SONUÇ

Çalışmamızda elde ettiğimiz bulguları şöyle sıralandırabiliriz.

1. Metnin istinsah tarihi 1558’ dir. Ancak tezin Giriş bölümünde verilen ‘Metinde Geçen Eski Türkçe Özellikler’ e dayanarak metnin telif tarihinin 1558’ den daha erken bir dönemde yazılmış olabileceği ihtimali kuvvetlenmektedir. Bu ET özellikleri şu şekilde özetleyebiliriz:

* Kelime başı t / ù’ lerin korunması: Konuyla ilgili birçok örneğin olması metnin daha erken döneme ait olması ihtimalini düşünmemize neden olmuştur.

Kelime başı ù’ lerin korunduğu kelimeler şunlardır.

ùaà (195b/13), ùaàıl- (245b/05), ùal- (232b/08), ùamar (241a/08), ùanı- (205b/12), ùanıúlıú (222b/09), ùanış- (240a/13), ùanışıú (264a/04), ùañlaş- (205b/08), ùap- (243a/11), ùapu (191a/12), ùar 264a/12), ùaşra (176b/01), ùatlu (232b/05), ùavar (227a/08), ùavşan (259b/13), ùayu (255a/09), ùaş, (180a/02), ùoà- (208a/01), ùoàru (181a/12), ùoàrult- (250b/10), ùoàur- (203b/06), ùoàurt- (232b702), ùoúı- (257a/10), ùoúıt- (257a/09), ùoúuz (187b/03), ùoúuzıncı (268a/06), ùolanı (197b/07), ùolan- (253a/11), ùol- (230a/12), ùoldur- (242b/07), ùolu (257a/10), ùon (248b/02), ùoñ- (195a/13), ùoñuz (231a/06), ùonat- (240b/10), ùop (188b/04), ùoplu (175b/12), ùopraú (241a/10), ùoptolu (22b/09), ùorun (188b/07), ùoy- (230a/10), ùur- (266a/01), ùuş (184a/01), ùuşlıú (192b/08), ùuy- (220a/04), ùuz (230a/09)

t / d değişmesi gerçekleşen kalın ünlülü kelimeler ise şunlardır:

daòı (183a/11), darıl- (196b/07), dırnaú (248b/11), doúın- (191b/06), dolan- (213b/06), dur- (222b/11), dura- (201a/09), duràur (258a/05), duruş- (227a/08), dut- (184b/03), dutsaú (232b/11)

* ET’de öz ve kentü kelimelerinin birlikte kullanılması: ET’ de dönüşlülük zamiri öz ve kentü birlikte kullanılmıştır. Doğu Türkçesi öz ve Batı Türkçesi ise kendü kelimesini kullanmıştır. Metnimizde ise kendü ve kendü + öz kelimelerinin ekleşmiş hali olan kendüz kelimesi dönüşlülük zamiri olarak kullanılmıştır. Bu da bize müstensihin ağız özelliklerinin “ZebbÀ laàım içinden úaça ol òiãÀra düşe anda kendüzine bir çÀre eyleye (255a/08), kendü elile burnını kesdi kendü kendüzñi bir niçe úamçı urdurdı (255b/03)” şeklinde metne yansımış olabileceğini düşündürdü. * ET’de Teklik 1. Şahıs zamiri ben, min ve meñ’ dir. Metinde iki yerde men

kelimesi geçmektedir. men Ardeşìr èAbdullah Arsalani li emri èibÀdallahi (182a/09), men Melekü’l-èIrÀú ve arøı BÀbil Mine’l- èArabìmiz (245a/01).

* ET’ de n ve y ağzı birlikte kullanılmıştır. Metnimizde de bu birliktelik söz konusudur. Metinde ağırlıklı olarak n ağzı kullanılırken birkaç yerde y ağzı kullanılmıştır. Metinde tespit edilen bu ET özellik metnin daha erken dönemlere ait olabileceği kuşkusunu arttırmaktadır.

n ağzı ile ilgili örnekler:

şol úadar gitti kim bir úavm deñizne yetişdi (179b/10), ne evleri var ki sÀkìn olalar ve ne göñlekleri varıdı (195a/10), göñli dolandı ve CebrÀéìlüñ sözine inandı göñlinde şübhesi úalmadı (213b/06), YaóyÀnuñ başın kesüp depsiyle öñüme getürmeyince (241a/01)

y ağzı ile ilgili örnekler:

ol kendüye bile olup gitdügi beglere (176b/11), kendüye virmediler başın aldı çıúdı ùaàa gitdi (183b/01), kendüye DÀrÀ Ekber dirlerdi (187a/02), dünyÀ arzularından kendüyi çekdi (213b/11), èÖmer umardı kim kendüye suna (248a/04)

2. Metnin yazılış yeri hakkında elimizde somut bir bilgi yoktur. Ancak yukarıdaki özelliklerden yola çıkarak metnin İstanbul dışında yazılmış olabileceği düşünülmüştür. Özellikle Anadolu’nun doğusunda yazılmış olabilir.

3. Eski Anadolu Türkçesinde bir imla birliğinden söz edemeyiz. Aynı kelimeler farkllı yazılabilir. Bu farklı yazımın örnekleri metnimizde de vardır.

EAT’nin oturmamış imlası metnimizde de aynı kelimelerin farklı yazımıyla karşımıza çıkmaktadır.

bünyÀĢ (174b/02) binyÀĢ (173a/06) ãaúal (225b/10) saúalum (225b/11)

Tañrı (173b/11) TaÆrınuñ (239a/10) Tañrınuñ (239a/11) zahmetden (190b/08) zaòmetden (215a/06) zaómetini (218a/13)

4. EAT kelime hazinesi bakımından Türkçe kelimelerin ağırlıkta olduğu bir dönemdir. Bunun yanında Arapça ve Farsça kelimeler de kullanılmıştır. Metnimizin kelime hazinesine baktığımızda Türkçe kelimeler daha çoktur. İslamiyetin kabulünün etkisiyle dinde yaşanılan değişiklik dile de yansımıştır. Bu yansımayla birlikte dilimize Arapça ve Farsçadan kelimeler girdiği görülmektedir. Metnimiz EAT döneminin ürünü olduğu için Arapça ve Farsça kelime oranı Türkçe kelimelere göre çok azdır.

5. Metinde kapalı e kullanımı belli bir düzen içerisinde gitmemektedir. Aynı kelimelerin hem ‘kapalı e’ hem de ‘i’ ile yazıldığını gördük. “arúasında geydügi ùon pÀre pÀre olmış (255b/07),kim giysi idenler (195a/11), gece ertedeñ namÀz úılurlardı (203a/06), ol gice bayrÀm gicesidür (237b/01), anlara inşÀèallÀh deñ diye (197b/10)…”

Biz bunu EAT’ nin oturmamış imlasının tezahürü olarak görebiliriz. Belki de müstensihin ağız özelliklerinin metne yansıması olabilir. Ya da kapalı e yerini yavaş yavaş e’ ye bırakmaktadır. Kapalı e’ den e’ ye bir geçiş olabilir. Bunun sebebi kapalı e’ yi gösteren özel bir işaretin olmayışıdır. Bu konuya e/ i ve i/ e değişmesi başlığı içerisinde değinilmiştir.

6. Eserde büyük ünlü uyumuna riayet edilmiştir. Hatta Türkiye Türkçesinde aitlik eki –ki uyumu bozarken metnimizde aynı ek büyük ünlü uyumuna tabi olmuştur. Örnek olarak, uşbu úarnumdaàı (183a/03) oàluña vir, başındaàı şÀhlıú tÀcını (183a/04)… vs.

Metnimizde geçen “úarnumdaki oàlanı senüñçün azÀd eyledüm (204b/13), ol elindeàı aàaçla dürtdi 258a/05 ” cümlelerinde ise bu ekin büyük ünlü uyumuna uymadığı görülmektedir. Bu uyumsuzluk sadece bu örneklerle sınırlı kalmıştır.

7. EAT’ de düzlük yuvarlaklık uyumuna riayet edildiği söylenemez. Metnimizde de bu uyuma uyulmamıştır. EAT’ nin genel özelliği olarak birçok kelimede yuvarlaklaşma vardır. Bu yuvarlaklaşma metnimizde devam etmektedir. Bu yuvarlaklaşma g ve ġ’lerin düşmesi neticesinde ya da dudak ünsüzü olan ‘b, m, p, v’ gibi seslerin yuvarlaklaştırıcı etkisiyle meydana gelmiştir.61

úapu < úapıà óücre úapusını berkedip gitdi (212a/07), demir < demür demürler yuvlanmışdur (258a/02) 8. Kısas-ı Kur’Àn’da görülen ünsüz değişmeleri şunlardır.

ú > ò değişmesi: cÀn úoròusından anı şöhretden giderdi (218a/13)

ú /à değişmesi: hemÀn kim aàşam ola dönüp deñize úaçmaú isteseler (232b/09)

t / ù > d değişmesi: tucla demür eriyüp úarışurup yekpÀre oldı (197a/01) k > g değişmesi: dünyÀya gelecegini DÀnyÀl kitÀbında bulmışlarıdı

(219b/13)

k > t değişmesi: bir etmekçi dükkÀnına vardı bize etmek ve yiyecek vir didi (266a/12)

à > v değişmesi: biz bir nice çobanlaruz úaçan úatı ãovuú olsa (264b/13) b > v değişmesi: evvel leşker çeküp SitÀna varasıñ (182b/04)

9. Metnimizde en çok kullanılan belli başlı yapım ekleri şunlardır: +lU, +lıú, +lik, +luú, +lük, +lA, +dUr, +ıl, +mA, +maú, +mek, +n ekleridir. Bunların haricinde kullanılan yapım ekleri: +cı, +cA, +caú, +cek, +daş, +süz, +düz, +sul, +an, +raú, +rek, +k, +cügez, +a, +al, +ar, +lan, +ıú, +ik, dAr, n, ş, r, t, Il, Ul, y, z, -an-, -az-, -egen-, -àı-, -úu-(òu), -àun-, -ıú-, -ik-,-saú-, -I-, -U-, -IcI-

10. Metnimizde çokluk eki +lAr’dır. Ancak birkaç kelimede kalıplaşmış olarak +An kullanılmıştır.

61 Faruk Kadri TİMURTAŞ, Eski Türkiye Türkçesi, Kapı Yayınları, İst. 2012, s.27- 29 108

peyàamber oàlanlarından yüz biñ kişi ügürtledi (176a/11), yÀòÿĢ cebelü çuúalluerenler binmişdür (258a/02)

Türkçede sayı sıfatlarından sonra gelen isimler çokluk eki almadıkları halde metnimizde bunun tam tersi bir durumla karşılaşmaktayız. Metnimizde birkaç örnekte sayı sıfatlarıyla nitelenen isimlerin çokluk eki aldığı görülmüştür.

biñ kişiler her gün ãabÀó olduàunlayın ol sedde gelürler (197b/05), bu üç kişiler feriştahlardur (239b/03), iki úardaşlerdür (246a/01), AãóÀbü’l-Kehf altı yigitler idi (263a/02)

11. 1. ve 2. şahıslarda iyelik ekleri daima yuvarlak ünlülü, 3. şahıslarda ise düz ünlülü kullanılmıştır. Yalnız şu örneklerde teklik 1. Şahıs eki düz ünlülü yazılmıştır. “ yaènì bu elimdeki oàlana ãoruñ , (216b/09), benüm burnımı (255a/12)”. 12. Hemze metnimizde kimi yerlerde belirtme hal eki yazımında

kullanılmıştır.

ol degirmenciéi úıàırtdı (184a/09), èulemÀéi taàyìr şöyle dimişlerdür (203a/04), bìçÀreéi öldürdiler (236a/03), Cezireéi ve Òayìreéi tÀ èAúabe ÓalvÀne yetişince dutdılar (247b/06).

13. kez sözcüğü metnimizde yüzden büyük sayılar için kullanılmıştır.

on dört kez yüz biñ er úatına cemèolunmış (191a/11), leşkeri dört kez yüz biñ er oldı (200b/10).

Bazı yüzden büyük sayılar için kez’in kullanılmadığı görülmüştür.

yüz biñ kişi ügürtledi (176b/11), on iki biñ kişi ol arada úodı (181b/04) anlar ol maàÀrada üç yüz ùoúuz yıl úaldılar (265b/01).

14. Metnimizde genel olarak ben teklik 1. şahıs zamiri kullanılmıştır. İki yerde men şeklinde geçtiği tespit edilmiştir.

men Ardeşìr èAbdullah Arsalani li emri èibÀdallahi (182a/09), men Melekü’l-èIrÀú ve arøı BÀbil Mine’l- èArabìmiz (245a/01).

15. İ- fiilinin şimdiki zamanına geniş zaman da demek mümkündür. Zaten ekleşme geniş zaman üzerinden olmuş, bu ekler geniş zaman çekiminin artıkları

olarak kalmıştır.62 Bildirmenin şimdiki zamanını karşılamak için am, em, ım, im, -ın kullanılmıştır.

ol ermiyem ki (172b/02), ben bir øaèif kişiyim (221b/06), ben sizüñ ketòüĢÀñuz Aşyÿèın (235b/069.

16. Eski Anadolu Türkçesinde gelecek zaman eki olarak -ısar, -iser kullanılmıştır. Metnimizde bu ekle birlikte -acaú, -ecek eklerininde gelecek zaman eki olarak kullanıldığını tespit edilmiştir.

Behmen óekÀyeti daòı õikr olısardur (174a/10), ammÀ ol èÖmer seni öldürmeyiserdür (254b/10), kim adı Muóammed olacaúdur didi (227a/06), señ èizzetle bunda getür saña Úaãìr eyle diyecek (251b/11).

17. Bugünkü Türkçemizde şimdiki zaman için -yor eki kullanılmaktadır. Eski Anadolu Türkçesinde şimdiki zaman için müstakil bir ek kullanılmamıştır. Metnimizde de şimdiki zaman için hususi bir ek kullanılmamıştır. “(y) V Turur” yapısında nadiren kullanılan şimdiki zaman yapısı “diyüler” şeklinde metnimizde bu sözcükte “turur” kullanılmadan yer almaktadır.

kim ol mezkìdüñ diregi yek pÀredür diyüler úomışlardur (173a/03),èÌsÀ peyàamber dünyÀya geldi diyüler (217b/10), èÌsÀ peyàamber ùoàduàını diyüler (217b/11), anı ŞeyùÀn incitmege mecÀl bulmadı diyüler (218a/06), ben bu oàlan dünyÀya geldügine úatı şÀĢ oldum diyüler (218a/08)

Ayrıca metnimizde bir yerde şimdiki zamanın hikayesi -yor idi geçmektedir. durdı geldi meclisden yürüyor idi (198a/06)

62 Muharrem ERGİN, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, İst. 1998, s. 314 110

METİN

172- b

1- mescidüñ içine girdi eyitti beni size Óaúú TeèÀlÀ gönderdi peyàamberüñ didi eyitdiler

2- peyàamber ıduàuñı neden bilelüm ve sen ne kişisin eyitti ben ol ermiyem ki Óaúú TeèÀlÀ

3- beni size peyàamber gönderdi siz benüm sözüme inanmaduñuz beni dutduñuz zindÀna bıraú

4- duñuz Àòir Buótu’n-naãr geldi vilÀyetüñüzi yıúdı sizi esìr eyledi ve sizi zindÀn 5- dan çıúardı salıvirdi ben bunda yüz yıldur kim ölmişdüm Óaúú TeèÀlÀ anı ve benüm

6- eşgümi yenidir gördi eyitdiler ne ola Óaúú TeèÀlÀ her nesneye úÀdirdür ammÀ peyàamberlıàuña

7- èÀlÀmet nedür eyitdi peyàamberlıàumuñ èÀlÀmeti oldır kim Óaúú TeèÀlÀ Tevrìti baña ez

8- ber ögretdi eyitdiler eger Tevrìti ezber oúursañ hiç şübhemüz yoúdur kim peyàambersin

9- zìrÀ MÿsÀ daòı HÀrÿn daòı Tevrìti ezber oúuyımazlardı başladıàımız yer

10- peyàamber Tevrìti oúudı dünyÀda èazìz peyàamberden àayrı kimse Tevrìti ezber 11- oúumış degül idi hemÀn kim èazìz peyàamber Tevrìt-i şerìfi oúudı bildiler kim óaúú peyàamberdür

12- inandılar aña ìmÀn getürdiler ve Tevrìti èazìz peyàamber dilinden yazdılar ammÀ 13- Óaúú TeèÀlÀ óaøretine şükr eylediler zìrÀ Tevrìt-i Şerìf unudulmış ıdı ol vaútın 173- a

1- ki ŞaèyÀ peyàamber èaleyhisselÀm Benì İsrÀéìl içinde peyàamber idi Tevrìti derdest 2- òaùùıla yazılmışdı Beytü’l Muúaddes mezkìdinüñ bir diregi altını úazup

3- anda gömdürmiş idi bilürsin kim ol mezkìdüñ diregi yek pÀredür diyüler úomış 4- lardur anı bir kimesne yerinden ayırsa mümkìn degüldür Buòtunaãr daòı mescidi yıúduàı

5- vaút úalan yerleri òarÀb olmışdı ammÀ direkleri óÀli üzerine dürmişdi 6- ãoñra Benì İsrÀéìl yine gelicek ol direkler üstine binyÀĢitmişler idi

7- èazìz peyàamber çünkim Tevrìti oúudı ve yazdı andan Benì İsrÀéìle eyitdi size 8- bir èÀlÀmet daòı söyleyem mi kim Tevrìti oúudıàum èÀlÀmetden daòı dürüst ola 9- eyitdiler kim ne ola söyle görelüm eyitdi hiç atalarñuzdan işidüp durur imiş

10- ki SüleymÀn bin DÀvÿddan ãoñra ŞaèyÀ Benì İsrÀéìle peyàamber olacaú Tevrìti bir

11- laùìf òaùùıla dürüst yazdurup Beytü’l Muúaddes mezkìdi direklerünüñ

12- bir direk altını úazup úomışdur didiler miydi eyitdiler bölişdürdi ammÀ úanúı 13- direk idügini bilmezüz didiler èazìz peyàamber eyitdi Óaúú TeèÀlÀ anı baña bildürmişdür

173- b

1- ol direk işbu direkdür ŞaèyÀ peyàamber anı bir aàaç ãandÿàa úomışdur 2- ol ãandÿàı demürle gömmişdür gömdürmişdür deyüp bir diregi gösterdi 3- úazdular ãandÿàla ol Tevrìti çıúardılar yazduàı kitÀbla muúÀbele itdüler bir 4- birinden bir óarf artuú ya eksük bulunmadı èazìzden bunca nüsha ãadır olcaú 5- Benì İsrÀéìl didiler yaènì eyitdiler kim bu èÜzeyir Tañrınuñ oàlıdur 6- nitekim ÚurÀnda buyurmışdur

7- yaènì Yahÿd ùÀifesi eydürler kim èÜzeyir Tañrınuñ oàlıdur 8- NasÀra Úavmi eyitdiler kim èİsÀ Tañrınuñ oàlıdur bunlar bu vechile azdılar 9- kÀfir oldılar anlaruñ nÀdÀnlıklarını cÀhillıúlarını Óaúú TeèÀlÀ ÚurÀnda õikr 10- eyledi eyitti yaènì dÀnişmendlerni

11- ve keşişlerni Tañrı idindiler yaènì biz anda èÀlimler gönderdük ki ol èilm 12- sebebiyle ãalÀóa geleler ùoàru MüslümÀn olalar anda daòı beter azdılar Tañrı 13- úodılar èÀlimlere Tañrımuz sizsiz didiler anlara ùapdılar anlar şuncılayın 174- a

1- cÀhil ùÀifedür didi Buòtu’n-naãr óekÀyetine gelelüm çünkim Buòtu’n- 2- naãr Belò şehrine geldi GüştÀsbüñ úatına GüştÀsb Buòtu’n-naãra 3- úaúıldı òışm eyledi ve èuúubet eyledi eyitdi niçün ŞÀm iúlimini ve ol 4- vilÀyetleri òarÀb eyledüñ ve kişi èıyÀllarını esìr eyledüñ deyüp úatından 5- derr eyledi öldürmedi õìrÀ Buòtu’n-naãr èAcem diyÀrında àÀyet de ulu kişi 6- idi Gürze neslinden idi İspÀhÀnda olırdı èömri üç yüz yıla

7- yetişmiş idi ol melik SencÀriåle olurdı ki Beytü’l Muúaddese bile geldi 8- andan ãoñra LehvÀseye òiõmet eyledi andan ãoñra GüştÀsbe úulluú eyledi 9- ve GüştÀsbden ãoñra oàlı Behmene yetişdi inşÀèallÀh GüştÀsb úıããası

10- tamÀm olduúdan ãoñra Behmen óekÀyeti daòı õikr olısardur çünkim GüştÀsb 11- pÀdişÀh oldı àÀyet de èadil úopdı cihÀnı başdan başa èimÀret eyledi

12- oda ùapmaúlıàa andan öñdin iken raàbet olmazdı ki raàbet eyledi

13- ve Moàollar ùÀifesine úuvvet oldı kendüsi daòı Mecÿsìler meõhebin dutdı 174- b

1- ve anlaruñ dini üzerine öldi Moàollaruñ bir peyàamberleri var ıdı anlar aña ZerÀdeşt

2- dirlerdi bu Mecÿsìler dinini ol bünyÀĢ eyledi ben peyàamberin diyü daèvÀ eyledi 3- oda ùapmaúlıàı anlara ãevÀb gösterdi ol ZerÀdeşt bu GüştÀsb

4- zamÀnında ôÀhir oldı eydürler kim bu ZerÀdeşt aãılda bir kişi idi kim 5- èÜzeyire úulluú iderdi ve anuñ şÀkirdi idi ãoñra èÜzeyir peyàambere

6- muòÀlefet eyledi èÜzeyr peyàamber andan incindi aña yüz duèÀ eyledi Óaúú 7- TeèÀlÀ anı cüzÀmlardan eyledi Benì İsrÀéìl andan istikrÀh itdiler araların 8- dan úovdılar çıúardılar Beytüél Muúaddesden gidüp èIrÀú memleketine düşdi 9- andan Belòe geldi GüştÀsb úapusına vardı ben peyàamberin didi Óaúú TeèÀlÀ 10- beni saña peyàamber gönderdi senüñçün yeñi din yeñi şerìèat getürdüm deyüp 11- oda ùapmaúlıàı aña telúìn eyledi şimdi anlaruñ şerìèatinde olan

12- mühmelÀtı úızın alup èavrat idinmek gibi ve anasını ve úızúardaşını 13- almaú gibi ve ãucı içmek ve sünnet olmamaú gibi ve sidikiyle elin yüzin 175- a

1- yumaú gibi buña beñzer ne kadar murdÀrlıú varısa GüştÀsb taèlìm eyledi 2- Tañrı saña böyle buyurdı didi bu ZirÀdeşt ùatlu dillü faãìó zebÀn

3- kişi idi èÜzeyir peyàamberden niçe dürlü èÀlÀmetler görmiş idi ve nice nesneler 4- ögrenmiş idi bu vechile GüştÀsb kendüye musaòòar eyledi GüştÀsb

5- daòı anuñ sözlerine inandı ol ne didiyse úabÿl eyledi óadiå

6- Behmen bin İsfindiyÀr rÀvi eydür çünkim GüştÀsb bu èÀlemden gitti 7- oàıl oàıla Behmen bin İsfindiyÀr dedesi yerne pÀdişÀh oldı Belò taóta 8- taótında oturdı ve her ùarafuñ meliklerne elçü gönderdi cemè melikler 9- aña iùÀèat etdiler Benì İsrÀéìl daòı ŞÀmda ve Beytü’l Muúaddeste çoàaldılar 10- ve üremişlerdi ve hem çoúlaúları sebebden gürlerdi ve daòı

11- èÜzeyir peyàamber ölmiş idi Tevrìt anlaruñ ellerinde úalmış ıdı 12- Tevrìti yine ellerinde gide diyü iótiyÀù itdükleri sebebden çoú

13- kişi Tevrìt oúumış dÀnişmend olmış ıdı pes Behmen anlara daòı nÀme 175- b

1- ve elçü gönderdi ve òarÀç istedü ol vaút Benì İsrÀéìlüñ bir pÀdisÀhı 2- vardı èaúlı ve tedbìri azdı Behmen andan òarÀç istedügi güç

3- geldi Behmenüñ elçüsini öldürdi çünkim Behmen anı işitdi úaúıdı 4- òışım eyledi tiz Buòtu’n-naãra adam gönderdi getürtdi BÀbilüñ ve hem 5- èIrÀúuñ ve ŞÀmuñ ve daòı maàribüñ pÀdişÀhlıànı aña virdi eyitdi yüri 6- Beytü’l Muúaddese var ol ùarafı evvel niçe virÀn itdüñse yine yıú 7- òarÀb eyle belki evvelkiden biter eyle uşde mÀl uşde leşker 8- ne úadar óÀcetüñ olursa al didi Buòtuén-naãr leşkerden elli biñ 9- güzide er aldı ve üç yüz muúteber begler aldı ve üç ulu dÀnişmend 10- aldı vezìr idindi birnüñ adına Ernÿş bin Mehdi dirlerdi ve birne 11- Kirşi dirlerdi Bin KergÀn idi ve birne Aòşÿş dirlerdi bu nice 12- leşkeri alup ùoplu nefere döküp Belòden çıúup èazm èIrÀú úıldı 13- bir yıl anda durdı daòı çeri dövüşürdi ve yaraú gördi BÀbil 176- a

1- vilÀyetde meliki SencÀriå oàlanlardan bir kişi úalmış ıdı Mÿãıl 2- melik anuñ elinde idi Buòtuén-naãr ŞÀm úaãdine gitdügini işidicek

3- bu SencÀriå oàlı daòı bìóadd leşker cemè eyleyüp Buòtuén-naãr úatına geldi 4- Buòtuén-naãr anı úatı dutadı ve òoş gördi ve òoş èizzet eyledi ve hem

5- kendü úatında olan çeriden aña biraz çeri daòı úoşdı anı kendü 6- nüñ öñince yürütdi eyitdi öñçe becid yüridiBeytü’l Muúaddese 7- var anda ben daòı ardıñca erişdüm didi ve şol úadar çeri cemè itmiş

8- idi kim óisÀbını hemÀn Allah bilürdi ol èaôÀmetlü çerisiyle her ne yere kim 9- uàradı kimesne añun öñne durmadı Beytü’l Muúaddese vardı pÀdişÀhı 10- dutdı esìr eyledi ve çoú kişileri úırdı helÀk eyledi bÀúì úalan

11- òalúnı daòı esìr eyledi rÀvi eydür esìr şol úadar oldı kim èavrÀt 12- oàlandan ve úızdan ve èÀvÀmüénnÀsdan àayrı yüz biñ dÀnişmend 13- bile esìr olmış bulunmış andan Buòtuén-naãr buyurdı

176- b

1- şehirden ùaşra bir ãaóraya çıúdılar ve her kişiye emr eyledi birer büyüktorbaya 2- ùopraú ùoldurdılar Beytü’l Muúaddes şehrnüñ içine dökdiler şöyle

3- oldı kim şehrnüñ evleri ve binÀları cemìèsi ùopraú altında úaldı 4- ve belürsüz oldı andan ol esìrleri aldı èIrÀúa geldi pÀdişÀhlıàında 5- oturdı ol pÀdişÀhı ki dutsaú eylemiş idi adna BeraúyÀ bin Úam dir 6- lerdi anı bendle Behmene gönderdi gönderdi uşde senüñ elçüni öldüren 7- budur didi Behmen anı görüp şÀĢ oldı Buòtuén-naãra minnet eyledi 8- andan buyurdı başını kesdiler andan BÀbil ve èIrÀú melikni serbest 9- Buòtuén-naãr anda müstaúill pÀdişÀh oldı andan buyurdı ol beni 10- ol Benì İsrÀéìlüñ esìr alanlarnı getürdiler oàlandan ve cÀriyeden 11- ve peyàamber oàlanlarından yüz biñ kişi ügürtledi ol kendüye 12- bile olup gitdügi beglere ve riéÀyet idicek serverlere esìrlerden 13- üleşdürdi DÀniyÀl peyàamber yine bu esìrler arasında bile idi henüz 177- a

1- kiçirek oàla ıdı esìrler arasında Buòtuén-naãr DÀnyÀlı gördi ve hem 2- begendi kimseye virmedi anı kendüsi úul idindi bundan ãoñra 3- Buòtuén-naãr úırú yıl daòı diri oldı andan ãoñra öldi bir oàlı úaldı 4- adına Emzürec dirlerdi Behmen ol vilÀyeti yine oàıl Emzürec elinde 5- muúarrer úaldı üç yıl ãoñra ol daòı öldi bir oàıl úaldı adına

6- Ebu Naãr dirlerdi atası yerne pÀdişÀh oldı bir yıl pÀdişÀhlıú itdü 7- günden ãoñra dimaàı fesÀda virdi Behmene èaãì oldı yılda kim

8- Behmenüñ vilÀyetne yüriye Behmen işitdi ol DÀdÀnÿş èÀlim ki Buòtué 9- n-naãr anı Behmen úapusından Belòe alup gitmiş idi aña nÀme yazdı eyitdi 10- ol vilÀyeti saña virdüm ol Ebu'n-Naãr depele yerne sen otur beglik 11- eyle didi DÀdÀnÿş Ebu’n-Naãrı öldürdi anuñ yerine geçdi beglik 12- eyledi üç yıl ol daòı beglik eyledi ammÀ şol úadar èadl eyledi

13- kim ol òalÀyıú küllisi andan òoşnuĢ oldılar ol üç èÀlimden kim Buòtué 177- b

1- Buòtué n-naãrla alup gitmiş idi biri bu DÀdÀnÿş idi ve biri Kireş bin 2- KergÀn idi ve üçincisi Aòşanÿş idi DÀdÀnÿş beg olduú

3- dan ãoñra öldi Kireş Buòtué n-naãr úatında úaldı gitmedi ve ammÀ

4- Aòşanÿş Behmen úatında varmış ıdı Behmen aña èizzet úılur òoş 5- dutmış ıdı çünkim Behmen DÀdÀnÿşuñ ol vechle èadl itdügüni ve ol 6- ùarafı maèmÿr itdügini işitdi òÀùırına òoş geldi eyitdi her işi èulemÀya 7- ısmarlamaú gerek anlar èadl idici olurlar didi bundan ãoñra Hind 8- sulùÀnı kim Behmene ùÀèat getürüp òarÀç virmege iltizÀm göster 9- mişdi Behmene èaãì oldı Behmen Aòşanÿşa çoú leşker

10- úoşdı ve anı baş dikdi var Hind sulùÀnıyla uàraş didi

11- Aòşanÿş leşker çeküp ol vilÀyete geldi beglerni öldürdi daòı 12- ol vilÀyeti fetó eyledi Behmene fetónÀme yazdı gönderdi Behmen 13- şÀĢ oldı ol ùarafuñ sulùÀnlıànı Aòşanÿşa virdi andan

178- a

1- ãoñra Dadanÿş èÀlim ki BÀbilde ölmişdi Behmen ol iúlimleri 2- daòı Aòşanÿşa virmiş idi ve bir at gönderdi eyitdi ki ol Hind

3- vilÀyetni bir kimse senüñ ùarafuñdan nÀyib eyle sen gel BÀbil vilÀyetine 4- èIrÀú zemninde otur ki iş ve il ortasıdur didi pes Aòşanÿş

5- bir kimseyéi HindistÀn vilÀyetine òalife dikdi ve kendüsi leşkerni 6- çekdi èIrÀúa gelüp oturdı Aòşanÿş çünkim ol vilÀyete geldi daòı

7- pÀdişÀh oldı cihÀnı èadl ile èimÀret eyledi ol òalÀyıú kim Benì İsrÀéìlden 8- esìr olmışlardı anları òoş dutdı úulluúdan aõÀd eyledi anuñ bir

9- ulu òatunı vardı iùùifÀk andan bir òaùÀ ãadır oldı ol òatunı öldür 10- di Benì İsrÀéìlden bir òatun aldı ki adına İstìr dirlerdi ol òatundan