SONUÇ VE BULGULAR

Yirminci yüzyılın son çeyreğinde önde gelen ülkeleri yönetenler serbest ticarette, kitle halinde özelleştirmeye ve sermayenin serbest dolaşımına yeşil ışık yakıp özelleştirmeyi hızla ve kontrolsüz olarak teşvik ettiler. Stratejik alanlarda karar alma yetkisi kamunun elinden büyük ölçüde çıkıp özel sektöre geçti. Bu yüzden iki binli yılların başında dünyanın en büyük ekonomisinin yarıdan fazlası artık birer ülke değil uluslararası şirkettir.

Dünyadaki bu değişimlere paralel olarak Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren görülen yapısal değişiklik ve dışa açılma politikalarının getirdiği koşullar, ulusal şirketlerimizin de rekabet stratejilerine yeni yaklaşımlar getirmek zorunluluğunu doğurmuştur. Kalitenin iyileştirilmesi ve müşteriye kalite güvencesi verme en önemli işletme politikası haline gelmiştir. Bu gelişmeler kalite olayının endüstri çevrelerinde en çok konuşulan konu haline gelmesine neden olmuştur.

Bilinen bir gerçek olarak müşteri ihtiyaçları doğrultusunda araştırma, tasarım ve geliştirmeye gereken önemi vermeyen işletmeler yarış dışı kalmakta bu konulara ağırlık verenlerse sıralamada üstlere doğru tırmanmaktadırlar. Kaliteyi yaratan en önemli unsur kalite sisteminin sorunsuz işlemesidir, bunu sağlamak için sistem araştırma ve geliştirme çabalarının yardımıyla sürekli geliştirmelidir.

Küreselleşme olgusunun doğurduğu rekabetin gücü mutlak ölçülerle ifade edilemez, ancak kıyaslamalı olarak anlam taşır. Kısaca, rakiplere kıyasla kalite, maliyet ve hız üstünlüğü rekabet gücü üstünlüğünü sağlar. Maliyetten ya da hızdan hareketle diğer iki faktörü geliştirmek olanaksızdır, fakat kaliteden hareketle diğer iki faktörü de iyileştirmek mümkündür. Kalite doğru şekilde geliştirildiğinde hataları önler, düzeltici faaliyetlere gerek bırakmaz, net üretimi arttırır, gecikmeleri ortadan kaldırır, aşırı stokları önler.

Türkiye’deki işletmelerin çok büyük çoğunluğu “küçük ölçekli”dir. Orta ve büyük ölçekli işletmeler göz önüne alındığında, bunların önemli bir bölümü çağdaş olmayan

organizasyon modelleri ile yönetilmektedirler. Bazı işletmeler işleri gereksiz yere küçük parçalara bölerek bütünlüğünü kaybetmiş, bazıları ise bürokratikleşmiş ve hantallaşmıştır. Her iki durumda da yapılması gereken ilk iş yeniden yapılanarak temelleri sağlamlaştırmaktır. Bu yapılanma gerçekleştirilmeden mevcut durumu kapsamlı bir kalite güvence sistemi ile örneğin ISO 9000 standartları ile kalıplaştırmak birçok hatayı azaltsa bile, firmayı rekabetçilikten uzaklaşmayı engelleyememektedir. Bu bakış açısı ile kalite güvence sistemi uygulanmadan önce, işletmede belirli bir alt yapı kurulmalıdır.

İşletmelerde, yanlış olmasına rağmen yaygın olan bir kanıda, ISO 9001’in Toplam Kalite Yönetimi’ne geçiş sürecinde olmazsa olmaz bir koşul olarak değerlendirilmesidir. ISO 9001 araç, Toplam Kalite Yönetimi ise amaçtır.

ISO 9001 kalite güvence sisteminde tasarım aşamasından başlayarak, hammadde temini, üretim, pazarlama ve satış sonrası hizmetlere kadar tüm aşamalarda gerekli teknik ve örgütsel önlemlerle planlı ve sistematik bir yapı amaçlanmaktadır. Bu sistemle sadece yapılan hataları önlemek yerine, doğrudan hatanın kaynağına yönelmek ve onu ortadan kaldırmak hedeflenmektedir. Kalite, bu işle ilgili uzmanların görevi olmaktan çıkarak, tüm çalışanların ortak hedefi ve sorumluluğu olmakta ve başlangıçta hatasız üretmeyi hedefleyen bu anlayışla maliyetlerde önemli bir düşüş beklenmektedir. Kalitenin her aşamada oluşmasına güvence sağlamak, öncelikle müşterilerin beklentilerini karşılamak esas hedefler arasındadır.

Ülkemizin, hızlı değişme ve gelişmeyi yakalaması ve etkilenmeye uyum sağlayabilmesi, gelişmiş ülkelerin geçtiği evreleri geçmeyi beklemeden en son gelişmişliği ulaşmaktır. Bunun, bugün için bilinen yolu, mal ve hizmet üretiminde kalite yönetim sistemini kamu ve özel kuruluşlara beklemeden uygulamadan gerekmektedir. Rekabetin tüm yoğunluğuyla yaşandığı bu ortamda globalleşme sonuçları itibariyle ülkemizi oyunun tam ortasına çekmektedir.

Stratejik planlamanın en önemli unsurlarından rakiplerinin durumlarının incelenmesi ülkemiz için önemlidir. Gelişmiş ülkelerde aramızdaki farkı daha fazla açılmadan kapatmamız gerekir. Dolayısıyla kaliteden ödün vermeden ISO 9001 kalite yönetim sistemlerinin de yardımıyla çağdaş uluslar sayesine çıkmak mümkün olacaktır.

KAYNAKLAR

[1] Akal, Z., 1995. TKY ve Performans Ölçme ve Değerlendirme Sistemleri, Verimlilik Dergisi

[2] Ardahan, F., 1997. Toplam Kalite Yönetimi Dersi Çalışma Notları, Akdeniz Üniversitesi Sos. Bil. M.Y.O., Antalya.

[3] Başlıgil, H., 2000. Benchmarking Sistem Analizi Ders Notları, Y.T.Ü. Endüstri Mühendisliği Bölümü, İstanbul

[4] Baykal, M., 1998. İmalatta Kalite Kontrol ve Toplam Kalite Yönetimi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Fakültesi Yüksek Lisans Tezi [5] Bayrak, S., 1997. Kalite Anlayışında Yeni Bir Yaklaşım Olarak Toplam Kalite Yönetimi”, Verimlilik Dergisi, Sayı 4, Ankara

[6] Bozkurt, R., 1995. Hizmet Endüstrilerinde Kalite, Verimlilik Dergisi

[7] Bozkurt, R., ve Eşit, C., 2002. Kalite Çemberleri, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları No:662, Ankara.

[8] Bozkurt, R., 1995. ISO 9000 Kalite Güvence Sistemleri , MPM Yayınları, Yayın No 549, Ankara.

[9] Bubik, Hakan., 1997. Benchmarking ve Stratejik Kalite Planlaması, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Yüksek Lisans Tezi, Mayıs [10] Cartin, Thomas J., 1993. Principles and Practices of TQM, ASQC Quality Press Milwaukee, Wiskonsin

[11] Çetin, C., ve Akın, B.,1998.Kalite Yönetiminde ISO 9000 Uygulamaları, Beta Yayınları, İstanbul

[12] Efil, İ., 1996. Toplam Kalite Yönetimi ve Toplam Kaliteye Ulaşmada Önemli Bir Araç – ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Yayın No 110, Bursa

[13] Efil, İ., 1999. İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, 6. Baskı, Uludağ Üniversitesi, Alfa Yayınları, Ekim

[14] Erdem, Emre, M., 2004. Toplam Kalite Yönetimi ve Uygulamada Bir Örnek, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Fakültesi Yüksek Lisans Tezi

[15] Ersen, H., 1997. Toplam Kalite ve İnsan Kaynakları Yönetimi İlişkisi, 2. Baskı, İstanbul

[16] Fisher, John G., 1998. Benchmarking Yoluyla Performans Nasıl Artırılır, Çeviren: Ahmet Ünver), Rota Yayınları

[17] Ishıkawa, K., 1997. Toplam Kalite Kontrol , KalDer Yayınları, 2. Baskı, Yayın No:7, İstanbul

[18] İTÜ İşletme Müh. TKY Araştırma Komitesi, 1994. Toplam Kalite Yönetiminde Türkiye Perspektifi

[19] Kalder Yayınları Kıyaslama Başkalarından Öğrenmek, 1997. Sayı 15

[20] Kalite Geliştirme Cep Kitabı, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları Yayınları, 1997

[21] Kantarcı, H., 1995. Toplam Kalite Yönetimi, Önce Kalite, Sayı 10

[22] Kavrakoğlu, İ., 1998. Toplam Kalite Yönetimi, Birinci Baskı, Kalder Yayınları, İstanbul

[23] Kavrakoğlu, İ., 1996. Toplam Kalite Yönetimi, KalDer Yayınları, Rekabetçi Yönetim Dizisi, Yayın No 3, Ağustos, 1996

[24] Kaya, A., 1998. Toplam Kalite Kontrol, Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Makina Fakültesi Yüksek Lisans Tezi

[25] Konuralp, B., 1996. TKY ve ISO 9000 Uygulamaları, İTÜ End.Müh.Y.L.Tezi

[26] Köksal, H., 1998. Toplam Kalite Yönetimi, Dünya Yayıncılık

[27] Masaaki İ., 1994. KAİZEN , KalDer Yayınları, 4. Baskı, Yayın No 21,İstanbul

[28] Oğur, O., 2000. Toplam Kalite Kontrol ve Bankacılıkta Bir Uygulama, Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Yüksek Lisans Tezi [29] Onay, İ., 1993. Sürekli Geliştirme İçin Kıyaslama Yöntemi, Önce Kalite, Kalder Yayınları

[31] Özevren, M., 1996. Toplam Kalite Yönetimi-Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Alfa Yayınları, Yayın No 349, İstanbul

[32] Özgen, H., ve Savaş, H., 1997. Verimlilik ve Kalite Arasındaki İlişkinin Toplam Kalite Yönetimi Anlayışı Açısından Analizi, Standart Ekonomik Dergi, Yıl 36, Sayı 422

[33] Özgen, H., 1998. Toplam Kalite Yönetimde Benchmarking Uygulaması

[34] Peşkircioğlu, N., 1994. Toplam Kalite Yönetimi Sistemi ve ISO 9000 Standartları Verimlilik Dergisi, Sayı 1, s. 105

[35] Soylu, K., ve Suer, A., 1998. Toplam Kalite Yönetimi Sözlüğü-Terimler ve Tanımlar, Yayın No 6, İstanbul

[36] Spendolini, Michael J., 1992. The Benchmarking Book, Amocon, New York

[37] Şimşek, M., 1998. Kalite Yönetimi , Marmara Üniversitesi Yayınları, 2. Baskı, Yayın No 584, İstanbul.

[38] Şirvancı, M., 1993. Toplam Kalite Yönetiminin Temel Öğeleri” Önce Kalite, Sayı 5, s.12

[39] Tan, S., ve Peşkircioğlu, N., 1991. Kalitesizliğin Maliyeti, MPM Yayınları

[40] Tekin, M., 1996. Üretim Yönetimi Cilt 2, Geliştirilmiş ve Değiştirilmiş 3. Baskı, Konya.

[41] Tiryakioğlu, U., 1996. Rekabetçi Benchmarking Uygulamaları, Beko Elektronik A.Ş.

[42] TS EN ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemleri- Şartlar, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara

[43] Yamak, O., 1998. Toplam Odaklı Yönetimi, İstanbul

[44] Yenersoy, G., 1997. Toplam Kalite Yönetimi, Rota Yayınları, İstanbul

[45] Yüksel, B., 1998. Kalite Kavramına Müşteri Yönlü Yaklaşım”, Verimlilik Dergisi,1998 Sayı 2,s.73