Sonuçlar 101

Yapılan bu çalışmada, Konya Ovası’ nda, yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemlerinin, patatesin verim ve kalite özellikleri ile su ve enerji kullanımına etkileri araştırılmıştır. Ayrıca, damla sulama yönteminde farklı lateral aralığı ve ıslatılan alan yüzdelerinin patatesin verim ve verim unsurları üzerine etkileri de incelenmiştir. Araştırma, 2008 ve 2009 yıllarında, Konya Şeker A.Ş’ nin Alakova’ daki deneme arazisinde yürütülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenerek verilmiştir.

5.1.1. Sulama yöntemlerine ilişkin sonuçlar

Yapılan çalışmada, sulama yöntemlerine ilişkin bazı araştırma bulgularının özeti Çizelge 4.64’ de verilmiştir.

Çizelge 4.64. Sulama yöntemlerine ilişkin bazı araştırma bulgularının özeti

2008-2009 yılı ort. _{YS KS DS} Konular

Toplam sulama suyu _{% Değ. 122.8} mm 634.13 557.42 _107.9 516.47 _100.0 Net sulama suyu _{% Değ. 118.50} mm 576.44 526.58 _108.3 486.44 _100.0 Mevsimlik bitki su tük. _{% Değ. 117.1} mm 670.23 618.30 _108.1 572.17 _100.0

Su uygulama randımanı % 90.3 94.1 93.6

Yumru verimi _{% Değ.} kg/da 4505.5 _100.0 4566.8 _{101.4 103.1} 4647.2 Pazarlanabilir yumru verimi _{% Değ.} kg/da 3860.0 _100.0 4099.5 _{106.0 111.5} 4305.2

Su kullanım etkinliği _{% Değ.} kg/m3 _100.05.76 6.63 7.51 _{115.1 130.4} Sulama suyu kullanım etkinliği _{% Değ.} kg/m3 _100.06.09 7.35 8.32 _{120.7 136.6}

Birim alana doğrudan enerji kul.

Yeraltı su kaynağı (Mj/ha) 16043 14631 13067

% Değ. 122.8 112.0 100.0

Yüzey su kaynağı (Mj/ha) 12366 528 10071

% Değ. 122.8 - 100.0 Birim ağırlık yumru üretimi için harcanan enerji Yeraltı su kaynağı (Mj/kg) 0.356 0.320 0.281 % Değ. 126.7 113.9 100.0

Bölge koşullarında, her iki deneme yılının ortalaması dikkate alındığında, patates bitkisinin yetiştirme dönemleri içinde gerçekleşen mevsimlik bitki su tüketimi ortalama 670.23 mm ile yağmurlama sulama yönteminde en yüksek olmuştur. Bu değer karık sulama yönteminde ortalama 618.30 mm, damla sulama yönteminde ise ortalama 572.17 mm olarak bulunmuştur. Mevsimlik bitki su tüketimi damla sulama yöntemine kıyasla, yağmurlama ve karık sulama yöntemlerinde sırasıyla % 17.1 ve % 8.1 daha fazla gerçekleşmiştir. Yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemiyle uygulanan toplam sulama suyu miktarları sırasıyla 634.13 mm, 557.42 mm ve 516.47 mm’ dir. Toplam uygulanan sulama suyu miktarı damla sulama yöntemine göre, yağmurlama ve karık sulama yöntemlerinde sırasıyla % 22.8 ve % 7.9 daha fazladır. Su uygulama randımanları yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemlerinde ortalama, sırasıyla % 90.3, % 94.1 ve % 93.6 olarak hesaplanmıştır.

İki deneme yılının (2008-2009) ortalaması alındığında, yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemlerinden elde edilen toplam yumru verimleri sırasıyla 4505.5, 4566.8 ve 4647.2 kg/da, pazarlanabilir yumru verimleri sırasıyla 3860.0, 4099.5 ve 4305.2 kg/da’ dır. Pazarlanabilir yumru verimi, yağmurlama ve karık sulama yöntemlerine kıyasla, damla sulama yönteminde sırasıyla % 11.5 ve % 5 daha fazla bulunmuştur.

Sulama yöntemlerinin karşılaştırılması ve sulama programlarının yapılmasında önemli bir kriter olan ve birim sudan yararlanma oranı olarak da ifade edilen, sulama suyu ve su kullanım etkinliği her iki deneme yılında da en yüksek damla sulama yönteminde, en düşük yağmurlama sulama yönteminde elde edilmiş olup, bu değerler damla sulama yönteminde sırasıyla ortalama 8.32 kg/m3 ve 7.51 kg/m3, yağmurlama sulama yönteminde ise sırasıyla ortalama 6.09 kg/m3 ve 5.76 kg/m3 olarak hesaplanmıştır.

Yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemlerinin, yeraltı ve yerüstü su kaynakları ile sulama yapılması durumunda, 1 ha arazinin sulanması için harcadığı doğrudan (direkt) enerji, yer altı su kaynakları ile sulamada 16043 Mj ile en yüksek yağmurlama sulama yönteminde, 13067 Mj ile en düşük damla sulama yönteminde bulunmuştur. Birim alana enerji tüketimi damla sulama yöntemine kıyasla, yağmurlama sulama yönteminde % 22.8 daha fazla olmuştur. Yüzey su kaynakları ile sulamada, birim alana enerji kullanımı en yüksek 12366 Mj/ha ile yağmurlama sulama yönteminde, en az enerji kullanımı ise 528 Mj/ha ile karık sulama yönteminde hesaplanmıştır. Yağmurlama ve damla sulama yöntemleri ile birim alanın sulanması

için, yerüstü su kaynaklarına göre yeraltı su kaynakları ile sulamada % 30 daha fazla enerji tüketilmektedir.

5.1.2. Damla sulama uygulamalarına ilişkin sonuçlar

Damla sulamada farklı lateral aralığı ve ıslatılan alan yüzdelerine sahip deneme konularından elde edilen bazı araştırma sonuçlarının özeti Çizelge 4.65’ de verilmiştir.

Çizelge 4.65. Damla sulama uygulamalarına ilişkin bazı araştırma bulgularının özeti

2008-2009 yılı ort. _{DS DS}Konular

1 DS2 DS3

Toplam sulama suyu _{% Değ.} mm 516.47 405.76 545.45 412.06

100.0 78.6 105.6 79.8

Net sulama suyu _{% Değ.} mm 486.44 393.03 409.37 363.65

100.0 80.8 84.2 74.8

Mevsimlik bitki su tük. _{% Değ.} mm 572.17 _100.0 493.27 _{86.2 86.0 79.4} 492.02 454.38

Su uygulama randımanı % 93.6 96.5 72.9 86.9

Yumru verimi _{% Değ.} kg/da 4647.2 _100.0 3910.7 _{84.2 76.8 75.4} 3568.8 3504.7 Pazarlanabilir yumru verimi _{% Değ.} kg/da 4305.2 _100.0 3334.6 _{77.5 62.2 59.2} 2677.0 2548.6 Su kullanım etkinliği _{% Değ.} kg/m3 _100.07.51 6.76 5.44 5.62 _{90.0 72.4 74.8} Sulama suyu kullanım etkinliği _{% Değ.} kg/m3 _100.08.32 8.21 4.90 6.19 _{98.7 58.9 74.4}

Patates bitkisinin damla sulama yöntemiyle sulanmasında, farklı lateral aralığı ve ıslatılan alan yüzdelerinin uygulandığı DS, DS1, DS2 ve DS3 deneme konularında

mevsimlik bitki su tüketim değerleri sırasıyla 572.17 mm, 493.27 mm, 492.02 mm ve 454.38 mm olarak elde edilmiştir. DS, DS1, DS2 ve DS3 konularına uygulanan toplam

sulama suyu miktarları sırasıyla 516.47 mm, 405.76 mm, 545.45 mm ve 412.96 mm’ dir. Su uygulama randımanları DS, DS1, DS2 ve DS3 konularında sırasıyla ortalama %

93.6, % 96.5, % 72.9 ve % 86.9 olarak hesaplanmıştır.

Damla sulamada farklı lateral aralığı ve ıslatılan alan yüzdelerinin uygulandığı, DS, DS1, DS2 ve DS3 deneme konularından elde edilen toplam yumru verimleri

sırasıyla ortalama 4647.2, 3910.7, 3568.8 ve 3504.7 kg/da, pazarlanabilir yumru verimleri sırasıyla 4305.2, 3334.6, 2677.0 ve 2548.6 kg/da’ dır. Toplam yumru verimi DS konusuna kıyasla, DS1, DS2 ve DS3 deneme konularında sırasıyla % 15.8, % 23.2 ve

% 24.6 daha düşüktür. Pazarlanabilir yumru verimi DS konusuna kıyasla, DS1, DS2 ve

Damla sulamada farklı lateral aralığı ve ıslatılan alan yüzdelerinin uygulandığı deneme konularında, en yüksek sulama suyu ve su kullanım etkinliği sırasıyla 8.32 kg/m3 ve 7.51 kg/m3 ile lateral aralığının 70 cm ve ıslatılan alan yüzdesinin % 100 olduğu DS konusunda, en düşük sulama suyu ve su kullanım randımanı ise sırasıyla 4.90 kg/m3 ve 5.44 kg/m3 ile lateral aralığının 140 cm ıslatılan alan yüzdesinin % 100 olduğu DS2 konusunda elde edilmiştir.