STEM Etkinliklerinin Öğrencilerde STEM Tutumlarına Etkisine Dair Sonuçlar

Araştırma sonucunda ortaokul 8. sınıf deney grubu öğrencilerinin STEM etkinlikleri sonrasında STEM tutumlarında artış olduğu görülmektedir. Deney grubu öğrencilerinin STEM tutumlarından aldıkları puanlarda son test lehine anlamlı fark olduğu görülmüştür. Öğrenciler ile yapılan görüşmeler doğrultusunda, STEM etkinlikleri ile farklı alanları bir araya getirerek, iş birliği içinde çalışma yapmak için gerekli olan disiplinler arası bakış açısı kazanmışlardır. Böylece öğrencilerin, STEM disiplinlerine karşı olumlu tutum geliştirdikleri söylenebilir. Bu kapsamda öğrenci görüşleri STÖ testi istatistik sonuçlarını desteklemektedir.

Literatür taraması ile öğrencilerin, STEM entegrasyonu ile işlenen derslerin sonucunda, STEM tutumlarında artış olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır (Baran, Canbazoğlu-Bilici ve Mesutoğlu, 2015; Gülhan ve Şahin, 2016; Karışan ve Yurdakul, 2017; Keçeci vd., 2017; Yıldırım, 2016; Yıldırım ve Selvi, 2017). Çalışmamız da STEM etkinliklerinin öğrencilerde STEM tutumlarını arttırdığı yönündeki bulgular, literatür ile paralellik göstermekte ve literatürü desteklemektedir.

Baran, Canbazoğlu-Bilici ve Mesutoğlu (2015) 6. sınıf ortaokul öğrencileri ile “Genç Mucitler Geleceği Tasarlıyor: Fen, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik Eğitimleri” başlıklı projede, öğrencilerin teknoloji ve bilgisayar konularındaki bilgi ve becerilerinin geliştirerek, STEM tutumlarının arttığı yönünde sonuçlar tespit etmişlerdir.

Gülhan ve Şahin (2016) 5. sınıfta öğrenim gören öğrenciler ile haftada dört saat olmak üzere 12 hafta süren çalışmada hazırladıkları ‘‘Işık ve Ses’’, ‘‘Canlılar Dünyasını Gezelim

126

Tanıyalım’’ ve ‘‘Yaşamımızdaki Elektrik’’ olmak üzere üç farklı üniteden STEM etkinliklerinin, öğrencilerin STEM tutumlarına olumlu katkı sağladığı belirlenmiştir. Karışan ve Yurdakul (2017) 6. sınıf öğrencileri ile ‘‘Işık ve Ses’’, ‘‘Bitki ve Hayvanlarda; Üreme Büyüme ve Gelişme’’ ve ‘‘Elektriğin İletimi’’ olmak üzere üç farklı üniteden 5 hafta süren STEM etkinlikleri hazırlamışlardır. Çalışmaları sonucunda; STEM etkinliklerinin öğrencilerde STEM tutumlarını geliştirdiğini vurgulamışlardır. Keçeci vd. (2017) çalışmalarında; 5. sınıf öğrencileri ile 4 hafta süren STEM eğitimi uygulamalarının öğrencilerde STEM tutumlarını geliştirdiğini tespit etmişlerdir.

Fen bilimleri dersinde öğrenciler, soyut kavramları anlamakta zorlanmaktadır. Bu durum fen öğrenimini zorlaştıran bir süreç olarak, öğrencilerde ön yargı oluşturmaktadır. STEM eğitimi kapsamında hazırlanan etkinliklerde öğrenciler, mühendislik tasarım süreci ile prototip yaparak sahip oldukları bilgileri kullanma fırsatı yakalamışlardır. Bu sayede öğrenciler yaparak yaşayarak öğrenmeler sağlamış ve öğrencilerin STEM eğitimine yönelik tutumları artmıştır. Ayrıca bunun yanı sıra etkinlikler sırasında öğrencilerin aktif katılım sağlamaları, süreçte eğlenceli vakit geçirmeleri, STEM eğitimine yönelik tutumlarına olumlu katkı sağlamıştır.

5.1.3.1. STEM Etkinliklerinin Öğrencilerde Matematik Tutumlarına Etkisine Dair Sonuçlar

STEM tutum ölçeği alt başlıklarından olan matematik tutumları başlığı ile öğrencilerin etkinlikler sonrasında matematik tutumlarına ait bulgular sonucunda, deney ve kontrol gruplarının matematik tutumlarında anlamlı bir farklılık olmamıştır. Yıldırım ve Selvi (2017) yaptıkları çalışma sonrasında öğrencilerin STEM tutumlarında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşmışlardır.

Öğrencilerde matematik tutumlarında değişikliğin olmaması, STEM eğitimi çerçevesinde hazırlanan etkinliklerin fen dersi konuları dikkate alınması ile açıklanabilir. STEM etkinliklerinde problem durumu olarak fen dersi konuları ile öğrencilerin STEM uygulamalarına dikkatleri çekilmesi sonucunda, STEM etkinliklerinin matematik tutumlarında herhangi bir farklılık oluşturmadığı söylenebilir.

127

5.1.3.2. STEM Etkinliklerinin Öğrencilerde Fen Tutumlarına Etkisine Dair Sonuçlar

STEM tutum ölçeği alt başlıklarından olan fen tutumları başlığı ile öğrencilerin etkinlikler sonrasında fen tutumlarına ait bulgularda, deney ve kontrol gruplarının fen tutumlarında anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. STEM eğitimi ile hazırlanan etkinliklerde problem durumu olarak fen dersi konusu seçilmesinin öğrencilerin fene yönelik fen tutumlarında anlamlı farklılık oluşmasında etken olduğu söylenebilir.

Fen öğretiminde soyut kavramların öğrenciler tarafından anlaşılması zordur. Bu durum öğrencilerde fen dersine yönelik tutumlarını da etkilemektedir. STEM eğitimi kapsamında hazırlanan etkinlikler; öğrencilerde, fen konularındaki soyut kavramları zihinlerinde canlandırmalarını sağlamıştır. Bunun yanı sıra STEM etkinlikleri, yaparak yaşayarak öğrenme ortamları sağlayarak, öğrencilerde daha anlamlı ve kalıcı öğrenmeler gerçekleştirmiştir. Bu doğrultuda öğrenciler, STEM etkinlikleri ile fen dersine yönelik olumlu tutumlar göstermişlerdir.

5.1.3.3. STEM Etkinliklerinin Öğrencilerde Mühendislik ve Teknoloji Tutumlarına Etkisine Dair Sonuçlar

STEM tutum ölçeği alt başlıklarından olan mühendislik ve teknolojiye yönelik tutumları başlığı ile öğrencilerin etkinlikler sonrasında mühendislik ve teknoloji tutumlarına ait bulgularda, MühveTekTÖ son testlerinde deney grubu lehine anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. STEM eğitiminde, öğrencilerin uygulamalar sırasında mühendislik tasarım süreci ile prototip tasarlamalarının, öğrencilerin mühendislik ve teknoloji tutumlarında anlamlı bir farklılık oluşturduğu söylenebilir. 2K ve 1E kodlu öğrenci görüşmelerindeki ifadeler de mühendislik tutumlarının değiştiği yönündeki bulguları desteklemektedir.

STEM eğitiminde, mühendislik tasarım süreci doğrultusunda hazırlanan etkinliklerde, öğrenciler mühendisler gibi çalışma ortamı yakalamışlardır. Ayrıca deprem konusuna yönelik bina tasarımı için inşaat alanında uzman kişilerden birinci elden bilgi almaları hem başarıya katkı sağlamış hem de mühendislik tutumlarında olumlu etki yaratmıştır. Bunun

128

yanı sıra mühendislik tasarım sürecinde prototiplerini yaparken teknolojiyi daha aktif kullanmaları, teknolojiye yönelik tutumlarını da olumlu etkilemiştir.

5.1.3.4. STEM Etkinliklerinin Öğrencilerde 21. Yüzyıl Yetenekleri Tutumlarına Etkisine Dair Sonuçlar

STEM tutum ölçeği alt başlıklarından olan 21.yüzyıl yetenekleri başlığı ile öğrencilerin etkinlikler sonrasında 21.yüzyıl yetenekleri tutumlarına ait bulgularda, 21YYTÖ son test puanlarının deney grubu lehine anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. STEM eğitimi sırasında öğrencilerin sürece aktif katılımları 21. yüzyıl yeteneklerine yönelik tutumlarına katkı sağladığı söylenebilir.

STEM etkinlikleri ile öğrencilerin içinde bulunduğu yüzyılın sahip olduğu imkanları daha yakından tanıma fırsatı sağladığı ifade edilebilir. Öğrenciler etkinlik öncesinde, birbirleri ile iletişim kurmada çekinmişler, araştırma yaparken nasıl bir yol izlemeleri gerektiğine dair kararsızlık yaşamışlardır. STEM etkinlikleri ile süreçte aktif rol oynamaları, birbirleriyle iletişimde olmaları, fikir alışverişi ve takım çalışmaları gerçekleştirmeleri, araştırmalarında teknolojiyi kullanarak daha geniş bilgi yelpazesine sahip olmaları, öğrencilerde 21. Yüzyıl yetenekleri tutumlarına olumlu katkı sağladığı söylenebilir.

5.1.4. Deney Grubu Öğrencilerinin Fen Eğitimi Sürecinde Uygulanan STEM Etkinliklerine Yönelik Görüşlerine Ait Sonuçlar

Görüşme sonuçlarına göre, öğrenciler etkinlikleri eğlenceli bulduklarını, fikir alışverişlerinde bulunarak takımlar halinde çalışmanın başarılarını artırdığını, etkinliklerin kendilerinde fark edemedikleri becerileri görebilmelerini sağladığını, fen dersine yönelik başarılarının arttığını, deprem konusuna yönelik daha duyarlı olduklarını belirtmişlerdir. Ayrıca mühendislik mesleğine olan ilgilerinin arttığını ve gelecekte kariyer planlamalarında meslek olarak mühendisliği seçmeyi düşündüklerini ifade eden öğrenciler olmuştur. STEM etkinliklerinin, öğrencilerin konuları kavramalarına katkı sağladığı görülmüştür. STEM etkinlikleri sırasında oluşturulan grupların öğrencilerde iletişim becerilerini

129

geliştirdiği, fikir alışverişi içinde olarak iş birliği becerilerinin gelişmesine katkı sağladığı tespit edilmiştir.

Alan yazın incelendiğinde, öğrencilerin STEM uygulamaları esnasında oldukça keyif aldıklarını (Kalkan ve Eroğlu, 2016), mühendislik mesleğine olan ilgilerinin arttığı (Alıcı, 2018) ve STEM etkinliklerinin dersi daha eğlenceli hale getirdiğine yönelik öğrenci görüşlerinin ifade edildiği çalışmalar bulunmaktadır (Keçeci vd., 2017; Konca-Şentürk, 2017; Nağaç, 2018; Özçakır-Sümen ve Çalışıcı, 2016; Riskowski vd., 2009; Yasak, 2017). Ayrıca STEM etkinliklerinin öğrencilerde, iş birliği becerilerinin arttırdığı sonucuna ulaşan çalışmalarda bulunmaktadır (Konca-Şentürk, 2017; Yasak, 2017). Çalışma sonucundaki bulgular alan yazını desteklemektedir.

Etkinliklerde öğrenciler, tasarım sürecinde ve birlikte ortak bir karara varmada zorlanmalarını hoşlanmadıkları durum olarak ifade etmişlerdi. Ancak hoşlanmadıkları bu durum beraberinde STEM çalışması ile becerilerden bir kısmının kazandırılmasını da sağlamıştır. Örneğin; bina tasarım sürecinde evin sürekli yıkılmasında zorlanan (2K) kodlu öğrenci, “grup arkadaşları ile birlikte bütün aksiliklere rağmen vazgeçmediklerini, pes etmeden çalışmaya devam ettiklerini, aynı zamanda nasıl daha dayanıklı bir bina inşa edebileceklerini tartışarak problem çözmeye çalıştıklarını” ifade etmiştir. Karar vermeye çalışırken de çalışmanın başında verilen kriterleri dikkate aldıklarını belirtmeleri önemlidir. Görüldüğü gibi, STEM ile öğrencilerde kazandırılmaya çalışılan 21. yy. becerileri süreç boyunca öğrenciler tarafından kazanılmıştır.

Ayrıca, öğrenciler grup çalışmalarında çıkan tartışmaları olumsuz ve hoşlanmadıkları durum olarak ifade etmişlerdir. Bu durumun “herkesin fikrini denedikten sonra en iyi fikri seçerek” üstesinden geldiklerini belirtmişlerdir. Böylece, mühendislik tasarım süreci basamaklarından en iyi fikrin seçilmesinin, öğrenciler tarafından demokratik bir havada uygulandığını göstermektedir. 1K kodlu öğrencinin ifadesinde olduğu gibi olumsuzluklar karşısında “grup arkadaşları ile birlikte hareket ettikleri, süreç içerisinde yaşadıkları sıkıntıları, birlikte çalışarak ve etkinliklerdeki kriterleri dikkate alarak olumsuzlukların üstesinden geldiklerini” ifade etmişlerdir. Dolayısıyla tartışma ortamı olarak görülen durumun, 21. yy. becerilerinden fikir alışverişinde bulunma, iletişim kurabilme ve takım halinde çalışma becerilerine katkı sağladığı görülmektedir.

130