Günümüzde siyasal temsil sorunu sıkça gündeme gelmeye başlamıştır. Siyasal temsilin esas unsuru bireydir. Birey ele alındığında cinsler arasındaki temsil eşitsizliği büyük önem arz etmektedir. Kadınlar hayatın her alanında olduğu gibi siyasal alanda da eşitsizliklerle karşılaşmaktadırlar. Kadınların siyasal haklarını elde ettikleri geçen yüzyıldan itibaren oy verme konusunda sürekli destek görmelerine karşın etkin siyasete katılma konusunda aynı desteği görememişlerdir. Modern siyasal sistemlerde kadınların siyasetteki eksik temsil sorunu cinsiyet kotası, fermuar uygulaması ve parite uygulaması gibi siyasal tekniklerle ortadan kaldırılmaya çalışılmakta ve özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde iyi sonuçlar elde edilmektedir. Doğal olarak bu araçlar tek başına siyasetteki eril yapının dönüşümünü sağlamamaktadır. Bu araçların başarılı olduğu siyasal sistemlerde patriarkal yapı çözülmeye başlamıştır. Bu nedenle, uygulanan araçlar başarılı sonuçların elde edilmesini sağlamaktadır. Ancak dünyada birçok ülkede halen kadınların siyasal alanda eksik temsili problemi devam etmektedir.
Kadınların ulusal siyasetteki temsili ile yerel siyasetteki temsili biçimsel olarak birbirine benzediği halde, ulusal siyasetteki temsil düzeyiyle yerel siyasetteki temsil oranları farklıdır. Ülkemizde kadınların yerel siyasetteki temsil oranı, ulusal siyasetteki temsil oranın altında bir düzeyde belirlenmektedir. Kadınların yakın çevresiyle bütünleşik olan yerel siyasete daha fazla katılmaları beklenmektedir. Ayrıca, kadınların yerel siyasete girmesi ve yerel siyasal faaliyetlerde bulunması daha kolaydır.
Ülkemizde kadınlar 1930’lardan itibaren siyasal haklarına kavuştukları halde, yeterli oranda temsil düzeyi yakalayamamışlardır. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren kadınların siyasal temsili simgesel bir nitelik taşımakta olup, ulusal siyaset ekseninde belirlenmektedir. Benzer bir biçimde, kadınların yerel siyasetteki eksikliği özellikle yerel siyasetin de uzun yıllar boyunca ulusal siyaset tarafından belirlenmesinden kaynaklanmaktadır. Kadınlar ekonomik ve toplumsal nedenlerle erkek egemen siyaset ağlarında yer alamamaktadırlar.
Kadınların yerel siyasetteki temsil düzeyi 2000’li yıllar ile birlikte yükselmeye başlamıştır. Mevcut koşullar içerisinde meydana gelen bu artış kadınların yerel siyasette temsil süreçlerini araştırma ilgisi yaratmıştır. Bu nedenle çalışmamızın temel problemi “Yerel düzeyde kadın temsili nasıl gerçekleşmektedir?” üzerine kurgulanmıştır
158
İstanbul ilçe belediyelerine bakıldığında merkez sol (CHP) ve merkez sağ siyasal (AK Parti) partilerde kadın temsilinde artış özellikle yeni kurulan ilçelerde çok daha yüksektir. Daha eski ve yerleşik belediyelerde var olan yoğun siyasal rekabet ortamı siyaseti erkek egemen hale getirmekte kadın temsil oranın düşük kalmasına neden olmaktadır. İstanbul ilçelerinde kadın temsil oranın belirlenmesinde ideolojik unsurlardan daha önemli olan iki anahtar etken bulunmaktadır. Bunlardan biri geleneksel ataerkil yapı, diğeri ise etnik ve mezhepsel çeşitliliktir.
Genel olarak, belediye meclislerinde kadın temsil düzeyi artmasına karşın kadınların daha üst düzey yönetsel görevlerde temsili sağlanamamıştır. Kadın meclis üyelerinin İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclis üyeliğine, Belediye Başkan Yardımcılığına ve Belediye Encümenine seçilmeleri sınırlı düzeyde kalmıştır. Bu durum Phillips’in “makamın ve iktidarın daha az olduğu yerlerde kadın temsilci sayısı yükselir” söylemiyle örtüşmektedir.354 Kadınlar yerel düzeyde daha çok kadınlık görevleriyle örtüşen sosyal alanlarda görevlendirilmişlerdir. Mesleki uzmanlık gerektiren Plan-Bütçe ve İmar gibi alanlarda görevlendirilen kadın meclis üyesi bulunmamaktadır. Geçmişte kadın meclis üyeleriyle ilgili yapılan tüm çalışmalarda olduğu gibi bu çalışmada kadın meclis üyelerinin, hem erkek meclis üyelerinden hem de toplumun geri kalanında yer alan tüm kadınlardan çok daha yüksek bir eğitim düzeyine sahip olduklarını göstermektedir. Bu kadın meclis üyeleri Tekeli’nin tabiriyle seçkinin de seçkin bir profile sahiptirler.355 Çalışmamıza katılan kadın meclis üyelerinin büyük bir bölümü avukatlar ve daha az bir bölümü ise uzmanlık gerektiren mimar, mühendis ve maliyecilerden oluşmaktadır. Tekeli, kadınların siyasal alandaki başarısının büyük oranda erkek rolleri oynamalarına bağlarken , çalışmamızda elde edilen sonuçlar Ayata’nın belirttiği gibi kadınların kadınlık rolleriyle bağlantılıdır. Bu nedenle teknik yanı ağır basan uzman mesleklerden ziyade avukatlık gibi toplumsal ilişkileri geliştirmeye yönelik meslekten kadınlar tercih edilmektedirler. Çitçi’nin çalışmasında kadın meclis üyelerinin daha çok esnaf ve ev kadını yoğunluklu olduğu görülürken bu çalışmada ev kadını ve esnaf kökenli meclis üyesi sayısı da çok düşüktür. Yerel siyasetteki kadın meclis üyelerinin meslek yapısındaki bu değişimin kökeninde yerel siyasetin artık ulusal siyaset gibi belirlenmeye başlamasında ve Türkiye’nin geçirdiği toplumsal ve ekonomik dönüşümden etkilenmektedir. Maddi öğeler, güç ilişkileri ve sosyal ilişki ağları gittikçe
354
Phillips, s. 83.
355 Şirin Tekeli, “ Türkiye’de Kadının Siyasal Hayattaki Yeri” ,Türk Toplumunda Kadın, Nermin Abadan
159
artan bir şekilde yerel siyasetin konusu haline gelmektedir. Yerel siyasal kararlar günümüzde sadece o mekanda yaşayanların kararlarına bırakılabilecek kadar sınırlı konular değildir. Günümüzde yerel siyaset, ulusal siyaseti belirleyen ve dönüştüren bir yapıya sahiptir. Bu nedenle temsilci profilinde meydana gelen bu değişim olağandır.
Kadın meclis üyelerinin siyasete giriş süreci özellikle İstanbul gibi büyükşehirlerde siyasal partilerin teklifi üzerine gerçekleşmektedir. Hatta kadın meclis üyelerinin büyük bir bölümünün siyasal partilere bu teklifleri aldıktan sonra üye olduğu görülmektedir. Bu anlamda evli kadın meclis üyelerinin daha çok ve yoğun bir şekilde ailevi bağlantılarıyla siyasal hayata dahil oldukları belirlenmektedir. Ayata’nın belirttiği gibibu kadınlar ailelerindeki erkekler adına ya da onlara yardım için siyaset yaparken bekar kadın meclis üyelerinin yine Ayata’nın vurguladığı bağımsız kadınlar olarak tanımladığı mesleki başarıları sonucunda siyasete dahil olan kadın temsilciler olduğu görülmektedir.356
Çalışmamıza katılan merkez-sağ siyasal partiden kadın meclis üyelerinin çok büyük bir bölümü (%56) siyasete girmelerinin temel nedeninin parti lideri olduğunu belirtmişlerdir. Bununla birlikte, merkez-sol partinin kadın meclis üyelerinin büyük bölümü (%46) çok uzun yıllardır siyasetin içinde yer almakta; gençlik kollarında başlayan siyasal hayatlarını, il ve ilçe teşkilatlarında sürdürmüşlerdir. Buna karşılık, uzun yıllar sonra belediye meclis üyesi seçilmişlerdir. Çalışmamıza konu olan merkez- sağ partinin yeni kurulmuş olması adaylık sürecini etkilemiştir. Parti yeni kurulmuş olsada, eski ilişki ağları ve hiyerarşik yapı geçmişten gelmektedir. Partinin tabanını oluşturan kadınların siyasete giriş sürecinde ciddi problemler yaşadığı bilinmektedir. Ancak, meclis üyeliği gibi konumlara simgesel nitelikli kadınları taşımak konusunda başarılı olunduğu görülmektedir.
Çalışmamızdan elde ettiğimiz bulgulara göre, Kurtoğlu’nunda belirttiği gibi daha çok erkek egemen bir yapıya sahip hemşericilik ilişkileri kadın meclis üyelerinin yerel siyasete dahil olmasını etkilememektedir. Hemşericilik ilişkileri sonucunda yerel siyasete dahil olan kadın meclis üyelerinin ise daha çok erkek egemen bakış açısının ürünü olarak yönetilebilir, yönlendirilebilir olduğu düşünülmektedir. Bu kadın meclis üyelerinin yerel siyasetteki var oluş şekli patriyarkal yapıyı beslemektedir. Kadınların yerel siyasete dahil olma sürecinde sivil toplum kuruluşlarının hızlandırıcı rolü olmakla
356
160
birlikte, özellikle ülkemizde yerel yönetsel birimlerle sivil toplum kuruluşlarının bağının kopuk olması nedeniyle, kadınların sivil toplum kuruluşlarından yerel siyasete geçiş eğilimi oldukça zayıftır.
Örneklemimizde yer alan kadın meclis üyeleri siyasette sosyal, ekonomik ve siyasal unsurlardan kaynaklanan engellerle karşılaştıklarını belirtmişlerdir. Bu kadın meclis üyelerine göre, sosyal usnurlardan en önemlisi ailevi engellerdir. Ailevi engeller aşılmadan kadınların yerel siyasete dahil olması çok güçtür. Bununla birlikte, özellikle kadınların yerel siyasette vitrin olarak kullanılmasıyla birlikte, kadınların dış görünüşü çoğu zaman siyasi partilerin ideolojilerinin önüne geçmeye başlamıştır. Özellikle, yerel siyasette bakımlı, kendine güvenen, şık kentli kadın imajı çizilmeye çalışılmaktadır. Kadın meclis üyeleri, ekonomik gücü olmayan kadınların siyaset yapamayacağını düşünmektedirler. Erkek egemen siyasal yapı da kadın meclis üyelerimizin siyasete dahil olmasını sınırlamıştır. Kadınların siyasal temsilinin önünde yasal olarak hiçbir sınırlama olmadığı halde siyasal partilerin özellikle adaylık sürecinde yarattığı görünmez engeller temsil oranlarının düşük kalmasına neden olmaktadır.
Kadın meclis üyelerinin büyük bölümü yerel siyasette cinsiyet kotası uygulamalarına sıcak bakmaktadırlar. Ancak bu cinsiyet kotası gibi araçların geçici olduğunu toplumsal patriarkal yapıda topyekun bir değişimin zorunlu olduğunu düşünmektedirler. Kullanılan bu araçların kadınlara sağlanılacak sosyo-ekonomik kolaylıkların birleştirilmesi gerekmektedir.
Kadın meclis üyelerinin tamamı yerel siyasetin ulusal siyasetten farklı bir alan olduğunun bilincindedirler. Ancak, kadınlar için daha yaşanır bir kent yaratmak amacıyla yerel siyasete katılan kadın meclis üyesi görülmemektedir. Kadın meclis üyeleri kendilerini kentdaş kadınların temsilcisi olarak görmek yerineİ ya ideolojik etkenlerle belirli bir kesim kadının temsilcisi olarak görmekte, ya da feminist olmadığını söyleyerek tüm halka hizmet ve kamu yararını öncelediklerini belirtmektedirler. Feminist olmayı, dışlayıcı bir unsur olarak gördüklerini söylemektedirler. Bu kadın meclis üyelerinin büyük çoğunluğu kadının siyasette kendine özgü bir bakış açısı getirdiğini düşünmekle birlikte, kendilerini kadınların temsilcisi olarak görmemektedirler. Kadının kendine özgü bakış açısı ise çoğu zaman güçlü bir erkek olan yerel yönetici figürün yardımı ve inisiyatifinde gerçekleşmektedir. Bu durumun nedenini ise, kadın meclis üyeleri meclisteki kadın sayısının azlığına ve kadınlar arası dayanışmanın olmamasına bağlamaktadırlar. Son iki yerel seçimde kadınların temsil düzeyi artmıştır,
161
ancak bu artış Curtin’in belirttiği gibi, kadınların tanımlayıcı temsilden asli temsile geçebilecekleri kadar yüksek düzeyde belirlenmemiştir.357 Yani Dahlerup’un kadın temsili için kritik eşik olarak ortaya koyduğu %30-%40 düzeyine ulaşılmadan, kadınların asli temsil koşulları sağlanamayacaktır.358 Bu koşul sağlanmadan elde edilen temsil yerelde kadının vitrin olarak kullanılma eğiliminin yükselmesine neden olacaktır. Kadınlar, kadınlara yönelik ve kadın dostu politikalar üretememektedirler.
Seçilmiş kadın meclis üyelerinin büyük bölümü (%83) siyasete devam etmek istediklerini belirtmişlerdir. Siyasal hayatına devam etmek istemeyen (%17) kadın meclis üyeleri ise kendi ifadeleriyle daha idealist beklentilerinin olduğunu ve bu beklentileri elde edemedikleri ve yoruldukları için siyasete devam etmek istemediklerini belirtmişlerdir. Siyasete devam etmek isteyen kadın meclis üyelerinin ise siyasal kariyer hedefleri konusunda belirsizlikleri mevcuttur. Kadın meclis üyelerinin büyük bölümü yerel siyasete devam etmeyi isterken bir bölümü ulusal siyasete geçmek istemektedirler. Ancak bu kadın meclis üyelerinin tamamı siyasal eril yapının onlara çizeceği siyasal kariyer hedefleri doğrultusunda hareket edeceklerini belirtmektedirler. Kovanlıkaya – Ergin ’in belirttiği gibi; kadınların bir dönem daha siyaset yapıp yapamayacaklarını bilememeleri, siyasal sistemin bu kadar parti ve lider merkezli olması ve bu yapının kırılamaması kadın meclis üyelerinin kendileriyle ilgiliaçık hedefler koymasını engellemektedir. 359
Kadınların yerel siyasetteki varlığı daha görünür ve kadın politikaları uygulayabilir birhale getirilebilir. Bunun içinde sistematik bir çaba içerisine girilmesi gerekmektedir. Parti örgütleri, kamu kurumları ve yerel kadın örgütlerinin ortak bir şekilde kadınların yerel siyasetteki temsili konusunda çalışmalarını geliştirebilirler. Bu nedenle, kadın siyasetçilerin parti kimliklerinden sıyrılıp kadın olarak dayanışma içinde girmeleri izlenebilecek bir stratejidir. Siyasal partilerin eril yapısının kırılması adına Siyasal Partiler ve Seçim Kanununda yapılacak düzenlemelerle cinsiyet kotaları yasal hale getirilebilir. Elbette, sadece cinsiyet kotaları kadınların siyasete katılımını sağlamakta yeterli olmayacaktır. Bu konuda, siyasal partiler ve devlet kadınlara sosyo- ekonomik destekler de yapabilir. Seçim sisteminde kadın adayların öne çıkmasını sağlayacak ön seçim koşullarının oluşturulması gerekmektedir. Her şeyden önce,
357
Curtin , s.490.
358
Dahlerup, “İncreasing Women’s Political Representation : New Trend in Gender Quatas”,ss.145. 359 Kovanlıkaya- Ergin, “ Erkek Parlamentonun Kadın Siyasetçileri”,ss.423-453.
162
kadınların toplumsal ve ekonomik rolleri değişmeden siyasal hayattaki rollerinin değişmeyeceği unutulmamalıdır.
Daha önceki ve bu çalışmada elde edilen bulgular bundan sonra yapılacak yeni çalışmalarla farklı şehirlerdeki meclisler üyelerinin incelenmesiyle daha güçlü genellemeler yapılmasını sağlayacaktır.
163
164
EK 1 2009 Yerel Seçimleri Sonucunda İstanbul İlçe Belediyelerinde Kadın
Temsili Oranı
KADIN BELEDİYE MECLİS ÜYELERİ
2009 YEREL SEÇİMLERİ
Belediyeler Kadın Meclis Üyesi Sayısı Kadın Meclis
Üyesi (%) Adalar 1 8 Arnavutköy 5 15 Ataşehir 4 11 Avcılar 5 13 Bağcılar 4 8 Bahçelievler 5 11 Bakırköy 8 25 Başakşehir 3 9 Bayrampaşa 3 8 Beşiktaş 2 5 Beykoz 1 3 Beylikdüzü 4 12 Beyoğlu 4 16 Büyükçekmece 4 12 Çatalca 2 13 Çekmeköy 3 9 Esenler 3 8 Esenyurt 7 21 Eyüp 2 5 Fatih 4 11 Gaziosmanpaşa 5 13 Güngören 6 16 Kadıköy 11 23 Kağıthane 3 10 Kartal 6 15 Küçükçekmece 7 21 Maltepe 5 13 Pendik 3 6 Sancaktepe 4 12 Sarıyer 4 10 Silivri 5 16 Sultanbeyli 3 8 Sultangazi 3 8 Şile 1 9 Şişli 3 6 Tuzla 6 19 Ümraniye 2 4 Üsküdar 3 6 Zeytinburnu 4 10
165
EK 2 29 Mart 2009 Yerel Seçimlerinde Seçilen Kadın Belediye Başkanları
İL İLÇE BELDE SİYASAL PARTİ
AYDIN Merkez CHP TUNCELİ Merkez DTP* AĞRI Doğubeyazıt DTP AYDIN İncirova CHP DİYARBAKIR Bağlar DTP DİYARBAKIR Bismil DTP DİYARBAKIR Eğil DTP DİYARBAKIR Lice DTP
ESKİŞEHİR Mahmudiyer AK Parti
GAZİANTEP Islahiye DP
GİRESUN Doğankent AK Parti
HAKKARİ Yüksekova DTP IĞDIR Aralık DP MARDİN Mazıdağ DTP MARDİN Nusaybin DTP MARDİN Derik DTP MUŞ Varto DTP ŞANLIURFA Viranşehir DTP ŞIRNAK Uludere CHP
EDİRNE Uzunköprü Kurtbey CHP
KIRKLARELİ Merkez Kavaklı CHP
KONYA Akşehir Adısz CHP
MANİSA Salihli Adala AK Parti
MARDİN Savur Yeşilalan DPT
MUĞLA Milas Çamiçi CHP
VAN Merkez Bostaniçi DPT
Kaynak: E2 ‘deki veriler Ka.der’in internet sitesinden derlenmiştir. http://www.ka-der.org.tr/tr- TR/Page/News/19/belediye-baskanlari.html?bid=380 (12 Mart 2012)
166
EK 3 SAHA ÇALIŞMASI YAPILAN KADIN MECLİS ÜYELERİ
İLÇELER SİYASAL PARTİLER
AK PARTİ CHP BAĞIMSIZ ADALAR 1 ARNAVUTKÖY 2 ATAŞEHİR 2 2 AVCILAR 1 BAĞCILAR 2 BAHÇELİEVLER 1 BAKIRKÖY 1 BAŞAKŞEHİR 3 BAYRAMPAŞA 1 BEŞİKTAŞ 2 BEYKOZ 1 BEYLİKDÜZÜ 1 2 BEYOĞLU 1 BÜYÜK ÇEKMECE 1 1 ÇATALCA 1 ÇEKMEKÖY 1 1 ESENLER 1 ESENYURT 5 1 EYÜP 1 1 FATİH 2 1 GAZİOSMANPAŞA 2 1 GÜNGÖREN 1 1 KADIKÖY 2 KAĞITHANE 3 KARTAL 1 KÜÇÜKÇEKMECE 3 MALTEPE 1 PENDİK 1 SANCAKTEPE 1 SARIYER 2 1 SİLİVRİ 1 SULTANBEYLİ 1 SULTANGAZİ 3 ŞİLE 1 ŞİŞLİ 1 1 1 TUZLA 1 ÜMRANİYE 1 1 ÜSKÜDAR 2 1 ZEYTİNBURNU 2 TOPLAM 52 24 1
167
KAYNAKÇA
Kitaplar
Acar, Muhittin. “ Yerel Yönetimler ve Sivil Toplum Kuruluşları : İlişkiler ve Etkileşimler”,
Yerel ve Kentsel Politikalar. Mehmet Akif Çukarçayır ve Ayşe Tekel (Edt.).
Konya: Çizgi Yayınları, 2003,ss.310-339.
Acuner, Selma. “90’lı Yıllar ve Resmi Düzeyde Kurumsallaşmanın Doğuş Aşamaları”,
90’larda Türkiye’de Feminizm. Aksu Bora ve Asena Günal (Edt.). İstanbul :
İletişim Yayınları, 2002,ss.150-164.
Akal, Cemal Baki. Siyasi İktidarın Cinsiyeti. Ankara : İmge Yayınları,1993.
Aksoy, Murat. Başörtüsü-Türban Batılılaşma –Modernleşme , Laiklik ve Örtünme. İstanbul : Kitap Yayınevi, 2005.
Alkan, Ayten. Yerel Yönetimler ve Cinsiyet : Kadınların Kentte Görünmez
Varlığı.Ankara : Dipnot Yayınları, 2005.
Alkan, Ayten. Yerel Yönetimlerde Cinsiyet Eşitlikçi Politikalar. Diyarbakır : Güney Doğu Anadolu Bölgesi Belediyeler Birliği Yayınları , Mayıs 2011.
Altun, Fahrettin. Modernleşme Kuramı: Eleştirel Bir Giriş.İstanbul : Yöneliş Yayınları,2002.
Andrew, Caroline. “ Getting Women’s İssue on The Municipal Agenda : Violence Against Women”, Gender in Urban Research. Judith A.Garber and Robyne S. Turner (Edt.). London : Sage Publication,1995, ss. 99-118.
Araslı, Oya. Adaylık Kavramı ve Türkiye’de Milletvekilliği Adaylığı. Ankara: Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları, 1972.
Arat, Yeşim. The Patriarchal Paradox: Women Politicians in Turkey. USA: Fairleigh Dickinson University Press, 1989.
Arat, Yeşim. “ Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet ve Vatandaşlık” , 75 Yılda Tebaa’dan
Yurttaş’a Doğru. Artun Ünsal (Edt.). İstanbul : Tarih Vakfı Yayınları, Aralık
1998, ss.70-92.
Arat, Yeşim. “Türkiye’de Modernleşme Projesi ve Kadınlar” , Türkiye’de Modernleşme
ve Ulusal Kimlik. Sibel Bozdağan ve Reşat Kasaba (Edt.). İstanbul : Tarih
Vakfı Yurt Yayınları, 2010,ss.96-114.
Arent, Hannah. İnsanlık Durumu. İstanbul: İletişim Yayınları, 1995.
Arıkboğa, Erbay, Tarkan Oktay ve Nail Yılmaz. Yeniden Yapılanma Sonrasında
168
Ayata, Ayşe Güneş, “Türkiye’de Kadının Siyasete Katılımı”, Kadın Bakış Açısından
1980’ler Türkiye’sinde Kadın. Şirin Tekeli ( Edt.). İstanbul : İletişim Yayınları,
1990, ss.293-311.
Ayata, Ayşe Güneş. CHP : Örgüt ve İdeoloji. Ankara : Gündoğan Yayınları,1992. Ayata, Ayşe Güneş. “Laiklik, Güç ve Katılım Üçgeninde Kadın ve Siyaset” , 75 . Yılda
Kadınlar ve Erkekler. Ayşe Berktay Mirzaoğlu (Edt.). İstanbul : Tarih Yurt
Vakfı Yayınları,1998, ss.240-262.
Baykal, Deniz. Siyasal Katılma : Bir Davranış İncelemesi. Ankara : Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1970.
Berktay, Fatmagül. Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın. İstanbul : Metis Yayınları, 2000.
Berktay, Fatmagül. Politikanın Çağrısı . İstanbul : İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Mart 2011.
Bingham, Richard D and David Hedge. State and Local Goverment in A Changing
Society. New York : McGraw-Hill İnc,1991.
Bora, Aksu. “Bir Yapılabirlik Olarak Ka.der” , 90 ‘larda Türkiye’de Feminizm. Aksu Bora ve Asena Günal (Edt.). İstanbul : İletişim Yayınları.2002, ss.109-124. Bora, Aksu ve Ceren İşat. Düğüm Bilgisi. Ankara : KA.DER Yayınları, 2006. Çaha, Ömer. Sivil Kadın . Ankara : Savaş Yayınları, Mart 2010.
Çaha, Ömer, Metin Toprak ve İbrahim Dalmış .“ Siyasal Parti Üyelerinde Siyasal Katılım Düzeyi : Kırıkkale Örneği” ,Seçmen Davranışı ve Siyasal Partiler. Ömer Çaha (Edt.). İstanbul : Fatih Üniversitesi Yayınları, 2004,ss.44-115.
Çaha, Ömer ve Havva Çaha. Yerel Tango : Kadın Örgütleri ve Yerel Demokrasi. Ankara : Orion Yayınları, 2012.
Çakır, Ruşen. Türkiye Tartışıyor 1: Mahalle Baskısı. İstanbul: Doğan Kitap, 2008. Çakır, Serpil. “Bir’in Nostaljisinden Kurtulmak : Siyaset Teorisi ve Pratiğine Cinsiyet
Açısından Bakış”, Yerli Bir Feminizme Doğru. Aynur İlyasoğlu ve Necla Akgökçe (Edt.). İstanbul : Sel Yayınlarıi 2001,ss.401-406.
Çam, Esat . Siyaset Bilimine Giriş. İstanbul : Der Yayınları, 2005.
Çitçi, Oya. Yerel Yönetimlerde Temsil : Belediye Örneği. Ankara : Todai, 1989. Çukurçayır, M. Akif. Siyasal Katılma ve Yerel Demokrasi. Konya : Çizgi Kitapevi,
169
Dahlerup, Drude. ”İncreasing Women’s Political Representation : New Trend in Gender Quatas”, Women in Parliament : Beyond Number a Revised Edition.Julie Ballington and Azam Karam (Edt.) Stockholm Sweden: İnternational IDEA Handbook Series , 2005,ss.141-153.
Demirci, Mustafa. “Yönetimde Halkın Doğrudan Katılımının Sorunları ve Açmazları”,
Yerel Yönetimler , Yerel Siyaset ve Kentsel Politikalar. Bekir Parlak (Edt.).
Bursa : Dora Yayınları, 2010,ss.143-156.
Easton, David. A Framework fo Political Analysis. New Jersey: Englewood Cliffs: Prentice-Hall, 1965.
Ecevit, Yıldız. “Yerel Yönetimler ve Kadın Örgütleri İlişkisine Eleştirel Bir Yaklaşım”,
Yerli Bir Feminizme Doğru. Aynur İlyasoğlu ve Necla Akgökçe (Edt.). İstanbul
: Sel Yayınları, Ekim 2001,ss.227-257.
Emrealp, Sadun. Yerel Yönetim Uygulamalarına Yönelik Kolaylaştırıcı Bilgiler El
Kitabı. İstanbul: IULA-EMME, Şubat 2005.
Ergin, Çağlayan Kovanlıkaya. “ Erkek Parlamentonun Kadın Siyasetçileri”, Yerli Bir
Feminizme Doğru. Aynur İlyasoğlu ve Necla Akgökçe (Edt.). İstanbul : Sel
Yayınları 2001,ss.423-453.
Ersevim, İsmail. Freud ve Psikoanalizin Temel İlkeleri. İstanbul: Assos yayınları, 2010.
Fowler, Alan. “Strengthening Civil Society in Transition Economies from Concept to Strategy: Mapping an Exit in a Maze of Mirrors”, NGOs Civil Society and
State. Andrew Clayton (Edt.).UK :Intrac Publication, 1996,ss.12-33.
Göle, Nilüfer. Modern Mahrem : Medeniyet ve Örtünme. Metis Yayınları : İstanbul, 2004.
Green, Jerry R. and Jean Laffort. İncentives in Public Decision Making. Amsterdam : North Holland Publishing Company, 1979.
Greer, Scott. “ The People Of The Metropolis”, Politics in the Metropolis: a Reader in
Conflict and Cooperation. Thomas R.Dye and Brett W. Hawkins (Edt.).Ohio :
Merrill Publication, 1967,ss.14-27.
Güldiken, Nevzat. Toplum Bilimsel Boyutuyla Siyasal Katılım. Sivas : Dilek Yayınları,1996.
Kadıoğlu, Ayşe. “ Cinselliğin İnkarı : Büyük Toplumsal Projelerin Nesnesi Olarak Türk Kadını”, 75. Yılda Kadınlar ve Erkekler. Ayşe Berktay Mirzaoğlu (Edt.). İstanbul : Tarih Yurt Vakfı Yayınları, 1998, ss.89-101.
Kağıtçıbaşı, Çiğdem. “Türkiye’de Kadınların Statüsü: Kültürlerarası Perspektifler”, 75