Sonuçlar

Araştırmanın uygulama sonuçlarına yer vermeden önce yapılan literatür çalışmasına ilişkin sonuçları kısaca vermek gerekir. Fen eğitiminde kavram yanılgılarının teşhis ve tedavisine yönelik çalışmalar hala güncelliğini korumaktadır. Çünkü öğretim sürecinin bilimsel kavramlara dayandırılarak sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi ancak öğrencilerin sahip oldukları kavram yanılgılarının belirlenmesine, giderilmesine ve kavram yanılgılarının oluşumunu önleyecek öğretimsel yaklaşımların kullanılmasına bağlıdır. Tüm yaklaşımlardaki amaç öğrencilerin zihinsel modelleri ile bilimsel kavramlar arasındaki tutarsızlıklarla öğrencileri yüzleştirmek ve öğrencilerin bilimsel kavramlara dayanan yeni modeller geliştirmelerini sağlamaktır. Bu yüzdendir ki, fen eğitimi araştırmacıları kavram yanılgıları ile baş edilmesinde yetersiz kalan geleneksel yaklaşımlara alternatif çözümler aramaktadır. Fen eğitimindeki araştırmaların eğitim teknolojileri ile bütünleştirilmeye başlanılması yeni bazı öğretim yöntem ve tekniklerini de beraberinde getirmiştir. Özellikle güçlü bir modelleme yöntemi olarak değerlendirilen bilgisayar simülasyonlarının fen sınıflarında etkin kullanımları öğretim sürecine önemli katkılar sağlayabilmektedir. Birçok araştırmacı, olgularla ilgili deneyim kazanmalarına bağlı olarak öğrencilerin kendi kavramları ile bilimsel kavramlar arasındaki tutarsızlıklarla yüzleşebileceğini vurgular. Bu aşamada devreye giren bilgisayar simülasyonları, öğrencilere bilimsel kavramlarla ilgili çeşitli deneyimler kazanmalarına, kendi kavramlarını gözden geçirmelerine, bilimsel

kavramları özümlemelerine yardımcı olabilmektedir. Fakat simülasyonların kullanımı ile ilgili yapılan araştırmalar, simülasyonları öğretim sürecinin sadece bir parçası olduğuna ve simülasyonların diğer uygun öğretim yaklaşımları ile beraber kullanılması durumunda pozitif etkiler yaratabileceğine işaret etmektedir.

Bu çalışmada deneysel aktivitelerin bilgisayar simülasyonları ile desteklenmesinin temel mekanik konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi yarı deneysel yöntemle araştırılmıştır. Kavram yanılgılarının belirlenmesinde üç aşamalı test kullanılmıştır. Araştırma sonuçları aşağıda verilmiştir.

¾ Üç aşamalı TMKT’ne ilişkin sonuçlar, öğrencilerin temel mekanik

konusundaki kavram yanılgılarına sahip olduklarını göstermiştir. Deney grubunda seçilen kavram yanılgısı seçeneklerine ilişkin ortalama kesir 0,29, açıklamalarla desteklenen kavram yanılgılarına ilişkin ortalama kesir 0,26 ve sahip olunan kavram yanılgısına ilişkin ortalama kesir ise 0,15’dir. Kontrol grubunda bu kesirler sırası ile 0,33-0,27-0,18’dir. Bu durum üç aşamalı olan testin yapısının bir sonucudur. Öğrencilerin en fazla “saklı kuvvet bir vuruş

ile sağlanır (S1)” ve “ağır cisimler daha hızlı düşer (Y2)“ kavram

yanılgılarına sahip oldukları belirlenmiştir. Öğrencilerin en az ise “yerçekimi

kütlenin doğal bir özelliğidir (Y1)”, “aktif kuvvet tükenir (A4)” ve “hafif cisimler daha hızlı yere düşer (Y4)” kavram yanılgılarına sahip olduğu

saptanmıştır. Bu kavram yanılgılarına ilişkin kesirlerin her iki gruptaki ortalamaları 0,10 kesrinin altında olduğundan öğrenciler arasında pek yaygın olduğu söylenemez. Buna karşın diğer kavram yanılgılarına ilişkin ortalama kesirler 0,10 üzerindedir ve öğrenciler arasında yaygın olarak yer almaktadır. Diğer yandan, deney grubunun 0,38’lik kesrinin bilimsel olmayan bilgiye sahip olduğu belirlenmiştir. Bu kesrin 0,15’lik kısmı kavram yanılgısından kaynaklanmaktadır. Kontrol grubundaki bilimsel olmayan bilgiye ilişkin kesir ise 0,44 olup, bunun 0,18’lik kısmı kavram yanılgısına aittir. Yanlış pozitif ve yanlış negatif cevaplara ait kesirler deney grubunda 0,05-0,02, kontrol grubunda ise 0,07-0,02’dir. Bilgi eksikliğine ilişkin kesriler deney ve kontrol grubunda sırası ile 0,39 ve 0,33’dür.

¾ Geleneksel doğrulama laboratuvar yaklaşımına göre öğrenim gören kontrol grubundaki öğrencilerin kavram yanılgılarında anlamlı bir azalma olmuştur. Taksonomideki alt boyutlara göre yapılan analizler sonucunda ise, geleneksel laboratuvar yaklaşımı kinematik, saklı kuvvet, aktif kuvvet ve yerçekimi konusundaki kavram yanılgılarında son-test lehine anlamlı bir farklılık yaratmasına karşın hareketin diğer etkileri konusunda anlamlı bir fark yaratmamıştır. Bununla birlikte seçilen kavram yanılgısı seçenekleri bakımından kinematik ve desteklenen kavram yanılgısı bakımından ise hareketin diğer etkileri konusunda anlamlı bir farklılık ortaya çıkmamıştır. Kontrol grubunda bilimsel olmayan bilgiye ilişkin kesirde 0,13’lük azalma bilimsel bilgi kesrinde ise 0,17’lik artış olmuştur. Bu değişikliğin 0,06’lık kısmı kavram yanılgısındaki azalma ile ilgilidir. Ortaya çıkan bu sonuç başarı puanlarındaki son-test lehine olan anlamlı artışla da kendini göstermiştir. Yanlış pozitif, yanlış negatif ve bilgi eksikliği kesirlerinde belirgin bir farklılık saptanmamıştır.

¾ Bilgisayar simülasyonları ile desteklenmiş geleneksel doğrulama laboratuvar

yaklaşımına göre öğrenim gören deney grubundaki öğrencilerin de kavram yanılgılarında anlamlı bir azalma olmuştur. Taksonomideki alt boyutlara göre ise, saklı kuvvet, aktif kuvvet, hareketin diğer etkileri ve yerçekimi konusundaki kavram yanılgılarında son-test lehine anlamlı bir fark belirlenmesine karşın, kinematik konusunda anlamlı bir fark tespit edilememiştir. Yani bilgisayar simülasyonları ile desteklenmiş geleneksel doğrulama laboratuvar yaklaşımı kinematik konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesinde etkili olmamıştır. Bununla birlikte seçilen kavram yanılgısı seçenekleri ve desteklenen kavram yanılgısı bakımından da yine kinematik konusunda anlamlı bir farklılık belirlenememiştir.

Deney grubunda bilimsel olmayan bilgi ve bilgi eksikliğine ilişkin kesirlerde sırası ile 0,16 ve 0,21’lik azalma, bilimsel bilgi kesrinde ise 0,41’lik artış olmuştur. Bu değişikliğin 0,08’lik kısmı kavram yanılgısındaki azalmadan kaynaklanmaktadır. Ortaya çıkan bu sonuç başarı puanlarındaki son-test

lehine olan anlamlı artışla da kendini belli etmiştir. Yanlış pozitif ve yanlış negatif kesirlerinde belirgin bir farklılık ortaya çıkmamıştır.

¾ Bilgisayar simülasyonları ile desteklenmiş geleneksel doğrulama laboratuvar

yaklaşımına göre öğrenim gören öğrenciler, diğer gruptaki öğrencilere göre kavram yanılgıları açısından daha fazla başarılı ve anlamlı bir performans sergilemiştir. Buna karşın, taksonomideki alt boyutlar dikkate alındığında ise, sadece saklı kuvvet konusundaki kavram yanılgılarında deney grubu lehine anlamlı azalma olmuştur. Bununla birlikte, seçilen kavram yanılgısı seçenekleri bakımından sadece saklı kuvvet ve aktif kuvvet, desteklenen kavram yanılgısı bakımından ise saklı kuvvet ve yerçekimi konularında da her iki grup arasında deney grubu lehine anlamlı bir fark tespit edilmiştir. Taksonomideki alt boyutlara göre her ne kadar bilgisayar simülasyonları ile desteklenmiş geleneksel doğrulama laboratuvar yaklaşımının yukarıda belirtilen bazı konularda anlamlı bir etkililik sağlamamasına karşın, bunlara ilişkin diğer istatistiksel veriler bu yaklaşımın diğerine nazaran kavramsal değişimi daha fazla canlandırdığına işaret etmiştir.

Araştırma sonunda, deney grubunun bilgi eksikliği ve bilimsel olmayan bilgi kesirlerinde kontrol grubuna kıyasla daha fazla azalma olmuştur. Bilimsel bilgi kesirlerinde ise deney grubunda daha fazla artış meydana gelmiştir. Bu sonuçlar başarı bakımından da deney grubu lehine anlamlı bir fark yaratmıştır. Yanlış pozitif ve yanlış negatif kesirlerinde ise her iki grup arasında bir farklılık ortaya çıkmamıştır.

Araştırmada üç aşamalı testin yapısına bağlı olarak değişen istatistik değerler Kutluay (2005), Peşman (2005) ve Türker (2005) çalışmalarında da benzer şekilde değişmiştir. Bu çalışmalardaki birinci-ikinci-üçüncü aşamalara göre kavram yanılgısı ortalama kesirleri ile ilgili veriler tablo 4.1.’de gösterilmiştir. Görüldüğü gibi ilk aşama ile son aşama arasında belirgin farklılıklar vardır. Üç aşamalı testlerin kullanılması gerçek kavram yanılgılarının belirlenebilmesi açısından önemlidir.

Tablo 4.1. Aşamalara Bağlı Olarak Kavram Yanılgısı Kesirlerinin Değişimi Bu çal ış mada Kut lua y, 200 5 Pe şma n, 20 05 Tü rk er ,2 005 Deney Kontrol Birinci aşama 0,19 0,24 0,41 0,29 0,33 İkinci aşama 0,13 0,14 0,27 0,26 0,27 Üçüncü aşama 0,10 0,09 0,21 0,15 0,18

Tespit edilen kavram yanılgıları ile ilgili bulunan sonuçlar ülkemizde önceden yapılan benzer bazı araştırma sonuçlarıyla uyum halindedir. Yıldız ve Büyükkasap (2006), Eryılmaz ve Tatlı (2000), Temizkan (2003), Türker (2005) ve Güneş ve Kuru (2005) çalışmalarında saklı kuvvet konusunda yaygın olarak kabul edilebilecek kavram yanılgıları tespit edilmiştir. Birçok araştırmada değişik yaklaşımlar kullanılarak kavram yanılgılarının giderilmesi amaçlanmıştır. Bu yaklaşımlar araştırmacıları kimi zaman istenilen amaçlara ulaştırmış kimi zaman ise ulaştırmamıştır. Bu araştırmaya ilişkin veriler simülasyon destekli laboratuvar yaklaşımının diğerine nazaran daha fazla verimli olduğuna işaret etmiştir. Jimoyiannis ve Komis (2001), Tunca (2003), Zietsman ve Hewson (1986) Şengel vd. (2002), Zacharia ve Anderson (2003), Ronen ve Eliahu (2000), Demirci (2008) yaptıkları benzer çalışmalarda, simülasyonların kavramsal değişime ilişkin pozitif etkilerini ortaya koymuştur.