Ġhbar ve ġikayetlerin ġekil ve Ġçeriğ

4483 sayılı Yasanın 17.07.2004 tarih ve 5232 sayılı Yasa ile değiĢik 4‟ üncü maddesinin 3‟ üncü fıkrasına göre, memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve Ģikayetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, ihbar ve Ģikayetlerde kiĢi veya olay belirtilmesi, iddiaların ciddi bulgu ve belgelere dayanması, ihbar ve Ģikayet dilekçesinde dilekçe sahibinin adı, soyadı ve imzası ile iĢ veya ikametgah adresinin bulunması zorunludur.125

122

Çağatay Özcan, 4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun ve SoruĢturma Usulü, DanıĢtay Konferans Notları, Ankara, 2004, s. 65.

123 _{KınalıtaĢ/Aslan, a.g.e., s. 20.}

124 _{Pınar, Açıklamalı 4483 Sayılı Memurlar…, s. 187.} 125 _{Malkoç, a.g.e., s.193.}

52

Üçüncü fıkradaki Ģartları taĢımayan ihbar ve Ģikayetler Cumhuriyet BaĢsavcıları ve izin vermeye yetkili merciler tarafından iĢleme konulmaz ve durum ihbar ve Ģikayette bulunana bildirilir. Ancak iddiaların, sıhhati Ģüpheye mahal vermeyecek belgelerle ortaya konmuĢ olması halinde adı, soyadı ve imza ile iĢ veya ikametgah adresinin doğruluğu Ģartı aranmaz.126

Cumhuriyet baĢsavcıları, memurların ve diğer kamu görevlilerinin 4483 sayılı Kanun kapsamına giren bir fiil (suç) ile ilgili bir ihbar veya Ģikayet aldıklarında ya da fiili kendileri öğrendiklerinde kanun hükmü uyarınca evrakın bir örneğini ilgili makama sunmak ve soruĢturma izni istemek durumundadırlar.127

Konuya iliĢkin DanıĢtay 1. Dairesinin 26.6.2003 günlü ve E:2003/647, K:2003/1618 sayılı kararında; 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinde; "Cumhuriyet baĢsavcıları, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin bu kanun kapsamına giren suçlarına iliĢkin herhangi bir ihbar veya Ģikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde ivedilikle toplanması gerekli ve kaybolma ihtimali bulunan delilleri tespitten baĢka hiçbir iĢlem yapmayarak, hakkında ihbar veya Ģikayette bulunulan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesine baĢvurmaksızın evrakın bir örneğini ilgili makama göndererek soruĢturma izni isterler. Diğer makam ve memurlarla kamu görevlileri de bu kanun kapsamına giren bir suç iĢlendiğini ihbar, Ģikayet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak öğrendiklerinde durumu izin vermeye yetkili mercie iletirler.

Bu Kanuna göre memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve Ģikayetlerin soyut ve genel nitelikte olmaması, ihbar veya Ģikayetlerde kiĢi ve / veya olay belirtilmesi zorunludur. Yukarıdaki fıkraya aykırı bulunan ihbar ve Ģikayetler, Cumhuriyet baĢsavcıları ve izin vermeye yetkili merciler tarafından iĢleme konulmaz ve durumu ihbar veya Ģikayette bulunana bildirilir" hükmü yer almıĢtır.

Aynı Kanunun 5 inci maddesinde, izin vermeye yetkili merciin, bu kanun kapsamına giren suç iĢlendiğini bizzat veya yukarıdaki maddede yazılı Ģekilde öğrendiğinde bir ön inceleme baĢlatacağı düzenlenmiĢtir.

126 _{Malkoç, a.g.e., s.193.} 127 _{KınalıtaĢ/Aslan, a.g.e., s. 19.}

53

Olayda "... hakkında Ġdare Mahkemesi kararını fiilen uygulamamaya yönelik görevlendirmeler yapmak" iddiası ile verilen Ģikayet dilekçesi üzerine ĠçiĢleri Bakanınca 4483 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinden bahisle Ģikayetin iĢleme konulmadığı anlaĢılmıĢtır. Söz konusu Ģikayet dilekçesindeki iddialar açık olup, Ģikayet dilekçesinin Kanunun 4 üncü maddesinde aranılan nitelikleri taĢıdığı, Ģikayetin somut olduğu, olay ve yer belirtildiği anlaĢıldığından, ĠçiĢleri Bakanınca verilen iĢleme koymama kararına Yargıtay Cumhuriyet BaĢsavcılığınca yapılan itirazın kabulüne, 4483 sayılı Yasa uyarınca yetkili merci tarafından ön inceleme emri verilmesi, ön inceleme raporu düzenlenmesi ve yetkili merci tarafından soruĢturma izni verilmesi veya verilmemesine iliĢkin bir karar verilmesine,” karar verilmiĢtir.128

DanıĢtay 1. Dairesinin bir baĢka kararında; “…memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında yapılacak ihbar ve Ģikayetlerde kiĢi ve/veya somut olay belirtilmesi halinde izin vermeye yetkili merciin ön inceleme baĢlatması zorunludur. Olayda, Ģikayet dilekçesinde yakınıcının belli, yakınma konusu eylemin somut olduğu, kiĢi ve olay belirtildiği anlaĢıldığından, 4483 sayılı Kanun hükümleri uyarınca; yetkili merci tarafından ön inceleme emri verilmesi, bu emre dayalı olarak ön inceleme raporu düzenlenmesi ve yetkili merci tarafından sözkonusu ön inceleme raporu da gözönünde bulundurulmak suretiyle soruĢturma izni verilmesine veya verilmemesine iliĢkin bir kararın tesis edilmesine,” karar vermiĢtir.129

4483 sayılı Yasanın 4. maddesi, yapılan ihbar ve Ģikayetlerin iĢleme konulup konulmaması konusunu karar bağlayacak mercilere geniĢ takdir yetkisi vermiĢtir. Ancak Yasada soruĢturma izni verilmesi ve verilmemesi kararlarına karĢı, karardan memnun olmayanların itiraz edebilecekleri hükme bağlanmasına rağmen, ihbar ve Ģikayetin iĢleme konulmaması kararlarına karĢı itiraz yolu öngörülmemiĢtir.130

128 _{DanıĢtay 1. Dairesinin 26.6.2003 günlü, E: 2003/647, K: 2003/1618 sayılı kararı, DanıĢtay Bilgi} Sistemi. http://www.danistay.gov.tr/kerisim/container.jsp (15.07.2008)

129

DanıĢtay 1. Dairesinin 17.9.2004 günlü, E: 2004/152, K: 2004/178 sayılı kararı, DanıĢtay Bilgi Sistemi. http://www.danistay.gov.tr/kerisim/container.jsp (15.07.2008)

130 _{Serkan Kızılyel, “4483 Sayılı Yasa Uygulamasında Verilen ĠĢleme Konulmama Kararı ve Hukuki} Denetimi”,

http://www.icisleri.gov.tr/_icisleri/TurkIdareDergisi/UpLoadedFiles/SerkanKızılyel%20119-137.doc (16.09.2008)

54

DanıĢtay 1. Dairesinin; “Yetkili merciin soruĢturma izni vermemesi, soruĢturma açılmaması veya Ģikayetin iĢleme konulmaması yolundaki kararları kanunun öngördüğü men-i muhakeme ya da lüzum-u muhakeme kararı niteliğinde bir karar olmayıp iptal davasına konu olabilecek idari iĢlem niteliği taĢıdığından bu tür iĢlemlere karĢı itiraz yoluna gidilmesi yerine iptal davası açılmasının mümkün olduğuna iliĢkin kararında; “…DanıĢtay 8‟inci Dairesinin 9.12.2005 günlü, E: 2005/1425, K: 2005/5059 sayılı kararında; "ancak yetkili kurulca verilmiĢ lüzum-u muhakeme veya men-i muhakeme kararlarına itiraz edilebileceği, soruĢturma açılmamasına iliĢkin iĢlemlere karĢı herhangi bir baĢvuru yolu öngörülmediği, bu nedenle bu kararların kesin, doğrudan uygulanabilir ve hukuki sonuç doğuran nitelikleri itibariyle idari davaya konu olabilecek iĢlemler olduğu" vurgulanmıĢtır.

ġikayetçi …'un, göreve gelmediği yönünde gerçeğe aykırı tutanaklar düzenlenerek hakkında soruĢturma açıldığı ve "görevden çekilmiĢ" sayılarak cezalandırıldığı iddiasıyla ilgililer hakkında …Cumhuriyet BaĢsavcılığına Ģikayet dilekçesi verdiği, anılan BaĢsavcılığın 28.10.2005 günlü, 2005/30 sayılı görevsizlik kararı üzerine dilekçe ve eklerinin Yükseköğretim Kurulu BaĢkanlığına, Yükseköğretim Kurulu BaĢkanlığınca da …Üniversitesi Rektörlüğüne gönderildiği, Rektörlükçe yapılan inceleme üzerine yeterli kanıt olmadığı gerekçesiyle soruĢturma açılmamasına karar verildiği anlaĢılmaktadır.

Yukarıda açıklanan nedenlerle, …Üniversitesi Rektörünün, iddialar hakkında yapılacak iĢlem bulunmadığına iliĢkin 12.12.2005 günlü, 6990 sayılı yazısı, 2547 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinde öngörülen lüzum-u muhakeme veya men-i muhakeme kararı niteliğinde olmadığından itirazın incelenmeksizin reddine,” karar verilmiĢtir.131

131 _{DanıĢtay 1. Dairesinin 21.2.2006 günlü, E:2006/7, K:2006/217 sayılı kararı, DanıĢtay Dergisi,} S.113, Ankara, s.31-35.

55

2.4.5.Cumhuriyet BaĢsavcılığınca Re’sen Dava Açılabilecek Haller

4483 sayılı Kanunun 15‟ inci maddesi gereğince, memur ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve Ģikayetlerin garez, kin ve mücerret hakaret için uydurma bir suç isnadı suretiyle yapıldığı hazırlık soruĢturması sonucunda anlaĢılır veya yargılama sonucunda sabit olursa haksız isnatta bulunanlar hakkında yetkili veya görevli Cumhuriyet BaĢsavcılığınca re‟sen soruĢturmaya geçilir. Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin 15/1‟ inci maddede belirtilen durumlarda kamu davası açılması için Cumhuriyet BaĢsavcılığına baĢvurma ve haksız isnatta bulunanlar hakkında genel hükümlere göre tazminat davası açma hakları vardır.132

Kanun koyucu maddenin gerekçesini ise Ģöyle belirtmiĢtir: “Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki ihbar ve Ģikâyetlerin garaz, kin veya mücerret hakaret amacıyla yapıldığının soruĢturma sonucunda anlaĢılması veya yargılama sonucunda sabit olması üzerine, bu fiilleri iĢleyenler hakkında cumhuriyet savcılığınca re‟sen soruĢturmaya geçilmesi öngörülmek suretiyle kamu otoritesinin zaafa uğratılması önlenmiĢ; kamu görevlisinin saygınlığı korunmuĢtur.”133

4483 sayılı Kanunun 15‟inci maddesi ve 657 sayılı Kanunun 25‟ inci maddesinin amacı, memuru haksız suçlamalardan korumak veya bir baĢka deyiĢle Ģikayetçinin uygunsuz Ģikayetlerinden doğan sorumluluğu düzenlemektedir. 134

Bu suçun oluĢumu için ise memura yapılan isnadın açık ya da gizli düĢmanlık ya da yalnızca onu küçük düĢürmek için ve uydurma bir suç isnadı suretiyle yapılmıĢ bulunması ve bu durumun yapılan hazırlık soruĢturmasının sonucunda anlaĢılması ya da yargılama sonunda sabit olması gerekmektedir. Yasa koyucu bu suçta özel kasıt aradığından maddede yazılı amaçlarla yapılmıĢ olmayan ihbar ve Ģikayetler bu suçu oluĢturmaz.135

132 _{Gözübüyük, Yönetim Hukuku, s. 208.} 133

Faruk ġahin, “4483 Sayılı Yasaya Göre ĠĢleme Konulmayacak Ġhbar ve ġikayetler ve Haksız

Ġsnatta Bulunanlara KarĢı Açılacak Olan Ceza ve Tazminat Davaları”,

http://www.icisleri.gov.tr/_icisleri/TurkIdareDergisi/UpLoadedFiles/440_89_112.doc (15.06.2008) 134 _{Topuz, a.g.e., s. 258.}