1.1935 Yılında Sosyal Yardımlaşma
Bu yıl Niğde gazetesinde, Ramazan ayı içerisinde verilecek olan fitre ve zekatın Türk Hava Kurumu’na verilmesini isteyen ilan yayınlanmıştır. Bu yapılacak olan yardımların; Türk Hava Kurumu, Kızılay ve Çocuk Esirgeme Kurumu arasında pay edileceği belirtilmiştir. İlanda bütün yurttaşların bu kurumlara yardım etmesi istenmiştir306.
2.1936 Yılında Sosyal Yardımlaşma
Bu yıl içerisinde, Niğde vilayetinde yapılan Kızılay’a ait işleri teftiş etmek için Ankara’dan müfettiş Mazhar Bey Niğde’ye gitmiştir. Niğde de Kızılay şubesini incelemiş ve yıllık toplantıyı gerçekleştirmiştir. Bu toplantı da yapılan seçim sonucunda Niğde Kızılay Şubesine; öğretmen A. Rasim Kocabaş, Osman, Azmi, Mahmut ve İbrahim Beyler seçilmişlerdir307.
a.Eğitim Alanında Yapılan Yardımlar
Niğde vilayeti saylavlarından Dr. Abravaya, vilayetten iki öğrencinin lise, üniversite ve yurt dışı eğitimleri için yapılacak masrafları karşılayacağını beyan etmiştir. Öğrencilerin eğitim masraflarını burs vererek karşılayacaktır. Burs alacak öğrencilerin tespiti içinde mülakat yapılacaktır308.
Ankara da bulunan Niğdeli hukuk doktoru ve Adliye Vekaleti Ceza İşleri Umum Müdür Muavini Hüseyin Avni Göktürk, kendisi gibi Niğdeli olan vatandaşlardan 65 lira para toplayıp, Niğde Valiliği’ne göndermiştir. Bu para, Fertek
305 BCA, 490.1.0.0. / 1769. 1176.
306 ‘Yurttaş’, Niğde, 2 Birinci Kanun 1935, Sayı. 393, s. 3.
307 ‘Kızılay Müfettişi B. Mazhar’, Niğde, 20 Temmuz 1936, Sayı. 426, s. 1.
77
de yapılmakta olan okul inşası için kullanılacaktır309. Diğer bir mektep inşasına yardım da Fertek muhtarı Fehmi Ciner’den gelmiştir. Fehmi Bey, bir senelik muhtarlık ücreti olan 240 lirayı Fertek de yapılan okulun mobilya masrafına bağışlamıştır310.
Diğer yandan Dr. Abravaya’dan burs almak isteyenler için imtihanlar başlamıştır. Vilayet kültür direktörlüğü tarafından ortaokul öğretmenlerinin yaptığı imtihana Niğde, Nevşehir ve Aksaray ortaokul mezunlarından 17 çocuk girmiştir. 2-3 Temmuz tarihleri arasında yapılan mülakatı, ortaokul mezunu Melendizli İsmail ile Fertekli Azmi kazanmıştır311.
Niğde vilayetinde Maden kamuna bağlı Burç köyünde yaşayan Emine adlı vatandaş, üç dönümlük tarlasını okul bahçesi olarak kullanılması için köylülere hediye etmiştir. Niğde gazetesi de Türk kızına yakışacak bir hareket yaptığı için Emine Hanım’ı kutlamıştır312. Hacı Abdullah köyünde de örnek bir mektep inşası yardımı olmuştur. Bu köyde yetişen Niğdeli Hilmi, Halit ve Şevket Beyler babalarından kalan köydeki evlerini yapılacak mektep için bağışlamışlardır. Ayrıca İstanbul da bulunan Niğdeli vatandaşlarda aralarında topladıkları 200 lira yardımı da Abdullah Köyü İhtiyar Heyetine göndermişlerdir313.
Aralık ayında vilayet ortaokulunda maddi durumu iyi olan öğrencilerden aidat alınarak yoksul öğrencilere yardım yapılacaktır. Yoksul öğrencilere yardım için oluşturulan kurum aylık 40 lira aidat toplayacaktır. 51 tane yoksul öğrencinin kitap ve defterleri alınacaktır. Yoksul öğrenciler, eğitime geldikleri sırada sadece ekmek ve su ile beslenmektedirler. Bu nedenle kurum tarafından kendilerine mektepte yiyecek yardımı da yapılacaktır314.
b.Devlet Müesseselerine Yapılan Yardımlar
Memleketin bütünün de olduğu gibi Niğde vilayetinde de toprak ürünlerinden gelen gelirin %2 si T.H.K.’na bağışlanmıştır. Yardım; vilayet kaza belediyelerinin ve
309 ‘Teşekküre Değer Bir Yardım’, Niğde, 22 Haziran 1936, Sayı. 422, s. 2.
310 ‘Örnek Tutulacak Bir Teberru’, Niğde, 29 Haziran 1936, Sayı. 423, s. 1.
311 ‘Saylavımız Dr. Abravaya’nın Çok Değerli Hizmeti’, Niğde, 13 Temmuz 1936, Sayı. 425, s. 1.
312 ‘Hamiyetli Bir Kadın’, Niğde, 31 Birinci Teşrin 1936, Sayı. 441, s. 3.
313 ‘Örnek Tutulacak Bir Yardım’, Niğde, 31 Birinci Teşrin 1936, Sayı. 441, s. 3.
78
ticaret odalarının reislerinin yapmış oldukları toplantı ile kabul edilmiştir315. Hava kurumuna yapılacak olan yardım sadece tarım gelirleri üzerinden değil hayvanlar ve hayvani maddelerden elde edilen gelirlerle de sağlanacaktır.
Bu amaçla ülkedeki muhtarlıklara defterler dağıtılmıştır. Muhtarlar, bu defterlere yapılan yardımları yazacaktır. Başkan Ekrem Üzümeri’nin takip ettiği bu çalışma ile şimdiden T.H.K.’na bir hayli bağış yapılmıştır316.
Ramazan ayı nedeniyle vatandaşlara Kiğılı Camiinde vaaz veren Hoca Zait Bey, bu ayda verilecek olan fitre ve zekatların Milli Müdafaa ve yardım kuruluşlarına verilmesini rica etmiştir. Vatandaşları, ‘Milli Ülkü’ uğruna fedakarlığa çağırmıştır317.
3.1937 Yılında Sosyal Yardımlaşma
Kızılay cemiyetinin vilayetlerde düzenlemiş olduğu yıllık kongrelerden birini de Niğde vilayetinde gerçekleştirmiştir. Kongre, halkevinin yeni inşa edilen salonunda yapılmıştır. Kongreye, Vali Faik Üstün, Kızılay Cemiyeti ispekterleri, daire müdür ve memurları ile Kızılay üyeleri katılmıştır. Kongre de, Niğde merkez heyet üyeleri belirlenmiştir. Üyeler; defterdar Remzi Korukoğlu, baş mühendis Hulusi Bey, ziraat müdürü Ekrem Üzümeri, hususi muhasebe müdürü Ziya Hasbay, emniyet müdürü Avni Sümer, baytar müdürü Murat Bey, halkevi başkanı Naim Erem, vilayet daimi encümen üyesi Ferit Ecer, ortaokul Türkçe öğretmeni Ali Rıza Kocabaş, muallim Mahmut Elmacı, maliye veznedarı Osman Altuğ, ilköğretim ispekteri Turgut Bey, öğretmen İhsan Bey, tüccar Hüseyin Bey, emekli jandarma katibi İbrahim Bey olmuştur.
Ayrıca belirlenen beş kişilik heyette, yönetim kurulu teşkilatını oluşturmaktadır. Bu yönetim kurulunda; Ahmet Rasim Kocabaş, Mahmut Elmacı, İbrahim Bey, Osman Altuğ ve Hüseyin Bey bulunmaktadır318.
‘Bu yıl içinde Ramazan ayında yapılacak olan fitre ve zekat
yardımlarının da T.H.K.’na verilmesi her vatandaşın görevidir.
315 ‘Hava Kurumu Yardımı’, Niğde, 21 Ağustos 1936, Sayı. 431, s. 2.
316 ‘Bütün Vilayetlerde İlgi Arttı’, Niğde, 11 Eylül 1936, Sayı. 434, s. 2.
317 ‘İyi Bir Vaaz’, Niğde, 4 Birinci Kanun 1936, Sayı. 446, s. 1.
79
Çünkü T.H.K.’na yapılacak olan yardımlar sayesinde yurdumuz tehlikelere karşı daha iyi korunacaktır319.’
Bu yıl, Kızılay Cemiyetinin 60. yılını kutlamak amacıyla Bor da bir balo tertip edilecektir320.
4.1938 Yılında Sosyal Yardımlaşma a.Eğitim Alanında Yapılan Yardımlar
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Okulu Profesörlerinden Niğdeli Hüseyin Avni Göktürk, Fertek de yapılan ilkokul köyünün eksikleri için köy muhtarlığına 20 lira bağışta bulunmuştur. Göktürk Bey daha önce de mektep için yardımda bulunmuş idi321.
Vilayetteki Çocuk Esirgeme Kurumunun çalışmaları sonucunda, merkez ilkokullarında ki 120 fakir çocuk giydirilmiştir322. 19 Mayıs Spor Bayramı münasebetiyle, Vali Faik Üstün’ün emri ile 120 fakir talebe giydirilmiştir323.
b.Devlet Müesseselerine Yapılan Yardımlar
Niğde vilayeti Kızılay sosyetesi, yıllık genel toplantısını 5 Mart tarihinde Cumartesi günü halkevinde gerçekleştirecektir. Toplantı da yönetim kurulu başkanı ve üyeleri de seçilecektir. Ayrıca Kızılay Kurumu’nun vilayetteki bir yıllık çalışma programı da belirlenecektir324.
Kızılay sosyetesi, Kırşehir de meydana gelen deprem sonrasında depremzedeleri yardım eden bir müessesedir. Bu nedenle Kızılay Kurumu aracılığı ile Niğde vilayetindeki vatandaşlar da Kırşehir’de ki depremzedelere yardım etmelidir325. Ayrıca çocuk haftası münasebetiyle vilayette düzenlenecek olan baloda toplanacak
319 ‘Hamiyetli Halkımıza’, Niğde, 26 İkinci Teşrin 1937, Sayı. 495, s. 1.
320 ‘Bor da Kızılay Balosu Hazırlıkları’, Niğde, 24 Birinci Kanun 1937, Sayı. 499, s. 1.
321 ‘Örnek Bir Yardım’, Niğde, 18 Mart 1938, Sayı. 511, s. 1.
322 ‘Çocuk Haftası Münasebetiyle Giydirilen Çocuklar’, Niğde, 13 Mayıs 1938, Sayı. 519, s. 1.
323 ‘Açık Teşekkür’, Niğde, 20 Mayıs 1938, Sayı. 520, s. 2.
324 ‘Kızılay Sosyetesinin Genel Toplantısı’, Niğde, 4 Mart 1938, Sayı. 509, s. 1.
325 ‘Yer Deprenmesi Yüzünden Büyük Felakete Uğrayan Yurttaşlarımıza Yardım Edelim’, Niğde,
80
yardımlar da Çocuk Esirgeme Kurumunun yanı sıra felaketzedelere de tahsis edilecektir326.
Niğde Kızılay Kurumu, Kırşehirli felaketzedelere yardım için para toplamaya başlamıştır. Özellikle bu yardımlar, okullar aracılığı ile yapılacaktır327. Niğde vilayetine bağlı olan Aksaray kazasında Kırşehirli yurttaşlara yardım için ilk etapta 1.400 lira toplanmıştır. Bu para Kızılay Genel Merkezine yollanmıştır. Köylerden toplanacak olan yardımlarda öğretmenler aracılığı ile yollanacaktır. Buna istinaden Kırkıl köyünde öğretmen Hulusi Gürsel, köylü yurttaşlardan 47 lira toplamıştır. Bu yardımı da Kızılay merkezine yollanmıştır. Yardımlar halen devam etmektedir328. Kırşehirli kardeşlerimize yardım etmek amacıyla vilayette Kızılay şubesinde paralar toplanmaktadır. Öğretmenler, öğrenciler ve vatandaşlar ellerinden geldikleri miktar da yardımlarını gerçekleştirmektedir329. Yardımlar kazalarda da devam etmektedir. Arapsun kazasın da felaketzedeler için 200 lira toplanmıştır. Bu yardım da Kızılay’a verilmiştir. Niğdeli yurttaşların yapmış oldukları bu yardımlar vatanseverliklerinin göstergesidir330.
Niğde de bu yıl içinde şiddetli yağışların yaşanması ile su baskınları meydana gelmiştir. Niğde Bor kazasında meydana gelen bu ‘su baskınları’ nedeniyle Kızılay merkezi, Borda ki seylapzedeli yurttaşlara yardım için 300 lira para göndermiştir331. Niğde de meydana gelen sel baskını sonrasın da çiftçiler ve yoksul yurttaşlar neredeyse bir senelik yiyecek ve içeceklerini karşılayacakları ekin, sebze, meyve ve bostanlarını kaybetmişlerdir. Kızılay, her ne kadar yardım da bulunsa da bunun yeterli olmayacağını bilen Vali Faik Üstün, Vilayet Kızılay Başkanı ile bir balo tertip etme kararı almışlardır332. Düzenlenen balo da toplanan yardımlar Niğdeli seylapzadeler arasında pay edilecektir.
‘23 Nisan Çocuk haftası münasebetiyle Çocuk Esirgeme Kurumu yararına halkevinde balo düzenlenecektir333. Çocuk
326 ‘Balo’, Niğde, 29 Nisan 1938, Sayı. 517, s. 1.
327 ‘Kırşehir Felaketzedelerine Yardım’, Niğde, 6 Mayıs 1938, Sayı. 518, s. 1.
328 ‘Kızılay’a Yardım’, Niğde, 6 Mayıs 1938, Sayı. 518, s. 2.
329 ‘Kızıl Aya Yardım’, Niğde, 3 Haziran 1938, Sayı. 522, s. 1.
330 ‘Zelzele Felaketzedelerine Yardım’, Niğde, 3 Haziran 1938, Sayı. 522, s. 1.
331 ‘Kızılay’ın Bordaki Seylapzedelere Yardımı’, Niğde, 26 Ağustos 1938, Sayı. 534, s. 3.
332 ‘Selepzedelere Yardım Balosu’, Niğde, 9 Eylül 1938, Sayı. 536, s. 2.
81
esirgeme kurumu menfaatine düzenlenecek olan baloya bütün yurttaşların katılması ve yardım yapması gerekmektedir334.’
Celallar köy muhtarı Abdülkadir Yazgan biriktirilen mal ve hayvan derilerini T.H.K.’na 34 lira 41 kuruşluk yardım ile bağışlamıştır335.
Ziraat Bankası, Aksaray da kooperatifleştirilmemiş köy kalmaması için bu sene köylüye 40.000 lira dağıtmış ve kooperatif teşkilatına başlanmıştır. Aksaray’da Gelveri, Ortaköy, Eski Han obası ve Sabanlı olmak üzere beş tane tarım kredi kooperatifleri kurulacaktır. Bütün köylerde bu beş kooperatife bağlanacaktır336. Ayrıca Niğde vilayetine Ziraat Vekaleti’nce bir talimat verilmiştir. Bu talimata göre; orman memur ve mühendisleri; köylülerin kışlık ihtiyacı olan odun ve kömürlerde tedarik için kolaylık gösterecek devlet ambar ve silolarından ödünç ve bedeli mukabilinde zahire verilmesi için yardım yapacaklardır. Bu yardımlar için de memurlara görev verilecektir. Yardım işlerini geciktiren memurlar görevden alınacak yerine başkası görevlendirilecektir337.
Vilayette kurumlar aracılığı ile yardımlar gerçekleşse de kişisel yardımlarda olmuştur. Ereğli tüccarı Mustafa Erkek, Niğde’ye geldiğinde vilayet halkevine radyo hoparlörü hediye etmiştir. Böylelikle yapılan konferanslar, çalınan marşlar sadece halkevinde toplananlara değil evlerinde bulunan yurttaşlara da dinletilebilecektir338.
Sanat bakımından zengin mimarisi olan Sungur Bey cami hayırsever bir yurttaş tarafından elektrikle aydınlatılmıştır. Cami içerisine 10 büyük lamba, 12 ampul ve 1 tanede avize yaptırmıştır. Caminin her yerine toplamda 68 ampul takılmıştır. Yaptırılan bu elektrik tahsisatı sayesinde cami aydınlatılmıştır. Tahsisatı yaptıran yurttaş, belediye encümen üyesi Rasim Özdoğan’dır339.
334 ‘Balo’, Niğde, 29 Nisan 1938, Sayı. 517, s. 1.
335 ‘Takdire Değer Bir Yardım’, Niğde, 22 Nisan 1938, Sayı. 516, s. 2.
336 ‘Aksaray da Kooperatifçilik ve Ziraat Bankasının Köylüye Yardımı’, Niğde, 6 Mayıs 1938, Sayı. 518, s. 2.
337 ‘Ziraat Bakanlığının Çok Yerinde Kararı’, Niğde, 16 Eylül 1938, Sayı. 537, s. 2.
338 ‘Hamiyetli Bir Vatandaş’, Niğde, 15 Temmuz 1938, Sayı. 528, s. 2.
82
5.1939 Yılında Sosyal Yardımlaşma
İstanbul da yaşayan Niğdeli gençler, bir ‘elma gecesi’ düzenleyeceklerdir. Toplanan yardım ile de Niğde ortaokul pansiyonun da kalan fakir talebelere yardım edeceklerdir. Toplaması beklenen yardım miktarı ise 30 lira olarak hesaplanmıştır340.
Niğde vilayetinde Kızılay Haftası 24 Haziran Cumartesi ile 1 Temmuz Cumartesi tarihleri arasında kutlanacaktır. İlk gün halkevinde bir müsamere verilecektir. Son gün de Kızılay menfaatine balo tertip edilecektir. Bütün yurttaşlar bu hayırlı cemiyete üye olup, üslerine düşen vazifeleri yapmalıdırlar341. Kızılay Kurumu’na üye olma haftası, Haziran ayının sonlarında da devam etmektedir. Kızılay Kurumu adına bir müsamere ve yararına bir balo yapılacaktır342. Söylenen müsamere ‘Kızılay’a üye yazma haftası’ kapsamında, vilayet halkevinde temsil komitesi çocukları tarafından sergilenmiştir343.
Bu yıl içerisinde yurtta büyük bir deprem meydana gelmiştir. Yurtta gerçekleşen deprem, Niğde vilayetinde de derin hüzün uyandırmıştır. Derhal harekete geçilerek Vali İsmail Safa Apaydın öncülüğünde yardım komitesi oluşturulmuştur. Halkevi de yardımlar için harekete geçmiştir. Öncelikle mahallelerden çamaşır ve eşya toplanması için kadınlardan oluşan bir yardım kolu teşkil edilmiştir. Dumlupınar okul talebeleri harçlıklarını okul müdürüne yardıma ulaştırması için vermişlerdir. Öğrenciler toplam 62 lira yardımda bulunmuşlardır. Vilayette görev yapan öğretmenlerde felaketzedelere yardım için maarif müdürü Recep Gürel başkanlığında Sakarya Ortaokulu’nda toplantı yapmışlardır. Zelzele nedeniyle halkevinde yapılacak olan yılbaşı balosu iptal edilmiştir. Resmi Niğde gazetesi matbaa mensupları da 1.525 lira toplamışlar ve yardım komitesine vermişlerdir. 23 Nisan Okul’u talebeleri de 15 lira ile giyecek toplayarak yardım komitesine teslim etmişlerdir344.
340 ‘Takdire Değer Bir Yardım’, Niğde, 10 Mart 1939, Sayı. 560, s. 3.
341 ‘Şehrimizde Kızılay Haftası’, Niğde, 16 Haziran 1939, Sayı. 575, s. 2.
342 ‘Kızılay Kurumunda’, Niğde, 23 Haziran 1939, Sayı. 576, s. 2.
343 ‘Halkevinde’, Niğde, 30 Haziran 1939, Sayı. 577, s. 1.
83