Sosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System

Sosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System“SSİS” Parent Form) Aile FormununTürkçe’ye uyarlanılıp kullanılabilmesi için gerekli izinler alınmıştır. Gerekli izinler alındıktan sonra, ölçek araştırmacı ve üç yabancı dil uzmanı tarafından birbirlerinden bağımsız bir biçimde bireysel olarak İngilizce’den Türkçe’ye çevrilmiştir. Türkçe’ye çevrilen maddeler araştırmacı ve her iki dile de hâkim olan iki öğretim üyesi tarafından incelenerek gerekli görülen değişiklikler yapılmıştır. Oluşturulan bu Türkçe çeviri, yine İngilizce dilinde uzman olan iki kişitarafından tekrar İngilizceye çevrilmiştir. Her iki çeviri bire bir karşılaştırılarakher bir maddenin eş değerliğine bakılmıştır. Türkçe ve İngilizce formları arasında farklılık olupolmadığı bulunmuştur. Son olarak araştırmacı tarafından önce İngilizce, sonrada Türkçe anlam karşılığı tekrar gözden geçirilerek gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Sosyal beceri konusunda çalışan uzmanlara inceletilerek verilen geri bildirimler doğrultusunda ölçek uygulanabilecek şekle getirilmiştir. Daha sonra ölçeğin aileler tarafından anlaşılabilirliğini sınamak üzere, ölçekler 20 kişiye uygulanmış, anlaşılmayan maddelerin işaretlenmesi istenmiştir. Ailelerden alınan geribildirimler sonucunda ölçek maddelerinin herhangi bir değişikliğe gerek duyulmadan rahatlıkla anlaşılabildiği gözlenmiştir.

74

3.2.3. Sosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System “SSİS” Parent Form)Aile Formunun Türkçe Formu İçin Güvenirlik Çalışmaları

Ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları kapsamında öncelikle İzmir ilinde yer alan farklı ilköğretim okullarının anasınıfına devam devam eden çocukların ailelerine 2011-2012 eğitim-öğretim bahar yarıyılında yılında ölçek uygulanmıştır. Uygulama için okulların anasınıflarına gidilerek çalışma öğretmenlere anlatılmış ve ailelere uygulamaları istenmiştir. Ölçek, 325çocuğun ailesine uygulanmıştır. Eksik doldurulduğu belirlenen 6 ölçek elenerek, kalan 319 ölçek üzerinde güvenirlik ve geçerlik çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

Sosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System SSİS Parent Form)Aile Formunungüvenirlik çalışmaları kapsamında iç tutarlılık ve test- tekrar test yöntemi kullanılarak kararlılık katsayısı hesaplanmış, ayrıca madde

toplam puan korelasyonları incelenmiştir. Söz konusu çalışmalar aşağıda verilmiştir:

Ölçeğin güvenirliği ile ilgili olarak öncelikle iç tutarlılık katsayısı (Cronbach Alfa) hesaplanmıştır. Ayrıca maddelere ilişkin toplam puan korelasyonları da incelenmiştir. Bu amaçla ölçek 5-6 yaşında çocuğu olan toplam 319 aileye uygulanmıştır. Yapılan çalışmada sosyal beceriler ile ilgili elde edilen iç tutarlık katsayıları; iletişim .74, işbirliği .80, kendini ifade etme .71, sorumluluk .76, empati .77, grupla birlikte hareket etme .85 ve kendini kontrol etme .77 ve sosyal beceriler ölçeği veri setinin toplamı .94 olarak hesaplanmıştır.

Yapılan çalışmada problem davranışlar ile ilgili elde edilen iç tutarlık katsayıları; dışadönüklük .79, içe dönüklük .65, otizm .76, hiperaktivite .64ve problem davranışlar ölçeği veri setinin toplamı ise .94 olarak hesaplanmıştır.

Güvenirliği saptamak için yapılan uygulamalardan diğeri ise testin tekrarı

yöntemidir. Ölçeğin zaman içindeki kararlılığını belirlemek amacıyla, örneklemden

75

uygulamaarasında hesaplanan Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı sosyal beceriler için; iletişim .98, işbirliği .97, kendini ifade etme .96, sorumluluk .96, empati .97, grupla birlikte hareket etme .98 ve kendini kontrol etme .96 olarak hesaplanmıştır.Bu iki uygulamaarasında hesaplanan Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı problem davranışlar için dışadönüklük .99, içe dönüklük .93, otizm .98, hiperaktivite .98 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin orjinal formu ile yapılan uygulamalarda bu değer sosyal beceriler için .84 ve problem davranışlar için .87 olarak bulunmuştur (Gresham ve Elliot 2008). Sosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System SSİS) Türkçe Aile Formunungüvenirliğiiçin yapılan çalışmada elde edilen değer uluslararası çalışmalarda elde edilen değerlerleparalellik göstermektedir veSosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System SSİS Parent Form)Türkçe Aile Formununbir kanıt oluşturduğu düşünülmektedir.

3.2.4. Sosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System “SSİS” Parent Form) Aile Formunun Türkçe Formu İçin Geçerlik Çalışmaları

Sosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System SSİS Parent Form)Türkçe Aile Formunun ölçüt bağıntılı geçerliği için yordama (predictive) geçerliği çalışmaları yapılmıştır. Öğrenciler cinsiyet ve yaş değişkenleri açısından da karşılaştırılmışlardır. Yapılan analizler sonucunda literatüre benzer şekilde iletişim, kendini ifade etme, empati, sorumluluk ve dışadönüklük düzeyinde kızların lehine anlamlı bir farklılık olduğunu göstermiştir (p<.05). Yaş değişkenine göre ise yine literatüre benzer şekilde işbirliği, sorumluluk, kendini kontrol puan ortalamaları yaşları büyük olan çocukların küçük olanlara göre anlamlı düzeyde yüksek olduğu gözlenmiştir (p<.05). (Gresham ve Elliot 2008). Yapılan analizler sosyal beceri düzeyinin değerlendirilmesindeSosyal Beceri Geliştirme Sistemi (Social Skills Improvement System SSİS parent Form) Aile Formunun ölçüt bağıntılı geçerliğine dair kanıtlar sunmaktadır.

Yapılan faktör analizi sonucu ortaya çıkan sosyal beceriler 7, problem davranışlar 5 faktörlü yapının örneklem verisine iyi uyum gösterip göstermediğini

76

anlamak amacıyla Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. Analizler için AMOS 16.0 paket programı kullanılmıştır. DFA sonucunda 79 maddeden oluşan 12 (7 sosyal beceriler + 5 problem davranışlar) faktörlü ölçeğin yapısına ilişkin olarak DFA sosyal beceriler için χ 2 =857.782 (sd=623, p <.001) ve problem davranışlar için

χ 2 =536.742 (sd=316, p <.001) elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre ki kare

değerinin anlamsız olması beklenmektedir ancak bu değer örneklem büyüklüğüne oldukça duyarlıdır ve büyük örneklem gruplarında çoğunlukla anlamlı düzeyde çıkabilmektedir. Bu açıdan alternatif olarak elde edilen ki kare oranının serbestlik derecesine bölümünden elde edilen bir hesaplama önerilmektedir (Şimşek, 2007; Sümer, 2000). Yapılan çalışmada sosyal beceriler için bu oran (χ 2 /sd=1.377) ve

peoblem davranışlar için (χ 2 /sd=1.699) olarak bulunmuştur. Bu oranın iki veya

altında olması, modelin iyi bir model olduğu, beş veya daha altında bir değer olması ise modelin kabul edilebilir bir uyum iyiliğine sahip olduğunu gösterir (Antalyalı 2005: Şimşek, 2007). Bu bakımdan elde edilen değer, modelin iyi bir model olduğuna ilişkin önemli bir kanıttır. Buna ek olarak GFI (Goodness of Fit Index), CFI (Comperative Fit Index), RMSEA (Root Mean Square Error of Approximation) ve SRMR (Standardized Root Mean Square Residual) uyum indeksleri de hesaplanmıştır. Belirtilen uyum indekslerinin kabul edilebilirlikdüzeyleri farklı yazarlara göre değişiklik gösterse de, genel olarak GFI ve CFI’nin .90 ve üzeri olması, RMSEA’nın .08’in ve SRMR’nin .10 altında olması kabul edilebilir bir uyum iyiliğini ifade etmektedir (Hu ve Bentler, 1999, Şimşek, 2007). Yapılan çalışmada sosyal beceriler ile ilgili elde edilen değerler GFI=.90, CFI=.95, RMSEA=.034 ve SRMR=.051 olarak hesaplanmıştır. Problem davranışlar ile ilgili elde edilen değerler ise GFI=.90, CFI=.92, RMSEA=.047 ve SRMR=.049 olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlar 67 maddeden oluşan 11 faktörlü (sosyal beceriler 7 ve problem davranışlar 4 faktör) Sosyal Beceri Dereceleme Sistemi Aile Ölçeğinin uygulandığı örnekleme uyum gösterdiğine ilişkin önemli kanıtlar sunmaktadır.

77