SoruĢturma Ġzni Verme Süres

Ön inceleme elemanı 4483 sayılı Kanun‟a göre yaptığı ön inceleme neticesinde düzenlediği rapor ve eklerini, dosya halinde kendisini ön inceleme ile görevlendiren mercie sunmak zorundadır.

Yetkili merciin de, kendisine sunulan bu raporu anılan kanunun 7‟ nci maddesinin birinci fıkrasında öngörülen suçun iĢlendiğini öğrendiği tarihten itibaren ön inceleme süresi dahil 30 gün içerisinde karara bağlaması gerekir. Ancak, gerek ön inceleme elemanı ve gerekse yetkili merci makul sebep göstererek bu süreyi 45 güne çıkarabilir.

4483 sayılı Kanun‟un 7‟ nci maddesinde öngörülen 30 ve 45 günlük süreler hak düĢürücü süre olmadığından bu süreler bittikten sonra dahi karar verilmesi gerekir, bu durum hakkında ön inceleme yapılan kiĢiye herhangi bir hak sağlamaz.161

160 _{Yargıtay Ceza Genel Kurulu‟nun 17.02.2004 günlü ve E: 2004/2-10, K:2004/40 Sayılı Kararı,} http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=20266, (25.06.2008)

66

2.5.3.Karar Merciinin SoruĢturma Ġznine ĠliĢkin Kararlarına KarĢı Kanun Yolları

Ġzin, kamu davasının açılıp açılmaması konusunda kamu yararına uygunluk bakımından, yani suç ve ceza politikası açısından, Kanunun yetkili kıldığı makamın (yetkili merciin) bir irade açıklamasıdır. Yetkili merciin soruĢturma izni verilmesi kararı, savcı tarafından hazırlık tahkikatına baĢlamaya izin verme anlamında bir karardır. 4483 sayılı Kanun kapsamındaki suçlar ile memur veya kamu görevlileri hakkında, soruĢturma izin kararı olmadan hazırlık tahkikatı yapılması, sanıkların sorguya çekilmeleri veya kamu davası açılması mümkün değildir. Böylece kamu davasının açılmasının zorunluluğu sistemin izin verdiği ölçüde yumuĢatılmıĢ olmaktadır.162

SoruĢturma izni verilmesine veya verilmemesine iliĢkin karara karĢı kullanılacak itiraz yoluna iliĢkin hükümler Yasanın 9‟uncu maddesinde düzenlenmiĢtir. Bu maddeye göre, yetkili merci, soruĢturma izni verilmesine veya verilmemesine iliĢkin kararını Cumhuriyet BaĢsavcılığına, hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisine ve varsa Ģikayetçiye bildirir.

SoruĢturma izni verilmesine iliĢkin karara karĢı hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisi; soruĢturma izni verilmemesine iliĢkin karara ise Cumhuriyet BaĢsavcılığı veya Ģikayetçi itiraz yoluna gidebilir. Ġtiraz süresi yetkili merciin kararının tebliğinden itibaren on gündür. Ġtiraza, 3‟üncü maddenin (e), (f), (g) (CumhurbaĢkanınca verilen izin hariç) ve (h) bentlerinde sayılanlar için DanıĢtay 2. Dairesi (1. Dairesi), diğerleri için yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu Bölge Ġdare Mahkemesi bakar.

Ġtirazlar, öncelikle incelenir ve en geç üç ay içinde karara bağlanır. Verilen kararlar kesindir.163

162 _{Sami Selçuk, “Memurin Muhakematı Hakkında Kanun-u Muvakkat‟ın Değerlendirilmesi”} Ġstanbul, 1998, s.325‟ten nakleden Topuz, Ġ. a.g.e., s.227.

67

2.5.3.1.DanıĢtay Ġkinci Dairesince Bakılacak Ġtirazlar

DanıĢtay Ġkinci Dairesince incelenerek, hakkında karara bağlanacak olan memurlar ve diğer kamu görevlileri Ģunlardır:

-Bakanlar Kurulu Kararıyla veya bakanlıkların merkez teĢkilatında görevli olup ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri.

-BaĢbakanlık merkez teĢkilatında görevli olup Bakanlar Kurulu kararı veya ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri.

-TBMM‟ de görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri.

-CumhurbaĢkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri. -BüyükĢehir belediye baĢkanları ile il ve ilçe belediye baĢkanları.

-BüyükĢehir belediye meclis üyeleri ile il ve ilçe belediye meclis üyeleri. -Ġl genel meclisi üyeleri.164

DanıĢtay 1. Dairesinin bir kararında: “Jandarma Astsubayı …'nın 2803 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin (d) bendi gereğince mülki hizmetten doğan veya bu tür hizmeti yaparken iĢlediği öne sürülen suçu nedeniyle, ..Kaymakamınca hakkında soruĢturma izni verildiği, bu karara karĢı adı geçen tarafından yapılan itiraza, 4483 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrası sebebiyle yetkili merciin yargı çevresinde bulunan Ankara Bölge Ġdare Mahkemesinin bakmakla görevli olduğu anlaĢıldığından, ...Merkez Komutanlığında görevli Astsubay … hakkında soruĢturma izni verilmesine iliĢkin … Kaymakamının 10.6.2005 günlü, 2005/36 sayılı kararına yapılan itirazın görev yönünden reddine, dosyanın itiraza bakmakla görevli ve yetkili Ankara Bölge Ġdare Mahkemesine gönderilmesine” karar verilmiĢtir.165

DanıĢtay 1. Dairesinin baĢka kararında ise; “hakkında soruĢturma izni istenilenin ..Ġlçesi Kaymakamı olduğu anlaĢıldığından..;..Valisinin …günlü, …sayılı soruĢturma izni verilmemesine iliĢkin kararına Ģikayetçi tarafından yapılan itirazın görev yönünden reddine, dosyanın itiraza bakmakla görevli ve yetkili Bölge Ġdare Mahkemesine gönderilmesine…” karar verilmiĢtir.166

164

4483 sayılı Kanunun 3. maddesi, a.g.e., s. 358.

165 _{DanıĢtay 1. Dairesinin 13.09.2005 tarih, E:2005/777, K:2005/974 sayılı kararı, DanıĢtay Bilgi} Sistemi, http://www.danistay.gov.tr/kerisim/container.jsp, (15.07.2008)

166 _{DanıĢtay 1. Dairesinin 22.11.2004 tarih, E:2004/401, K:2004/401sayılı kararı, DanıĢtay Bilgi} Sistemi, http://www.danistay.gov.tr/kerisim/container.jsp, (1.07.2008)

68

2.5.3.2.Bölge Ġdare Mahkemesince Bakılacak Ġtirazlar

Ġtirazları bölge idare mahkemeleri tarafından bakılacak memurlar ve diğer kamu görevlileri Ģunlardır:

-Ġl ve Ġlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri.

-Bölge düzeyinde teĢkilatlanan kurum ve kuruluĢlarda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri.

-BaĢbakanlık merkez teĢkilatında görev yapanlardan Bakanlar Kurulu Kararı veya ortak kararla atananlar dıĢında kalan memurlar ve diğer kamu görevlileri.

-Bakanlıkların merkez teĢkilatında görev yapanlardan Bakanlar Kurulu Kararı veya ortak kararla atananlar dıĢında kalan memurlar ve diğer kamu görevlileri.

-BaĢbakanlığa veya bakanlıklara bağlı veya ilgili kuruluĢlarda görev yapan diğer memur ve kamu görevlileri.

-Ġlçelerdeki belde belediye baĢkanları ve belde belediye meclisi üyeleri ile merkez ilçelerdeki belde belediye baĢkanları ve belde belediye meclisi üyeleri.

-Köy ve mahalle muhtarları.167

DanıĢtay Ġkinci Dairesi‟nce; “4483 sayılı Kanunun 3 üncü maddenin (a) fıkrasına göre; Ġlçede görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında soruĢturma izni verme yetkisinin Kaymakam'a ait olduğu, Kaymakam tarafından soruĢturma izni verilmesine ya da verilmemesine iliĢkin kararlara karĢı itirazların ise anılan Kanunun 9‟uncu maddesi uyarınca. yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu Bölge Ġdare Mahkemesi‟ne yapılacağı hükme bağlanmıĢtır. ..Ġlçe Emniyet Müdürü.. ve diğer polis memurları hakkında üstlerine atılan eylemlerden dolayı yetkili merciin soruĢturma izni verilmesine iliĢkin kararına, hakkında soruĢturma izni verilen .'nın, ..Bölge Ġdare Mahkemesi‟ne itiraz etmeleri gerekirken, Dairemize itirazda bulundukları anlaĢıldığından, itirazlarının incelenmeksizin reddine, dosyanın itiraza bakmakla görevli ve yetkili olan ..Bölge Ġdare Mahkemesi‟ne gönderilmesine..” karar verilmiĢtir.168

167 _{Pınar, Açıklamalı 4483 Sayılı Memurlar…, s. 226-228.}

168 _{DanıĢtay 2. Dairesinin 7.6.2000 gün ve E.2000/1897, K.2000/2755 sayılı kararı, DanıĢtay Bilgi} Sistemi, http://www.danistay.gov.tr/kerisim/container.jsp, (15.07.2008)

69

DanıĢtay Birinci Dairesi‟nce; “…4947 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu TeĢkilatı Kanununun 1 inci maddesinde, ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı, genel bütçeye dahil Sosyal Güvenlik Kurumunun kurulduğu, 3 üncü maddesinde, Sosyal Sigortalar Kurumu BaĢkanlığının Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili kuruluĢu olduğu, 4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununun 1 inci maddesinde ise Sosyal Sigortalar Kurumunun, ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının bağlı kuruluĢu olan Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili kuruluĢu olduğu, 18 inci maddesinde de baĢkan, genel müdür, genel müdür yardımcıları ve daire baĢkanlarının müĢterek kararname ile atanacakları belirtilmiĢ, 17 nci maddesinde de Kurum memurları hakkında 4483 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmiĢtir.

Bu hükümlere göre, Bakanlar Kurulu karan ile veya BaĢbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı kuruluĢların merkez teĢkilatında görevli olup ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında soruĢturma izni verilmesi ya da verilmemesine iliĢkin kararlara yapılan itirazların incelenmesinin DanıĢtayın görev alanına girdiği, ortak kararla atanmıĢ olsalar dahi ilgili kuruluĢlarda görev yapan kamu görevlileri hakkında soruĢturma izni verilmesi ya da verilmemesine iliĢkin kararlara yapılan itirazların incelemesinin ise bölge idare mahkemesinin görevine girdiği açıktır.

Bu durumda, Sosyal Sigortalar Kurumu, ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının bağlı kuruluĢu olan Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili kuruluĢu olduğundan, Sosyal Sigortalar Kurumu BaĢkanı ve diğer görevliler hakkında kısmen soruĢturma izni verilmesine, kısmen soruĢturma izni verilmemesine iliĢkin ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanının ... günlü,... sayılı kararına yapılan itirazlarının, 4483 sayılı Kanunun 3/e ve 9 uncu maddeleri uyarınca görev yönünden reddine, dosyanın itiraza bakmakla görevli ve yetkili Ankara Bölge Ġdare Mahkemesine, kararın birer örneğinin itiraz edenlere gönderilmesine …” karar verilmiĢtir.169

169 _{DanıĢtay 1. Dairesinin 5.7.2005 günlü, E:2005/455, K:2005/201 sayılı kararı, DanıĢtay Bilgi} Sistemi, http://www.danistay.gov.tr/kerisim/container.jsp, (15.07.2008)

70