129
tarımın ticarileşememesi, kontrol edilemeyen enflasyon ve yaşanan devalüasyonlar gibi faktörler sayılabilir.
Sosyolojik olarak yerleşik toplum yapısını taşınmaz sisteminden uzak bir şekilde incelemek pek mümkün değildir. Nitekim bu konu Türkiye’de özellikle 1950’li yıllardan başlamış ve çok ciddi tartışmalara konu olmuştur. Sosyal bilimcilerden konuya ilk olarak Çatışmacı ve Yapısal-Çatışmacı açıdan yaklaşanlar olmuştur. İşlevselci ve Yapısal-İşlevselci kuramın destekçileri, bu görüşün karşısında durmuş ve Çatışmacı Kurama sert bir eleştiri getirmişlerdir. Ayrıca bu tartışmaların sosyoloji ve tarih bilimleri açısından Türkiye Cumhuriyeti’ne çok büyük katkılar sağlamıştır. Tüm bu tartışmaların dışında özellikle son dönemde her iki yaklaşımı da kabul etmeyen ve konunun kendi içerisinde ayrıca incelenmesi gerektiğini vurgulayanlar olmuştur.
Osmanlı taşınmaz sistemi ve toplum yapısı çalışmalarında, Sembolik Etkileşimci Kuram pek kullanılmamıştır. Yapısal-İşlevselci Kuramın uzun yıllar ABD’de başat sosyolojik kuram oluşu ve Sembolik Etkileşimci Kuramın geç bir döneme rastlaması, bunun en önemli sebebidir. ABD’deki kuramsal yaklaşımlardan etkilenen Türk sosyolojisi literatüründe bu etkiyi taşımıştır. Yeni sosyolojik kuramların etkileri ve çalışma prensipleri, eskilerinden çok farklı olmakla birlikte Çatışmacı ve Yapısal-İşlevci Kuramların hala Türkiye’de yaygın olması ve pozitivist paradigmanın egemenliğini sürdürüyor olması da etkilidir. Sembolik Etkileşimci Kuramla, Türk sosyolojisi, bilimsel çalışmaların tam anlamıyla meyvesini vermesi ve bir tartışma ortamı olması için, daha, çok zamana ihtiyaç vardır.
Makro kuramlar dışında Amerikan sosyolojisinin etkisi ile herhangi bir kuramsal yaklaşımdan hareket etmeksizin, sosyo-kültürel yapının sadece davranışsal ve maddi boyutunun bilgisine ulaşmaya çalışan, dar kapsamlı, nicel verilere yönelik çalışmalar bulunmaktadır. Fakat bu araştırmalar çok az olup, bir bütünlük arz etmemektedir. Bu çalışmalara yönelik tüm eleştirilere rağmen, yinede bu çalışmaların sosyo-kültürel yapıya ilişkin belli bir zaman ve mekândaki görüntülerin bir tasvirini yapmış olmaları ve tanıtmaları açısından önemlidir.
Makro kuramların arkasındaki Türk sosyologlarının büyük çoğunluğu çalışmalarında sadece tek bir kurama bağlı kalarak hareket etmemişlerdir. Örneğin Kongar, Osmanlı
130
araştırmalarında değişme olgusunu çatışmacı bir yaklaşımla tarihsel diyalektiğe yakın bir çizgide değerlendirirken; kurumsal ve yapısal olguları yapısal-işlevsel yaklaşımla değerlendirmiştir.
Osmanlı Devleti’nin taşınmaz sistemi; sosyolojik olarak hangi açılardan değerlendirilirse değerlendirilsin, devletin idari-mali-toplumsal yapısının taşınmaz sistemi etrafında şekillenmiş olduğu açıktır. Türkiye Cumhuriyeti taşınmaz sisteminin de Osmanlı’dan miras kaldığı her yönüyle ortada olsa da; taşınmaz, Türkiye Cumhuriyeti’nde, Osmanlı dönemi kadar hayatı şekillendirebilen bir unsur olamamıştır.
Osmanlı taşınmaz sistemi üzerine yapılan sosyoloji araştırmalarında hem bu durumu, hem de makro sosyoloji kuramının hiçbirinin tek başına Osmanlı taşınmaz sistemini değerlendirmek için yeterli olamayacağı ortaya çıkmaktadır.
131
KAYNAKLAR
Acun, F. 2002, Klasik Dönem Eyalet İdare Tarzı Olarak Tımar Sistemi ve Uygulaması.Türkler, c. 9, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002
Akın, H.B. 2003. Türkiye’de Girişimcilik ve Memurluk Üzerine Mustafa Suphi ve Prens Sabahattin’den Mülhem Bir Analiz. Bilig, İstanbul.
Akın, H.B. 2009. Görünen Elden Görünmeyen Ele Girişimcinin Dönüşü: İnternet Çağında Kapitalizm ve Girişimcilik Üzerine Bir Değerlendirme. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, İstanbul.
Akın, H.B. 2010. Türkiye’de İş yapma Ortamının Girişimcilik ve Ekonomik Özgürlükler Açısından Değerlendirilmesi. Bilig, İstanbul.
Akgündüz, A. 1999.700. Yılında Bilinmeyen Osmanlı. Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınevi, İstanbul.
Akgündüz, A. 1992. Osmanlı Şeriyye Sicilleri.Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınevi, İstanbul.
Akşin, S. 1990, Osmanlı Toplumu Gerçek Anlamda Bir statü Toplumudur. Toplum ve Bilim, İstanbul.
Anderson, P.2007. Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler. Çev: Bülent Aksoy,Birikim Yayınları,İstanbul.
Albayrak, S. 1973. Budin Kanunnamesi ve Osmanlı Toprak Meselesi.Tercüman Yayınları, İstanbul.
Barkan, Ö. L. 1980. Türkiye’de Toprak Meselesi. GözlemYayınlarıİstanbul
Barkan, Ö. L. 1980. XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Toprak İşçiliğininOrganizasyonu Şekilleri. Türkiye’de Toprak Meselesi. Toplu Eserleri, İstanbul.
Barkan; Ö. L. 2014. Tımar. İslam Ansiklopedisi XII. Cilt http://www.islamansiklopedisi.info/
132
Bayartan, M. 2005. Tarihi Coğrafya Çalışmaları Açısından Şehir ve Osmanlı Şehri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi Sayı 13, İstanbul.
Berkes, N. 1976.Türkiye İktisat Tarihi I. Gerçek Yayınevi, İstanbul.
Berktay, H.1983.Tarih Çalışmaları. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, IX. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul.
Berktay, H. 1993. On Altı Yıl Sonra Osmanlı Tarihinin Gündemine Yeniden Bakış, Osmanlıdan Cumhuriyete Problemler Araştırmalar Tartışmalar. Tarih Vakfı Yayınları, Ankara.
Boran, B. 1962 .Metod Açısından Feodalite ve Mülkiyet I. Marksist Metod Nedir? Yön Dergisi Boran, B. 1962, Metod Açısından Feodalite ve Mülkiyet II. Osmanlılarda Mülkiyet Meslelesi.
Yön Dergisi.
Boran, B. 1968. Türkiye ve Sosyalizm Sorunları. Gün Yayınları, İstanbul.
Boztemur, R. 1998. Osmanlı İmparatorlugu’nda Devlet-Toplum İlişkileri: Araştırma Yöntemlerinde Ve Kurumsal Yaklaşımlarda Tek Yanlılık. Otam (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi) Sayı: 9
Bulut, M. 2003. Erken Modern Dönem Osmanlı Ticaret Literatürüne Genel Bir Bakış. Literatür Dergisi, Türk İktisat Tarihi Sayı: 1/1.
Can, Y. 1995, İslam Şehirlerinin Fiziki Yapısı. Türkiye Diyanet Vakfı Yayını, Ankara.
Cerasi, M. 1999.Osmanlı Kenti - Osmanlı İmparatorluğu’nda 18. ve 19. Yüzyıllarda Kent Uygarlığı ve Mimarisi. Çev: Aslı Ataöv, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Cezar, Y. 1977. Bir Ayanın Muhallefatı: Havza ve Köprü Kazaları Ayanı Kör İsmailoğlu Hüseyin (Müsadere Olayı ve Terekenin İncelenmesi).Belleten XLI/161.
Cin, H.1965. Osmanlı Toprak Hukukunda Miri Arazinin Hukuki Rejimi ve Bu Arazinin TMK.
Karşısındaki Durumu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
133
Cin, H.1969, Miri Arazi ve Bu Arazinin Mülk Haline Dönüşümü, Ankara
Cin, H.1978. Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Çaha, Ö.2000. Osmanlı Devleti’nde Sivil Toplum, Anakara Üniversitesi Dergisi, Ankara.
Çiçek, H. 2001. Osmanlı İmparatorluğu’nda Mali Bunalım, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Diamond, J. 2003. Tüfek, Mikrop ve Çelik. Çev: Ü. İnce, Tübitak Yayınları, Ankara.
Divitçioğlu, S. 1965. Asya Üretim Tarzı ve Azgelişmiş Ülkeler. Elif Yayınları,İstanbul.
Divitçioğlu, S. 2003. Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı Toplumu, Marksist Üretim Tarzı Kavramı.
Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Doğu, E. 1999. Bu Evlerde Hayat Var. Pazar Yayınları, İstanbul.
Doğan, İ. 1999. Osmanlı Ailesinin Sosyolojik Evreleri: Kuruluş, Klâsik ve Yenileşme Dönemleri. Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları Ankara.
Doğru C. 2008. Osmanlı Toplumunda Kapitalist-Girişimci Sınıfın ve İnsan Tipinin Oluşumunu Engelleyen Faktörler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11
Eryılmaz, B. 1993. Osmanlılarda Millet Sistemi. Osmanlı Ansiklopedisi - Tarih, Medeniyet, Kültür, Ağaç Yayıncılık, İstanbul
Faroqhı, Suraıya (2009), Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam - Ortaçağdan Yirminci Yüzyıla, (Çev. Elif Kılıç), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
Faroqhı, S. 2000.Osmanlı’da Kentler ve Kentliler. Çev: N. Kalaycıoğlu, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Faroqhı, S. 1998. Zeytin Diyarında Güç ve Servet: Edremit Ayanından Müridzade Hacı Mehmed Ağa’nın Siyasi ve Ekonomik Faaliyetleri. Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım.
Feyerabend, P. K. 1991. Yönetime Hayır. Çev. Ahmet İnam, Ara Yayınları,İstanbul.
134
Genç, M. 2008. Osmanlı İktisadi Yapısı. Türkiye Ekonomi Kurumu Konferansı, Ankara.
Göçek, F. M. 1999. Burjuvazinin Yükselişi, İmparatorluğun Çöküşü: Osmanlı Batılılaşması ve Toplumsal Değişme. Ayraç Yayınevi, Ankara.
Günay, Ü.. XV. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Sosyo-Kültürel Yapı, Din Ve Değişme,Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Kayseri.2003; C:14:S21-48
Hallaçoğlu Y.2003. XIV. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı.
TTK Yayınları, Ankara.
İnalcık, H.2011. Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600). Çev: Ruşen Sezer, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
İnalcık, H. 1996. Osmanlılar’da Raiyyet Rüsumu, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi.
İstanbul.
İnalcık, H.2004. Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I. Kısım, Eren Yayınevi İstanbul.
İnalcık, H. 2000. Mirasın Anlamı: Osmanlı Örneği. İmparatorluk Mirası, İletişim Yayınları, İstanbul
İnalcık, H. 2003. Osmanlı Uygarlığı, T.C. Kültür Bakanlığı, İstanbul
İnalcık, H. 2009. Devlet-i Aliyye-Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
İnalcık, H. 1990. Köy, Köylü ve İmparatorluk. V. Milletlerarası Türkiye Sosyal ve İktisat Tarihi Kongresi, T.T.K. Yayınları, Ankara.
İnalcık, H. 1996. İmparatorluğun Kilidi: Fetih, Zaman Gazetesi,
İnalcık, H. 1996.Osmanlı İmparatorluğu (Toplum ve Ekonomi), Eren Yayıncılık, İstanbul.
İpşirli M.1999.Tımar Sistemi. Osmanlı Devleti Tarihi. Tımar, Osmanlı Devleti Tarihi, c.1, Feza Gazetecilik Yayınları, İstanbul.
135
İslamoğlu, H. İ. 1991. Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü, İletişim Yayınları İstanbul.
Keyder, Ç. Tabak F. 2009. Osmanlıda Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım. Çev: Zeynep Altok, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Keyder, Ç, İslamoğlu, H. 1977. Osmanlı Tarihi Nasıl Yazılmalı? Bir Öneri. Toplum ve Bilim,1 Kongar, E. (1981), Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, İstanbul, Remzi
Kitabevi
Kanbolat, H. TaymazE. 1990. Kafkas-Osmanlı İlişkileri ve Köle Ticareti, Tarih ve Toplum (14/79)
Karpat, K. 2006. Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma. Çev. Dilek Özdemir, İmge Kitabevi, Ankara.
Karpat, K. 2002. Osmanlı Modernleşmesi-Toplum, Kuramsal Değişim ve Nüfus. Çev. Akile Zorlu Durukan ve Kaan Durukan, İmge Kitabevi, Ankara.
Kazancıgil, A. 1986. Türkiye’de Modern Devletin Oluşumu ve Kemalizm. Türk Siyasal Hayatının Gelişimi, Beta Yayınları,İstanbul.
Kılıçbay, M. A. 1985, Feodalite ve Klasik Dönem Osmanlı Üretim Tarzı.Teori Yayınları, Ankara.
Kırpık, C. 2004. Osmanlı Devleti’nde İşçiler ve İşçi Hareketleri, Süleyman Demirel Üniversitesi…… Enstitüsü….. Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Isparta.
Nişancı, Ş. 2002. 15-16. Yüzyıllarda Osmanlı İktisat Zihniyeti. Okumuş Adam Yayıncılık ve Eğitim Hizmetleri, İstanbul.
Ortaylı, İ. 1978. Osmanlı Toprak Düzeninin Kaynakları. Toplum ve Bilim, Cilt: (sayı):123-150.
4.
Ortaylı, İ. 1978. Türkiye İdari Tarihi, TODAİ, Ankara.
Ortaylı, İ. 1995. İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. Timaş Yayınları, İstanbul.
136
Ortaylı, İ. 2001. Osmanlı Toplumunda Aile. Pan Yayıncılık, İstanbul.
Ortaylı, İ. 2008. Osmanlı’da Milletler ve Diplomasi. Seçme Eserler 3, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
Ortaylı, İ. 2008. Avrupa ve Biz, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
Özdemir, R. 1998, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Ankara: Fiziki, Demografik, İdari ve Sosyo-Ekonomik Yapısı (1785– 1840), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Özdemir, Ş. 2006. MÜSİAD: Anadolu Sermayesinin Dönüşümü ve Türk Modernleşmesinin Derinleşmesi. Vadi Yayınları, Ankara.
Özdemir, B.2009. Osmanlı Devleti Dış Borçları, Ankara Ticaret Odası Yayını, Ankara.
Özer, İ. 2008. Mütareke ve İşgal Yıllarında Osmanlı Devletinde Görülen Sosyal Çöküntü ve Toplumsal Yaşam, İstanbul.
Özgen, F. B. 2000. Ekonomi ve Toplum, Yeni Türkiye Dergisi (701 Osmanlı Özel Sayısı II), Yıl 6, Sayı 32, Mart-Nisan, İstanbul.
Polanyi K. 2007. Büyük Dönüşüm (Çağımızın Sosyal ve Ekonomik Kökenleri).Çeviri : Ayşe Buğra
,
İletişim Yayıncılık / Politika Dizisi,
İstanbul.Raymond, A. 1995. Osmanlı Döneminde Arap Kentleri. Tarih Vakfı Yayınları Çeviri: Ali Berktay, İstanbul.
Sarıkaya, M. 2011. Sosyal Hizmet Kurumlarında Yönetim. Nobel Yayınları, İstanbul.
Sarpaşan, C. 2008. Devletin Sivil Topluma Yaklaşımı Çerçevesinden Devlet-Sivil Toplum İlişkisi, Yeterlilik Tezi, Ankara,
Sayar, A. G. 1986. Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması. Der Yayınları, İstanbul.
Sencer, M. 1999.Osmanlı Toplum Yapısı. Sarmal Yayınevi, İstanbul.
Sencer O. 1969. Türk Toplumunun Tarihsel Evrimi. Habora Kitabevi, İstanbul.
137
Sencer O.1969. Türkiye’de İşçi Sınıfının Doğuşu ve Yapısı. Habora Kitabevi İstanbul,
Sertel, Y. 1977. Asya Tipi Üretim Tarzı Kavramı ve Osmanlı Tarihi İle İlgili Yorumlar. Özgür İnsan.
Sezer, B. 1979. Asya Tarihinde Su Boyu Ovaları ve Bozkır Uygarlıkları. İ.Ü. Ed. Fak. Yay., İstanbul.
Sezer, B. 1985, Sosyolojinin Ana Başlıkları. İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
Sezer, B. 1988.Türk Sosyolojisinin Ana Sorunları. Sümer Kitabevi Yayınları, İstanbul.
Sezer, B. 1997.Batı Dünya Egemenliği ve Endüstri Devrimi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, , Ankara,
Sullvan R. G. ve Harper V. M. 1997. Umut Bir Yöntem Olamaz, Boyner Yayınları Çev: A.B.
Dicleli, İstanbul.
Şahinöz, A. Özgür T.2002/3, 67-88, Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Ankara
Şeker, M. 2007. Osmanlı Devletinde Mali Bunalım ve İlk Dış Borçlanma, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, Cilt 8(2):…..- …...
Şen, M. 2002. Osmanlı Devletinde Sosyal Güvenlik: Ahi Birlikleri, Loncalar ve Vakıflar.
Çimento İşveren Dergisi, C. 16.
Şen, Ö. 1994. 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti’ndeki Köle Ticaretinde Kafkasya Göçmenlerinin Rolü. Dünü ve Bugünüyle Toplum ve Ekonomi
Tabakolu, A. 1992. Osmanlı Toplumunda Aile, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi. Cilt:1, T.C.Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara.
Tabakolu, A. 1997. Türk İktisat Tarihi. Dergah Yayınları, İstanbul.
Timur, T. 1989. Osmanlı Çalışmaları – İlkel Feodalizmden Yarı Sömürge Ekonomisine, V Yayınları, Ankara.
138
Toprak, Z. 1986. Türkiye’de Çağdaş Tarihçilik (1908-1970). İstanbul
Topuzkanamış, E. 2013. Max Weber’de Ekonomi, Hukuk Ve Rasyonalite. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 14, Sayı: 2.
Turner, B.S. 1984. Marx ve Oryantalizm Sorunu. Çev. H. ÇağatayKeskinok), Ankara Türköne, M. 2003. Siyaset, Lotus Yayınevi, Ankara
Türkiye Dil Kurumu, Türk Dil Sözlüğü,http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts Unan, F.2012. Osmanlı Merkez Ve Taşra Teşkilatı. Bölüm 6, AÖF Yayınları, Eskişehir Ünal, M.A. 2012. Osmanlı Merkez Ve Taşra Teşkilatı. Bölüm 5, AÖF Yayınları, Eskişehir Werner, E. 1988. Büyük Bir Devletin Doğuşu. Çev. Yılmaz Özer, Alan Yayınları, İstanbul.
Weber, M. 1998. Sosyoloji Yazıları: Max Weber, Hazırlayanlar H.H. Gerth Ve Ccw. Rıght Milss, Çev: Taha Parla, Düşünsel Yönelişleri, İletişim Yayınları, İstanbul.
Yediyıldız, B. 1994. Osmanlı Toplumu - Yerleşim Durumuna Göre Osmanlı Toplumu.
Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, IRCICA, İstanbul
Yüksel, H. 1992. Vakfiyelere Göre Osmanlı Toplumunda Aile, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, T.C.Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, Ankara.
Ze’evi, D. 2000. Kudüs, 17. Yüz Yılda Bir Osmanlı Sancağında Toplum ve Ekonomi, Türk Vakfı Yayınları, İstanbul