Sonuçlar

Ya(ad& &m&z bu zamanda dünya ba( döndürücü bir de i(ime sahne olmaktad&r. Dünyada ya(anan bu de i(im ve geli(imin itici gücünü bilim ve teknoloji olu(turmaktad&r. Ülke olarak bu de i(imi takip edebilmemiz sahip oldu umuz kaynaklar& israf etmeden en etkili ve verimli biçimde kullanmam&za ba l&d&r.

Bir ülkenin sahip oldu u en önemli kaynak insand&r. yi e itilmemi( insanlardan olu(an bir ülke di er zenginlikleri ne denli çok olursa olsun geri kalmaya mahkûmdur. Hâlbuki iyi e itilmi( insanlar s&n&rl& kaynaklardan bile müreffeh bir ülke yaratmay& ba(arabilirler.

Formal e itim karma(&k süreç ve ö elerden olu(an çok boyutlu bir kavramd&r. Bir e itim sisteminin ba(ar&s&nda e itimin amaçlar&n&n tespiti, e itim ortamlar&n&n düzenlenmesi, e itim süreçlerinin planlanmas& kadar önemli olan di er bir faktörde ölçme de erlendirmedir.

E itimin amaçlar&na ula(ma derecesinin belirlenmesinde, yürütülen e itim etkinli i ile ilgili geri bildirim sa lanmas&nda, ö rencilerin ilgi ve ba(ar&lar&n&n belirlenip bir üst ö renim program&na yönlendirilmesinde ölçme de erlendirme etkinliklerinin çok büyük pay& vard&r. Bu nedenle e itim sistemimizde bilimsel gerçeklere ve ülkemizin ihtiyaçlar&na uygun bir ölçme de erlendirme sisteminin i(letilmesi çok büyük önem arz etmektedir.

Ülkemizde ö rencilerin ilgi ve ba(ar&lar&n&n belirlenip bir üst ö renim program&na yönlendirilmesinde kullan&lan OKS ölçme arac&, ö rencilerin geleceklerini belirlemede büyük bir öneme sahiptir. OKS ile ö renciler ülkemizde iyi e itim ö retim verdi i kabul edilen Anadolu ve Fen liseleri gibi devlet okullar&na yerle(tirilmektedir. Bu tip okullardan mezun olan ö rencilerin, üniversiteyi

kazanmalar&na kesin gözüyle bak&lmaktad&r. Bu nedenle OKS veliler, ö renciler ve kamuoyu taraf&ndan dikkatle takip edilmekte uygulama sonras&nda birçok tart&(malara neden olmaktad&r.

Bu ara(t&rmada, OKS’nda 2002–2006 y&llar& aras&nda yer alan kimya sorular&n&n fen bilgisi dersinin programdaki ünitelere, konulara ve kazan&mlar&na olan uygunlu u, sorular&n kavramsal nitelikli olup olmad& &, bili(sel alana göre haz&rlan&p haz&rlanmad& & ara(t&r&lm&(t&r. Ara(t&rma sonunda elde edilen bulgulardan a(a &daki sonuçlar ç&kar&labilir:

a) Sorular büyük ölçüde benzer (ekilde haz&rlanmaktad&r. Bir soru kökünden hareketle, bir grafikteki/çizelgedeki verilerin de erlendirilmesi istenmekte veya grafikteki/çizelgedeki verilere göre söylenebilir/ söylenemez testi yap&lmaktad&r. Yani, benzer bilimsel süreç becerileri ölçülmektedir.

b) Mevcut sorular&n ünite, konu ve kazan&mlara uygun oldu u söylense bile, bir soru ile genellikle bir kazan&m ölçülmektedir. Örne in, “turnusol asitlerde k&rm&z&, bazlarda mavidir” veya “limon suyu ve sirke asidik, yemek tuzu nötr ve amonyak baziktir” gibi.

c) Ö rencilerin tek kazan&m veya kavram&n test edildi i sorulardaki do ru cevap yüzdeleri oldukça yüksektir. Ancak birden fazla kazan&m veya kavram&n birlikte de erlendirildi i sorularda ba(ar& düzeyleri ayn& oranda de ildir. Bu ara(t&rma münasebetiyle OKS s&navlar&ndaki ba(ar& düzeyleri oldukça yüksek olan ö rencilere, programlar&na uygun içerik ve seviyede uygulanan test sorular&na verdiklerin cevaplar&n do ruluk oran&n&n daha dü(ük olmas& bunun bir göstergesidir.

OKS ile bir ortaö retim kurumuna yerle(tirilen ö rencilerin, OKS’den elde ettikleri ba(ar& ile lise kimya dersindeki ba(ar&lar& aras&nda bir ili(kinin bulunup bulunmad& & ara(t&r&lm&(, anlaml& bir ili(ki olmad& & sonucuna var&lm&(t&r.

2002–2006 y&llar& aras&nda OKS Fen Bilgisi dersinin içinde yer alan kimya sorular&n&n analizi sonucunda elde edilen sonuçlar (u (ekilde s&ralanabilir:

1. Sorular&n s&n&f düzeylerinde ünitelere da &l&mlar&n&n e(it olmad& & tespit edilmi(tir. En az soru 5. s&n&f düzeyinde &s& ve &s&n&n maddedeki yolculu u ünitesinden, en fazla soru 7. s&n&f düzeyinde maddenin içyap&s&na yolculuk ünitesinden seçilmi(tir. Bunun sebebinin 7.s&n&ftaki ünitenin 4.s&n&ftaki üniteyi kapsamas&ndan kaynakland& & söylenebilir.

2. 2002-–2006 y&llar& aras&nda OKS’nda yer alan kimya sorular&n&n, s&n&flara göre da &l&m& e(it olmay&p en fazla 7. s&n&f düzeyinden (%33,5), en az ise 5. s&n&f düzeyindeki konulardan seçildi i tespit edilmi(tir.

3. 2002–2006 y&llar& aras&nda OKS’nda yer alan kimya sorular&n&n s&n&flara ve ünitelere göre a &rl&kl& da &l&m&n&n homojen olmad& & tespit edilmi(tir.

4. 2002–2006 y&llar& aras&nda 5 y&l içinde OKS’nda yer alan 30 kimya sorusunun %86,7’si (26 soru) Fen Bilgisi Kimya Program&yla do rudan ili(kilidir.

5. OKS’nda soru ç&kan kimya konular&n&n y&llara göre da &l&mlar& farkl&l&k göstermesine ra men, soru tipleri birbirine oldukça benzerdir.

6. Söz konusu sorular Bloom’un bili(sel alan taksonomisine göre s&n&fland&r&ld& &nda, sorular&n %60 gibi büyük bir oranda uygulama basama &nda yer ald& &, kavrama basama &nda %33,3, analiz-sentez ve de erlendirme basmaklar&nda %6,7 oran&nda yer ald& & görülmektedir. Bilgi basama &nda ise hiç soru sorulmad& & tespit edilmi(tir. Sorular&n bilgi basama & yerine kavrama, uygulama, analiz, sentez ve de erlendirme gibi üst basmaklardan olu(mas& Mutlu, U(ak ve Aydo du’nun 2003 y&l&nda yapt& & ara(t&rmalar& destekler niteliktedir.

7. OKS’da yer alan kimya sorular&n&n kavramsal içerikli olanlar& tespit edilmi( ve bu sorular&n çeldiricilerinin ö rencilerin yanl&( kavramalar&ndan olu(mad& & tespit edilmi(tir. Bunun nedeni olarak, Milli E itim Bakanl& & taraf&ndan “çeldiriciler kendi içinde do ru olmal&d&r” ilkesinin kabul edildi i gösterilmektedir. Ancak, kavramsal içerikli sorularda, seçeneklerden biri

do ru olurken, di erleri ö rencilerin yanl&( kavramalar&ndan seçilebilir. Yanl&( kavrama, bilimsel aç&dan do ru olmamas&na ra men, ö renciler taraf&ndan benimsenen görü(ü yans&tmaktad&r. Kimya sorular&n&n %80’i kavramsal içeriklidir. Di er %20’lik k&sm& ise akademik yetenek olarak ifade edilen okudu unu anlamaya yönelik, kimya bilgisi gerektirmeyen sorulardan olu(maktad&r.

8. Ö rencilerin OKS’nda kimya sorular&n& cevaplama ba(ar&s& ile lise kimya dersinden elde ettikleri ba(ar& aras&nda anlaml& bir ili(ki yoktur.

Kimya bilgisinin en önemli özelliklerinden biri sarmal niteli idir. Örne in, önce madde ve özellikleri, ard&ndan element ve bile(ik, ilkö retimin ikinci döneminde ise maddeyi olu(turan tanecikler (atomlar, moleküller ve iyonlar) ö renilir. lkö retimde çok genel olarak bu taneciklerin özellikleri ve etkile(imleri kavranmakta ve lise program&nda ise bu kavramlar&n içeri i geni(letilmektedir. Fen e itimcilerine göre, ö rencilerin çekirdek kavram& kavrayamamas& durumunda, kendilerine has bir kavram geli(tirmekte ve ondan sonraki y&llarda kimyasal kavramlar& do ru alg&lamak zorla(maktad&r. Hatta, bu ö renciler için kimya ezberlenmesi gereken kavramlar& içeren bir bilim dal& olarak nitelenmektedir.

Lise I ö rencilerinin 2006 OKS sorular&ndan en fazla yanl&( cevaplad&klar& 13 ve 16.sorulard&r. 13.soru atomlar&n kütle numaralar&, proton, nötron ve elektron say&lar&na göre periyodik çizelgedeki yerlerinin bulunmas&yla ilgilidir. 16.soru ise asit-baz tepkimeleri, pH ve turnusol konular&yla ilgilidir. Bu ö rencilerin, kendilerine uygulanan kavramsal testte en çok yanl&( yapt&klar& sorular ise periyodik çizelgedeki yerlerine göre atomlar&n iyonla(ma enerjilerinin yorumlanmas&, kimyasal özellik ve kütle numaras& kavramlar&d&r.

Lise II ö rencilerinin 2004 OKS sorular&ndan en ba(ar&s&z olduklar& 14, 13 ve 12.sorular; bir baz çözeltisine bir asit çözeltisi yava( yava( ilave edildi inde pH de erinin zamanla de i(imi, gazlar&n s&k&(t&r&labilirli i ve madde miktar& ile &s& kapasitesi aras&ndaki ili(ki konular&yla ilgilidir. Kavramsal testte bu ö rencilerin en az do ru cevap verdikleri sorular “gazlar bulunduklar& kab& tam olarak doldururlar”,

kuvvetli/zay&f asit ve bazlar, tuzlar, pH, gazlar&n çözünürlü ü ve iyonla(ma konular&yla ilgilidir.

Ö rencilerin OKS cevaplar& ile kavramsal teste verdikleri cevaplar aras&nda oldukça yak&n bir ili(ki tespit edilmi(tir. Yani OKS sorular&nda yanl&( cevapland&rd&klar& kavramlarla ilgili alg&lamalar&nda, lise kimya ö renimi süresince önemli de i(iklik meydana gelmemi(tir. Bu benzerlik fen e itimcilerinin ileri sürdükleri, fen bilgisinin (özellikle kimya) sarmal özelli ini do rulamaktad&r. Çekirdek kavram&n iyi kavranamamas& durumunda, geleneksel ö retim yakla(&mlar&yla bu yanl&( kavramalar&n giderilmesi mümkün olamamaktad&r. Bu sonuç, yürütülen ara(t&rman&n en önemli bulgusudur.

Bu çal&(mada, Atatürk Lisesi ö rencilerinden bir y&l önce mezun olanlar&n ÖSS kimya sorular&na verdikleri cevaplar da incelenmek istenmi(, ancak ÖSS sorular&na, seçeneklerine ba l& olarak verdikleri cevaplar temin edilememi(tir. Seçenekler baz&nda cevaplar temin edilmi( olsayd&, bu tespitin daha da peki(tirilmesi mümkün olabilirdi.