Sonuçların Değerlendirilmesi ve Öneriler 104

Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre, patates tarımında, yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemleri arasında, patateste tek yumru ağırlığı ve pazarlanabilir yumru verimi dışında, toplam yumru verimi, bitki başına yumru sayısı, yumru çapı, yumru boyu, yumru kuru madde oranı, yumru nişasta oranı ve yumru protein oranı açısından istatistiki olarak % 1 ve % 5 önem seviyesinde bir fark bulunmamıştır. Bu nedenle, toprak özellikleri, su kaynağı, eğim, sulama suyu kalitesi, iklim özellikleri, tesis ve işletme durumu gibi sulama yöntemi seçiminde etkili olan faktörlerin uygun olması durumunda, patates tarımında verim ve kalite unsurları açısından yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemlerinden herhangi birisi uygulanabilir.

Konya Ovası’ nda, patates bitkisinin sulanmasında çoğunlukla yağmurlama sulama yöntemi uygulanmaktadır. Konya Ovası gibi sulanabilir arazi varlığı fazla buna karşın su kaynakları kısıtlı olan bir bölgede, sulama suyu en etkin şekilde kullanılmalıdır. Yapılan bu çalışmada, damla sulama yönteminde, yağmurlama sulama yöntemine göre yaklaşık % 20’ lik bir sulama suyu tasarruf edilmiştir. Ovada, kısıtlı olan su kaynaklarının etkin kullanımı açısından, patates tarımında damla sulama yönteminin uygulama alanları artırılmalıdır.

Yağmurlama, karık ve damla sulama yöntemlerinin su uygulama randımanları % 90’ nın üzerinde ve birbirine çok yakın bulunmuş, en yüksek su uygulama randımanı ise karık sulama yönteminde elde edilmiştir. Son yıllarda, Konya Ovası’ nda, salma sulama yöntemleri üzerinde büyük tartışmalar yapılmakta ve su kaynaklarının etkin kullanımı için salma sulama yöntemlerinden tamamen vazgeçip, ne pahasına olursa olsun kapalı sistem olan basınçlı sulama yöntemlerine geçilmesi dile getirilmektedir. İyi bir şekilde planlanıp işletildiği taktirde karık sulama yönteminde yüksek su uygulama randımanı elde edilebileceği bu çalışmadan elde edilen sonuçlarla da desteklenmektedir. Su kaynağı, toprak özellikleri, topoğrafya ve bitki özellikleri gibi şartlar uygun olduğu

durumlarda karık sulama yönteminin uygulanması için ortada her hangi bir engel görülmemektedir. Kaldı ki, basınçlı sulama yöntemleri ile sulama suyunun uygulanabilmesi için bir pompaj ünitesine ihtiyaç duyulmakta ve sürekli bir enerji gideri olmaktadır. Oysa, yüzey su kaynaklarının sulamada kullanılması durumunda, karık sulama yöntemi için fazla bir enerji girdisi de olmamakta ve karık sulama yönteminde, yağmurlama ve damla sulama yöntemine kıyasla % 90’ nın üzerinde bir direkt enerji tasarrufu yapılabilmektedir.

Bu çalışmada, damla sulama yöntemi ile sulanan patateste, her bitki sırasına bir lateral ve iki bitki sırasına bir lateral uygulanmış olup, bu uygulamaların, patatesin su kullanımı, verim ve kalite parametreleri üzerine etkileri belirlenmiştir. Böylece, patates tarımında damla sulama lateral borularının arasının artırılıp-artırılamayacağı araştırılmıştır. Çünkü damla sulamanın diğer sulama sistemlerine göre en büyük dezavantajı, ilk tesis masraflarının yüksek olmasıdır. Buna etken, sistemin diğer unsurları ile birlikte, tarlada her bitki sırasına bir lateral hattı çekilmesi nedeniyle, sistemde en fazla boru kullanımı lateral hatlarda olmakta ve bu durum ise ilk yatırım masraflarının artmasına yol açmaktadır.

Su uygulama randımanı tek sıraya bir lateral uygulaması durumunda ortalama % 95.1 iken, iki sıraya bir lateral yerleştirilmesi durumunda ise ortalama % 79.9 olarak bulunmuştur. Damla sulama yönteminin en önemli özelliklerinden birisi su uygulama randımanının yüksek olmasıdır. İki sıraya bir lateral hat uygulamasında su uygulama randımanı % 80’ nin altında olmuştur.

Damla sulamada farklı lateral aralığı uygulaması, patateste, toplam yumru verimi, tek yumru ağırlığı, pazarlanabilir yumru verimi, bitki başına yumru sayısı, yumru çapı ve yumru boyu gibi fiziksel kalite parametrelerine istatistiki açıdan önemli bir etkisi olmuştur. Özelikle, pazarlanabilir yumru verimi lateral aralığı 70 cm olan konularda ortalama 3819.9 kg/da ((4305.2+3334.6)/ 2) iken, lateral aralığı 140 cm olan konularda ortalama 2612.8 kg/da ((2677.0+2548.6)/ 2) olmuştur. Bu durumda, pazarlanabilir yumru veriminde azalma % 31.6 olarak hesaplanmıştır. Patates fiziksel kalite parametrelerine, ıslatılan alan yüzdesi uygulaması istatistiki olarak çok fazla önemli bulunmamış, daha çok yumru nişasta oranı ve protein oranı gibi kimyasal unsurlar üzerinde etkili olmuştur.

Damla sulama ile sulanan patateste, hem su kullanımı ve su uygulama randımanları hem de verim ve verim unsurları açısından her bitki sırasına bir lateral planlanmasının daha uygun olacağı sonucuna varılmaktadır.

Son yıllarda Konya Ovası’ nda damla sulama yönteminin kullanımı hızlı bir artış göstermektedir. Ancak, damla sulama yönteminin kullanıldığı tarım alanlarında yapılan gözlemler, uygulanan sulama sisteminin doğru bir şekilde tertiplenmediğini ve işletilmediğini göstermektedir. Uygulamada, çok düşük damlatıcı debisinde (1-1.6 l/h) bitki sıra aralığının 2 veya 3 katı gibi geniş lateral aralıkları (1.35 – 1.40 m) kullanılmakta ve bunun sonuncunda lateral hat boyunca toprakta meydana gelen ıslak şeritteki nem dağılımı homojen olmamakta ve suyun bitki kök bölgesi altına sızması artmaktadır. Sistemde kullanılan manifold boru sayısını azaltmak için lateral borular çok uzun mesafelere çekilmektedir. Buda lateral sonlarında basıncın çok düşmesine ve lateral hat sonlarında damlatıcı debisinin azalmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, uygulayıcılar tarafından daha önceleri kazanılmış ya da hatalı yönlendirmeler ile oluşmuş yanlış ve eksik bilgiler ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır.

Araştırmadan elde edilen bulguların, başta patates üreticilerine daha sonrada konu ile çalışacak araştırmacılara ve sulama organizasyonlarına faydalı olacağı düşünülmektedir.