TÜRBÜLANS YÖNETĠMĠNE ĠLĠġKĠN LĠTERATÜR ĠNCELENMESĠ

Çalışmanın bu kısmında literatürde türbülans kavramını yönetim ya da örgütsel bağlamda konu edinen çalışmalar incelenmiştir. Türbülans olgusunu yönetim ve örgüt bağlamında inceleyen kapsamlı çalışmalara rastlanılmamıştır. Yönetim ve örgütsel bağlamda türbülans konusundaki çalışmalar incelendiğinde az sayıda ve sınırlı bazı konuları içeren araştırmaların olduğu görülmüştür.

Iansiti (1995) türbülans ortamında ürün geliştirmeyi konu edinen çalışmasında, hızla değişen çevrelerde ürün geliştirme performansının güçlendiricileri üzerinde odaklanmıştır. Çalışma bilgisayar teknoloji geliştirmesi alanında yürütülmüştür.

Çalışmada rakipler arasında yüksek teknik belirsizlikler ile karakterize olan bilgisayar sistemleri ve ileri düzey işlemcilerin araştırma ve geliştirme performansının büyük farklılıklar gösterdiği ifade edilmiştir.

Bennett (1999) ise küçük ve orta ölçekli hayır kurumlarına yönelik yaptığı çalışmada para toplamada, diğer bir deyişle kaynak sağlamada, türbülans durumunun önemli bir faktör olduğu saptanmıştır. Lojistik regresyon analizi bulgularına göre türbülans çevresinin belirleyici bir faktör olduğu görülmüştür.

Kuivalainen ve arkadaşlarının (2004) çevresel türbülansın etkilerinin uluslararası performansta lider karakteristikleri konu edinen çalışmada, bilgi yoğun işletmeler ile geleneksel endüstri girişimlerinin uluslararası sürecindeki farklılığı incelenmiştir.

Finlandiya küçük ve orta ölçekli işletmeler araştırma kapsamına alınmıştır.

Çalışmanın sonuçları, bilgi yoğun işletmeler, diğer endüstri işletmelerine göre uluslararası büyümede daha yoğun gelişme göstermişlerdir. Genellikle çevresel türbülans, uluslararası performansta, yoğun bilgi firmalarından, diğerlerine göre daha belirgin bir indikatör olarak saptanmıştır.

82 Mason (2007) çalışmasında, dış çevrenin yönetim ve strateji üzerindeki etkisini karmaşıklık teorisi bağlamında araştırma konusu yapmıştır. Çalışmada kalitatif teknikler kullanılarak, derinlemesine görüşme ve doküman analizi ile veriler bilgi teknolojisinde ve ambalaj endüstrisindeki iki işletmeden sağlanmıştır. Çalışmanın sonunda daha başarılı işletmeler, türbülans ortamında radikal, hızlı ve ezber bozan stratejiler kullanmaktadırlar. İkinci husus ise daha başarılı işletmeler, durağan çevrede daha geleneksel yönetim ve stratejiler ve daha formal strateji planlama aktiviteleri uygulamaktadırlar.

Oparanma ve arkadaşlarının (2009) türbülans çevresinde hastane yönetimi için stratejiler ve Nijerya örneği adlı çalışmada, hastene endüstrisindeki işletmelerin yönetiminin, türbülans ortamındaki stratejilerinin tasarlanması, araştırma konusu yapılmıştır. Diğer bir konu ise türbülans iş çevresinde, hizmet sektörünün nasıl mücadele etmiş olduğunu ortaya çıkarmaktır. Çalışmada hipotezler ki-kare analizi ile test edilmiştir. Çalışmanın sonucunda işletmelerin ve işletmelerin çevresinin ve dış çevresinin etkisinin, işletme stratejisi ile, anlamlı bir etkisinin olduğu saptanmıştır.

Çalışmada türbülans ortamındaki herhangi bir işletmenin planlama, stratejik planlama ve uygulama formülasyonu ile yönetibileceği sonucuna varılmıştır.

Boyne ve Meier (2009) çalışmada çevresel türbülans, örgütsel istikrar ve kamu hizmeti performansı adlı çalışmada literatürde dış çevrede oluşan türbülansın, kamu hizmeti performansına zararlı etkileri olduğu konusunda ortak bir görüş olduğu ifade edilmiştir. Ancak türbülansa en iyi tepkinin, örgüt yapısını korumak mı yoksa örgüt yapısını değiştirmek mi olduğu konusunda, daha az bir uzlaşı olduğu görülmüştür.

Bu düşüncelerden hareketle kamu kurumlarında büyük bir örneklem ile çalışmada türbülans, örgütsel istikrar ve performans arasındaki ilişki sınanmıştır. Çalışmanın sonuçları türbülansın performans üzerinde negatif etkisinin olduğu ve bunun içsel örgütsel değişikliklerle artırıldığı görülmüştür.

Pavlou ve El Sawy’in (2010) çalışmasında yeni ürün geliştirmede doğaçlama ve dinamik yeteneklerin göreli etkileri, farklı türbülans seviyelerinde karşılaştırma konusu yapılmıştır. Sonuçlar dinamik yeteneklerin ılımlı türbülans ortamında, rekabet üstünlüğünün başlıca tahmin edicisi olduğu, doğaçlama yeteneklerin yüksek türbülans ortamında tamamen belirleyici olduğu saptanmıştır.

83 Autry ve arkadaşlarının (2010) teknolojik türbülansın etkileri ve tedarik zinciri genişliği kabulü ve adaptasyonu adlı çalışmada, tedarik zinciri teknolojisinin, izleyen uygulamaları ve kullanım amaçları araştırma konusu yapılmıştır. Sonuçlar teknoloji türbülansında, firmanın algıladığı fayda, kullanım kolaylığı ve firmanın tedarik zinciri teknolojisi kullanım amacının daha güçlü olduğu görülmüştür.

Melton (2017) türbülans testi ve yönetsel ağ belirleyicilerinin araştırılması adlı çalışmasında bilim insanlarının ortak görüşünün, türbülans çevresinin ya da diğer bir ifadeyle türbülans ortamının, kamu hizmet performansına zararlı etkleri olduğu düşüncesinden hareketle bir araştırma yapmıştır. Türbülansın hem içsel hem de dışsal örgüt çevresinde örgütün amaçlarına, bazen de varlığına, negatif yönde etkiler oluşturan bir durum olduğunu ifade etmiştir. Bütün bunlara karşılık türbülansın yönetsel stratejiyi nasıl etkilediği konusunda az sayıda bilim insanın çalıştığını belirtmiştir. Çalışmada yönetsel stratejinin, dışsal çevreye doğru nasıl değiştiği ve yöneticilerin türbülans ile mücadelede ne gibi değişimler yaşadığı incelenmiştir.

Çalışma kamu örgütlerinde yapılmıştır. Araştırmanın kapsamına Texas’taki kadın okul yöneticileri alınmıştır. Çalışmanın bulgularında, kadın okul yöneticilerinin, türbülans zamanlarında networking aktivitelerinin azaldığını göstermiştir. Papatya ve ark. (2019) işletme rekabetinde stratejik esneklik, çevresel türbülans, işletme yetenekleri ve performans arasındaki ilişki Ankara ilinde faaliyet gösteren otel işletmelerinde araştırma konusu yapılmıştır. Çalışmada çevresel türbülans ile stratejik esneklik arasında aynı yönlü ilişkinin olduğu saptanmıştır.

Yukarıda verilen literatür incelemesi neticesinde görüldüğü gibi, bu çalışmanın temel amacı olan, işletmenin dış çevre türbülans derecesini belirlemeye yönelik ve aynı zamanda, işletme iç çevresinde karşılaşabileceği türbülans durumunda, işletme yönetim faaliyetini konu edinen çalışmalar yapılmamıştır. Bu yönüyle bu çalışma, literatürdeki eksikliği gidermeye katkıda bulunan bir çalışma niteliğindedir. Bu çalışmanının konu etmiş olduğu sorunsal, sorunsalı çözmeye yönelik önerilen model ve çözümü, çalışmanın sonraki bölümlerinde verilmiştir.

84 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

YÖNTEM

Bu bölümde, çalışmanın giriş kısmında tanımlanan ve açıklanan, türbülans yönetimi sorunsalının amacı doğrultusunda, çözümü amaçlayan yöntem verilmiştir.

Çalışmanın yöntemi iki temel başlık altında açıklanmıştır. Birinci kısımda türbülans yönetim modeli ve algoritması verilmiştir. Yöntemin ikinci kısmında ise türbülans yönetim modeli ve algoritmasında kullanılan teknikler, analizler ve programlar açıklanmıştır.