ERADİKASYON MALİYET ANALİZİ
7. SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
Bu tez kapsamında yararlanılan diğer çalışmalarda da görüldüğü üzere Şap, Tüberküloz, Bruselloz gibi zoonoz hastalıkların kontrol ve eradikasyonunda etkili olan uygulamalar yalnızca resmi kurum ve kuruluşlar veya ilgili profesyoneller tarafından hayata geçirilmemektedir. Bu gibi hastalıklar söz konusu olduğu zaman, ilgili zincirin her halkasında bulunan tüm paydaşların bulundukları halka ile ilgili sorumluluklarını bilinçli bir şekilde yerine getirmesi gerekmektedir. Bruselloz hastalığı açısından örnek vermek gerekirse Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ne kadar aşı uygulaması yaparsa yapsın, hayvanı atık yapan bir kişi ölü yavruyu veya yavruya ait zarları herhangi bir yere götürüp atarsa veya köpek, kedi gibi evcil hayvanlara verirse bu hastalığın kontrolü ve eradikasyonu mümkün olmayacaktır. Bu nedenle bu tezin ulaştığı ana sonuçlardan birisi tüketiciler, hayvan yetiştiricileri, mezbaha çalışanları, ev hanımları gibi hayvansal üretimin çeşitli bölümlerinde bulunan tüm paydaşların hastalıklar hakkında ciddi biçimde bilgilendirilmesi gereğidir. Bu kişiler hastalıkların kendileri ve hayvanları için ciddi sağlık sorunlarına neden olabileceği bilincine sahip olmalı, bu hastalıklara karşı basit hijyen önlemleri alarak hem kendi sağlıklarını koruyabileceklerinin hem de ekonomik kazançlarını iyileştirebileceklerinin farkında olmalıdırlar.
Türkiye şap hastalığına yönelik uyguladığı programlar neticesinde çok ciddi başarılar elde etmiştir. Ancak tez kapsamında değerlendirilen çeşitli çalışmalardaki uzmanların da fikirleri ile paralel olarak hastalık kontrol ve eradikasyon çalışmaları uzun soluklu çalışmalardır. Türkiye’de şapa karşı halen uygulanmakta olan ciddi önlemlerin ilerleyen yıllarda hastalığa karşı daha başarılı sonuçlar alınmasını sağlayacağına inanılmaktadır. Tez kapsamında incelenen diğer iki hastalıktan biraz farklı olarak hayvansal üretimin diğer paydaşları şap konusunda nispeten daha yüksek bir bilinç seviyesine hâkimdirler. Sektörün diğer paydaşları da bu hastalık hakkında dikkatli ve bilinçli olmaya devam ettiği sürece, resmi makamlar hastalık şüphesi durumlarında ivedilikle haberdar edildiği sürece, programın başarısının artacağı düşünülmektedir. Şap hastalığına karşı ciddi bir risk oluşturabilecek en önemli konunun komşu ülkelerden gelebilecek egzotik virüs suşları olduğu düşünülmektedir. Bu konuda da Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı her ne kadar gerekli hazırlıkları ve eylem planlarını hazırlamış olsa da dünyadaki ve özellikle komşu ülkelerdeki hastalık hakkında gelişmelerin ciddiyetle takip edilmesine devam edilmesi gerektiği düşünülmektedir. Tez kapsamında incelenen “Türkiye’de Şap Aşısının Etkinliği
119 Üzerine Geçmişe Yönelik Değerlendirme” çalışmasında da görüldüğü üzere Türkiye’de kullanılan aşılar hastalığın Türkiye’de endemik olan suşlarına karşı oldukça etkindir. Ancak Türkiye’ye dışarıdan girebilecek egzotik suşların takibinin yapılmasının oldukça önemli olduğu düşünülmektedir.
Brusella ile ilgili olarak alınan tedbirler yerinde olmasına rağmen incelenen çalışmalarda da görüleceği üzere sektörün paydaşları arasında hastalığa karşı bir duyarsızlık mevcut durumdadır. Maalesef tüketiciler hastalığın bulaşma yollarından habersiz, hayvan yetiştiricileri atık yapan bir hayvan ile karşılaştıklarında ne yapmaları gerektiği konusunda genelde bilgisiz durumdadırlar. Ayrıca Türkiye’deki hayvan popülasyonunun yaş ve cinsiyetlere göre dağılımın incelendiği bölümde görüldüğü üzere halen hayvanlarını doğal aşım yoluyla gebe bırakmakta ısrar eden yetiştirici kitlesi azımsanmayacak kadar çoktur. Yetiştiriciler halen hayvanlarını bu hastalığa karşı aşılatmaya çok yanaşmamaktadırlar. Atık yapan hayvanlar hakkında derhal yetkili makamlara haber verilmeli ve gerekli testlerin yapılmasını sağlamak gerekmektedir. Özellikle brusella nedeniyle atık yapan hayvanın sonraki gebeliklerinde büyük olasılıkla aynı sorunu yaşayacağı veya buzağılarının sağlıklı olmayacağı dolayısıyla atık yapan hayvanları yetkililerden gizlemenin uzun vadede yetiştiriciye daha çok zarar vereceği gerçeği bu kişilere mutlaka ulaştırılmalıdır. Ayrıca bu hastalık ile ilgili olarak işletmelerde alınabilecek çeşitli hijyen önlemleri ile karantina gibi hususlara dikkat edilmesi hastalığın bir hayvanda mevcut olsa bile tüm işletmeye yayılmasının önüne geçilmesi konusunda çok etkili olacağı unutulmamalıdır.
Tüberküloz hastalığı açısından bakıldığında ise hastalığın kronik seyirli olması nedeniyle kısmi bir belirsizlik göze çarpmaktadır. Özellikle besi için kullanılan erkek hayvanlarda hastalığın bu seyri nedeniyle kesimhanelerde yapılan muayenelerde bir lezyonun varlığında dahi hastalık gözden kaçabilmektedir. Ayrıca bu hastalık ilgili profesyoneller arasında multidisipliner bir yaklaşım gerektirmektedir. Beşeri ve veteriner hekimlikte görev alan kişilerin ve kuruluşların insanlarda ve hayvanlarda görülen bu hastalığın etkenlerinin spesifik olarak izolasyonunu sağlayarak hastalık kaynaklarının tespiti ve ortadan kaldırılması hususunda çok daha ciddi başarılar elde edecekleri düşünülmektedir.
120 Bu sonuç ve değerlendirmelere ilave olarak tez kapsamında yararlanılan çalışmalar ışığında aşağıdaki değerlendirmeler de yapılabilir:
Yıllar itibariyle en çok hayvan popülasyonuna sahip olan iller takip edilerek bu illerin hayvanları hangi illerden topladığı incelenebilir. Bu şekilde bu illere getirilen hayvanların sağlıklı, ve/veya aşılı olması hususunda daha ciddi önlemler alınabilir. Bu özellikle brusella hastalığı açısından önemlidir. Tezin ilgili bölümünde özellikle sağmal yaş grubuna giren dişileri diğer illerden toplayan iller incelenmiştir. Bu illere gelen hayvanların mutlaka brusella yönünden aşılı olmasının sağlanması veya bu illerde söz konusu hayvanları işletmelerine sokan yetiştiriciler arasında bu şekilde bir bilinç oluşturulması gerekmektedir. Bu şekilde hastalığın daha büyük işletmelere girmesinin önüne geçileceği ve buzağılama yaşına gelen bu olası enfekte dişiler nedeniyle hem süt üretiminde ortaya çıkabilecek düşüşler engellenebilecek hem de hayvanların atık yapma olasılıkları nedeniyle yavru kayıpları, kuru dönemde geçirilen uzun dönemler, fertilite düşüşleri gibi istenmeyen etkiler azaltılabilecektir.
Yetiştiricilerin her üç hastalık için de enfekte hayvanları sürülerinde bulundurmanın kendilerine maddi olarak zarar vereceği konusunda bilinçlendirilmeleri gerekmektedir.
Tüberküloz hastalığı için incelenen çalışmaların da gösterdiği üzere insanlarda görülen birçok tüberküloz vakasından hayvanlarda görülen etkenler sorumludur. Bu hastalığın kronik ve fırsatçı yapısı nedeniyle hasta olan kişiler uzun süre durumun farkına bile varamayabilirler. Ayrıca hastalık yalnızca riskli meslek gruplarını etkilememekte her yaş, cinsiyet ve meslek grubunda görülebilmektedir. Bu nedenle bu hastalık ile ilgili meslek grupları ile resmi kurum ve kuruluşların gelecekte bir arada çalışmalar yürütmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.
Özellikle Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından uygulanan Instrument Katılım Öncesi Yardım Aracı – Kırsal Kalkınma (IPARD) kapsamında ahır ve işletmelerin iyileştirilmesi gibi projelerin brusella ve tüberküloz açısından çok faydalı olduğu ve olacağı düşünülmektedir. Halen
121 geleneksel kapalı ahır uygulamalarının yoğunlukla takip edildiği Türkiye’de bu gibi çalışmaların çok faydalı olacağı düşünülmektedir. Zira karantina alanı, doğum alanı, yeterli havalandırma, zeminlerin ve duvarların temizlenmeyi kolaylaştıracak şekilde tasarlanması gibi hususlar söz konusu hastalıkların yayılmasını önleyeceği gibi dolaylı yoldan verim arttırıcı etkilere de sahiptirler.
Tüketicilerin özellikle bruselloz ile alakalı olarak süt ve süt ürünleri tüketim alışkanlıklarını değiştirmesi gerekmektedir. Geleneksel metotlarla hazırlanan ürünlere olan ilgi eğitim veya yaş gibi faktörlerden uzak olup bu ürünler toplumun her kesimi tarafından tüketilmektedir. Bu nedenle tüketiciler bu ürünleri tüketmek istiyorlarsa bile bu ürünlerin uygun işlemlerden geçtiğinden emin olmalıdır. Toplumda bu şekilde bir bilinç oluşturabilecek çeşitli bilgilendirme kampanyalarının yapılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir.
Hayvan yetiştiricilerinin, bakıcılarının veya hayvanlarla ilgilenen herkesin hayvanlara hangi durumlarda nasıl temas edeceği, ahır temizliğinin nasıl ve ne zaman yapılacağı, atık gibi durumlarda ne yapması gerektiği konularında bilinçlendirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. Zira bu kişiler yetersiz bilgileri nedeniyle hastalığın hem hayvanlar arasında yayılmasına neden olabilir hem de kendi sağlıklarını tehlikeye atarak olası enfeksiyonlara davetiye çıkarabilmektedir.
Çiğ süt eylem planı taslağı çerçevesinde belirlenen amaçlar hem çiğ sütün kalitesini arttırmaya yönelik hem de bruselloz ve tüberküloz hastalıklarının ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Ayrıca çiğ süt kalitesinde ortaya çıkacak artış söz konusu hastalıkların insanlarda görülme sıklığını da düşürecektir. Aynı plan çerçevesinde amaçlanan eğitimler de hem hastalıkların yayılmasının önünce geçecek hem de tüketicileri olası zararlardan koruyacaktır.
122
KAYNAKÇA
Ağaçayak, A., Bulut, Y., Seyrek, A.: Elazığ yöresinde tüberkülozlu hastaların balgam örneklerinde mikobakteri tür dağılımının PCR- RFLP yöntemi ile belirlenmesi, Mikrobiyol Bült 2007;41(2):203-209.
Al-Tawfiq, J.A., AbuKhamsin, A.: A 24-year study of the epidemiology of human brusellosis in a health-care system in Eastern Saudi Arabia. J Infect Public Health 2009;2(2):81-85 Akkuş, Y., Karatay, G., Gülmez, A.: Hayvancılıkla Uğrașan Bireylerin Bruselloza
İlișkin Bilgi ve Uygulamaları. Kafkas J Med Sci 2011; 1(1):16–20
Anderson, R., May, R.: The logic of vaccination. New Sci 1982;96 (1332):410-415
Aral, M., Doğramacı Köprülü, N., Ekerbiçer, H.Ç., Gül, M., Çıragil, P., Alkış Koçtürk, S.:
Kahramanmaraş İl Merkezinde Bruselloz
Hastalığının Seroprevalansı. Mersin Univ Sağlık Bilim Derg, 4(1):2011
Aşkar, Ş., Mumcu, F., Ünal, N., Yıldırım, M.: Kırıkkale ve Yöresindeki Süt Sığırı ve Koyunlar ile Bunların Yetiştiricilerinde Brucella Antikoru Varlığının Araştırılması. YYU Veteriner Fakultesi Dergisi, 2013, 24 (3), 113 - 116
Aslan, G., Kuyucu N., Çalıkoğlu M., Ersöz G., Ülger M., Günal S., Emekdaş G.:
Mycobacterium bovis'in etken olduğu tüberküloz olguları ANKEM Derg 2009;23(4):182-187 Askaroğlu, H.: EU project for the control of FMD in Turkey, West
Eurasia Roadmap FMD Control 2010-2020, 7-9 Octobe, 2009 – Istanbul, Turkey: 2009
Bayraktar, B., Bulut, E., Barış Bayrı, A., Toksoy, B., Dalgıç, N., Çelikkan, Ç., Sevgi, D.:
Species Distribution of the Mycobacterium tuberculosis Complex in Clinical Isolates from 2007 to 2010 in Turkey: a Prospective Study Journal of Clinical Microbiology, Nov. 2011, p. 3837–3841
Berga A.M.: Incidencia económica de la sanidad animal.
Madrid, Spain: Secreta ia General Têcnica M A P A, 1987: 243.
Beyrut, E.: Kars ili ve yöresinde sığırlarda tüberküloz insidensi ve lezyonların lokalizasyonu üzerine patolojik incelemeler, Kafkas Üniv Vet Fak Derg, 7, 15 – 25, 2001
Büke, A.Ç., Çiçeklioğlu, M., Erdem, İ., et al.: Süt Ürünleri İşleyicilerinde Bruselloz Prevalansı ve Brusellozu Bilme Durumu. İnfeks Derg 2000; 14; 321-325.
Büke, Ç., Çiçeklioğlu, M., Türk, M., Atalay, S., Tunçel, M.:
The seroprevalence of brusellosis and disease- related knowledge attitude of the population in Ovakent. Turk J Infect 2006;20(1):23-26
123 Bozoğlu, H., Sağlam, Y.S., Bas A.T.: Erzurum ve çevresindeki mezbahanelerde kesilen
sığırlarda Mycobacterium spp. Izolasyonu ve lezyonların histopatolojik incelenmesi. Etlik Vet Mikrobiol Derg, 9, 45-56, 1997
Carter, G.R., Wise, D.J.: Essentials of veterinary bacteriology and mycology, Iowa State Press, Ames, Iowa, USA, 2004
Çetinkaya, F., Naçar, M., Koç, A.N., Gökahmetoğlu, S., Aydın, T.:
Prevalence of brucellosis in the rural area of Kayseri, Central Anatolia, Turkey. Turk J Med Sci 2005;35(2):121-126
Çetinkaya, Z., Aktepe, O.C., Çiftçi, İ.H., Demirel, R.:
Seroprevalance of human brucellosis in a rural area of Western Anatolia, Turkey. J Health Popul Nutr 2005;23(2):137-141
Cicero, R., Olivera, A., Hernandez-Solis, A., Ramirez-Casanova, E., Escobar-Gutierrez, A.:
Frequency of Mycobacterium bovis as an etiologic agent in extrapulmonary tuberculosis in HIV- positive and -negative Mexican patients. Eur. J. Clin. Microbiol. Infect. Dis. 28:455-460, 2009 Dabanlıoğlu, B., Doğan, H.O., Kılıç, H.: Brusellosis seroprevalance in Erzincan and the
compare of rose-bengal, wright aglutination tests results. Journal of Health Sciences 2007;16(3):152- 158
Dahouk, S.A., Neubauer, H., Hensel, A., Schöneberg, I., Nöckler, K., Alpers, K., et al.:
Changing epidemiology of human brucellosis, Germany, 1962-2005. Emerg Infect Dis 2007;13(12):1895-1900
Denes L.: Some economic aspects of the bovine tuberculosis
eradication in Hungary. Tech Series O I E 1986; 3: 207–211.
Diker, F.: Bursa yöresinde çeşitli ırk sığırlarda görülen
tüberküloz lezyonlarının organalara dağılışı ve histolojik yapıları. Pendik Hayv Hast Merk Araş Enst Derg, XX(2): 78-94, 1989
Dirican, R., Bilgel, N.: Bruselloz, Halk sağlığı ders kitabı. 2. baskı. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi, 1993:2-10
FAO/WHO: II. Joint FAO/WHO Export committee on
brucellosis, Sixth report. Technical report series, 740. Geneva WHO, 1986
Fazlı, A.Ş.: Brusellozun Edidemiyolojisi. Bruselloz
Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Sempozyum Kitabı, Ankara, 2000:30-35
Fensterbank, R.: Brucellosis in cattle, sheep and goats. OIE Technical Series No.6. 1987; 9-35. Folgueira, L., Delgado, R., Palenque, E.,
Noriega, A.R.:
Detection of M. tuberculosis DNA in clinical samples by using simple lysis method and polymerase chain reaction. J Clin Microbiol, 31, 1019-1021, 1993
124 Fritsche, A., Engel, R., Buhl, D., Zellweger,
J.P. :
Mycobacterium bo- vis tuberculosis: from animal to man and back. Int J Tuberc Lung Dis 2004; 8: 903–904.
Genç, O., Otlu, S., Şahin, M., Aydın, F., Gökce, H.İ.:
Seroprevalence of Brucellosis and Leptospirosis in Aborted Dairy Cows Turk J Vet Anim Sci 29 (2005) 359-366
Gilbert, M., Aktaş, S., Mohammed, H., Roeder, P., Sumption, K., Tufan, M. et al.:
Patterns of spread and persistence of foot-and- mouth disease types A, O and Asia-1 in Turkey: a meta-population approach. Epidemiol Infect 2005: 133(3): 537-545
Günaydın, E., Küçükayan, U., Tosun T., Ülker, U., Müştak K.:
VKMAE 2007-2011 Sığır Bruselloz seroloji verileri. Etlik Vet Mikrobiyol Derg, 2015; 26 (1): 1- 6
Godfroid, J., Käsbohrer, A.: Brucellosis in the European Union and Norway at the turn of the twenty-first century. Vet Microbiol. 90, 135-145. (2002).
Gwida, M., Al Dahouk, S., Melzer, F., Rösler, U., Neubauer, H., Tomaso, H.:
Brucellosis – Regionally Emerging Zoonotic Disease? Croat Med J. 2010; 51: 289-95 İyisan, A.S., Akmaz, O., Duzgun, S.G., Ersoy,
Y., Eskiizmirliler, S., Guler, L., Gunduz, K., Isik, N., Icyerioglu, A.K., Kalender, H., Karaman, Z., Kucukayan, U., Ozcan, C., Seyitoglu, S., Tuna, I., Tunca, T., Ustunakin, K., Yurtalan, S.:
Türkiye’de sığır ve koyunlarda Brucellosis’in seroepidemiyolojisi. Pen Vet Mikrobiyol Derg. 31, 21- 75. (2000).
Kenar, B., Erganifl, O., Kaya, O., Güler, E.: Konya bölgesinde at›klara sebep olan Brucella, Campylobacter, Salmonella ve Chlamydia'ların bakteriolojik ve serolojik incelenmesi.
Veterinarium, 1990; 1: 17-20.
Kılıçaslan, Z.: Tuberculosis in the world and Turkey. Ankem Derg 21: 76-80, 2007
Knight-Jones, T.J.D., Rushton, J.: The Ecomic Impacts of Foot and Mouth Disease – what are they, how big are they and where they occur? Prev Vet Med 2013:112(3-4): 161-173 Knight-Jones, T.J.D., Bulut, A.N., Gubbins,
S., Stark, K.D.C., Pfeiffer, D.U., Sumption, K.J., Paton, D.J.:
Retrorespective Evaluation of FMD Vaccine Effectiveness in Turkey Vaccine 32 (2014) 1848- 1855
Mailles, A., Rautureau, S., Le Horgne, J.M., Poignet-Leroux, B., d’Arnoux, C.,
Dennetière, G., Faure, M., Lavigne, J.P., Bru, J.P., Garin-Bastuji, B.:
Re-Emergence of Brucellosis in Cattle in France and Risk For Human Healt. Euro Surveill. 26;17(30). pii: 20227.(2012).
125 Mamikoğlu, L.: Bruselloz. In: Ulusoy S, Leblebicioğlu H, Arman
D, eds. Önemli ve Sorunlu Gram Negatif Bakteri İnfeksiyonları, Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi, 2004:327-344
Mignard, S., Pichat, C., Carret, G.: Mycobacterium bovis infection, Lyon, France, Emerg Infect Dis 2006;12(9):1431-1433. Mishra, A., Singhal, A., Chauhan, D.S.,
Katoch, V.M., Srivastava, K., Thakral, S.S., Bharadwaj, S.S., Sreenivas, V., Prasad, H.K.:
Direct detection and identification of
Mycobacterium tuberculosis and Mycobacterium bovis in bovine samples by a novel nested PCR assay: Correlation with conventional techniques. J Clin Microbiol, 43, 5670-5678, 2005
Neill, S.D., Bryson, D.G., Pollock, J.M.: Pathogenesis of tuberculosis in cattle. Tuberculosis 2001; 81: 79–86.
Oskam, A., et al.: Turkey in the European Union: consequences for agriculture, food, rural areas and structural policy – final report. Wageningen University and Research Centre (UR), Wageningen, The Netherlands 2004 Özmen, O., Kurşun, O., Özçelik, M.: Bovine tuberculosis in Burdur, southern Turkey:
epidemiological, pathological and economic study. Int. J. Tuberc. Lung. Dis. 9:1398-1402, 2005 Palmer, M.V., Waters W.R.: Advances in bovine tuberculosis diagnosis and
pathogenesis: What policy makers need to know. Vet Microbiol, 112, 181-190, 2006
Reviriego Gordejo, F.J., Vermeersch, J.P.: Towards eradication of bovine tuberculosis in the European Union. Vet Microbiol, 112, 101-109, 2006
Romero, B., Aranaz, A., de Juan L. et al.: Molecular epidemiology of multidrug-resistant Mycobacterium bovis isolates with the same spo- ligotyping profile as isolates from animals, J Clin Microbiol 2006;44(9):3405-3408.
Rodriguez, E., et al.: Human tuberculosis due to Mycobacterium bovis and M. caprae in Spain, 2004-2007. Int. J. Tuberc. Lung. Dis. 13:1536-1541, 2009
Rodwell, T.C., Moore, M., Moser, K.S., Brodine, S.K., Strathdee, S.A.:
Tuberculosis from Mycobacterium bovis in binational communities, United States, Emerg Infect Dis 2008;14(6):909-916.
Roth, F., Zinsstag, J., Orkhon, D., Chimed- Ochir, G., Hutton, G., Cosivi, O., et al.:
Human health benefits from livestock vaccination for brucellosis: case study. bull World Health organ. 2003;81:867-76. Medline:14997239
Sağlam, Y.S., Türkütanıt, S.S., Taştan, R., Bozoğlu,H., Otlu, S.:
Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde görülen
bakteriyel koyun ve sığır abortlarının etiyolojik ve patolojik yönden incelenmesi. Vet. Bil. Derg. 1998; 14: 133-145.
126 Şentürk, Berrin, Yalçın, Cengiz: Production Losses Due to Endemic Foot-and-
Mouth Disease in Cattle in Turkey Turk. J. Vet. Anim. Sci. 2008; 32(6): 433-440
Şenler, B., Aytaç, N.: Doğankent Sağlık Ocağı Bölgesinde Yaşayan 20 Yaş ve Üzeri Erişkinlerde Bruselloz Prevalansı, VI. Ulusal Halk Sağlığı Günleri-Türkiye’de 2000’e Doğru Bulaşıcı Hastalıklar Sorunu. İnönü Üniversitesi Basımevi: Malatya; 1999: 96. Simos, E., Papadopoulos, G.: Akdeniz ve Arap yarımadası ülkelerinde
brusellozun hali hazır durumu. Uluslararası Bruselloz Sempozyumu, İstanbul, 1989 Sofian, M., Aghakhani, A., Velayati, A.A.,
Banifazl, M., Eslamifar, A.:
Risk factors for human brucellosis in Iran: a case- control study. Int J Infect Dis 2008;12(2):157-161 Solmaz, H., İlhan, Z., Aksakal, A., Gülhan,
T., Ekin, İ.H., Boynukara, B.:
Van bölgesinde sığır tüberkülozunun polimeraz zincir reaksiyonu yöntemi ile saptanması. VII Ulusal Veteriner Mikrobiyoloji Kongresi, 26-28 Eylül 2006, Side, Antalya, Sayfa 146, 2006 Solmaz, H., İlhan, Z., Aksakal, A., Gülhan,
T., Ekin, İ.H.:
Detection of bovine tuberculosis by tuberculin test and polymerase chain reaction in Van,Turkey Turk. J. Vet. Anim. Sci. 2009; 33(3): 229-233
Sözen, T.H.: Bruselloz. In: Topçu WA, Söyletir G, Doğanay M,
editors. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 1996: 486-91 Sümer, H., Sümer, Z., Alim. A., et al.: Seroprevalence of Brucella in an elderly population in mid-Anatolia. Turkey J Health Popul Nutr 2003; 21: 158-61.
Taleski, V., Zerva, L., Kantardjiev, T.: An overview of the epidemiolgy and epizootology of brucellosis in selected countries of Central and Southeast Europ. Vet Mikrobiol 2002;90(1):20-25 Taleski, V., Zerva, L., Kantardjiev, T.,
Cvetnic, Z., ErskiBiljic, M., Nikolovski, B., Bosnjakovski, J., KatalinicJankovic, V., Panteliadou, A., Stojkoski, S., Kirandziski, T.:
An overview of the epidemiology and epizootio logy of brucellosis in selected countries of Central and Southeast Europe. Vet Microbiol. 90,147- 155. (2002).
T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü:
Hayvan Hastalıkları ve Zararlıları ile Mücadele Programı, Sığır ve Koyunlarda Brucella, (2013). 49-51, Ankara
T.C. Sağlık Bakanlığı: İsatistikler / Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü çalışma yıllığı. 2004-2006
T.C. Sağlık Bakanlığı: İstatistikler / Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Çalışma Yıllığı. Ankara: Sağlık Bakanlığı 2004
127 Thoen, C., Lobue, P., de Kantor, I.: The importance of Mycobacterium bovis as a
zoonosis, Vet Microbiol 2006;112(2-4):339-345. Tok, D., Çoşkun, Ö.: Ağrı İlinde Brucella Seroprevalansına Ait Bir
Çalışma. TAF Prev Med Bull 2009; 8: 485-488. Turhan, E., İnandı, T., Çetin, M.: Hatay’da On Beş Yaş Üzeri Toplumda Bruselloz
Seroprevalansı ve Risk Faktörleri, Türkiye Klinikleri J Med Sci 2010;30(5)
Ünver, A., Atabay, İ. H., Güneş, V., Çitil, M., Erdoğan, H. M.:
Kars yöresinde sığır tüberkülozunun yaygınlığının PCR ile belirlenmesi, Kafkas Üniv Vet Fak Derg 13 (1): 27-31, 2007
Valdazo-Gonzales, B., Polihronova, L., Alexandrov, T., Normann, P., Knowles, N.J., Hammond, J.M., et al.:
Reconstruction of the trasmission history of RNA virus outbreaks using full genome sequences: foot- and-mouth disease virus in Bulgaria in 2011. PloS ONE 2012:7(11):e49650
Wei, C.Y., Hsu, Y.H., Chou, W.J., Lee, C.P., Tsao, W.L.:
Molecular and histopathologic evidence for syste- mic infection by Mycobacterium bovis in a patient with tuberculous enteritis, peritonitis, and menin- gitis: a case report, Kaohsiung J Med Sci
2004;20(6):302-307.
WHO reports: http://www.who.int/topics/tuberculosis/en
Woods, G. L.: Mycobacteria, 2007, p. 1074-1085In R. A.
McPherson and M. R. Pincus (ed.) Henry's clinical diagnosis and management by laboratory methods, 21st ed. Elsevier, Philadelphia, PA.
Yardımcı, H.: Mycobacterium İnfeksiyonları. In: Aydın, N.,
Paracıkoğlu, J., Eds., Veteriner Mikrobiyoloji. İlke- Emek Yayınları, Ankara, 2006; 87-107.
Yazıcıoğlu, N.: Brusella Eradikasyon Programı. IV. Türkiye
Zoonotik Hastalıklar Sempozyumu (Gıda Kaynaklı Zoonozlar), Sempozyum kitabı, 99-106 (2012). Yetkin, G., Iraz, M.: Brusellosis seroprevalence in Malatya province
according to the one year's laboratory data. Ankem 2006;20(3):156-158
Young, E.J.: Brucella species, In: Mandell GL, Dolin R, Bennet
JE, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 5th ed. New York: Churchill Livingstone; 2000. p.2386-2391
Yüce, A., Çavuş, S.A.: Brucellosis in Turkey. A review. Klinik Journal 2006;19(3):87-97
128
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler:
Soyadı, Adı : ERTAN, Doğuş
Uyruğu : T.C.
Doğum Tarihi ve yeri : 09.10.1983 - Samsun
Medeni Hali : Bekâr
Telefon : 0 (312) 287 33 60 – 45 15
Faks : 0 (312) 258 86 43
E-posta : dogus.ertan@tarim.gov.tr
Eğitim Derecesi Okul/Program Mezuniyet Yılı
Yüksek Lisans: CAH Dronten / Food Safety Management 2011
Lisans : Ankara Üniversitesi / Veteriner Fakültesi 2008
Lise : TED Ankara Koleji 2001
İş Deneyimi, Yıl Çalıştığı Yer Görev
2012 - : Devam ediyor Avrupa Birliği Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü
AB Uzman Yardımcısı
2010 - 2010 : Kırıkkale İl Müdürlüğü – Veteriner hekim Yabancı Dili : İngilizce
129 ETİK BEYAN
Tarım, Gıda ve Hayvancılık Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Tez Yazım Kurallarına uygun olarak hazırladığım bu tez çalışmasında;
Tez içinde sunduğum verileri, bilgileri ve dokümanları akademik ve etik kurallar çerçevesinde elde ettiğimi,
Tüm bilgi, belge, değerlendirme ve sonuçları bilimsel etik ve ahlak kurallarına uygun olarak sunduğumu,
Tez çalışmasında yararlandığım eserlerin tümüne uygun atıfta bulunarak kaynak gösterdiğimi,
Kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı,
Bu tezde sunduğum çalışmanın özgün olduğunu bildirir, aksi bir durumda aleyhime doğabilecek tüm hak kayıplarının kabullendiğimi beyan ederim.