SONuÇ VE ÖNERİLER

Kalite yönetimine katılımı etkileyen en önemli faktörlerden biri eğitimdir. Önceden bilgilendirilme, değişim karşısında duyulan kaygıyı azaltmaktadır. Yeni anlayışı uygulamak ve çalışanların bu anlayışa uygun davranmaları isteniyorsa, önce çalışanların yeni sistem hakkında bilgilendirilmesi, eğitilmesi gerekmektedir.

Çalışanlar yeni kuralları ve uygulamaları nedenleriyle birlikte anlar ve önemli olduğuna inanırlarsa daha rahat ve verimli çalışırlar. Böylece uygulamaların çalışanlar tarafından benimsenmesi ve desteklenmesi sağlanacaktır. Ayrıca çalışanlar, kalite yönetimi hakkında yeterli bilgiye sahip olduklarında kalite yönetimi ile ilgili konulara ilgi göstereceklerdir ve uygulamalara gönüllü olarak katılacaklardır (Genç ve Halis, 2006: 103).

Klinik Kalite Programı 2012 yılında yürürlüğe girmiş, Sağlıkta Kalite Standartları çalışmaları ise 2005 yılından beri uygulanmaktadır. Buna rağmen katılımcılardan yalnızca ikisi Sağlıkta Kalite Standartları konusunda eğitim aldıklarını fakat tam olarak hatırlayamadıklarını, kalan yedisi ise konuyla ilgili hiç eğitim almadıklarını söylemişlerdir. Klinik Kalite Programı ile ilgili ise katılımcıların tamamı hiç eğitim almadıklarını dile getirmişlerdir. Klinik kalite göstergelerinin SKS Hastane Versiyon-5’ e dahil edilmesiyle klinik kalite çalışmaları SKS kapsamına alınmıştır.

Klinik Kalite Yönetimi Uygulamalarına Hekimlerin Yaklaşımı

12.Sayı

Bulgulara göre, MSKÜEAH’ de kalite eğitimleri konusuna özel bir önem verilmesi gerektiği açığa çıkmıştır. Klinik kalite çalışmalarının başarıya ulaşabilmesi için öncelikle süreçte yer alacak tüm çalışanların (bilgi işlemci, istatistikçi, ilgili uzman hekimler, ilgili yöneticiler, süreçte yer alan sağlık çalışanları) sürecin ilk aşamasından son aşamasına kadar her kısmı ve çalışmanın hedefleri hakkında bilgi sahibi olmaları sağlanmalıdır. Sistemin bir aşamasında görev alacak bir çalışanın sistemin sadece kendisinin rol alacağı bölümü hakkında değil, sistemin tamamı hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Çünkü gösterge takip sisteminin her aşaması sistemin tamamının sağlıklı yürümesine hizmet etmektedir ve paydaşlar ancak sistemin tamamı ve amacı hakkında net bilgi sahibi olurlarsa kendilerine ait işleri tam ve etkili olarak yerine getirebilirler. Bu nedenle hekimlerin de gösterge takibinde verilerin girişinden, verilerin toplanması, analiz edilmesi, değerlendirilmesi, sorun alanlarının belirlenerek gerekli iyileştirme faaliyetlerinin sağlanmasına kadar tüm aşamalar hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Hekimlere hasta yoğunluğu ve işlerinin çeşitliliği göz önünde tutularak, çalışma koşullarına uygun bir eğitim programı düzenlenmesi gerekmektedir. MSKÜEAH kalite yönetimi birimiyle görüşülmüş, kalite standartları içinde verilmesi gerekli eğitimlerin verildiği ancak sistemin tamamı hakkında eğitim verilmediği bilgisi alınmıştır. Bunun üzerine hekimler de dahil tüm çalışanlara genel bir SKS eğitiminin 2016 eğitim planına alınması önerilmiştir.

Araştırmaya katılan hekimlerin beşi SKS çalışmalarına pozitif baktıklarını ancak doküman fazlalığı ve iş yükünü artıracak uygulamalar nedeniyle sorun yaşadıklarını dile getirmişlerdir. Ancak yine de uygulamalarda standardizasyonu ve düzeni sağlaması bakımından da yararlı bulduklarını belirtmişlerdir. Dört katılımcı ise SKS konusunda olumsuz ifadeler kullanmışlardır. Bu katılımcıların SKS’ ye yönelik eleştirileri uygulamalara pozitif bakış açısına sahip katılımcılarla ortak olmakla birlikte bunlara ek olarak SKS uygulamaları için, personel, ekipman ve fiziki yetersizlikler giderilmeden kalite uygulamalarının başarılı olacağına inanmadıkları, kalite uygulamalarının kağıt üzerinde kaldığını düşünmeleri ve çalışmaların daha çok değerlendirme odaklı olduğunu düşündükleri konularında yoğunlaşmaktadır.

Bu eleştirilerde uygulamalar hakkında yeterli bilgi sahibi olunmamasının etkisi bulunmaktadır, Tablo 2'de SKS’ye eleştirel yaklaşan hekimlerin tamamının SKS eğitimi almadığı görülmektedir. Bunun yanında MSKÜEAH’ de SKS

Physicians’ Approach to Clinical Quality Management Applications

48 SAĞLIKTA PERFORMANS VE KALİTE DERGİSİ 12.Sayı

uygulamalarının yoğun çalışma koşulları dikkate alınarak fazla zaman almayan, ek iş yükü getirmeyecek, doküman fazlalığına mahal vermeyecek şekilde düzenlenmesi gerekliliği de anlaşılmaktadır. MSKÜEAH’ de kalite eğitimlerinde uygulamaya dönük standartların vurgulanması, kayıt kültürünün önemine değinilmesi gerekmektedir.

Katılımcıların tamamı klinik kalite uygulamaları hakkında bilgi sahibi olmadıklarını belirtmiş, bunun üzerine her hekime alanı ile ilgili klinik kalite göstergeleri hakkında detaylı bilgi verilmiş, göstergelerin izlenmesi süreci anlatılmıştır. Bir katılımcı hariç tüm katılımcılar bilgilendirmenin ardından sistemin yararlı ve gerekli olduğunu belirtmiş, olumlu bir yaklaşım sergilemişlerdir. Bir katılımcı ise, yine temel sağlık problemleri çözülmeden bu çalışmaların da amacına ulaşabileceğini düşünmediğini ifade etmiştir. Katılımcıların çoğunun alanlarıyla ilgili göstergelere yönelik pozitif bakış açılarından yararlanılması gerekmektedir. Bu sayede hekimlerin çalışmalara daha aktif katılımı ve işbirliği sağlanabilir. SKS temel sağlık hizmetlerinden bağımsız bir kurallar bütünü değildir. Hastanelerde hizmet sunulan tüm alanları kapsamaktadır. Standartlar uygulandığında temel sağlık hizmetlerindeki aksaklıklar da mümkün olduğu oranda düzelecek ve kalite sürece yansıyacaktır.

Klinik göstergelerin izlenmesi için veri toplama sürecinde hasta yoğunluğu göz önüne alınarak fazla zaman almayan, karmaşık olmayan, mümkün olduğunca mevcut sisteme adapte edilebilen, büyük değişiklikler içermeyen bir veri toplama sistemi kurulursa araştırmaya katılan tüm hekimlerin çalışmaya uyum göstereceği ve doğru veri girişi konusunda hassas davranacakları anlaşılmıştır. Veri toplamada doldurulması gereken bazı formlar ve yapılması gerekli işlemler (kan basıncı ölçümü) için gerekli alanlarda hekimlerin yardımcı sağlık personeli ile desteklenmesi sistemin sağlıklı işlemesi için yararlı olacaktır.

Sonuç olarak MSKÜEAH’ de araştırma kapsamında görüşülen hekimlerin SKS konusunda bazı eleştirileri ve olumsuz yaklaşımları bulunmasına rağmen, klinik kalite uygulamaları konusunda çok daha pozitif bir tutum sergiledikleri görülmüştür.

Ancak klinik kalite uygulamaları da sağlıkta kalite sisteminin bir parçası olarak başlatılmış ve 01. 07. 2015’de SKS Hastane Versiyon-5’ e dahil edilmiştir.

Dolayısıyla SKS hem hizmet kalitesi hem de klinik kalite süreçlerini kapsayan bütüncül bir yapı haline gelmiştir.

Klinik Kalite Yönetimi Uygulamalarına Hekimlerin Yaklaşımı

12.Sayı

Araştırmaya katılan tüm hekimler klinik kalite göstergelerinin izlenmesinin, hastalar, sağlık kuruluşları, ülkemizin sağlık sistemi, ülkemizin gelişmişlik düzeyi, sağlıkta hataların önlenmesi bakımından yararlı olacağı konusunda hemfikirdirler. Ayrıca, tüm katılımcılar klinik kalite uygulamalarının hastaya, sağlık kuruluşlarına ve ülke ekonomisine maliyetleri düşürmesi açısından olumlu yansıyacağını, istatistiksel veri havuzu oluşturması ve uluslararası uygulamalarla karşılaştırma yapılması açısından da önem taşıdığını ifade etmişlerdir.

MSKÜEAH’de gerçekleştirilen bu çalışma ile klinik süreçlerde kalite uygulamalarına pozitif bir bakış açısı bulunan hekimlerin, konu hakkında yeterli bilgilendirme yapılması, sistemin kolay uygulanabilir bir şekilde tasarlanması, gerekli alanlarda çalışan takviyesi sağlanması durumunda klinik kalite uygulamalarına daha iyi adapte olacakları, çalışmanın sağlıklı yürütülmesi konusunda gereken hassasiyeti ve işbirliğini gösterecekleri katılımcıların ifadelerinden çıkarılmaktadır. Böylece gösterge takip sistemi amacına ulaşarak, hastalık yükü fazla olan ve ülkemiz için öncelikli diyabet, koroner arter hastalığı, kalça kırığı, artroplasti (diz ve kalça eklemi), inme, katarakt operasyonu olgularına ilişkin hizmet süreçleri ve bu süreçler sonunda elde edilen klinik çıktıların somut verilerle izlenmesi ve bu olgularla ilgili varsa sorunların giderilmesi sağlanabilecektir.

KAyNAKÇA

• Akalın, Erdal. (2013). Klinik Kalite, 28.Ankem Antibiyotik ve Kemoterapi Kongresi, 22-26 Mayıs, Antalya.

• Aslantekin, Filiz., Göktaş, Bayram., Uluşen, Mesude., Erdem, Ramazan. (2007).

Sağlık Hizmetlerinde Kalite Deneyimi: Dr. Ekrem Hayri Üstündağ Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi Örneği, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:2, Sayı 6, sayfa 57-59.

• Asunakutlu, Tuncer. (2004). Türkiye’de Yataklı Tedavi Kurumlarında Kalite Yönetimi, TC Sağlık Bakanlığı Nihai Rapor, Ankara.

• Bayrak, Sabahat., Göncüoğlu, Hasan. (2001). Toplam Kalite Yönetimi ve Uygulanabilirliğine Yönelik Denizli İlinde Bir Araştırma, Beta Yayınları, İstanbul.

• Cengiz, Emrah., Akyüz, İrfan., Tuzcuoğlu, Ahmet. (2015). Bilimsel Araştırma Teknikleri, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları, İstanbul.

• Çatalca, Huriye. (2003). Sağlık Hizmetlerinde Toplam Kalite Yönetimi, Beta Yayınları, İstanbul.

Physicians’ Approach to Clinical Quality Management Applications

50 SAĞLIKTA PERFORMANS VE KALİTE DERGİSİ 12.Sayı

• Çoruh, Mithat. (1995). "Sağlık Sektöründe Toplam Kalite Yönetiminin Yeri"

içinde Toplam Kalite Yönetimi Hastane Uygulamaları Gerekçeler ve Güçlükler, Mithat Çoruh (Ed.). Haberal Eğitim Vakfı Yayınları, Ankara.

• Genç, Nurullah., Halis, Muhsin. (2006). Kalite Liderliği Dorukları Düşleyenlerin Kitabı, Timaş Yayınları, İstanbul.

• Hayran, Osman., Uz, Hulki. (1998). "Sağlık Hizmetleri El Kitabı" içinde, Sağlık Hizmetlerinde Toplam Kalite Yönetimi, Osman Hayran, Haydar Sur (Ed.). Yüce Yayınevi, İstanbul, sayfa: 172.

• Kıngır, Said. (2006). Toplam Kalite Yönetimi, Nobel Yayınları, Ankara.

• Kovancı, Ahmet. (2001). Toplam Kalite Yönetimi Fakat Nasıl, Sistem, İstanbul.

• Şahin, Hülya. (2012). Sağlık Bakanlığına Bağlı Hastanelerde Toplam Kalite Yönetimi Uygulamalarında Karşılaşılan Engeller, Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Muğla.

• Şimşek, Muhittin. (2002). Toplam Kalite Yönetiminde Başarının Anahtarı İnsan Faktörü, Babıali Kültür Yayınları, İstanbul.

• Tengilimoğlu, Dilaver., Akbolat, Mahmut., Işık, Oğuz. (2009). Sağlık İşletmeleri Yönetimi, Nobel Yayınları, Ankara.

• Yenersoy, Gönül. (1997).Toplam Kalite Yönetimi, Rota, İstanbul.

• Yusufoğlu, Emel. (2008). Devlet Hastanelerinde Toplam Kalite Yönetimi Uygulaması: Uşak Devlet Hastanesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.

• http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5639a297039e09.

27974924 (30.10.2015).

• http://www.kalite.saglik.gov.tr/index.php?lang=tr&page=40&newsPage=1 (30.10.2015).

• http://www.saglik.gov.tr/KlinikKalite/ana-sayfa/1-17642/20151101.html (01.11.2015).

Klinik Kalite Yönetimi Uygulamalarına Hekimlerin Yaklaşımı

12.Sayı

EK-1