Türkçe Eğitiminde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Ġlkeler

Öğretmenin harekete geçmesini sağlayan ve uygulamalarında yol gösteren kılavuz fikirlerin yer aldığı ilkelerden Türkçe eğitiminde göz önünde bulundurulması gerekenler Ģu Ģekildedir:

- Bireye Özgü Öğretim Ġlkesi (Göçer, 2017: 305-308).

Bu ilkeler arasından “Yeni Alfabe ve Ġmla Dersleri” adlı eserde bulunanlar ise Ģunlardır:

5.5.1.1. Bütünlük Ġlkesi

Türkçe dersi bilmenin yanı sıra bildiklerini de beceriye dönüĢtürme; anlama, kavrama ve düĢünceleri ifade etmenin ön planda olduğu bir derstir. Türkçe öğretiminde anlama ve anlatma beceri alanlarının dil bilgisi kurallarından ve dil bilgisel yapılarının iĢlevlerinden yararlanılır. Bu da dilin kuralları ile becerileri arasında arka planda bir bütünlük gerektirir. Dil bilgisi alanları ile dört temel beceri alanları birbirlerinin bütünleyicisi ve tamamlayıcı olarak görülmektedir. Bu sebeple dinleme, konuĢma, okuma ve yazma becerileri ile dil bilgisi konuları birlikte yürütülmelidir. (Göçer, 2017: 306)

Söz konusu eserde bu ilke okuma ve yazma becerisi olarak öne çıkmaktadır.

Eserin genelinde Latin harfleri öğretilmeye çalıĢılmıĢ özellikle de eski imladan farkları üzerinde durulmuĢtur. Müellif, bu sebeple eski imladan yazılıĢ ve okunuĢ olarak farklılıklarını daha iyi göstermek için her iki alfabeyi kullanarak bir karĢılaĢtırma yapmıĢtır. Bu karĢılaĢtırmaların yanı sıra derslerin içerisinde yer yer okuyuculara hitap ederek tavsiyelerde bulunmuĢtur. Müellif, bu tavsiyelerden okuma becerisine yönelik olarak okuyuculardan dersleri okumalarını, ezberlemelerini ve derse çalıĢmalarını istemiĢtir:

48

“ġu mutalaaları mahzâ temrin olsun diye yazıyorum. Bu dersleri ögrenmek içün –her ders gibi- onları bir çok defa‟ okumak, ezberlemek, mümkünse biriyle müzakere itmek lâzım. Bu dersleri en az yüz defa‟ tekrar itmegi reca idiyorum ki itiyâd hâsıl olsun.” (Ġleri, 1928: 40).

Aynı zamanda müellif, yazma becerisine yönelik olarak okuyuculardan dil bilgisi kitaplarına baĢvurmadan yüz mastar bulmalarını, bunları kalın ve ince olarak ikiye ayırmalarını ve kiplere göre çekimlemelerini istemiĢtir:

“Tecrübe ile sabitdir ki bir i‟tiyâdın husuli içün yalnız kaideyi görmek, okumak ve hatta ezberlemek kâfi gelmez. Fazlaca temrin lazımdır ki i‟tiyâd hâsıl olsun. Bunun içün karielerimize Ģunı tavsiye ideriz: Kendileri hiç olmazsa yüz masdar bulsunlar. Bunun içün mütedavil sarf kitaplarına müracaat itmeseler daha iyi olur. Bu masdarları aramak da bir mümarese teĢkil ider. Sonra bunları kalın ve ince (yani “mak”li ve “mek”li) olmak üzre ikiye ayırınız.

49

Bunı müta‟kıb yüz tanesini de siga Ģekline koyub yazınız. Zan iderim ki yüz siga yazıldıkdan sonra i‟tiyâd geregi gibi hâsıl olur. Yalnız kaideyi bilmeyüb istirahate çekilmek, bi-l ahire, i‟tiâdsızlık neticesinde yanlıĢ yapmayı istilzâm ider.

Yazıda gaib (bilmek) degil, (i‟tiyâd ve meleke) dir.

Ġ‟tiyâd ise (tekrar)ın bir semeresidir” (Ġleri, 1928: 68).

5.5.1.2. Hayatîlik Ġlkesi

Öğrencileri gerçek yaĢama hazırlamaları hedeflenen bu ilkede öğretmenler öğrencilerin günlük hayatlarında iĢlerine yarayan bilgi ve becerilerin kazandırılmasına öncelik verirler. Öğrencilerin bilgiyi hayatta kullanabilmeleri bakıĢ açısı öğrencilere kazandırılmalıdır (Göçer, 2017: 307).

1928 yılı Latin alfabesinin kabulüne kendini hazırlayan ve Kasım ayında kabul edilmesiyle yeni bir döneme geçilen bir yıl olması açısından önem arz etmektedir.

Celal Nuri Ġleri‟nin söz konusu eseri ise okuyucularını baĢlı baĢına yaĢama hazırlama eseri olarak kaĢımıza çıkmaktadır. Latin alfabesi kabul edilmeden bir müddet önce kaleme alınan ve okuyuculara sunulan bu eser, okuyuculara Latin alfabesini tanıtmak ve öğretmek amacıyla yazılmıĢtır. Dolayısıyla okuyucularını günlük hayatlarında iĢlerine yaracak bilgi ve becerilerin kazandırılmasına öncülük eden bir yapıt olmasıyla dikkat çekmektedir. Eser genel olarak hayatîlik ilkesini bünyesinde barındıran bir eserdir.

5.5.1.3. Bilinenden Bilinmeyene Ġlkesi

Bireyin öğrendiği bilgiler bir sonraki öğrenmelerinin temelini oluĢturacağından öğrenme bir süreçtir. Bunun için öğretmeye öğrencilerin bildiklerinden baĢlanması ve yeni bilgilerin önceki bilgilerle iliĢkisi kurularak verilmesi sağlanmalıdır (Arslan, 2017: 245).

Söz konusu eserde müellif, öncelikle eski imladan bahsetmiĢ daha sonra yeni imlayı anlatarak eskisinden farkını ortaya koyarak örneklerle açıklamıĢtır:

50

“Pek mühim ihtar: Sonı sesli harfle biten bütün kelimelerde (dir) in ilk harfi d dir; asla t degildir.

Ġcmal: Dimekki eski imlada „ale‟s-seviyye (dir) yazdıgımız kelimecik orta saiti itibariyle dır, dir, dur, dür Ģekillerine giriyor.

(dir) in birinci harfi: Kelimenin t, Ģ, s, p, k, h, f, ğ (ç) den (baĢka) bir harf ise (dir)in baĢ harfi D dir.

Eger bu sekiz harfden biri ise T dir. Misaller:

O.T. L.A.

Ç açdir; ağaçdir açtır; ağaçtır F kofdir; sofdir koftur; softur H günahdir; külahdir günahtır; külahtır K akdir; kapakdir aktır; kapaktır P Arapdir; sapdir Araptır; saptır S sesdir; kafesdir sestir; kafestir ġ beĢdir; eĢdir beĢtir; eĢtir

T atdir; etdir attır; ettir” (Ġleri, 1928: 76).

51 5.5.1.4. Bireye Özgü Öğretim Ġlkesi

Öğrenciye görelik ve öğretimi bireyselleĢtirme olarak da bilinen bu ilke dersin iĢlenmesinde öğrencinin ihtiyaçlarını ve bireysel farklılıklarını esas alır. Öğretimde öğrencilerin tanınmasını, etkinliklerin öğrencilerin özellik ve ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi gerektiğini savunur. Öğrenci merkezli olan bu ilke; ilgi, ihtiyaç, beklenti ve yetenekleri gibi unsurlar dikkate alınarak etkili öğretim gerçekleĢtirmeyi amaçlar (Göçer, 2017, s. 308-309).

Söz konusu eserin sekizinci dersinde ise müellif, öğretilen kurallarının Türkçe bilenler için olduğunu ve yabancılar için dil bilgisi kitabının lazım olduğunu belirtmiĢtir:

“ĠĢi anladık: ġu dört muhaffef kelime, bir kelimeye iltisak iderse, tasvit ahengi kaidelerine, kanunlarına tevfikan Ģekilden Ģekle giriyor.

Dili Türkçe olanlar bu yüzden asla sıkıntı çekmezler.

Hatta, o derece ki yukarıdaki tahlilden çıkan kaideleri bellemek bile kendileri içün zaid bir külfetdir.

Ağzınızdan çıkdığı gibi sâitleri sıralayınız.

Bunun güçlügi yabancılar içündir. Onlar içün de mükemmel bir sarf kitabı lazımdır.

Bu derlerimiz ise münhasıran bizim içündir, ecnebiler içün degil.” (Ġleri, 1928: 54).

52

Aynı zamanda müellif Fransızca bilenler ve Fransızcaya aĢina olanlar için Türkçenin yeni imlası olan Latin alfabesiyle Fransızcayı karĢılaĢtırmalı olarak izaha giriĢmiĢtir. Bunu da Ģu cümleler ile belirtmiĢtir:

“Fransız Harfleri Sizi Aldatmasın

Fransızcayı alıĢkın olanlar bir ĢaĢırma devresi geçiriyorlar. Karielerimizden Fransızcayı bilenler içün bir mukayese tablosı arz idecegiz: Rumlar, Ermeniler, Yahudiler bu mukayeseden müstefid olacaklardır.