SoruĢturma Komisyonunun ÇalıĢma Yöntemi ve ÇalıĢma Süresi

Meclis SoruĢturma Komisyonlarının çalıĢma yöntemleri ve süresi olarak, diğer sürekli komisyonlardan farklılıklar arz etmektedir. Bununla birlikte, özel düzenleme olmayan durumlarda sürekli komisyonlar için öngörülen hususlar meclis soruĢturma komisyonu için de geçerlidir.

SoruĢturma komisyonu üye seçiminin tamamlanmasına müteakiben TBMM BaĢkanlığınca belirlenecek bir günde, kendi üyeleri arasından bir baĢkan, bir baĢkan vekili, bir sözcü ve en az bir katip seçmek üzere komisyon toplantıya çağrılır. Bir önceki konuda da bahsedildiği üzere, bu seçim tamamlanıncaya kadar komisyon göreve baĢlayamaz. Ġçtüzük‟ün 24/3‟üncü maddesine göre komisyonlara baĢkan, baĢkanvekili,

değerlendiren Yüce Divan, „…Komisyonun on üç kiĢi ile çalıĢmalarını sürdürdüğü ve 19.10.2004 günlü toplantısında on bir üyenin katılımı ile karar verdiği (10 kabul, 1 ret oyu) dikkate alındığında, iç tüzüğün aradığı „salt çoğunlukla toplama‟ ve „toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verme‟ Ģartlarının gerçekleĢtiği anlaĢılmıĢtır…‟ Ģeklinde gerekçe ile talebi reddetmiĢtir. Yüce Divan‟ın 26.05.2006 tarih ve 2004/5 E. 2006/2 K. sayılı kararı, Yüce Divan Kararları, Anayasa Mahkemesi Yayını, C. IV, Ankara-2006, s. 82, http://www.anayasa.gov.tr/Kararlar/YuceDivanKararlari (e.t.: 30.04.2015).

95 _{Bahri ÖZTÜRK, Bir Ceza Mahkemesi Olarak Anayasa Mahkemesi “Yüce Divan”, Anayasa Yargısı,}

50

sözcü ve katiplerin seçimi için yapılacak toplantıda aranacak yeter sayı, komisyon üye tam sayısının salt çoğunluğudur. Seçim gizli oyla yapılır. Seçilmek için toplantıda hazır bulunanlarının salt çoğunluğunun oyu gerekmektedir.

TBMM Ġçtüzüğü‟nün 110/1‟inci maddesi uyarınca; “SoruĢturma komisyonu üye tamsayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir”. Meclis SoruĢturma Komisyonunun üye tam sayısı on beĢ olduğuna göre, salt çoğunluk sekiz olmalıdır. Bu durumda komisyonun toplantı yeter sayısı sekiz üyedir. Üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanan soruĢturma komisyonu, çalıĢmalarını yürütürken toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Bu açıklamalara göre meclis soruĢturma komisyonu, on beĢ üyesi olduğundan en az sekiz üye ile toplanabilecek ve en az beĢ üyenin aynı yöndeki oyu ile karar verebilecektir.

Diğer komisyonlardan farklı olarak, Ġçtüzük‟ün 110/2‟nci maddesi uyarınca Meclis SoruĢturma Komisyonu çalıĢmaları gizlidir. Bu komisyonun kendi üyesi dıĢındaki milletvekilleri çalıĢmalara katılamaz. SoruĢturma çalıĢmalarının gizli olması, CMK‟daki soruĢturma aĢamasının gizliliği ilkesi ile paralellik taĢımaktadır. Bu düzenleme, hem soruĢturmanın akim kalmaması için hem de henüz suç Ģüphesi altında olan kiĢilerin soruĢturma sürecinden olumsuz etkilenmemeleri açısından yerindedir96

. Anayasa‟nın 100/2‟nci maddesiyle soruĢturma komisyonun görev süresi belirlenmiĢtir. Bu süre iki aydır. SoruĢturma Komisyonu, raporunu da bu süre içerisinde Meclise sunmalıdır. Komisyon çalıĢmalarını iki ay içerisinde tamamlayamaması durumunda, komisyona iki aylık yeni ve kesin bir süre verilir. Ġçtüzük‟ün 110/3‟üncü maddesi uyarınca, komisyon ek süre verilmesini Meclis BaĢkanlığı aracılığıyla Genel Kuruldan talep etmelidir. Görüldüğü üzere, Anayasa ile komisyonun görev süresi en fazla dört ay olarak sınırlandırılmıĢtır. Uygulamada yaĢanan sorunlar sebebiyle, bu sürenin kesinliğini net olarak belirlemek için, 2001 yılında Anayasa‟nın 100/2‟nci maddesinin sonuna bir cümle daha eklenmiĢtir. “Bu süre içinde raporun Türkiye Büyük

96

51

Millet Meclisi BaĢkanlığına teslimi zorunludur” Ģeklinde açıklayıcı bir düzenleme getirilmiĢtir.

SoruĢturma Komisyonunun görev süresinin ne zamandan itibaren baĢlayacağının da ortaya konması gerekmektedir. TBMM Ġçtüzüğü‟nün 110/3‟üncü maddesinde “soruĢturma komisyonunun, raporunu Anayasa‟nın 100‟üncü maddesine göre kuruluĢtan itibaren iki ay içinde verir.” hükmü yer almıĢtır. Anayasa‟nın 100‟üncü maddesine göre de soruĢturma komisyonunun görev süresi, üyelerinin ad çekmek suretiyle belirlendiği tarihten itibaren iĢlemeye baĢlayacaktır. Bununla birlikte uygulamada komisyonun çalıĢma süresinin, Genel Kurul kararıyla farklı tarihlerde baĢladığına da rastlanmaktadır97

.

SoruĢturma Komisyonunun TBMM‟nin çalıĢmalarına ara vermesi veya tatile girmesi halinde de çalıĢmalarına devam edip etmeyeceğine değinmek gerekir. Kural olarak, komisyonlar meclisin çalıĢma dönemi içerisinde faaliyet gösterirler. TBMM‟nin çalıĢmalarına ara vermesi durumunda veya meclisin tatile girmesi durumunda ise Meclis SoruĢturma Komisyonu çalıĢamaz. Komisyonların tatil sırasında çalıĢmalarına devam edebilmeleri için Meclise baĢvurarak bu konuda bir karar alınmasını istemeleri gerekmektedirler. Eğer Meclis Genel Kurulu, tatil veya ara verme sırasında soruĢturma komisyonunun çalıĢmalarına devam etmesini kararlaĢtırmamıĢsa, komisyonun görev süresi tatil ve ara verme sırasında iĢlemeyecektir. Yüce Divan da vermiĢ olduğu bir kararında, “…bu durumda Meclis tarafından karar verilmediği takdirde, tatil veya ara verme süresince komisyonun görev süresi iĢlemeyecektir.” denilmiĢtir98

.

Ayrıca daha önce de bahsedildiği üzere yasama döneminin sona ermesi durumunda önceki dönemlerde verilen soruĢturma önergeleri, yeni döneme devredilerek yeni dönemde de geçerliliğini sürdürmekle birlikte, aynı Ģekilde soruĢturma

97 _{TÜLEN, a.g.e., s. 130.}

98 _{Yüce Divan‟ın 26.05.2006 tarih ve 2004/5 E. 2006/2 K. sayılı kararı, Yüce Divan Kararları, Anayasa}

Mahkemesi Yayını, C. IV, Ankara-2006, http://www.anayasa.gov.tr/Kararlar/YuceDivanKararlari (e.t.: 30.04.2015).

52

komisyonlarının yasama döneminin sonuna kadar görevlerini tamamlayamamaları durumunda, seçimlerden sonra oluĢan yeni mecliste kurulan soruĢturma komisyonları, önceki dönemden intikal eden soruĢturmaları incelemeye devam ederek, kaldığı yerden devam ederek, çalıĢmaları sonuca bağlamıĢlardır99

.