüzdeki yıllarda daha da gelişeceğine inanıyorum.

Türkiye ile Yunanistan arasında 1999 depremlerden sonra hız kazanan yumuşama her ne kadar iki ülke arasında ki sorunların çözümünde beklenen etkiyi gösteremese de birçok alanda hissedilmiştir. 1999 sonrasından günümüze kadar gelen süreçte ülkeler arasında diplomatik ziyaretler gerçekleştirilmiş, iki tarafta sorunların kaynağı olan güvensizliğin aşılması için girişimlerde bulunmuşlar ve ilişkilerin geleceğine dair iyi niyetlerini belirtmişlerdir. En son 2010 Mayıs ayında Başbakan Erdoğan’ın kalabalık bir grupla yaptığı Yunanistan ziyareti sırasında birçok konuda imzalanan antlaşmalar ve geliştirilen diyalog ortamı ilişkilerin geleceğine ilişkin umutlar taşımaktadır.

Yunanlı öğrencilerin bu konudaki algısının ölçüldüğü Şekil 7’de “Türk-Yunan ilişkilerinin önümüzdeki yıllarda daha da gelişeceğine inanıyorum” ifadesine öğrencilerin 56,67’i katılıyorum derken, %43,33’ü ise katılmamıştır. Sonuçlardan da anlaşıldığı gibi öğrencilerin çoğu, başlayan yumuşamanın sonraki yıllarda ilişkilerin daha da gelişmesine olumlu etki yaratacağı konusunda aynı görüşe sahiptir.

101