Sivil toplum kuruluşlarının toplumsal sorunları algılama şekilleri, içinde bulundukları kentle, halkla ve kamu kuruluşlarıyla olan ilişkileri, bu kuruluşların başarılarında doğrudan belirleyici bir rol oynar. Bir sorun karşısında takınılacak tutum o sorunun nasıl algılandığı ile doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda, bölgenin sosyo-ekonomik olarak görece az gelişmiş olmasına karşın, görüşülen STK’ların yarıdan fazlası, bulundukları şehrin sivil toplumun gelişmesine çok uygun olduğunu belirtmişlerdir.
Bu yargıya kısmen katılanları da birlikte düşündüğümüzde, bu önermeye katılanların oranı yüzde 74’e çıkmaktadır. Bu durum, STK’ların içinde bulundukları olumsuz sosyal koşullara rağmen, kuruluşlarının ve diğer STK’ların gelişimine dair bir iyimserlik besledikleri yönünde yorumlanabilir.
Halkın STK’ların kendi “faaliyetlerine” karşı duyarlılığı konusundaki iyimserlik, şehrin
“sivil toplumun gelişimine uygun” olup olmadığı sorusuna verilen cevapların oldukça altındadır. Zira görüşülen STK’ların yaklaşık yüzde 25’i bu önermeye tamamen, yaklaşık yüzde 30’u ise kısmen katılmıştır. Halkın sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerine karşı duyarsız olduğuna inanan STK’ların oranının yarıdan biraz az olması da dikkate
değer bir noktadır. Kimi STK’larla yapılan yüz yüze görüşmelerde, toplumun STK faaliyetlerine karşı ilgisiz, duyarsız ve bilinçsiz olduğu yolunda STK temsilcilerinden ciddi serzenişler alınması, bu durumu doğrular niteliktedir.
Tablo 1: Aşağıdaki İfadelere Katılıyor musunuz?
Katılıyorum Kısmen
katılıyorum Fikrim
yok Katılmıyorum Bulunduğumuz şehir sivil toplumun
gelişimine çok uygundur 51,4 22,6 1,3 24,8
Bulunduğumuz şehirde halk sivil toplum
faaliyetlerine duyarlıdır 25,7 30,4 2,5 41,4
Bulunduğumuz şehrin sorunlarını
çözmeye katkıda bulunuyoruz 68 25,1 6,9
Devlet bizim gibi kuruluşların gelişimine
katkıda bulunmalıdır 95 2,2 0,3 2,5
Devlet bize engel çıkarmasın başka bir
şey istemiyoruz 34,5 16 2,5 47
Yerel yöneticiler genelde bize karşı yapıcı
bir tutum sergiliyorlar 43,3 22,6 1,9 32,3
Kamu kurumlarının verdiği proje
destekleri hakkında yeterince bilgimiz var 30,1 26,6 11,9 31,3 Uluslararası proje veren kuruluşlar
hakkında yeterince bilgimiz var 22 22,3 12,9 42,8
Araştırma kapsamındaki STK’ların yüzde 68’i, yaptıkları etkinliklerin bulundukları şehrin sorunlarını çözmede olumlu katkı sağladığına inanmaktadır. Bu durum, STK’ların toplumsal sorunların çözümünde katkıda bulunduğuna ilişkin genel yargı ile uyumludur ve önceki sorularda görülen olumlu ve iyimser yaklaşımın devamı niteliğindedir.
STK’lar, yüzde 95 gibi çok büyük oranla devlet desteği beklemekte, fakat çelişkili bir biçimde yaklaşık yarısı engel çıkarmaması dışında devletten bir katkı beklemediklerini ifade etmektedirler. Bu durum aslında STK’ların, devletin kendi çalışmalarında engel çıkarmamasının bir tür destek olarak algıladıklarını göstermektedir. Normalde sivil toplum geleneği ve bilincinin yüksek olduğu yerlerde STK’ların büyük çoğunluğu, kendilerini devletten özerk bir alanda kurumlaşan sivil girişimler olarak nitelendirerek, devletten bir katkı beklemezler. Devlet katkısının bir STK’yı devlete bağımlı bir oluşum haline getireceği endişesi ile hareket eden STK’ların varlığı çok önemlidir. Bir STK için devletten istenecek en önemli katkı, faaliyetlerine bir engel çıkarmamasıdır. Bu açılardan bölgedeki STK’ların büyük çoğunluğu, ideal anlamda STK olmaktan uzak olup devletin kendilerine maddi ve manevi ciddi katkı sunmasının gerekli olduğuna inanmaktadırlar. Bunun nedeni, bölgedeki STK’ların maddi güç ve yeterli gelirden yoksun olmalarının yanında, gerek STK kurucularında gerekse toplumda sivil toplum ve STK gerçeği hakkında yeterli bilinç düzeyinin oluşmamasıdır.
STK’ların yaklaşık yüzde 43’ü, yerel yöneticilerin kendilerine karşı yapıcı bir tutum takındığına inanmakta, yaklaşık yüzde 32’si ise bu konuya olumsuz yanıt vermektedir.
Yerel yöneticilerin kendilerine yapıcı bir tutum takındıklarını ifade edenlerin oranının daha fazla olması, yukarıda değinilen olumlu algının bir devamı olarak görülmelidir.
Kamu kurumlarının verdiği proje destekleri hakkında yeterli bilgileri olduğunu düşünen STK’ların oranının, yeterli bilgileri olmadığını düşünen STK’ların oranına çok yakın olduğu görülmektedir ve bu konudaki eksikliği uluslararası desteklerde daha büyüktür. Bu durum, gerek ulusal gerekse uluslararası kuruluşların verdiği proje destekleri korusunda daha fazla bilgilendirme yapılması gerektiğini göstermektedir.
Tablo 2: Aşağıdaki İfadelere Katılıyor musunuz? (İllere Göre)
Ağrı Ardahan Iğdır Kars
Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır
Bulunduğumuz şehir sivil toplumun gelişimine çok
uygundur 69,1 30,9 79,5 20,5 76,5 23,5 82,6 17,4
Bulunduğumuz şehirde halk sivil toplum faaliyetlerine
duyarlıdır 56,1 43,9 54,5 45,5 62,7 37,3 62,8 37,2 Bulunduğumuz şehrin
başka bir şey istemiyoruz 61,9 38,1 43,2 56,8 54,9 45,1 43 57 Yerel yöneticiler genelde
bize karşı yapıcı bir tutum sergiliyorlar
65,5 34,5 72,7 27,3 80,4 19,6 61,6 38,4 Kamu kurumlarının verdiği
proje destekleri hakkında yeterince bilgimiz var
60,4 39,6 72,7 27,3 68,6 31,4 80,2 19,8 Uluslar arası proje veren
kuruluşlar hakkında yeterince bilgimiz var
47,5 52,5 63,6 36,4 52,9 47,1 73,3 26,7
Görüşülen STK’lardan, bulundukları şehrin sivil toplumun gelişimine uygun olup olmadığı, halkın duyarlılık düzeyi, toplumsal sorunların çözümüne katkı verip vermediklerine ilişkin inançları, devlet desteği isteği, devletten beklentinin sadece engel çıkaramaması olduğuna ilişkin kanaatleri, yerel yöneticilerden destek alıp almadıkları ve proje desteği konusunda destek veren ulusal ve uluslararası kuruluşlar konusunda yeterli bilgi sahibi olup olmadıkları konularına ilişkin alınan cevapların bölgedeki dört il arasında oldukça dengeli dağıldığı görülmektedir. Bununla birlikte, yukarıda belirtilen sekiz soruya genel olarak olumlu yanıt verenlerin oranının Kars ilinde diğer illere göre az da olsa düşük olduğu dikkati çekmektedir.