Sonuç

Bu çalıĢmanın amacı ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilim düzeyleri ile eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeyleri arasındaki iliĢkiyi belirlemektir. Bununla birlikte bu değiĢkenlerin öğretmenlerde bazı değiĢkenlere göre nasıl farklılaĢtığı araĢtırılmıĢtır. Bu bölümde çalıĢmanın amacına ve alt problemlerine ait bulguların iliĢkin sonuçlara yer verilmiĢtir.

1- AraĢtırmanın birinci alt problemi “Ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilim algıları hangi düzeydedir?” Ģeklindedir. AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerin eleĢtirel düĢünme eğilimlerinin çok yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. Öğretmenlerin eğilimleri alt boyutlar açısından ele alındığında üstbiliĢ eğilimlerinin en yüksek düzeyde, açık fikirlilik eğilimlerinin ise en düĢük düzeyde olduğu sonucu ortaya çıkmıĢtır. Ancak bütün alt boyutlarda eğilimlerin çok yüksek olduğu sonucu elde edilmiĢtir.

Öğretmenlerin üstbiliĢ eğilimlerinin yüksek olması, onların görevleri ile ilgili baĢarılı bir yaklaĢım planlayabildikleri, öğrencilerin öğrenme süreçlerini iyi bir Ģekilde izleyebildikleri ve öğrenme stratejilerini etkili bir Ģekilde kullanabildikleri söylenebilir. Esneklik eğilimlerinin yüksek olması öğretmenlerin bildiklerinin aksine deliller sunulduğunda iddialarından vazgeçebileceklerini göstermektedir. sistematiklik eğilimlerinin yüksek olması öğretmenlerin planlı ve örgütlü bir Ģekilde iĢ yapabildikleri ve belli bir yönteme göre karar verebildiklerini göstermektedir. Azim sabır eğilimlerinin yüksek olması öğretmenlerin zorluklar karĢısında vazgeçmeden iĢi çözüme götürme çabası içinde olabilecekleri söylenebilir. Açık fikirlilik eğilimlerinin yüksek olması öğretmenlerin farklı fikirlere açık olduklarını göstermektedir.

2- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin cinsiyet değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiĢtir. Buradan cinsiyetin matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilimlerine anlamlı bir etkisinin olmadığı söylenebilir.

3- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin kıdem değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiĢtir. Ancak 16 yıl ve üstü kıdeme sahip olan öğretmenlerin 1-5 yıl kıdeme sahip olan öğretmenlere göre üstbiliĢ eğilimlerinin daha yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiĢtir. Buna göre ortaokul matematik öğretmenlerinin mesleki deneyimlerinin arttıkça üstbiliĢ eğilimlerinin de artacağı söylenebilir

4- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin görev yaptıkları yerleĢim yerine göre eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerinde anlamlı farklılık

görülmemiĢtir. Buradan okulun bulunduğu yerleĢim yerinin ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerine etkisinin olmadığı söylenebilir.

5- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin gönüllülük değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiĢtir. Buna göre ortaokul matematik öğretmenlerinin mesleklerini isteyerek seçmiĢ olmalarının eleĢtirel düĢünme eğilimlerine etkisinin olmadığı söylenebilir.

6- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin mesleklerinden memnun olma değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiĢtir. Buna göre ortaokul matematik öğretmenlerinin mesleklerinden memnun olmalarının eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerine etkisinin olmadığı söylenebilir.

7- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme ile ilgili eğitim alma değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerinde anlamlı farklılık görülmüĢtür. Bu farkın eğitim alanlar lehinde olduğu tespit edilmiĢtir. Buna göre eleĢtirel düĢünme ile ilgili eğitim almanın, ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerini artırdığı söylenebilir.

Ayrıca alt boyutlara bakıldığında öğretmenlerin üstbiliĢ, esneklik, sistematiklik, azim sabır ve açık fikirlilik eğilim düzeylerinde eğitim alanlar lehinde anlamlı farklılık tespit edilmiĢtir.

8- AraĢtırmanın üçüncü alt problemi “Ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama algıları hangi düzeydedir?” Ģeklindedir. AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerinin çok yüksek olduğu görülmüĢtür. Buna göre öğretmenlerin, öğrencilerin eleĢtirel düĢünme becerilerini geliĢtirici öğretim uygulamalarına derslerinde her zaman yer verdikleri söylenebilir. Öğretmenlerin öğretim uygulamaları alt boyutlar açısından ele alındığından, en yüksek düzeyde uygulamakta oldukları alt boyut sınıf atmosferi, en az düzeyde uygulamakta oldukları alt boyut ise öğretim ortamı olarak tespit edilmiĢtir. Ayrıca tüm alt

boyutlarda öğretmenlerin eleĢtirel düĢünme uygulama düzeyleri çok yüksek olarak tespit edilmiĢtir.

Öğretmenlerin öğretim ortamı uygulama düzeylerinin yüksek olması, öğretmenlerin öğrencilerin çok yönlü düĢünmelerini sağlayacakları ortamlar oluĢturduklarını, onlara tartıĢma ortamı sağlayacak etkinlikler düzenlediklerini, öğrencilerinden konuyu çeĢitli kaynaklardan araĢtırmalarını istediklerini söyleyebiliriz. Öğretmen nitelikleri uygulama düzeylerinin yüksek olması, öğretmenlerin öğrencilerine hoĢgörülü davrandıkları, onları soru sormaları için cesaretlendirdikleri ve düĢüncelerine değer verdiklerini göstermektedir. Öğretmenlerin sınıf atmosferi uygulama düzeylerinin yüksek olması, onların öğrencilerini derse aktif katılımları için cesaretlendirdikleri, birbirlerinin düĢüncelerine karĢı saygı duymalarını sağladıkları ve soruları cevaplamaları için yeterince süre verdikleri söylenebilir. Öğretmenlerin kendini ifade etme uygulama düzeylerinin yüksek olması, onların öğrencilerinin düĢüncelerini savunabilecekleri ortamlar oluĢturdukları ve kendilerini değerlendirme olanağı sağladıkları söylenebilir.

9- AraĢtırmanın dördüncü alt problemi “Ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeyleri cinsiyet, kıdem, yerleĢim yeri, gönüllülük, memnuniyet ve hizmet içi eğitim alma değiĢkenlerine göre farklılaĢmakta mıdır?” Ģeklindedir

AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin cinsiyet değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerinin farklılaĢmadığı görülmüĢtür. Buna göre ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerine cinsiyetin etkisinin olmadığı söylenebilir. Ancak öğretim ortamı uygulamalarının erkek öğretmenler lehine anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiĢtir. Buna göre erkek öğretmenlerin, eleĢtirel düĢünmeyi geliĢtirici öğretim ortamlarını kadın öğretmenlere göre daha iyi oluĢturdukları ve gerekli uygulamaları daha fazla gerçekleĢtirdikleri söylenebilir.

10- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin kıdem değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerinde anlamlı farklılık

görülmüĢtür. AraĢtırma bulgularına göre 16 yıl ve üstü kıdeme sahip olan öğretmenlerin 11-15 yıl kıdeme sahip olan öğretmenlerden daha yüksek uygulama düzeyine sahip oldukları tespit edilmiĢtir. Buna göre ortaokul matematik öğretmenlerinin mesleki deneyimleri arttıkça eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulamalarına daha fazla yer verecekleri söylenebilir.

Ayrıca öğretmenlerin öğretim ortamı, sınıf atmosferi ve kendini ifade etme uygulama düzeylerinde farklılık görülmemiĢtir. Buna karĢın öğretmen nitelikleri uygulama düzeylerinde anlamlı farklılık tespit edilmiĢtir. Buna göre ortaokul matematik öğretmenlerinin kıdemleri arttıkça gerekli eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulamalarına daha fazla yer verecekleri söylenebilir.

11- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin okullarının bulunduğu yerleĢim yeri değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiĢtir. Buna göre öğretmenlerin eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerinde etkisinin olmadığı söylenebilir.

12- araĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin gönüllülük değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiĢtir. Buna göre ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerine mesleklerini isteyerek seçmelerinin etkisinin olmadığı söylenebilir.

Ayrıca sınıf atmosferi uygulama düzeylerinde mesleğini isteyerek seçen öğretmenler lehine anlamlı farklılık tespit edilmiĢtir. Buna göre mesleğini isteyerek seçen matematik öğretmenlerinin sınıf atmosferi uygulamalarına daha fazla yer verdikleri söylenebilir.

13- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin mesleklerinden memnun olup olmama değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerinde anlamlı bir farklılık görülmemiĢtir. Buna göre katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin mesleklerinden memnun olup olmamalarının eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerini etkilemediği söylenebilir.

14- AraĢtırmaya katılan ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme ile ilgili hizmet içi eğitim alma değiĢkenine göre eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeylerinde eğitim alan öğretmenler lehine anlamlı farklılık görülmüĢtür. Buna göre eleĢtirel düĢünme ile ilgili eğitim almanın matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme becerisini geliĢtirici öğretim uygulamalarının düzeyini artırdığı, yani eğitim alan öğretmenlerin eleĢtirel düĢünmeyi geliĢtirici uygulamalara eğitim almayan öğretmenlere göre daha fazla yer verdikleri söylenebilir.

Ayrıca öğretim ortamı, öğretmen nitelikleri, sınıf atmosferi ve kendini ifade etme alt boyutlarında da eleĢtirel düĢünme ile ilgili eğitim alan ortaokul matematik öğretmenleri lehine anlamlı farklılık tespit edilmiĢtir.

15- AraĢtırmanın beĢinci alt problemi “Ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilim algı düzeyleri, eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama algı düzeylerini etkilemekte midir?” Ģeklindedir.

EleĢtirel düĢünme eğilimi alt boyutları ile eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulamaları alt boyutları arasındaki iliĢki incelendiğinde ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilim düzeyleri ile eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeyleri arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir iliĢki olduğu sonucuna ulaĢılmıĢtır. Buna göre ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilim düzeyleri arttıkça eleĢtirel düĢünme becerisini geliĢtirici öğretim uygulamalarını kullanma düzeyleri de orta düzeyde artacaktır.

Ortaokul matematik öğretmenlerinin eleĢtirel düĢünme eğilim düzeylerinin, eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulama düzeyi varyanslarının %40’ını açıkladığı sonucuna ulaĢılmıĢtır. Alt boyutlar açısından değerlendirildiğinde üstbiliĢ, azim sabır ve açık fikirlilik eğilimlerinin eleĢtirel düĢünme öğretimi uygulamalarının anlamlı yordayıcıları olduğu görülmektedir.