SONUÇ VE ÖNERİLER

Bir yörede turizmin fiziksel gelişimi, yörede yaşayan yerel halk açısından ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel birçok değişikliği beraberinde getirmektedir. Ortaya çıkan bu değişikliklerden etkilenen yöre halkının, gelişimi olumsuz algılaması ve buna paralel olumsuz tutum geliştirmesi, turizm gelişimini sekteye uğratacak ve turistleri rahatsız edecek bir ortam yaratması bakımından sakıncalar doğurabilmektedir. Bu nedenle turizm gelişiminin sağlıklı bir yapıya kavuşabilmesi için yörede yaşayan halkın turizme ilişkin algılarının ve tutumlarının belirlenmesinde yarar vardır. Turizm faaliyetlerinin yoğun olmadığı bir yörede turizm ürünü oluşturmak hem çok zordur hem de çok kolaydır. Yörede bulunan turizm ürünlerinin gün ışığına çıkması yerel halk tarafından olumlu karşılanabileceği gibi olumsuz olarak da algılanabilmektedir.

Coğrafi konumu ve eşsiz doğa güzellikleri ile pek çok türlü turizm aktivitesinin gerçekleştirilebileceği Türkiye, zengin turizm kaynaklarına sahiptir. Doğal, tarihi ve kültürel değerleri ile Çankırı kenti Türkiye’nin turizm potansiyeli açısından önem taşıyan kentlerinden biridir. Ancak Çankırı kenti ve yakın çevresinde bulunan bu kaynakların bir kısmı yeterli tanıtım yapılamaması, bir kısmı ise gerekli turizm yatırımının yapılamaması gibi nedenlerle gelişme gösterememiş, dolayısıyla turizm alanında tanınmış mekânlar haline dönüşememiştir. Oysa iyi bir tanıtımla gerek Çorakyerler Mevkii ve Tuz mağarası gerekse mevcut yayla ve akarsuları, hem ulusal hem de uluslararası ölçekte tanınan mekânlar haline dönüşebilecek nitelikte olan alanlardır.

Araştırmada Çankırı kenti yerel halkının Tuz Mağarası’nın turizme açılmasına yönelik tutumları incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre ankete katılanlar cinsiyet olarak eşit görülmektedir. Araştırmaya katılanların büyük çoğunluğunun orta yaş grubu insanlar olduğu, eğitim seviyesinin yüksek olduğu, çoğunun ortalama gelir seviyesinin altında gelire sahip olduğu ve büyük bir kısmının ise bu ilde yaşayan memurlar olduğu görülmektedir. Araştırma konusunu oluşturan Tuz Mağarasını ziyaret sayısı katılımcılara sorulduğunda ise tablo 8’e göre, %46,8’inin 1 ila 2 defa gittiği, %29,8’inin ise hiç ziyarette bulunmadığı görülmektedir.. Araştırmaya katılanların yaklaşık 3/4’nün tuz mağarasına 1-2 defa gittiğini

ya da gitmediğini görülmektedir. Benzer bir sonuç olarak Külekçi’nin 2009 yılında yapmış olduğu çalışmada Çankırı’ya gelen turistlere “Çankırı’da Tuz mağarası olduğunu biliyor muydunuz” sorusuna katılımcıların % 58,8 i “hayır bilmiyorum”, % 29,4 ü kısmen biliyorum, % 11,8 i ise evet biliyorum cevabı verdiği görülmektedir.

Analiz sonuçlarına göre, cinsiyet ile tuz mağarasının turizme açılmasına yönelik tutum arasında anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Tabloya göre bayanların tutumlarının erkeklere göre daha olumlu yönde olduğunu söylenebilmektedir. Bu farklılığın erkeklerin eğitim seviyesinin kadınlara oranla daha düşük olmasından kaynaklandığını söylemek mümkündür. Eğitim durumlarını gösteren tablo, ek 2’de verilmiştir. Bu sonuçtan yola çıkarak özellikle erkeklere turizm konusunda eğitim verilmesi ya da turizm sektörünün faydalarının anlatılması önerilebilir. Tuz mağarasını ziyaret sayısı ile tuz mağarasının turizme açılmasına yönelik turum arasında anlamlı bir farklılık vardır. Tuz mağarasına gidiş sayısı arttıkça tuz mağarasının turizme açılmasına yönelik tutumun olumlu yönde değiştiği görülmektedir. Bunun sebebi olarak, tuz mağarasına yönelik ziyaret sayısı arttıkça tuz mağarasının sahip olduğu değerlerin daha iyi anlaşıldığı ve bir farkındalık oluştuğu söylenebilir. Bu doğrultuda Tuz Mağarası ile yöre halkı arasındaki kopukluğun ortadan kaldırılması gerekir. Bunun içinde yörede yaşayan insanların araçları ile kısa şehir turları düzenlenmeli ve tuz mağarasına ulaşım kolaylaştırılmalıdır.

Analiz sonuçlarına göre araştırmaya katılanların statüleri ile tuz mağarasının turizme açılmasına yönelik tutum arasında anlamlı bir farklılık vardır. Öğrenciler, memurlar ve emeklilerin daha olumlu yönde görüş bildirdikleri görülmektedir. Bunun nedeni olarak, eğitimli insanların bilgi sahibi olması gösterilebilmektedir. Turizmde çalışanlara, tuz mağarasında istihdam edilen kişilere ve yörede bulunan halka turizm konusunda eğitimler uzman kişiler tarafından verilmelidir. Bu konuda üniversiteden ve kamu kuruluşlarından destek alınmalıdır.

Araştırmada, Tuz Mağarası’nın turizme açılmasına yönelik projelerin yeterliliği konusunda yerel halkın olumsuz bir tutuma sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çankırı Valiliği öncülüğünde başlatılan tuz mağarasının turizme kazandırılması projesi yaklaşık

yedi yıldır devam etmektedir. 2012 yılında KUZKA ( Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı ) ile Çankırı Valiliği ortak bir proje kapsamında 2. kez turizm çalıştayı yapmış ve toplantıda çeşitli kurum ve kuruluşlar yer alırken bu durumdan en fazla etkilenecek olan yöre halkı dâhil edilmemiştir. Çankırı halkının, bu ve benzer nedenlerden dolayı yerel yönetimlerin ve sivil toplum kuruluşların yaptıkları çalışmaları yetersiz bulduğu ifade edilebilir. Çankırı’da gerçekleştirilen turizm potansiyelini arttırma çalışmaları kapsamında yöre halkından yardım ve destek alınarak, halkın valilik ile diğer kurum ve kuruluşların yürütmüş olduğu projeye katılımı sağlanmalıdır. Çankırı ilinde bulunan turizm değerleri ve turizm faaliyetleri ile ilgili yapılan ve yapılacak olan seminer, proje, çalıştay ve kongrelere turizm alanında uzman kişi veya akademisyenler davet edilmelidir. Yöre halkının da bu çalışmalara aktif katılımı sağlanmalıdır. Aksi takdirde yapılan çalışmalardan yeterli sonuçlar alınmamaktadır.

Çankırı tuz mağarasının turizme açılmasını yöre halkı Çankırı ilinin tanıtımı açısından önemli görmektedir. Fakat Kalesiyle, Tuz mağarasıyla ve Ilgaz Milli Parkı gibi öğeleriyle zengin bir dokuya sahip olan Çankırı, tanıtım yetersizliği nedeniyle hak ettiği değeri görememektedir. Bu anlamda doğru bir reklam ve tanıtım politikasıyla Çankırı’nın turizm potansiyeli harekete geçirebilir ve ekonomik, sosyo-kültürel açıdan kente katkı sağlanabilir. Ulusal ve uluslararası düzeyde yapılan ülke ve şehir tanıtım günlerinde Çankırı ili turizm değerleri ve Tuz Mağarası hakkında detaylı tanıtım faaliyetleri gerçekleştirilmelidir.

Tez kapsamında incelenen Çankırı, birçok tarihi ve kültürel öğeyi kent bünyesinde barındırmaktadır. Fakat araştırma sonuçları, bu özelliklerin Çankırı yöre halkı tarafından yeterince kullanılmadığını ortaya koymaktadır. Çankırı ve çevresinde bulunan kentsel değerlerinin ortak bir sürdürülebilir turizm politikası yürütülerek bütünsel olarak değerlendirilmesi, bu bağlamda Tuz Mağarası’nın turizme açılması ve bunun yanı sıra kentin altyapı olanaklarının iyileştirilmesi ile kamu ve özel sektörün ortak çalışmaları sağlanarak Çankırı’nın turizm bölgesi olarak gelişmesi mümkün olabilir.

Son olarak, yerel halk turizmin olumlu-olumsuz etkileri konularında bilgilendirilmeli ve yerel halkın desteği sağlanmalıdır. Bu çalışma kapsamında yöre halkının tutumları genel perspektiften incelenmiştir. Gelecek çalışmalarda tutumlara yönelik alt faktörlerin ayrı ayrı ele alınması olumlu sonuçlar verecektir. Çalışma belli bir kesme ve belli bir zaman aralığında uygulandığı için dönem dönem tekrarlanması yara sağlayacaktır.

KAYNAKÇA

Akat, Ö. (2000). Pazarlama Ağırlıklı Turizm İşletmeciliği. Bursa: Ekin Kitabevi.

Akyüz, E. (2008). Sağlık Turizmi Çerçevesinde Mağara Turizmi: Çankırı İli-Polonya Krakow Bölgesi Örnekleri Karşılaştırmalı Analizi. Uzmanlık Tezi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü. Ankara.

Akova, O. (2006). Yerel Halkın Turizmin Etkilerini Algılamalarına ve Tutumlarına Yönelik Bir Araştırma. Akademik İncemeler Dergisi, 2(1), 1-34

Altunel, M. C. (2009). Yöre Halkın Turizmin Gelişmesine Verdiği Desteği Etkileyen Faktörlerin Sosyal Değişim Teorisi Açısından İncelenmesi: Alaçatı Örneği, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.

Anonim (2005). Çankırı İl Çevre Durum Raporu, Çankırı Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü. Çankırı.

Anonim (2006). Çankırı Valiliği Çankırı Kültür Turizm Envanteri. Çankırı. Anonim (2010). Çankırı Valiliği İl Brifingi. Çankırı.

Avcı, S. (2003). Ekonomik Coğrafya Açısından Önemli Bir Maden: Tuz. Coğrafya Dergisi. 11, 21-45.

Avcıkurt, C. (2005). Turizmde Tanıtma ve Satış Geliştirme. Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş İkinci Baskı, İstanbul: Değişim Yayınları.

Balcı, S. Dağlar, H. Kara M. ve Avcı, Ö. (2003). Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Bölgesel Örnekleri. Türkiye'nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel Sorunlari Konulu Konferansı. Çankırı.

Baykan, E.. (2007). Turizmin Yöre Kültür Üzerindeki Etkilerinin Yöre Halkı Tarafından Algılanması (Ürgüp Yöresine Yönelik Bir Uygulama). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.

Baysan, S. (2005). Turizmin Geliştirilmesi ve Çevreye Etkileri Konusunda Yerli Turistlerin Tutumları: Ören, Milas Örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi. 2,(4), 22-30. Besculides, M., E. Lee and P. J. McCormick (2002). Resıdents’ Perceptıons of the Cultural

Benefıts of Tourısm, Annals of Tourism Research. 29 ( 2), 303–319

Briggs, S. (2001). Successful Tourism Marketing. Second Edition, London: Kogan Page Limited.

Çalışkan, U. ve Tütüncü, Ö. (2008). Turizmin Yöre Halk Üzerindeki Etkileri ve Kuşadası İlçesi Uygulaması. IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi: 23–27 Nisan 2008. Belek, Antalya. S:127-148

Çavuş, S. ve Tanrısevdi, A. (2002). Residents’ Attitudes Toward Tourism Development: A Case Study in Kuşadası, Turkey, Tourism Analysis, 7(3/4). 259-269

Dal, N. (2008). Kuşadası’nda Kıyı Kullanımı ve Turizmin Çevresel Etkileri Üzerine Yerel Halkın Tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın.

Demir, M. ve Demir, Ş. (2004). Turistik Ürün Çeşitlendirmesi Kapsamında Futbol Turizmi: Antalya Bölgesinde Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6(1). 94-116.

Demirtaş, N. (2003). Turistik Ürün Çeşitlendirmede Otantik Değerler Örnek Olay: Beypazarı. Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel Sorunları Konferansı. Ankara Üniversitesi Çankırı Meslek Yüksek Okulu. Çankırı.

Dinçer, F. ve İ. Ertuğral, S. M. (2009). Turizm İşletmelerinin Pazarlamasında Ürün (C. Avcıkurt, Ş. Demirkol, B. Zengin). Turizm İşletmelerinin Pazarlamasında 7P ve 7C. (1. Basım), İstanbul: Değişim Yayınları.

Dodds, R. (2007). Sustainable Tourism Policy – Rejuvenation or a Critical Strategic Initiative. Anatolia: An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 18(2): 277-298.

Doğan, H. Z. (2004). Turizmin Sosyo-Kültürel Temelleri, Detay Yayıncılık, Ankara.

Fagence, M. (2003). Turism in Destination Communities. Ed.: S. Singh, D. J. Timothy ve R. K. Dowling. Cabi Publishing, Cambridge, pp. 55–78.

Gülhan, G. (2007). Doğal ve Kültürel Değerlere Sahip Alanlarda Turizm Potansiyellerinin Saptanması ve Değerlendirilmesi Selçuk ve Çevresi Örneğ,. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir Gültekin, V.M. (2011). Gaziantep Turizm ve Turizm Pazarlaması Sorunları. Gaziantep

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep.

Gürsoy, D. and Jurowski, C. (2002). Resident Attitudes A Structural Modeling Approach. Annals of Tourism Research. 29(1), 79–105.

Hankinson, G.(2004). The Brand İmages Of Tourism destinations: A Study Of the Saliency Of Organic İmage,, Journal Of Product&Brand Management, 13(1), 109-121

Haley, A.J., T Snaith.and G. Miller (2005). The Social Impacts of Tourism A Case Study of Bath, UK. Annals of Tourism Research. 32 (3): 647–668.

Halilova, H. (2008). Çankırı Tuz Mağarası İle Kaplıcaların Sağlık Üzerine Etkileri. Çankırı Valiliği IV. Çankırı Kültürü Bilgi Şöleni Bildirileri.

Harrill, R. (2004). Residents’ Attitudes toward Tourism Development: a Literature Review with Implications for Tourism Planning. Journal of Planning Literature. 18(3), 252- 260.

Hacıoğlu, N. (2008). Turizm Pazarlaması. 6. Basım. Ankara: Nobel Yayıncılık

Huh, C., and Vogt A.C. (2008). Changes in Residents Attitudes toward Tourism Over Time: A Cohort Analytical Approach. Journal of Travel Research, 46(4), s.446. Hussein, A.T. ve Saç, F. (2008). Genel Turizm Gelişimi-Geleceği. Ankara: Siyasal

Kitabevi.

İçöz, O. (2001). Turizm İşletmelerinde Pazarlama: İlkeler ve Uygulamalar, Turhan Kitabevi, Ankara

İslamoğlu, A.H. (2008). Pazarlama Yönetimi. 3. Basım. İstanbul: Beta Yayıncılık.

İri, R. (2009). Niğde İlinin Turizm Açısından Pazarlanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde

Kahraman, N. ve Türkay, O. (2006). Turizm ve Çevre. Detay Yayıncılık, 197s, Ankara. Kara, M. (2006). Çankırı’nın Turizm Potansiyeli ve Çankırı Yaranı’nın Turizme

Keleş, R. ve Hamamcı C. (2002). Çevrebilim, İmge Kitabevi. Ankara.

Kızılırmak, İ. (2006). Türkiye’de Düzenlenen Yöre Etkinliklerin Turistik Çekicilik Olarak Kullanılmasına Yönelik Bir İnceleme. Sosyal Bilimler Dergisi.15. 181–196.

Ko, D. W. and Stewart, W. P. (2002). A Structural Equation Model of Residents Attitudes For Tourism Development. Tourism Management, 23. 465-478

Kozak, N. (2010). Turizm Pazarlaması. 3. Basım. Ankara: Detay Yayıncılık

Kozak, M. ve A. Bahçe, A. S. (2009). Özel İlgi Turizmi. 1. Basım. Ankara: Detay Yayıncılık.

Kozak, N., Kozak M. A. ve Kozak M. (2001). Genel Turizm: İlkeler- Kavramlar, Detay Yayıncılık, Ankara.

Kuter, N. (2007a). Çankırı Kenti ve Çevresinin Turizm Açısından Değerlendirilmesi. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 9 (11). 71–77

Kuter, N. (2007b). Çankırı Kenti Açık ve Yeşil Alan Varlığı İçinde Tarihi Kent Merkezinin Kentsel Peyzaj Tasarımı Açısından Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara.

Kuvan, Y. ve Akan P. (2005). Residents’ Attitudes toward General and Forest-related Impacts of Tourism: the Case of Belek. Tourism Management. 26(5), 696-703. Mason, P. and Cheyne, J. (2000). Resident Attitudes to Proposed Tourism Development.

Annals of Tourism Research. 27(2). 407-414.

Mcgehee, N.G. and Andereck, K.L. (2004). Factors Predicting Rural Residents’ Support of Tourism. Journal of Tourism Research, 43(2). 132-138.

Oliveria, J. P. (2003). “Governmental Responses to Tourism Development: Three Brazilian Case Studies”, Tourism Management, Volume 24, Issue 1, s.100.

Öter, Z. (2010). Türk El Sanatlarının Kültür Turizmi Bağlamında Değerlendirilmesi, Milli Folklor: Üç Aylık Uluslararası Kültür Araştırmalar Dergisi, Cilt: 11, Yıl: 22, Sayı: 86. 174-185.

Quinn, B. (2007). Performing Tourism-Venetian Residents in Focus, Annals of Tourism Research, 34(2). 470-471.

Reid, M. (2003). “Building Strong Brands Through The Management Of Integrated

Marketing Communications”, International Journal Of Wine Marketing, Vol. 14, No. 3: 37-53

Ryan, C. (2003). Recreational Tourism-Demand and Impacts, Channel View Publications, Clevedon, England ; Buffalo.

Salkım, M. (2007). Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Turistik Ürün Çeşitlendirme Politikaları ve Antalya Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Sezen, B. (2006). Bir Turizm Ürünü Olarak Şarap Kültürünün Bozcaada Turizmine Etkileri. Yüksek Lisans tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Çanakkale.

Şebin, K. (2009). Erzurum Kış Sporları Turizmi İle İlgili Yöre Halkının Tutum ve Beklentileri. Marmara Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul

Şebin, K., Serarslan, M.Z., Yazıcı, A.G., Tozoğlu, E., Gülbahçe, Ö. ve Yorulmazlar, M. (2010). Erzurum Kış Sporları Turizmine Karşı Tutumlar. Erzurum Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12(2). 23-35

Şimşek, Z. Kondur, Y. ve Şimşek E. (2009). Anıtsal Ağaçlardan Koca Meşe’nin Eko Turizm Açısından Önemi ve Ana Zaralısı Meşe Teke Böceğine Karşı Korunması. Çankırı Araştırmaları Dergisi 4(4). 221-228.

Tosun, C. (2002). Host Perceptions of Impacts: A Comparative Tourism Study. Annals of Tourism Research, 29. 231–253.

Türemez, Y. ve Kalpaklıoğlu, N. Ü. (2008). Bozcaada’da Turistik Ürün Geliştirme ve Çeşitlendirme Üzerine Bir Çalışma. Bozcaada Değerleri Sempozyumu Bildiri Kitapçığı, 56-69.

Türkoğlu, Ö. (1998). Bir zamanlar Çankırı. T.C. Çankırı Valiliği. 9 s., Ankara.

Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve Spss İle Veri Analizi SPSS 12.0 For Windows. Ankara: Detay Yayıncılık.

Usal, A. ve Oral, S. (2001). Turizm Pazarlaması. 1. Basım. İzmir: Kanyılmaz Matbaası Usal, A. ve Kuşluvan Z. (2002). Davranış Bilimleri: Sosyal Psikoloji, 4. Basım. İzmir:

Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi.

Uslu, A. ve Kiper, T. (2006). Turizmin Kültürel Miras Üzerine Etkileri: Beypazarı/Ankara Örneğinde Yöre Halkın Farkındalığı. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3. 305-314. Usta, Ö. (2001). Genel Turizm. İzmir: Anadolu Matbaacılık.

Ülker, İ. (1992). Dağ Turizmi. Ankara: Devran Matbaacılık.

Ülker, İ. (1994). Sağlık Turizmi Kaynaklar, Planlama, Tanıtım. Ankara: Devran Matbaacılık.

Vanhove, N. (2005). The Economics of Tourism Destinations, Elsevier Butterworth, Amsterdam; Boston.

Weaver, D. B. and Lawton, L.J. (2001). Resident Perceptions in the Urban- Rural Fringe, Annals of Tourism Research, 28(2). 450-451.

Williams, J. and Lawson, R. (2001). Community Issues and Resident Opinions of Tourism. Annals of Tourism Research. 28(2). 273-275.

Yıldırım, C. (2005). Turizm Sektörünün Türkiye Ekonomisindeki Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı. Yıldız, E.Ö. (2009). Türkiye’de Şarap Turizmi-Çeşme Örneğinde Ürün Geliştirme Modeli.

Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.

Yürik, Esin Ö. (1999). Türk Turizminin Dünya Turizmine Entegrasyonunda Turistik Ürün Politikaları. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.

İnternet Siteleri

http://www.bahattinayhan.net/turizm.html Erişim Tarihi: 05.10.2012

EKLER