Türkiye’nin doğusunda yerleşen, nüfusunun %99’u Müslümanlardan oluşan ve birçok açıdan, özellikle de kültür bakımından Türkiye ile büyük benzerliklere sâhip olan İran’ın eğitim sistemi 5 yıllık ilkokul, 3 yıllık ortaokul ve 3 yıllık lise eğitimini kapsar. Kız ve erkek okulları ayrıdır ve sadece üniversitelerde karma sınıflar bulunur.
İllere özgü kanallar dahil toplam 8 kanaldan oluşan İran televizyon kanalları tamamen devlete ait olup, özel kanal bulunmamaktadır. Yayınlanan 8 kanaldan da sadece üçünde ortalama günde 3 saat ve çoğu çizgi filmden oluşan çocuk programları yayınlanır.
Anket uygulaması Tahran’ın üç ayrı semtinde gerçekleşmiştir. Kentin kuzey semti ekonomik açıdan zengin ve eğitim düzeyi yüksek olan ailelerin yaşadığı semt iken, güney, yoksul mahallesi sayılır ve kültürel ve toplumsal açıdan kuzey semtinin tam ters özelliklerine sahiptir. Merkez semti ise, kentin orta sınıf ailelerini içinde barındırmaktadır.
Kuşkusuz okul çağında bulunan çocukların ilkokul döneminde aldıkları temel eğitim onların gelecekteki okul hayatında ve daha sonraki toplumsal yaşantısında belirleyici rol oynamakta ve başarılı olup olmayacaklarını etkileyebilmektedir.
Çalışmada, İran’ın başkenti Tahran’ın 1-5. sınıf öğrencileri, öğretmenler ve öğrencilerin velilerinden anket yoluyla elde edilen veriler incelenmiş ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir:
Öğrenci velilerinin bireysel özelliklerine bakıldığında (tablo 2) yakınlık derecesi açısından velilerin çoğunluğunu anneler oluşturmaktadır (%83). Velilerin %57’si 31-40 yaşları arasında ve %17’si 40 yaşın üzerindedir. Velilerin %39’u lise ve %30’u lise mezunudur. Okuma yazması olmayan veliye rastlanmamaktadır.
TV’de yayınlanan çizgi filmlerin izlenme durumu açısından bakıldığında (tablo 3) hiç izlemeyen bulunmazken, öğrencilerin %60’i bazen ve %40’ı her zaman çizgi film izler. Öğrencilerin çoğunluğu (%40) her gün 2 saatten fazla çizgi film izlemektedir. Veliler (%49) ve öğretmenlere (%50) göre ise öğrencilerin çoğu her gün 1 saat çizgi film izler.
Hem kız (%58), hem de erkek (%63) öğrencilerin çoğunlu her zaman çizgi film izlerken, hiç izlemeyen bulunmamaktadır (tablo 4).
Hem kız, hem de erkek öğrencilerin çoğunluğu her gün 2 saatten fazla çizgi film izler (kız 40%, erkek 37%). 2 saat izleyenlerin oranı ise her iki cinsiyette de 1 saat izleyenlerden daha azdır (tablo 5 a).
Velilere göre kız öğrencilerin %4’ü hiç çizgi film izlemez. %42’si ise her gün 1 saat izler. Erkek öğrenci velilerine göre ise, öğrencilerin %56’sı her gün 1 saat çizgi film izlemektedir (tablo 5 b).
Kız okulu öğretmenlerinin %54’ü ve erkek okulu öğretmenlerinin %45’ine göre öğrenciler her gün 1 saat çizgi film izlemelidir. 2 saatten fazla izlemelerini uygun bulan öğretmenler erkek okullarında %23 ve kız okullarında %13’tür (tablo 5 c).
Çizgi filmlerden etkilenme durumlarına bakıldığında, hem kız (%62), hem de erkek öğrencilerin (%60) çoğunluğu bazen etkilenmektedir. Hiç etkilenmeyenler ise kızlarda %22 ve erkeklerde %12’dir (tablo 6 a).
Kız velilerinin %24’ü ve erkek velilerinin %19’una göre öğrenciler hiçbir zaman çizgi filmlerden etkilenmektedir. Fakat her iki cinsiyette de velilerin çoğunlu (kız %65, erkek %53) çocukların bazen etkilendiği kanısındadır (tablo 6 b).
Kız öğrencilerin çoğu en çok çizgi filmlerin konusundan etkilenirken (%26), erkek öğrencilerin çoğu kahramanların olağanüstü davranışalarından etkilenmektedir. (%40). Çizgi ilmin müziği kız öğrencileri (%13) erkeklere (%4) göre daha çok etkilemektedir (tablo 7a).
Velilerin %37’sine göre kız öğrencilerin çoğunluğu kahramanlaraın olağanüstü davranışlarından etkilenir. Erkek öğrencilerin velilerine göre ise kahramanlaraın olağanüstü davranışlarından etkilenme durumu %60’dır. Çizgi film renklendirmeleri her iki cinsiyette de en az etkileyen unsur olarak bilinmektedir (tablo 7 b).
Kız öğrencilerin %20’si ve erkeklerin %9’u çizgi film kahramanlarından kendilerin örnek seçmezken, kızların %80’i ve erkeklerin %91’i ya bazen ya da her zaman örnek seçmektedirler (tablo 8).
Kız ve erkek öğrencileri velilerinin çoğunluğuna göre çizgi filmler hem yararlı, hem de zararlıdır (kız %66, erkek %77). Kız velilerinin %5’ine göre ise, çzigi filmler tamamen etkisizdir (tablo 9 a).
Kız ve erkek okulları öğretmenleri arasında çizgi filmlerin sadece zararlı olduğunu düşünen yokken, çoğunluğu çizgi filmlerin hem yararlı, hem de zararlı olduğu kanısındadır (kız %93, erkek %52) (tablo 9 b).
Kız velilerinin çoğunluğuna göre (%56) çizgi filmler eğitici iken, erkek velilerinin çoğunluğuna göre (%37) eğlendiricidir. Kız velilerinden sadece %2’si ve erkek velilerinden %5’i çizgi filmlerin duyguları olumlu yönde etkilediği kanısındadır (tablo 10 a).
Kız öğretmenlerinin çoğunlu (%36) çizgi filmlerin eğlendirici olduğunu düşünürken, erkek öğretmenlerinin çoğu (%25) eğitici olduğu kanısındadır. Kız öğretmenleri çizgi filmlerin iyi konuşmaya yardımcı olmadığını savunmaktadır. Halbuki erkek öğretmenlerin %15’i bunun tersini düşünür (tablo 10 b).
Kız velilerinin %48’i çizgi filmlerin çocukların ders okumasına ve erkek velilerinin %41’i çocukların kitap okumasına engel olduğunu savunmaktadır. Şiddeti teşvik ettğini düşünen kız velileri %13 ve erkek velileri %16’dır (tablo 11 a).
Kız öğretmenlerinin %55’i çocukların ders okumasında ve erkek öğretmenlerin %50’si onların kitap okumasında çizgi filmleri engel olarak görmektedir. Kız öğretmenlerinin %12’si ve erkeklerin %11’i çizgi filmlerin şiddeti teşvik ettiği kanısındadır (tablo 11 b).
Kız öğrencilerin çoğu çizgi filmin konusu ve müziğini beğenirken (%25 ve %22), erkek öğrencilerin %33’ü çizgi filmin türü ve %24’ü kahramanların davranışını beğenir (tablo 12).
Her iki cinsiyette de en çok kanal 1 izlenirken, en az kanal 5 izlenmektedir. Kız öğrencilerin %68’i ve erkeklerin %56’sı kanal 1’i izlerken, kızların %9’u ve erkeklerin %6’sı kanal 5’i izlemektedir (tablo 13).
Kız öğrencilerin %62’si ve erkeklerin %54’ü CD çizgi filmleri izlemektedir. Uydu kanalları ise kızlarda %4 ve erkeklerde %5’tir. Her ikisni izleyen kız öğrenciler %27, erkekler ise %32’dir (tablo 14).
Her iki cinsiyette de en çok komedi türü izlenmekte, bilimsel-fantastik türü ise ikinci yeri tutmaktadır. Kız öğrencilerin en az izlediği tür tarihi çizgi filmler iken, erkeklerin en az izlediği romantik içerikli çizgi filmlerdir (tablo 15 a).
Kız velilerinin %35’i ve erkeklerin %31’ine göre de öğrencilerin çoğunluğu komedi türünü tercih etmektedir. Macera türünün izlenme durumu kızlarda %15 ve erkeklerde %23’tür (tablo 15 b).
Erkek öğrenciler arasında çizgi filmin yayın süresinin daha az olmasını isteyen yokken, kızların %5’i sürenin azaltılmasını istemektedir. Kızların %53’ü ve erkeklerin %58’i ise sürenin daha çok olması gerektiği fikrini savunmaktadır (tablo 16 a).
Hem kız (%73), hem de erkek (%77) velilerinin çoğunluğuna göre çizgi filmlerin yayın süresi yeterlidir. Sürenin daha az olmasını isteyen kız velileri %16 iken, sürenin daha çok olmasını isteyen erkek velileri de %16’dır (tablo 16 b).
Velilerin çoğunluğu insan kahramanların daha çok beğenildiğini düşünmektedir. Kız velilerinin %36’sı insan kahramanların ve erkek velilerinin %28’i robot kahramanların ikinci yeri tuttuğu kanısındadır (tablo 17).
Öğrencilerin yaşadığı sosyal çevreye göre bakıldığında her zaman çizgi film izleyenlerin çoğu kuzey semtindeyken (%70), bazen çizgi film izleyenlerin çoğunluğu (%47) güney semtindedir. Hiçbir semtte çizgi film izlemeyen yoktur (tablo 18).
Kuzey ve güneydeki öğrencilerin çoğu (kuzey %46, güney %40) her gün 1 saat çizgi film izlerken, merkezdikeilerin çoğu (%49) her gün 2 saatten fazla çizgi film izlemektedir (tablo 19 a).
Kuzeydeki öğretmenlerin %70’i ve güneydekilerin %47’si çocukların her gün 1 saat çizgi film izlemelerini uygun görürken, merkezdeki öğretmenlerin %38’i her gün 2 saatten fazla çizgi film izlemelerini sakıncalı bulmamaktadır (tablo 19 b).
Kuzey ve güneydeki velilerin %3’üne göre çizgi film hiç izlenmemelidir. Kuzey ve merkezdeki velilerin çoğunluğuna göre her gün 1 saat, güneydekilerin çoğunluğuna (%40) göre ise her gün 2 saatten fazla izlenebilir (tablo 19 c).
Her üç semtte de çizgi filmlerden bazen etkilenenler çoğunluk oluşturur. Hiçbir zaman etkilenmeyenlerin çoğu kuzeyde (%18), azı ise güneydedir (%7). Her zaman etkilenen öğrencilerin çoğunluğu ise (%30) güney semtinde yaşar (tablo 20 a).
Her üç semtte de velilerin çoğunluğu öğrencilerin çizgi filmlerden bazen etkilendiği düşüncesindedir. Hiç etkilenmeyenler merkezde %37 iken, her zaman etkilenenler güneyde %23’tür (tablo 20 b).
Kahramanların olağanüstü davranışları en çok güney semtinde beğenilirken (%37), çizgi filmin konusu en çok kuzeyde (%25) beğenilir. Çizgi filmin müziği ise güneyde beğeni bulmamaktadır (tablo 21 a).
Güneydeki velilerin %73’üne göre kahramanların olağanüstü davranışları öğrencilerin en çok beğenisini kazanan özelliktir. Merkezdeki veliler çizgi filmin konusunun çok beğenildiğini savunurken (%35), kuzey semti velilerinin %50’si de kahramanların olağanüstü davranışlarının beğenildiği kanısındadır (tablo 21 b).
Çizgi film kahramanlarından örnek seçme durumu öğrencilerin yaşadığı semte göre farklılık gösterir. Kuzeydeki öğrencilerin çoğunluğu (%49) her zaman çizgi film izlerken, merkez ve güneydekilerin çoğunluğu (%58, %50) bazen izlemektedir (tablo 22).
Her üç semtte yaşayan velilerin çoğunluğuna göre çizgi filmler hem yararlı, hem de zararlıdır. Kuzeydeki velilerin %6’sı etkisiz olduğunu düşünür. Merkezdeki velilerin sadece %4’ü çizgi filmlerin zararlı olduğunu savunmaktadır (tablo 23 a).
Her üç semt öğretmenleri de çizgi filmlerin zararsız olduğu kanısındadır. Sadece yararlı olduğunu düşünen öğretmenlerin çoğu kuzeyde (%50) ve ve azı (%9) güneydedir. Güneydeki öğretmenlerin %91’ine göre çizgi filmler hem yararlı, hem de zararlıdır (23 b).
Kuzey ve merkez semti velilerinin çoğunluğuna göre çizgi filmler öğreticidir. Oysa güney semti velilerinin çoğunluğu çizgi filmlerin çocukların hayal gücünü geliştirdiğini düşünmektedir (tablo 24 a).
Çizgi filmlerin öğretici olduğu fikrine kuzeydeki öğretmenlerin sadece %9’u katılmaktadır. Merkez semti öğretmenlerinin %31’i çizgi filmlerin çocukların boş vakitlerini doldurduğu kanısındadır. Güneydeki öğretmenler (%42) ise çizgi filmlerin öğretici olduğunu savunur (tablo 24 b).
Merkez ve güneydeki velilerin çoğunluğuna göre çizgi filmler çocukların ders okumasına engeldir. Oysa kuzeydeki velilerin çoğunluğu çizgi filmlerin çocukların kitap okumasına engel olduğunu düşünmektedir. Sadece merkezdeki velilerin %14’ü çizgi filmlerin psikolojik olarak olumsuz etkisi olduğunu savunur (tablo 25 a).
Kuzey ve merkezdeki öğretmenlerin çoğunluğu (%49 ve %51) çizgi filmlerin çocukların ders okumasına engel olduğu kanısındadır. Güneydeki öğretmenlerin %44’ü ise çocukların kitap okumasına engel olduğunu düşünmektedir (tablo 25 b).
Güneydeki öğrencilerin %31’inin dikkatini çizgi filmin konusu çekerken, merkezdeki öğrencilerin %35’i çizgi filmin türünü beğenir. Kuzeydeki öğrenciler ise en çok çizgi filmlerin eğlendirici olmasını beğenmektedir (tablo 26).
En çok izlenen kanal 1, yine en çok (%68) kuzey semtinde izlenmektedir. Kanal 2 her üç semtte de ikinci yeri tutarken, 5 en az (%5) kuzeyde izlenir (tablo 27).
Sadece uydu kanalları en çok merkez semtinde izlenirken, hem uydu kanalları, hem de CD’ler en çok kuzeydeki öğrenciler tarafından izlenmektedir (%42). Güneydeki öğrenciler arasında sadece uydu kanallarını izleyen bulunmamaktadır (tablo 28).
Her üç semtte de komedi, en çok izlenen çizgi film türüdür. Romantik türü ise en az beğenilen tür sayılır. Macera konulu çizgi filmler en çok (%17) güney semtinde izlenmektedir (tablo 29 a).
Veliler açısından bakıldığında da komedi türü her üç semtte de birinci ve bilimsel-fantastik tür ikinci sıradadır. Tarih konulu çizgi filmler kuzeyde ve güneyde hiç beğenilmeyen tür sayılırken, merkezde sadece %2 olarak beğeni kazanmıştır (tablo 29 b).
Kuzey, merkez ve güney semtindeki öğrencilerin çoğunluğuna göre çizgi filmlerin yayın süresi daha çok olmalıdır. Güneyde sürenin daha az olmasını isteyen yokken, merkezde ve kuzeyde %4 ve %3 olarak bulunmaktadır (tablo 30 a).
Kuzey (%79), merkez (%73) ve güneydeki (%72) velilerin çoğunluğu çizgi filmlerin yayın süresini yeterli bulmaktadır. Sürenin daha az olmasını isteyen velilerin çoğu ise (%18) güney semtinde yaşar ( tablo30 b).
Velilere göre insan kahramanlar her üç semt öğrencilerinin en çok beğendikleri kahraman türüdür. İnsan kahramanlar en çok merkezde (%34) ve robot kahramanlar en az kuzeyde (%6) beğenilmektedir (tablo 31).
Çizgi filmlerin izlenme durumları ile ilgili bulgular öğrencilerin sınıf seviyesine göre incelenerek aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir:
Sınıflar arasında hiç çizgi film izlemeyen yoktur. Çizgi filmi bazen izleyenler arasında IV sınıf %71 olarak ve çizgi filmi her zaman izleyenler arasında I sınıf %79 olarak birinci sıradadır (tablo 32).
V sınıf öğrencilerinin %46’sı her gün 1 saat çizgi film izlemektedir. I sınıfın %31.5’i ise her gün 2 saat çizgi film izler. Öğrencilerin sınıf seviyeleri yükseldikçe çizgi filmleri izleme oranı düşmektedir (tablo 33 a).
III ve IV sınıf velilerinin %6’sına göre çocukları hiç çizgi film izlemez. Oysa velilere göre her gün 1 saat çizgi film izleyenlerin çoğu (%71) III sınıf öğrencisidir. Her gün 2 saatten fazla çizgi film izleyenlerin çoğunluğu (%41) ise II sınıf öğrencisidir (tablo 33 b).
Öğretmenlerin %71’ine göre beşinci sınıf öğrencilerinin çoğu her gün 1 saat çizgi film izlerken, %15’i her gün 2 saatten fazla izler. Öğretmenlerin %45’ine göre her gün 2 saat izleyenlerin çoğu IV sınıf öğrencisidir (tablo 33 c).
Öğrencilerin sınıflarına göre çizgi filmlerden etkilenme durumlarına bakıldığında IV sınıfın %24’ü hiç etkilenmezken, III ve V sınıf öğrencilerinin %71’i bazen itkilenir. Her zaman etkilenenlerin çoğu ise (%32) I sınıf öğrencisidir (tablo 34 a).
Velilere göre V sınıf öğrencilerinin %71’i bazen çizgi filmlerden etkilenir. Her zaman etkilenenlerin çoğu II ve IV sınıf öğrencileridir (%29). III sınıf öğrencilerini %29’u ise hiç etkilenmemektedir (tablo 34 b).
Kahramanların olağanüstü davranışı en çok III sınıf öğrencilerinin (%42) beğenisini kazanırken, çizgi filmin konusu en çok II sınıf öğrencileri tarafından beğenilmektedir (%21). V sınıf öğrencilerinin çoğunluğu ise (%17) çizgi filmin müziğini beğenir (tablo 35 a).
Velilere göre, I ve V sınıf öğrencilerinin %72’sikahramanların olağanüstü hareketlerinden etkilenmektedir. Çizgi filmlerdeki renklendirmelerden en çok I sınıf öğrencileri (%11) etkilenmektedir (tablo 35 b).
I sınıf öğrencilerinden %53’ü her zaman, V sınıf öğrencilerinin %29’u her zaman, %11’i hiçbir zaman ve %60’ı bazen çizgi film kahramanlarından kendilerne örnek seçmektedirler. Her beş sınıfta da kahramanlardan kendine model alan öğrenciler çoğunlukta ve hiçbir zaman örnek almayan öğrencilerin çoğu IV sınıftadır (tablo 36).
Her beş sınıf öğrencilerinin velileri çizgi filmlerin hem yararlı, hem de zararlı olduğu fikrini savunurken, V sınıfın %35’i çizgi filmlerin sadece yararlı olduğu düşüncesindedir. Zararlı olduğunu düşünenler ise en çok III ve V sınıf (%11) öğrencileridir (tablo 37 a).
Her beş sınıfta da öğretmenlerin çoğunluğu çizgi filmlerin hem yararlı, hem de zararlı olduğu kanısındadır. Hiçbir öğretmen çizgi filmlerin sadece zararlı olduğunu veya etkisiz olduğunu düşünmezken, sadece yararlı olduğunu düşünenlerin çoğu (%35) II sınıftadır (tablo 37 b).
Çocukları I sınıfta okuyan velilerin %42’si çizgi filmleri eğlendirici olarak değerlendirirken V sınıfta da eğlendiricilik %37’le ilk ve hayal gücünü geliştiriciliği ve öğreticiliği (%23) ikinci sırada yer almaktadır. Çizgi filmlerin eğlendiricilik, öğreticilik ve hayal gücünü geliştiricilik özelliği her beş sınıf arasında da en yararlı özellikler olarak nitelendirilmektedir (tablo 38 a).
V sınıf öğretmenleri çizgi filmlerin öğreticiliğini (%30) birinci ve hayal gücünü geliştirdiğini ikinci özellik olarak belirtirken, diğer sınıf öğrencilerinin çoğu ise çizgi filmleri eğlendirici bulunmaktadır (tablo 38 b).
Sınıf olarak bakıldığında velilerin çoğu çizgi filmlerin çocukların kitap okumalarına ve özellikle I sınıf velilerine göre (%26) çizgi filmler çocukların ders okumasına engel olmaktadır. Velilerden kimse çizgi filmin çocukların hayal gücünü zayıflattığını düşünmemektedir (tablo 39 a).
Öğretmenlerin de çoğunluğuna göre çizgi filmler çocukların kitap ve ders okumalarına engel olmaktadır. V sınıf öğretmenlerinin %30’u ise çizgi filmlerin çocukları şiddete teşvik ettiğini düşünmektedir (tablo 39 b).
I sınıf öğrencilerinin en çok ilgisini çizgi filmin konusu (%33) çekerken, V (%35) sınıfda çizgi filmin türü daha çok ilgi çekmektedir. Çizgi filmlerdeki renklendirmeler de en çok I ve II sınıf öğrencileri arasında ilginç bulunmaktadır (tablo 40).
I sınıf öğrencilerinin %65’i Kanal 1, %25’i Kanal 2, %10’u Kanal 5’i izlemektedir. Diğer sınıflarda da sıra aynıdır. Sınıflar arasında da kanal 1 ve 2 en çok izlenen kanallar olup, “Kanal 5”i izleyen öğrenciler azınlıktadır (tablo 41).
Her beş sınıfta da öğrencilerin çoğunluğu CD ve çoğu ise hem CD, hem de uydu kanallarını izlemektedir. I ve III sınıf öğrencileri yalnızca uydu kanallarını izlerken, hiçbirini izlemeyenlerin çoğu III ve V sınıfta bulunmaktadır (tablo 42).
IV sınıf hariç diğer sınıflarda en çok beğenilen çizgi film türü komedidir. IV sınıfta bilimsel-fantastik konulu çizgi filmler birinci sıradayken, komedi içerikli çizgi filmler ikinci sırada yer alır (tablo 43 a).
Velilere göre V sınıf öğrencilerinin %30’u bilimsel konulu çizgi filmler izlemektedir. Diğer dört sınıfta ise komedi türünün en çok izlenen çizgi film türü olduğu gözlemlenmektedir. Macera konulu çizgi filmler ise en çok III sınıfta (%27) izlenir (tablo 43 b).
Her beş sınıf öğrencilerinin çoğunluğu çizgi filmlerin yayın süresinin ya yeterli olduğun düşünmekte, ya da sürenin daha çok olmasını istemektedir. Çizgi film yayın süresinin daha az olmasını isteyen öğrenciye sadece I sınıfta rastlanmaktadır (tablo 44 a).
Her beş sınıf öğrenci velilerine göre, çizgi filmlerin yayın süresi yeterlidir. Bu sürenin daha çok olmasını isteyen velilerin çoğu (%18) II sınıf öğrencileri velileridir. (tablo 44 b).
Velilere göre, ilkokul öğrencileri insan kahramanları daha çok beğenmektedir. Robot kahramanlar V sınıf öğrencilerinde ikinci yeri tutarken, diğer sınıflarda üçüncü sıradadır. Velilere göre, hayvan kahramanlar en çok (%37) I sınıfta ve robot kahramanlar ise en çok V sınıfta beğenilir (tablo 45).
TV’deki çizgi filmlerin çocuklar üzerine etkileme durumlarıyla ilgili bulgular incelenerek şu sonuçlar elde edilmiştir:
Çizgi filmlerden etkilenme durumlarına bakıldığında öğrencilerin %61’i bazen etkilenirken, %25’i her zaman etkilenmektedir. Velilere göre, öğrencilerin çoğunluğu (%59) bazen etkilenmekte, %22’si ise hiç etkilenmemektedir. Öğrencilerin çoğunluğu (%24) kahramanların olağanüstü davranışlarından etkilenir. Velilere göre çocukların çoğunluğu kahramanların karşılıklı davranışından
etkilenmektedir (%48). Öğrencilerin %85’i ya bazen ya da her zaman çizgi film kahramanlarından kendilerine örnek seçmektedirler. Velilerin %71’ine göre çizgi filmler hem yararlı, hem de zararlıdır. Sadece zararlı olduğunu düşünen öğretmene rastlanmazken hem yararlı, hem de zararlı olduğunu düşünenlerçoğunluktadır (%73). Velilerin %29’u çizgi filmlerin hem öğretici hem de eğlendirici olduğunu savunurken, %19’u hayal gücünü geliştirdiğini düşünmektedir. Öğretmenlerin de %22’si çizgi filmlerin hem öğretici hem de eğlendirici olduğunu düşünür. Velilerin %36’sı çizgi filmlerin kitap okumaya ve %35’i ders okumaya engel olduğu kanısındayken, öğretmenlerin %47’si ders okumaya ve %39’u kitap okumaya engel olduğunu savunur (tablo 46).
Öğrencilerin çoğunluğu (%33) komedi içerikli çizgi filmleri izlemektedir. En az izlenen çizgi film türü romantik içerikli olanlarıdır. Velilere göre komedi konulu çizgi filmler en çok izlenendir (%32). Velilerin %57’sine göre insan kahramanlar en çok beğenilen kahraman türüdür (tablo 47).
Öğrencilerin %42’si çizgi filmlerin yayın süresini yeterli bulurken, velilerin %75’i yeterli bulmaktadır. Öğrencilerin %56’sı sürenin daha çok olmasını ister. Oysa bu oran veliler arasında sadece %14’tür (tablo 48).
Kanal 1, öğrencilerin çoğunluğu (%62) tarafından izlenir. En az kanal 5’in öğrenciler arasında izleyicisi vardır. Öğrencilerin %30’u hem CD, hem de uydu kanallarından faydalanır (tablo 49).
Araştırmanın sonucunda çizgi filmlerin çocukların eğitimi ve yaşam tarzı üzerindeki derin etkisi, elde edilen bulgularla bir kez daha ortaya çıkmaktadır. İran’da televizyonda yayınlanan çizgi filmlerin sorumlu devlet kurumları tarafından denetlenmesine rağmen, veliler ve öğretmenler arasında çizgi filmlerin çocukları olumsuz yönde etkilediğini, şiddet içerdiğini düşünenler az değildir. Tüm sınıf öğrencileri, veliler ve öğretmenlere göre, çizgi filmlerin en çok eğlendiricilik niteliği taşıyor olması, çocukların ders ve genellikle kitap okumalarına engel olup bazı diğer zararlı unsurlar içermesi çocukların yalnız bulundukları aile ve okul ortamında değil, aynı zamanda gelecekte bulunacakları toplum içinde de onları yapıcılıktan ziyade eğlenmeyi seven bir kuşak haline getirebilir. İşte araştırma konusu olan İran’da çizgi
film türlerinden en çok komedi türünün beğenilip izlenmesi, toplumun bulunduğu olumsuz sosyal koşulları yansıtmakla birlikte, çizgi filmlerin de daha çok eğlenme amacıyla izlendiği gerçeğini gözler önüne sermektedir.
5.2.Öneriler
Araştırma verilerinden elde edilen bulgulara dayanarak aşağıdaki öneriler getirilmiştir:
1) Çizgi filmlerin yalnız ilkokul öğrencileri değil, ortaokul öğrencileri üzerindeki etkileri de incelenebilir.
2) Tahran kentiyle sınırlı olan bu araştırma, tüm İran’ı kapsayacak bir biçimde genişletilebilir.
3) Elde edilen sonuçlar İran ve Türkiye’yi karşışaştıracak ber şekilde değerlendirilerek yeni sonuçlara varılabilir.
4) Çocukların ders ve kitap olkumasına engel olmaması için eğiticiliği ve kitap okumayı teşvik edici çizgi filmlere daha çok yer verilmelidir.
5) Televizyonda çocukların gelişimini olumsuz yönde etkileyen, şiddet içeren çizgi filmlerin yayınlanmaması için gereken önlemler alınmalıdır.
6) En çok beğenilen ve izlenen komedi içerikli çizgi filmlerde eğlendiricilikle birlikte eğiticiliğe de önem verilmelidir.
7) Çocukların her gün kaç saat ve hangi çizgi filmleri izledikleri, velileri tarafından dikkatle kontrol edilmelidir.
KAYNAKÇA
ADA, Şükrü, vd. (2006). Eğitim Bilimine Giriş, Ankara: Pegem A Yayınları.
AKPINARLI, Yavuz. (1999). Bilgisayar Destekli Öğretim ve Uygulamaları, Ankara: Anı Yayıncılık.
AKSOY, Tahir Kutluay. (2002).Çizgi Filmde Sahne Tasarımı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
ALEMDAR, Korkmaz ve KAYA, Raşit. (1983). Kitle İletişimde Temel Yaklaşım, Savaş Yayınevi.
ARAL, Neriman vd. (2001). Çocuk Gelişimi, İstanbul: Ya- PA Yayınları.
ARIKAN, Abdulgani. (2001). “Yedi-Oniki Yaş Arası Çocuklara Çizgi Film Yöntemi İle Müze Eğitiminin Verilmesi”, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) .
ARIKÖK, İpek. (2001). Beş Altı Yaş Çocuklarında Görsel Algı Eğitiminin Okuma Olgunluğuna Olan Etkisinin İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
ATAÇ, F. (1991). İnsan Yaşamında Psikolojik Gelişim. İstanbul, Beta Basın Dağıtım.
ATAN, Uğur (1995). Animasyonun Kültür Aktarımındaki Yeri. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
AZERİ, Said. (1998). Televizyonun Çocukların davranışına Etkisi, Tahran: Pejuhéş ve Sencéş Dergisi, S. 15-16, ss. 74-93.
BAĞLI, Melike Türkan. (2002). Radyo ve Televizyon Yayınlarına İlişkin Beğeni ve Şikayetlerin Değerlendirmesi. RTÜK
BECER, Emre. (1997). İletişim ve Grafik Tasarım. Ankara: Dost Kitapevi.
BOSTANCIOĞLU, Metin. (2001). 2002 Yılı Başında Millî Eğitim, Ankara: MEB. Yayınları.
CAN, Aytekin. (1996). Çocuk ve Çizgi Film, Konya: Özeğitim yayınları. CEMŞİDİ, Nuşin. (2003). Çocukların Televizyon Programlarından Beklentisi / Berresi-yé Hastéha ve Entézarat-é Kudekan Ez Bernaméha-yé Kudek-é Télévizyon, Tahran: İran Radyo-Televizyon Kurumu Araştırma Merkezi yayınları.
ÇEÇEN, A. R. (2002). Duyguları Yönetme Becerileri Programının Öğretmen Adaylarının Duyguları Yönetme Becerileri Üzerindeki Etkisi, Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi).