Bu çalışmada araştırmacı tarafından geliştirilen “Anne Değerler Eğitimi Programı (ADEP)” kullanılmıştır. Anne Değerler Eğitimi Programı; 5-6 yaş grubu çocukların annelerine sorumluluk, dürüstlük, saygı, işbirliği (yardımlaşma), paylaşma değerlerini çocuklarına kazandırabilmelerine yardımcı olacak temel bilgi, beceri, yöntem ve teknikleri kazandırarak çocukların bu değerleri kazanması ve var olan bu değer düzeylerinin artırılmasını esas alan bir programdır.
Programda çocukların sağlıklı değer geliştirebilmeleri, değerlere sahip birey olarak yaşama hazırlanmaları amacıyla anne eğitimi yoluyla çocukların değerleri kazanmaları varolan değer düzeylerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Program annelere; çocuklarının tüm eğitim alanlarında olduğu gibi değer eğitimlerinde de sorumluluk alması gerektiğini fark ettirerek, değerlere sahip birey yetiştirmenin önemi ve değer eğitiminin nasıl gerçekleştirileceğini kavratarak, değer eğitimini gerçekleştirirken kullanılabilecek yöntem ve teknikleri öğreterek çocukların değer kazanım sürecine katkıda bulunmayı ( yardımcı olmayı) hedeflemektedir.
Birinci aşamada; anne değerler eğitimi programının hazırlanabilmesi için öncelikle 5-6 yaş çocuklarının değer kazanımları ve bu yaş grubuna verilebilecek
84
değerler ile ilgili literatür taraması yapılarak programın kazanım ve göstergelerinin belirlenmesi için ön çalışmalar yapılmıştır.
Anne Değerler Eğitimi Programının Genel Amaçları
Anne Değerler Eğitimi Programının (ADEP) genel amaçları şu şekilde belirlenmiştir:
1. Anne Değerler Eğitimi Programının temel amacı çocukların değer kazanım sürecinde annenin rolünü arttırmak,
2. Programa katılan anneleri, sorumluluk, dürüstlük, saygı, işbirliği (yardımlaşma), paylaşma değerlerinin çocukta gelişimi ve bu değerleri çocuklara kazandırmak için ailenin dikkat etmesi gereken noktalar konularında bilgilendirmek,
3. Annelere çocuklarının sorumluluk, dürüstlük, saygı, işbirliği (yardımlaşma), paylaşma değerlerinin gelişimini destekleyecek etkinlikleri tanıtmak ve uygulama becerisi kazandırmak,
4. Annelere verilen eğitim yoluyla çocukların değer kazanım sürecine yardımcı olmaktır.
İkinci aşamada; değer eğitimi ve değerler eğitiminde ailenin yeri, sorumluluk, dürüstlük, saygı, işbirliği (yardımlaşma), paylaşma değerleri ve çocuklarda gelişimi, bu değerlerin kazanılmasını destekleyici etkinlikler, etkinlikleri uygulamada dikkat edilecek noktalar, annelerin evde çocuklarının değer kazanımlarını desteklemeye yönelik amaç ve göstergeleri hazırlanarak Anne Değerler Eğitimi Programı (ADEP) nın ikinci aşaması oluşturulmuştur.
Üçüncü aşamada; amaç ve göstergeleri gerçekleştirmeye yardımcı olacak yöntem ve teknikler, etkinlikler, eğitim materyalleri ve kullanılacak kaynaklar belirlenmiştir.
85
Oturumlar Süresince Kullanılan Öğretim Yöntem ve Teknikler
Anlatım Yöntemi:
Anlatım yöntemi, daha çok belli bir konu ile ilgili bilgi aktarımı, belli bir konuya giriş ya da belli bir konuyu özetlemede kullanılır. Öğretmen merkezli, klasik bir öğretim yöntemidir (Saban 2004). Programda anlatım yöntemi annelere konu ve etkinliklerle ilgili bilgi aktarırken, oturumların sonunda günün özetini yaparken kullanılmıştır. Anlatımların etkili olabilmesi için sade bir dil kullanımına dikkat edilmiştir. Ayrıca, görsel olarak annelerin dikkatini çekecek şekilde hazırlanan power point sunularından yararlanılmıştır.
Soru-Cevap Yöntemi: Soru cevap yöntemi, anlatma yönteminin sıkıcılığını gidermek için ve öğretimi daha etkili bir şekilde gerçekleştirmek isteğine dayalı olarak geliştirilmiştir. Anlatma yönteminden sonra en çok kullanılan yöntemdir. Soru cevap yöntemi, cevap almak amacıyla soru sormak demektir. Öğretmenin bir konu ile ilgili öğrencilere bir takım sorular sorması ve bu sorulara aldığı cevapları eleştirerek öğretim yapmasıdır (Tan ve Erdoğan, 2004). Bu yöntem öğrencilere düşünme ve konuşma alışkanlıkları kazandırma bakımından oldukça önemlidir ve her dersin öğretiminde kullanılır (Demirel, 2003).
Konu ve etkinlikler anlatılırken anlaşılırlığını ortaya koymak amacıyla annelere zaman zaman sorular yöneltilmiştir. Alınan cevaplar doğrultusunda konu ve etkinlik anlatımına devam edilmiştir. Anneler de soru sorması yönünde teşvik edilmiştir.
Tartışma: Herhangi bir grubun, bir başkasının yönetimi altında belli bir düzen içinde hepsini ilgilendiren sorular üzerinde ve belli bir amaca dönük karşılıklı görüşmelerdir. Sınıflarda çok kullanılan yöntemdir. Öğrencilerin ilgisini uyandırır, anlayışlarını değerlendirme, gerçekleri kavrama, eleştirel düşünme becerilerini geliştirir (Tan ve Erdoğan, 2004).
Oturumlarda daha çok oturum konusu ile ilgili annelerin ön bilgilerini ve hali hazırdaki bilgilerini harekete geçirmek, konuların ve etkinliklerin anneler tarafından
86
nasıl anlaşıldığını görmek, konuyu özetlemek amacıyla çember tartışma yöntemi kullanılmıştır.
Örnek Olay Yöntemi: Gerçek hayattan alınmış veya karşılaşılması olası problemin sınıf ortamında derinlemesine çalışılmasıdır. Bu yöntem öğrencilerin derse olan ilgilerini uyandırır (Erciyeş, 2007). Amacı, öğrencilerin karar verme, seçme ve sonuca ulaşma ile ilgili yaşantı geçirmesini sağlamaktır (Tan ve Erdoğan 2004).
Değerlerle ilgili örnek olaylar sınıf ortamına getirilerek annelerin düşünmesi ve tartışması için uygun ortam oluşturulmuştur.
Gösterip-Yaptırma Yöntemi: Sözlerin ve sözcüklerin yetersiz kaldığı durumlarda, yani öğrenciye ne yapılacağını söylemenin eksik kaldığı ve nasıl yapılacağını göstermenin gerekli olduğu durumlarda kullanılır. Konuyla ilgili bilgilerin beceriye dönüştürülmesi için uygulama yapılma aşamasında kullanılır (Erciyeş, 2007).
Annelerle çalışılırken özellikle etkinliklerde çocuklarına yönergeleri nasıl verecekleri, ses tonlarını nasıl kullanmaları gerektiği, hazırlanan materyalleri nasıl kullanacakları vb. ile ilgili ayrıntılar önce eğitimci tarafında annelere gösterilmiş, sonra da onların uygulaması istenmiştir.
Drama : Drama yoluyla öğrenme ve öğretim, bir fikir, durum, olay nesne ya da kişinin canlandırması, dramatize edilmesidir. Temelinde yaparak yaşayarak öğrenme vardır (Tuğrul, 2003). Öğrencilerin problem çözme ve iletişim kurma becerilerini geliştirir. Drama yönteminin biçimsel ve doğal darama olmak üzere iki türü vardır. Doğal drama oyunlarında oyuncular kendilerini dilediği gibi ifade etme özgürlüğüne sahiptir. Biçimsel drama tekniğinde ise, daha çok yetişkin öğrencilere dönüktür, duygu ve düşüncelerini başka bir kişiliğe girerek ifade etme olanağı sağlar (Demirel, 2003)
Programdaki etkinliklerin canlandırılmasında bazı anneler çocuk bazı annelerde anne rolünü canlandırmışlardır. Evdeki uygulamalarda ise eğitimci öğretmen rolünü üstlenmişlerdir.
87
Beyin Fırtınası : Bir gruba ait öğrencilerin, açık fikirli olarak, bir konu, olay veya problem durumu hakkında düşünmelerini ve mantıklı olup olmadığı endişesine kapılmadan olabildiğince çok sayıda fikir üretmelerini istemek olarak tanımlanabilir. Bu yöntemin amacı, öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerini uygulamaya dökmeleridir. Küçük ve büyük gruplar halinde uygulanabilir (Saban, 2004).
Oturumlar esnasında değerlerle ilgili neler yapılabileceği, uygulamada nelerin kullanılabileceği ve uygulamanın başarılı olabilmesi için nelere dikkat edilmesi vb konularda annelerin fikir üretmeleri istenmiştir. Annelerin söyledikleri tahtaya yazılarak, değerlendirilmiştir.
Eğitim Uygulamalarında Kullanılan Materyaller
Anne Değerler Eğitimi Programında ele alınan konularla (dürüstlük, sorumluluk, saygı, işbirliği, paylaşma) ilgili hazırlanan birkaç sayfadan oluşan notlar evde ailelerin okumaları için oturum sonlarında annelere verilmiştir (Ek 5).
Programda hikaye kitapları, hikaye anlatımında kullanılan kuklalar, hikaye kartları, oyunlarda kullanılacak materyaller, sanat etkinliğinde kullanılacak boyama sayfaları, doğru yanlış kartları, meslek kartları, eğitici Cd’ler vb. kullanılmıştır. Programda kullanılan materyallerin bir kısmı annelerle birlikte, bir kısmı ise eğitimci tarafından hazırlanmıştır.
Oturumlar Süresince Ele Alınan ve Annelerin Çocukları ile Birlikte Gerçekleştirdikleri Etkinlikler
Türkçe Etkinliği: Türkçe etkinliği kapsamında programda ,tekerleme
söyleme, parmak oyunu oynama, sohbet etme, resimli kitap okuma, etkileşimli ve paylaşımlı okuma, taklit oyunlarına yer verilmiştir.
88
Oyun Etkinliği: Programda, oyun etkinliği olarak, bireysel ve aile ile
birlikte oynanabilecek grup oyunlarına yer verilmiştir.
Sanat Etkinliği: Sanat etkinliği olarak programda boyama, resim yapma,
kesme- yapıştırma, katlama çalışmaları kullanılmıştır.
Drama Etkinliği: Drama etkinliği olarak rol oynama etkinliği ele
alınmıştır.
Müzik Etkinliği: Programda müzik etkinliği kapsamında şarkı söyleme ve
dinleme etkinliği ele alınmıştır.
Matematik Etkinliği; Matemetik etkinliği olarak grafik hazırlama çalışması
yapılmıştır.
Dördüncü aşamada ise; belirlenen amaç ve göstergeleri, hazırlanan etkinlikler ve eğitim durumları 9 haftalık süreci 18 oturumu kapsayacak biçimde yeniden gözden geçirilerek uzman görüşleri almak üzere son biçimi verilmiştir. Daha sonra programın amaca uygunluğu, anlaşılırlığı, açıklığı açısından değerlendirilmek, gerekli görülen durumlarda etkinliklerin çıkartılması, eklenmesi, düzeltilmesi, değiştirilmesi ile ilgili görüşleri almak üzere program geliştirme uzmanı, çocuk gelişimi uzmanı, programla ilgili görüşlerini belirtmeleri istenmiş ve uzman görüşleri (n=4) doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılarak programa son şekli verilerek uygulamaya hazır hale getirilmiştir.