Bugün yerel ve ulusal olmak üzere sayısız sosyal medya platformuyla karşı karşıyayız. Sosyal medya platformları her geçen gün kendilerini geliştirmek, sayısız platform arasından daha fazla kullanıcıya sahip olmak için çalışmaktadır. Günümüzde sürekli güncel kalmayı ve kullanıcılarına rahatlık tanımayı hedefleyen sosyal medya platformlarına erişmek oldukça basit bir hal almıştır. Güncel sosyal medya platformları hakkında bilgi vermek, kullanıcıların hangi platformu en çok tercih ettiğini ortaya çıkarmak ve bu platformlara kullanıcıların nasıl eriştiğini anlamak amacıyla bu bölüme yer verilmiştir.
29 ġekil- 5: Dünya‘nın En Büyük Sosyal Ağları
Kaynak : http://fotogaleri.hurriyet.com.tr/galeridetay/75019/2/1/dunyanin-en-buyuk-sosyal-aglari.
Günümüzde bilgisayarın yanı sıra, mobil araçlarla da sosyal ağlara erişilmektedir. Bu cihazların ucuzlaması, alım gücünün artması sosyal platformların kullanımını daha ucuz ve kolay hale getirmiştir. Kullanıcılar mobil cihazlar aracılığıyla her an sosyal ağlara erişebilir konuma gelmiştir (Taşdemir ve Aslan, 2017: 20). İletişim alanında yeni teknolojiler mobil teknolojiler ile birleşince grup oluşturma ve her an haberdar olma konusunda büyük gelişmeler yaşandı. Yeni teknoloji cep telefonları sayesinde bu teknoloji kullanmak çok daha basit hale dönüştü (Çakır, 2017: 28). İletişim alanında gerçekleşen bu teknolojiler ile geri bildirim süresi oldukça kısalmıştır. Bugün mobil cihazlar aracılığıyla dünyanın herhangi bir yerinde olan gelişmelerden anından haber oluyor, konu ile ilgili yorumları anında yapıyoruz. Sosyal medya aracılığıyla bize ulaşmak isteyen biri olursa anında ulaşabiliyor, mobil cihazlarla anında dönüş sağlayabiliyoruz.
―Facebook‘la başlayan günümüzde ise Twitter, Instagram, Flickr ve Pinterest‘ le bireylerin hayatında kendine daha çok yer bulan sosyal medya, artık her an
30 yanımızda. 2006‘da kurulan ve 2009‘da popülerliği artan Twitter ise son birkaç yıldaki atakla kullanıcı sayısını 500 milyonun üzerine çıkardı. Türkiye‘de 2011‘de 7.2 milyon kullanıcısı olan Twitter‘ın ise 11 milyon üyesi bulunuyor. Twitter‘la ilgili bir diğer istatistik de atılan tweet sayılarıyla alakalı: 2011‘de Türk kullanıcılar günde 1.7 milyon tweet atarken, 2012‘de bu sayı 8 milyona çıkmış. Bu da %470 oranında büyük bir artış anlamına geliyor‖ (Özutku vd., 2014: 63).
Sosyal medya platformları aracılığıyla istedikleri gibi kimlik oluşturup sanal ortama dahil olan kullanıcılar toplum içinde bir konum edinmeyi amaçlamaktadır (Arık, 2017: 126). Sosyal platformlarda yer edinmeye çalışan kişi sosyal medya kimliğini oluşturmak, kendi oluşturduğu içerikleri paylaşmak adına kendisiyle alakalı birçok bilgiyi ifşa etmektedir. Örneğin Facebook gibi bir siteye üye olan bir birey kimlik bilgilerini, ailesindeki bireylerin kısaca bilgisini, işini, iletişim adreslerini hatta hobilerini bile Facebook aracılığıyla paylaşıma açmaktadır. Yeni arkadaş edinme, yeni bilgiler öğrenme isteğiyle paylaşılan bu bilgiler sosyal medyada kimlik oluşturma çabasıdır (Kara, 2015: 474).
Sosyal medya aracılığıyla oluşturulan kimlikler sayesinde bireyler hakkında bilgi toplamak oldukça normal bir durum haline gelmiştir. Bu kimlikler sayesinde bireyler hiç tanımadıkları bireylerin izin verilen ölçüde bilgilerine ulaşabilmekte ve kendisine yakın hissettiği insanlarla tanışma imkânı bulabilmektedir. Entegrasyon boyutunda ise bireyler hiç tanımadıkları insanlarla, hatta hiç bulunmadıkları ülkelerde yaşayan insanlarla görüşme gerçekleştirebilmekte, sanal ortamdan çeşitli paylaşımlarda bulunabilmektedir.
İnsanlar sosyal platformlar aracılığıyla düşüncelerini paylaşabilmekte, tartışabilmekte yeni fikirler sunabilmektedir. Kendilerine özgü sanal bir dünya yaratarak gerçekmiş gibi yaşayabilmekte ve bu platformlar üzerinden fotoğraf, video, yazı yoluyla günlük fikirlerini paylaşabilmektedir (Vural ve Bat 2010: 3349). Sosyal medya ortamında varlık gösterme sadece bir beğeni ya da yorum ile gerçekleştirilecek kadar basittir (Karagöz, 2013: 144). Günümüzde sosyal medya kullanıcılarının düşüncelerini paylaşabilecekleri onlarca sosyal medya mecrası bulunmaktadır. Bu mecralara üye olmak, paylaşımlarda bulunmak ise her bireyin gerçekleştirebileceği kadar maliyetsiz ve zahmetsiz bir iştir.
31 Sosyal medya kullanım amaçlarına göre çeşitlilik göstermektedir. Aşağıda çeşitli sosyal medya platformlarına yer verilmiştir. Bu tezde bu sosyal medya türlerine kısaca değinilecek, en fazla kullanıcıya sahip olan Facebook ise detaylandırılarak anlatılacaktır.
Tablo 1.1. ÇeĢitli Sosyal Medya Biçimleri
Blog Wordpress, Blogspot, LiveJournel, BlogCatalog
Forum Yahoo! Answers, Epinions
Medya Paylaşım Flickr, YouTube, Justin.tv, Ust6ream, Scribd Mikro Blog Twitter, Foursquare, Google buzz
Sosyal Ağlar Facebook, MySpace, Linkedln, Orkut, PatientsLikeMe Sosyal Haber Digg, Reddit
Sosyal İmleme Del.icio.us, StumbleUpon, Diigo
Wikiler Wikipedia, Scholarpedia, Ganfyd, AskDeWiki
Kaynak : Gündüz, 2017:136.
ġekil- 6: Sosyal Medya Siteleri Kullanıcı Sayısı
32 2018 yılı ocak ayı Türk-İnternet‘in verilerine göre en fazla kullanıcıya sahip olan Facebook‘un aylık kullanıcı sayısı 2,167 miyardır. Facebook‘u 1,500 milyar kullanıcıyla Youtube ve ardından 1,300 miyar kullanıcıyla Whatsapp takip etmektedir.
―Sosyal medyanın temel özellikleri şunlardır:
• Zaman ve mekân sınırlaması olmadan, paylaşımın ve tartışmanın esas olduğu bir internet uygulamaları zinciridir.
• Bireyler, kendi ürettikleri içerikleri çok kolay bir şekilde internet ortamında ve mobil ortamda yayımlamaktadırlar.
• Bireyler, başka kullanıcıların içeriklerini, paylaşımlarını ve yorumlarını takip etmektedirler.
• Bireyler, sosyal medya uygulamalarında hem takip eden hem de takip edilen konumundadırlar.
• Sosyal medyanın temeli, kuralları belirlenmiş bir iletişime değil, samimi bir sohbet mantığına dayanır‖ (Mavnacıoğlu‘ndan aktaran Mavnacıoğlu, 2011: 23).
Sosyal medya hayatımıza girdiği günden bugüne yedi kavramı değişime uğratmıştır. Yedi kavramı şu şekilde sıralamak mümkündür: Kimlik, diyalog, paylaşım, mevcudiyet, ilişkiler, tanınma ve gruplar.
Kimlik: Sosyal medya ortamında kimlik yaratma kişinin hür iradesine bırakılmıştır. Kişi kendisiyle alakalı kimlik bilgilerini, iş, okul veya hayat tecrübelerini ne kadar paylaşırsa diğer kullanıcılar kişi hakkında o kadar bilgiye sahip olmaktadır.
Diyalog: Sosyal medyanın özelliklerinden bir tanesi de kullanıcıların diğer kullanıcılarla amaçlar doğrultusunda diyalog kurulabilmesidir. Diyalog kurmak amacıyla milyonlarca üyesi olan bir siteden insanlar bir araya geliyorsa, ortam kullanıcılar etkilemek için önemli bir hal almıştır. Milyonlarca insanı bir araya getirmeyi başaran diyalog siteleri kullanıcıları etkilemek için elinden geleni yapmaktadır.
PaylaĢım: Sosyal medya kullanıcıları, sosyal medya platformlarında yer edinebilmek amacıyla geleneksel medyanın aksine üreten ve ürettiğini paylaşan konuma gelmiştir.
33 Mevcudiyet: Sosyal medya kullanıcıların o anda erişilebilir olup olmadığını anlamamıza yaramaktadır. Gerçek dünyada insanların nerede olduğunu anlamamıza yarayan, sanal ortamda ise iletişim kurmak için müsait olup olmadığını anlamamıza yarayan durumdur. Kullanıcıların gerçek dünyasında olup bitenleri sanal dünyaya taşımasıyla gerçekleşen bir durumdur.
ĠliĢkiler: Kullanıcıların istekleri doğrultusunda başka kullanıcılarla güvenip ilişki kurmasını veya güvenmeyip iletişim kurmaması durumudur. Karşılıklı iletişim kurma özelliği geleneksel medyadan sosyal medyayı ayıran en önemli özelliktir.
Tanınma: Sosyal medya platformlarında profil oluşturup, bilgilerimiz ve fotoğrafımızı paylaşıp diğer insanlarla iletişime geçmemiz ile gerçekleşmektedir.
Gruplar: Sosyal medya platformlarında ortak bir amaç doğrultusunda bir araya gelmiş kullanıcı topluluklarından oluşmaktadır. Sosyal medya kullanıcıları iletişim kurmak adına gruplara katılmaktadır. Daha kolay bir şekilde daha fazla kullanıcıya erişmek adına sosyal medya platformlarında gruplar önem taşımaktadır (Akyazı ve Aslan, 2013: 180-181-182).
Şekil 6‘da yer alan turk.internet.com‘un verilerine göre en fazla kullanıcıya sahip olan ilk üç sıradaki sosyal medya platformları sırasıyla facebook, youtube whatsapp‘tır. Bu tezde en fazla kullanıcıya sahip olan facebook, derinlemesine ele alınacaktır.
Sosyal medyanın işlevsel dağılımı yedi ana başlık altında toplamak mümkündür.