Sosyal GiriĢimcilik

Sosyal giriĢimcilik ve sosyal giriĢimci kavramları etimolojik olarak ekonomide değiĢim ve değer yaratması ve amaçlara ulaĢmak amacıyla yeni kaynakları bulması ile iliĢkilendirilen giriĢimcilik kavramından köklenmektedirler

(Petrella ve Richez-Battesti, 2004: 145). Bu bağlamda Dees (1998: 4) sosyal giriĢimcileri sosyal misyonu olan giriĢimciler olarak görmekte olup sosyal giriĢimcileri sosyal değer yaratma misyonunu benimseyerek, bu misyonu yerine getirmek amacıyla yeni imkanları arayarak, sürekli yenilik sürecine katılarak, risk alarak ve yaratılan sonuçlara sorumluluk tutarak sosyal sektörde değiĢim yaratan insanlar Ģeklinde tanımlamıĢtır.

Sosyal giriĢimcilik kavramı giriĢimcilik kavramından yaratılan değer ile farklılaĢmaktadır. GiriĢimcilik kapsamında bakıldığında ulaĢılmak istenilen değer yeni mal veya hizmet benimseyebilen pazarlara hizmet etme ile ilgilidir. Dolayısıyla, giriĢimcilik finansal kȃr yaratma amacıyla gerçekleĢtirilmektedir. Sosyal giriĢimciliğin hedefi finansal kȃr elde etmek değil, toplumun büyük kısmı veya bütün toplum üzerine etki sağlayan dönüĢümsel fayda yaratmaktır (Martin ve Osberg, 2007: 34).

Sosyal giriĢimcilik konusunun tanımlanmasına iliĢkin literatürde farklı görüĢler bulunmaktadır. Bazı araĢtırmacılar tarafından sosyal giriĢimcilik kavramının kȃr amacı gütmeyen iĢletmelerin sosyal değerin ve sosyal değiĢim yaratmalarının ifade ettiği söylenmiĢtir. Diğer çalıĢmalarda ise bu kavram kȃr güden iĢletmeler kapsamında da araĢtırılmıĢ, kurumsal yenilikçilik ve sosyal yenilikçilik ile iliĢkilendirilmiĢtir. Aynı zamanda literatür sosyal giriĢimcilik faaliyetlerinin belli bir iĢletmeye bağlı olmadan birey ya da grup tarafından yürütülmelerini belirtmiĢtir (Aslan, 2012: 72).

Sosyal giriĢimcilik, yeni iĢletmeleri kurma veya mevcut iĢletmeleri yenilikçi Ģekilde yönetme yoluyla sosyal refahı arttırmak için fırsatları belirleme, tanımlama ve kullanmaya yönelik faaliyete yönlendirmektedir. Sosyal giriĢimciler, zor ve istikrarlı sosyal sorunları yenilikçi Ģekilde çözme yollarını sunmak için giriĢimcilik modelleri kabul ederek kendi topluluk ve toplumlarına çeĢitli ve önemli katkı sağlamaktadır (Zahra vd., 2009: 519). AĢağıda literatürde var olan sosyal giriĢimcilik ve sosyal giriĢimcilere iliĢkin tanımlar bulunmaktadır (Tablo 2.1):

Таblo 2.1. Sosyal GiriĢimcilik ve Sosyal GiriĢimcilere ĠliĢkin Tanımlar

Yazar Tanım

Leadbetter (1997) Sosyal giriĢimcilik, kâr elde etmek değil, sosyal amaçlar için giriĢimcilik davranıĢını kullanma veya pazar faaliyeti sonucunda elde etmiĢ olduğu kârı belirli bir zarar görmüĢ grubun ilgilerine yönelik kullanmaktır.

Thake ve Zadek (1997):

Sosyal giriĢimciler sosyal adalete ulaĢma niyeti ile güdülenmektedir. Onlar, kendi hareketler ile onlarla beraber çalıĢan veya yardım etmek isteyen insanların hayat kalitesini iyileĢtirme arasında doğrudan bir iliĢki kurmaya çalıĢmaktadır. Onlar finansal, örgütsel, sosyal ve ekolojik anlamda istikrarlı olan kararları oluĢturmaya hedeflemektedir.

Dees (1998): Sosyal giriĢimciler, (sadece özel değer değil) sosyal değeri oluĢturma ve sürdürme görevini kabul ederek sosyal alanda aracı rolünü taĢımakta ve bu görevi yerine getirmek için yeni fırsatları kabul etmekte ve takip etmekte; sürekli yenilikler, adaptasyon ve öğrenme sürecine dahil olmakta, mevcut olan kaynakları ile sınırlı olmadan cesurca davranmakta ve elde eden sonuçlar için toplumun önünde sorumluluk taĢımaktadır. Fowler (2000): Sosyal giriĢimcilik, sosyal faydaları getiren ve destekleyen sürdürebilen sosyal-ekonomik

yapıları, iliĢkileri ve örgütleri oluĢturmaktadır. Brinkerhoff

(2001)

Sosyal giriĢimciler, topluma hizmet sunmanın ve mevcut hizmetlerin değerini arttıran yöntemleri sürekli arayan insanlardır.

Mort vd. (2002): Sosyal giriĢimcilik, sosyal görevi yerine getirmek için dürüst giriĢimcilik davranıĢının gösterilmesini içeren çok boyutlu yapıdır... risk alma, proaktiflik ve yenilik esas karar- verme niteliklerinin ve sosyal değer yaratan fırsatlarının belirlenme yeteneğidir.

Drayton (2002) Sosyal giriĢimci, esas değerleri sosyal problemleri belirleme ve çözmeye odaklanan, değiĢmelerin temel aracısı olmaktadır.

Alford vd. (2004) Sosyal giriĢimci, mevcut sosyal problemler için yenilikçi çözümleri oluĢturmakta ve sosyal değiĢmeler için gereken fikirler, fırsatlar ve sosyal yöntemleri harekete geçirmektedir.

Harding (2004) Sosyal giriĢimciler, iĢletme veya giriĢimin yeni biçimini geliĢtirmek için sosyal amaçlar ile güdülenmektedir

Shaw (2004) Sosyal giriĢimcilik, kȃr elde etmekten ziyade, sosyal amaçlara ulaĢmak için faaliyette bulunan kamu, halk ve gönüllü örgütler ve özel iĢletmelerdir.

Seelos ve Mair (2005)

Sosyal giriĢimcilik, sürdürülebilir geliĢim hedefler ile sosyal ihtiyaçları karĢılayan ürün ve hizmetlerin sağlanması için yeni modelleri yaratan giriĢimciliktir.

Mair ve Marti (2006)

Sosyal giriĢimcilik, sosyal ihtiyaçları karĢılayarak ve sosyal değiĢimleri teĢvik ederek sosyal değer yaratmak amacıyla fırsatları araĢtırma ve kullanma niyetiyle kaynakları yeni bir Ģekilde birleĢtirerek değer yaratma sürecidir.

Peredo ve McLean (2006)

Sosyal giriĢimcilik bir Ģahsın veya grubun; sosyal değer yaratmayı amaçladığı, fırsatları kullanma ve tanıma kapasitesini gösterdiği, yenilik kullandığı, ortalamanın üstünde olan risk düzeyini kabul ettiği ve sosyal giriĢim yürüttüklerinde aĢırı derecede becerikli olduğu zaman gerçekleĢtirilmektedir.

Light (2006) Sosyal giriĢimci; devlet, kȃr güden ve kȃr gütmeyen iĢletmeler tarafından sosyal problemlere çözüm bulmak amacıyla yapılan iĢlemlere yönelik mevcut modelleri yıkan fikirler ile büyük ölçekli ve sürdürülebilir değiĢim amaçlayan birey, grup, iĢletme veya iĢletmelerin birliğidir.

Lepoutre vd. (2013)

Sosyal giriĢimcilik, fırsatları arayarak, yeni yollar ile kaynakları birleĢtirerek ve yeni ürün, hizmet veya iĢletme oluĢturarak sosyal değiĢim yapma amacıyla değer yaratma sürecidir. Zahra vd. (2013): Sosyal giriĢimcilik, birleĢik değer amaçlayan yeni iĢ, model ve çözümleri yaratma

amacıyla fırsatların kabul edilmesi, oluĢması, değerlendirilmesi ve kullanılmasıdır. Petrella ve

Richez-Battesti (2014)

Sosyal giriĢimcilik, sosyal ve çevresel misyona hizmet eden ve bu misyonu destekleme amacıyla çıkarlarının büyük kısmından tekrar yatırım yapan tüm giriĢimci inisiyatiflerdir.

Kaynak: Zahra vd., 2009: 521’den geliĢtirilmiĢtir.

Sosyal giriĢimcilik, yeni sosyal kurumların oluĢmasına ve mevcut olanlarda yeniliklerin devam edilmesine yol açmaktadır (Mort vd., 2002: 79). Sosyal giriĢimcilik sosyal değerlerin oluĢmasını amaçlamaktadır. Bu ise yaratıcılık, liderlik ve risk yönetimi davranıĢının gösterilmesini gerektirmektedir (Weerawardena ve

Mort, 2006: 32). Literatürde genel olarak sosyal giriĢimciliğin aĢağıdaki özelliklerine dikkat çekilmektedir (Alvord vd., 2004: 262):

 Sosyal giriĢimcilik, ticari iĢletmeler olarak sosyal etki amacı ile kurulabilmektedir. Kȃr amacı gütmeyen örgütler bağlı iĢletmeleri kurup, sosyal amaçlarına hizmet eden gelirleri elde etmek veya iĢyerleri geliĢtirmek için onları kullanabilmektedir. Ticari iĢletmeler ise kȃrın payını bağıĢlayabilmekte veya faaliyetini sosyal amaçlara yönelik olarak organize edebilmektedir.

 Sosyal giriĢimcilik, sosyal sorunları çözmede yenilik olarak kullanılmaktadır. Sosyal giriĢimciler, sosyal sorunlara yönlendirilmektedir. Onlar, yenilikçi inisiyatifleri yaratmakta, yeni sosyal yöntemleri geliĢtirmekte ve pazar ölçülerine değil, sorunlara yönelik olarak kaynakları toplamaktadır.

 Sosyal giriĢimcilik, sosyal değiĢtirilmeleri harekete geçirme yöntemi olarak görülmektedir. Sürdürülebilir sosyal değiĢmeler, sosyal değiĢmelere yönelik olan yenilikler ve kaynakları toplama niyetini kapsamaktadır.