Bu bölümde, araştırmanın amacı doğrultursunda tespit edilen alt problemlere ilişkin görüşmelerden elde edilen bulgulardan ulaşılan sonuçlara ve önerilere yer verilmiştir.
f gh g
Sonuçlar
‘’Sosyal bilgiler derslerindeki değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri’’ isimli araştırmada 31 sosyal bilgiler öğretmeni ile görüşme yapılmış kendilerine 8 açık uçlu soru yöneltilmiştir. Araştırmanın alt problemleri doğrultusunda bu sorulara verilen cevaplar analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıda belirtilmiştir:
Ø Araştırmanın 1.alt problemi kapsamında ulaşılan bulgulara göre sosyal bilgiler öğretmenlerinin büyük çoğunluğu değer kavramı tanımı ve kapsamı konusunda yeterince bilgi sahibi değildir.
Ø Araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamı değerlerin eğitimde yeri vardır olmalıdır şeklinde görüş belirtmişlerdir.
Ø Araştırmaya katılan 31 sosyal bilgiler öğretmeninden 14’ü (%45,2) değerlerin sosyal bilgiler öğretiminde nasıl kullanılabileceğine dair bir eğitim almıştır. 17’si (%54,8) ise bu konuda herhangi bir eğitim almamıştır. Eğitim alan öğretmenlerin çoğunluğu bu eğitimden memnun kalmışlardır ve bu konuda
i j k l mnj o mk l j p mo q r o i
ındalık oluşturduğunu düşünmektedirler. Eğitim almayan öğretmenlerin ise konuya karşı duyarlı oldukları ve kişisel olarak konuyu önemsedikleri belirlenmiştir. Bunun yanı sıra hizmet içi eğitim faaliyetlerinin
yaygınlaştırılması gerektiğini de belirtmişlerdmo s
Ø Araştırmanın 4.alt problemi doğrultusunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin araştırma kapsamında 5.6.7. sınıf sosyal bilgiler dersi doğrudan verilecek
değerlerinden en çok sorumluluk değerine ilişkin etkinlikler düzenlemektedirler. Bunu bilimsellik, doğal çevreye duyarlılık ve vatanseverlik değerleri izlemektedir. Barış ve dayanışma değerleri ise üzerinde en az durulan ve uygulamada en az yer verilen değerler olmuştur. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin programda yer alan verilmesi gereken değerlerin hepsine uygulamada eşit yer vermediği görülmektedir.
Ø Araştırmanın 5.alt problemi doğrultusunda yapılan analize göre sosyal bilgiler öğretmenleri değerleri kazandırmak için en çok değer açıklamak yaklaşımını kullanmaktadırlar. Telkin yaklaşımının ise en az kullanılan yaklaşım olduğu ahlaki muhakeme yaklaşımının ise hiç kullanılmadığı belirlenmiştir. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değerlerin öğretiminde model olmayı önemsedikleri de yine araştırmanın sonuçlarındandır.
Ø Sosyal bilgiler öğretmenleri değerler eğitimi uygulamalarında öğretim yöntem tekniklerinden en çok örnek olay incelemesi yöntemini kullanmaktadırlar. Bu yöntemi yaratıcı drama ve problem çözme yöntemi izlemektedir. İş birliğine dayalı öğrenme yöntemi en az tercih edilen yöntem olmuştur. Öğrencilerin
l j
ğerleri yaparak ve yaşayarak öğrenmesini önemseyen öğretmenler geziv
gözlem gibi yöntemleri de kullanmaktadırlar.
Ø Sosyal bilgiler dersi değerler eğitimi uygulamalarında öğretmenler ölçme ve
değerlendirme etkinliklerinden gözlem, aile ile görüşme, örnek olaymk w j nj x j y m
ve tartışma yöntemlerini kullanmaktadırlar. Öğretmenler öğrencilerin değerleri kazanıp kazanmadığını en çok (%87,09) gözlem yolunu kullanarak
p j nmo nj x j i zj l mo nj o s
Ø Araştırmanın 8.alt problemi kapsamında öğretmenler uygulamaların eksik yönlerini belirtirken en çok idareden ve/ya öğretmenin kendinden ya da diğer öğretmenlerden kaynaklanan eksiklikler yaşanıyor demişlerdir. Bunu aileden (veliden) kaynaklanan eksiklikler ve müfredattan kaynaklanan eksiklikler izlemiştir. Çevresel faktörler, sınıf mevcutlarının kalabalıklığı da uygulamaların eksik kalmasına neden olabilecek durumlar olarak ifade edilmiştir.
Ø Son olarak öğretmenler değerler eğitimi uygulamalarının daha etkili
uygulanabilmesi için değerlerin yaparak ve yaşayarak öğretilmesini, ilgili kişm
veya kurumların arasında koordinasyon sağlanması ve iş birliğinin yapılmasını ve ders saatinin arttırılmasını önermişlerdir.
Genel olarak sonuçlar değerlendirildiğinde öğretmenlerin sosyal bilgiler derslerindeki değerler eğitimi uygulamalarında, teorik olarak bilgilerinin az olduğu ama
konuya karşı farkındalıklarının yüksek olduğu söylenebilir. } ~
y r n p mn mnj o
öğretmenlerinin ortaokul öğrencilerinin günümüz şartlarında içinde bulundukları ortamları ve onları olumlu veya olumsuz etkileyebilecek durumları dikkate aldıkları belirlenmiştir. Değerler eğitimi uygulamalarında yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi önemsedikleri ve buna yönelik yöntem teknikler kullandıkları belirlenmiştir. Değerler konusunda davranışlarıyla öğrencileri için iyi birer rol model olmaya çalışan öğretmenler öğrencilerindeki değişimleri gözlemleyerek belirlemektedirler. Değerler eğitimi uygulamalarında uygulamaların başarısını düşüren faktörlere bakıldığında öğretmenler ilgili kişilerin birbirinden farklı davranış ve düşünceler içinde olmasını büyük bir eksiklik olarak gördüklerini belirtmişlerdir. Değerleri kazanmış öğrenciler ve değerli bir toplum için öncelikle herkesin adı geçen değerleri kendisinin benimsemiş olması gerekiyor.
5.2. Öneriler
Bu kısımda sosyal bilgiler derslerindeki değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin
öğretmen görüşlerik m
belirlemek amacıyla yapılan bu araştırmadan elde edilen bulgular ve sonuçlar ışığında uygulamaya ve yapılabilecek yeni araştırmalara yönelik önerilere
j o j o mnx j i zj l mo s
5.2.1. Uygulamaya Yönelik Öner
Ø Değerler eğitimi konusunda eğitim alanların oranına bakıldığında ve öğretmenlerin bu konuda bir farkındalıklarının olmasına rağmen teorik anlamda yeterli bilgiye sahip olmadıkları düşünüldüğünde bu konuda verilecek eğitimler yaygınlaştırılmalıdır. Daha fazla öğretmen değerler eğitimi konusunda hem teorik olarak hem de uygulamalarda neyi nasıl yapabileceklerine dair hizmet içi eğitimler almalıdırlar.
Ø Öğretmenlerin sosyal bilgiler dersi programında ye alan doğrudan verilecek değerler içinde sorumluluk, doğal çevreye duyarlılık gibi daha fazla etkinlikler
düzenledikleri görülmüştür. Dayanışma, barış, kültüo j n j z r o m y j n x mo r y r
belirlenmiştir. Programdaki yer alan bütün değerlere yönelmi j zi mk nmi nj oj j o j o mnx j nml mo s
Ø Öğretmenler değerleri kazandırma yaklaşımlarını etkin bir şekilde kullanmalıdırlar. Özellikle ahlaki muhakeme ve değer analizi yaklaşımlarını içeren etkinliklere yer verilmelidir. Öğretmenlerin farklı yaklaşımları
i nn r k r p
ilmesi değerler eğitiminin de etkililiğini arttıracaktır.
Ø Öğretmenler değerler eğitimi uygulamalarında üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeye yönelik öğretim yöntem ve tekniklerine daha çok yer vermelidirler. Ø Öğretmenler değerler eğitimi uygulamalarında öğrencilerin değerleri kazanıp
kazanmadığını anlamak için aile ve öğretmenler ile görüşmelere de yer vermeli ayrıca tartışma ve örnek olay gibi öğretim yöntemlerini de daha sık kullanmalıdırlar.
Ø Öğretmenler değerler eğitimi uygulamalarının başarısını arttırmak için ilgili kişi
j i o
mlarla iş birliğine gitmenml mo nj o s
Ø Değerler eğitimi konusunda velilerde de farkındalık oluşturmak için ailelere yönelik de seminerler düzenlenmelidir.
Ø Öğretmenlerin, öğrencilerin değerleri bir yaşam biçimi haline getirebilmesi için yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi sağlayabilecek etkinlikler düzenleyebilmelerini sağlayacak en uygun şartlar oluşturulmalıdır.
f g g g
Yapılacak Olan Yeni Araştırmalara Yönelik Öneriler
Ø Araştırma sadece Ankara ili Keçiören merkez ilçesini kapsamaktadır. Bu nedenle ileride yapılacak çalışmalar daha büyük örneklem grupları üzerinde
zj i o r o nr k r p mnmo s
Ø Araştırma sadece sosyal bilgiler öğretmenlerine ilişkin olarak yapılmıştır. Bu
nedenle benzer uygulamalar farklı branşlardaki öğretmenlerin, öğrencilerin, ok n
yöneticileri ve velilerin görüşleri alınarak tekrarlanabilir.
Ø Araştırma ortaokul 5, 6 ve 7. sınıf sosyal bilgiler dersi ile sınırlı kalmıştır. Ortaöğretim ve yüksek öğretim kurumlarında da benzer çalışmalar yapılabilir. Ø Değerler eğitimi konusunda eksikliklerin giderilmesine kaynaklık edecek, bu
araştırmadaki gibi betimsel çalışmaların yanı sıra deneysel çalışmalar da yapılabilir.
Ø Bu araştırma sosyal bilgiler dersi programındaki doğrudan verilecek değerler dikkate alınarak yapılmıştır. Farklı değerler temel alınarak araştırma
KAYNAKÇA