Bu araĢtırmada Gazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Öğretmenliği Programının 2., 3. ve 4. sınıflarında öğrenim gören öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalıkları ile mantıksal düĢünme becerileri testler yardımı ile ölçülerek veriler elde edilmiĢtir. Bu veriler doğrultusunda öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalıkları ile mantıksal düĢünme becerileri ve akademik baĢarıları arasındaki iliĢki incelenmiĢtir. AraĢtırmanın bu amacı doğrultusunda, bu bölümde araĢtırmada elde edilen bulgulara dayanılarak sonuçlar özetlenmiĢ ve bu sonuçlara yönelik öneriler sunulmuĢtur.
AraĢtırmada çözümü aranan problem: “Fen Bilgisi öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalıkları ile mantıksal düĢünme yetenekleri ve akademik baĢarıları arasındaki iliĢki var mıdır?” Ģeklindedir. Bu probleme cevap aranırken, yanıtlanması gereken alt problemlerden birincisi, “Fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalık puanları ile mantıksal düĢünme yetenekleri puanları arasında anlamlı bir iliĢki var mıdır?” Bu alt probleme cevap bulabilmek için yapılan analiz sonucunda öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalık ve mantıksal düĢünme yeteneği arasında pozitif yönde anlamlı bir iliĢki olduğu ortaya konmuĢtur.
AraĢtırmanın ikinci alt problemi, “Fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalık puanları ile akademik baĢarı puanları arasında anlamlı bir iliĢki var mıdır?” Ģeklinde ifade edilmiĢtir. Yapılan analiz sonucunda öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalık puanları ile akademik baĢarı puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir iliĢki olduğu belirlenmiĢtir. Ġlgili literatür incelendiğinde bu sonucu destekleyen araĢtırmalar görülmüĢtür. Bağçeci, DöĢ ve Sarıca (2011) tarafından yapılan araĢtırmada öğrencilerin üstbiliĢsel farkındalıkları ile SBS baĢarıları arasında pozitif yönde anlamlı bir iliĢki
54
bulunmuĢtur ve öğrencilerin üstbiliĢsel farkındalıkları ile yılsonu baĢarı puanları arasında pozitif yönde anlamlı iliĢki bulunmuĢtur. AraĢtırmada elde edilen bulgulara göre üstbiliĢsel farkındalık akademik baĢarının pozitif bir yordayıcısıdır denilebilir. GürĢimĢek, Çetingöz ve Yoleri (2009) tarafından yapılan çalıĢmada üstbiliĢsel farkındalık düzeyi yüksek olan öğrencilerin üstbiliĢsel farkındalık düzeyi düĢük olan öğrencilere göre daha olumlu bir problem çözme yaklaĢımına sahip olduğu belirtilmiĢtir. Bilindiği gibi problem çözme yeteneği üst düzey biliĢsel becerilerden olup öğrenmede çok önemlidir. ÜstbiliĢsel farkındalık seviyesi yüksek olan öğrencilerin daha olumlu bir problem çözme yaklaĢımına sahip olduğu düĢünülürse akademik açıdan daha baĢarılı olabilecekleri söylenebilir. Young ve Fry 2008 yılında yaptığı çalıĢmada üniversite öğrencilerinin üstbiliĢsel farkındalıkları ve akademik baĢarıları arasındaki iliĢkiyi araĢtırmıĢ ve benzer sonuca ulaĢmıĢtır. Young ve Fry (2008)‟ a göre üniversite öğrencilerinin akademik baĢarı aynı zamanda ders baĢarıları ve üstbiliĢsel farkındalıkları arasında anlamlı pozitif yönde bir iliĢki vardır. Ayrıca Coutinho 2007 yılında Midwestern üniversitesinde 179 lisans öğrencisi ile yaptığı çalıĢmasında korelasyon ve regresyon analizleri yaparak üstbiliĢsel farkındalığın akademik baĢarı ile iliĢkili olduğu sonucuna ulaĢmıĢtır.
AraĢtırmanın üçüncü alt problemi ise, “Fen bilgisi öğretmen adaylarının mantıksal düĢünme yeteneği puanları ile akademik baĢarı puanları arasında anlamlı bir iliĢki var mıdır?” Ģeklindedir. Verilere dayalı olarak yapılan analiz sonucunda öğretmen adaylarının mantıksal düĢünme yeteneği puanları ile akademik baĢarı puanları arasında anlamlı pozitif yönde orta düzeyde bir iliĢki görülmüĢtür. AraĢtırmanın bu sonucu Güler‟in 2010 yılında yaptığı ilköğretim öğrencilerinin SBS puanları ile ders baĢarıları ve mantıksal düĢünme yetenekleri arasındaki iliĢkiyi araĢtırdığı çalıĢmasının sonucuyla uyumlu olduğu görülmektedir. Güler (2010) SBS‟deki fen ve teknoloji dersi bölümü baĢarısı, okuldaki fen baĢarısı ile mantıksal düĢünme yeteneği arasında pozitif yönde anlamlı bir iliĢki bulmuĢtur. Ayrıca Kıncal ve Yazgan 2010 yılında ilköğretim öğrencileri üzerinde yaptığı çalıĢmada benzer sonuca ulaĢarak mantıksal düĢünme ve akademik baĢarı arasında anlamlı bir iliĢki olduğunu ortaya koymuĢtur.
AraĢtırmanın dördüncü alt problemi, “Fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik baĢarı puanları ve MDYT puanları ile ÜFE düzeyleri olan açıklayıcı bilgi, prosedürel bilgi, durumsal bilgi, planlama, izleme, değerlendirme, hata ayıklama ve yönetme puanları arasında anlamlı bir iliĢki var mıdır?” Ģeklinde ifade edilmiĢtir. Yapılan analiz sonucunda
55
fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik baĢarı puanları ve mantıksal düĢünme yetenekleri puanları ile üstbiliĢin bütün düzey puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı iliĢki olduğu bulunmuĢtur. Yapılan çalıĢmalar bu sonucu destekler niteliktedir. Akyolcu 2013 yılında yaptığı araĢtırmada Resim-ĠĢ eğitimi öğrencilerinin üstbiliĢsel farkındalıkları ve akademik baĢarı arasındaki iliĢkiyi incelemiĢtir. AraĢtırma sonucunda üstbiliĢin alt boyutları ve akademik baĢarı arasında pozitif yönde düĢük düzeyde anlamlı bir iliĢki olduğu görülmüĢtür.
AraĢtırmanın beĢinci alt problemi, “Fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalık puanları ve mantıksal düĢünme yeteneği puanları, akademik baĢarı puanlarının önemli bir yordayıcısı mıdır?” Ģeklinde ifade edilmiĢtir. Yapılan regresyon analizi sonucunda üstbiliĢsel farkındalık puanları ve mantıksal düĢünme yeteneğinin fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik baĢarı puanlarının önemli bir yordayıcısı olduğunu bulmuĢtur. Bununla birlikte üstbiliĢsel farkındalık ve mantıksal düĢünme yeteneği akademik baĢarıdaki varyansın %24.6 sını açıklamaktadır. Emrahoğlu ve Öztürk 2010 yılında akademik baĢarıya biliĢsel farkındalığın etkisini nedensel olarak incelemiĢ ve biliĢsel farkındalık ve akademik baĢarı puanları arasında yüksek düzeyde pozitif ve anlamlı bir iliĢkinin olduğunu söylemiĢtir. Ayrıca akademik baĢarı düzeyindeki artıĢla biliĢsel farkındalık düzeyinin de anlamlı olarak arttığını göstermiĢtir.
AraĢtırmanın altıncı alt problemi, “Fen bilgisi öğretmen adaylarında cinsiyet farkı, akademik baĢarı puanları, ÜFE puanları ve MDYT puanları üzerinde önemli bir etkiye sahip midir?” Ģeklinde ifade edilmiĢtir. Verilerin analizi sonucunda üstbiliĢsel farkındalık puanları ve akademik baĢarı puanları cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterir. Kız öğrencilerin akademik baĢarıları ve üstbiliĢsel farkındalık düzeyleri erkek öğrencilere göre daha yüksektir. Ġlgili literatür bu sonucu destekler niteliktedir. Bağçeci, DöĢ ve Sarıca (2011) yılında ilköğretim öğrencileri ile yaptığı çalıĢmada kızlar lehine anlamlı farklılık bularak benzer sonuca ulaĢmıĢtır.
Bununla birlikte yapılan analiz sonucunda mantıksal düĢünme becerilerinin cinsiyete göre farklılık göstermediği bulunmuĢtur. Birçok araĢtırma mantıksal düĢünme becerisinin cinsiyete bağlı olarak değiĢmediğini desteklerken bazı çalıĢmalar ise cinsiyet faktöründen etkilendiğini göstermektedir. Koray ve Azar (2008), araĢtırmalarında cinsiyetin mantıksal düĢünme bakımından anlamlı olduğunu ve erkek öğrencilerin daha üstün olduğu sonucuna ulaĢmıĢtır. Bir baĢka araĢtırma sonucunda ise Yaman ve Karamustafaoğlu (2006), öğretmen adaylarının mantıksal düĢünme becerilerinin cinsiyete bağlı olarak değiĢmediği sonucuna
56
ulaĢmıĢtır. Yaman (2005), Valanides (1996) ve Kıncal ve Yazgan (2010) ise cinsiyetin mantıksal düĢünme bakımından anlamlı etkisi olmadığı sonucuna ulaĢmıĢlardır
Öğretmen adaylarının üstbiliĢsel farkındalığa sahip olması ve mantıksal düĢünme yeteneğine sahip olması biliĢsel becerileri geliĢtirmesi ve gözlemlemesi açısından önemli görülmektedir. Bununla birlikte fen bilgisi öğretmen adayları soyut düĢünmeyi gerektiren bilimsel kavramları ve olguları açıklamada üstbiliĢi ve mantıksal düĢünme becerilerini kullanmalıdır. Fen ve Teknoloji dersi amaç ve kapsam bakımından günlük yaĢantılarla iliĢkili olup doğa olaylarını anlama, maddeyi tanıma ve keĢfetme becerileri kazandıran bir alandır. Öğrencilere bu becerileri kazandırmayı hedefleyen öğretmen üst düzey düĢünme becerilerine yer vererek mantıksal düĢünme becerileri kazandırmalıdır.
Bazı araĢtırmacılar ise müfredat programlarının biliĢötesi becerilerin geliĢimini destekleyecek ve biliĢötesinin direkt öğretimini içerecek Ģekilde düzenlenebileceğini savunmuĢtur (Hartman, 2001). Öğrenme hedef ve stratejileri doğrultusunda program içeriğinde üst düzey düĢünme becerileri geliĢtirilebilir.