Bu araştırma, İzmir İli’nde ilköğretim okulları, liseler ve Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde çalışan psikolojik danışmanların, temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre anlamlı fark gösterip göstermediğini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için de yurt dışında geliştirilmiş bir ölçek Türkçe’ye uyarlanıp psikolojik danışmanlara uygulanmış ve elde edilen bulguların tartışılmasından sonra ulaşılan sonuçlar ve öneriler aşağıda sunulmuştur.
Etkili ve etkisiz psikolojik danışman tepkilerini kadınların erkeklere göre daha iyi ayırt etmesi; yani, kadınların temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin, erkeklerin yeterlik düzeylerinden daha yüksek bulunması, araştırmanın en belirgin ve isabetli sonuçlarının başında gelmektedir.
RPD lisans programı mezunlarının, diğer lisans programlarından; yani, RPD ile psikoloji dışındaki lisans programlarından mezun olanlara göre, etkili ve etkisiz psikolojik danışman tepkilerini daha iyi ayırt etmeleri;
yani, temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin daha yüksek bulunması araştırmanın
bir başka belirgin ve isabetli sonucudur. Bunun yanında, gene RPD lisans programı mezunlarının, etkili ve etkisiz psikolojik danışman tepkilerini psikoloji lisans programı mezunlarından göreceli olarak daha iyi ayırt ettikleri söylenebilir. Bu bulguların da bize, psikolojik danışmanlar için psikolojik danışma becerileri eğitimi almanın gerekliliğini ve önemini gösterdiği düşünülmektedir.
Açık biçimde görülen sonuçlardan biri de psikolojik danışman olarak çalışma süreleri; yani, deneyim düzeyleri arasında etkili ve etkisiz psikolojik danışman tepkilerini ayırt etme yeteneği açısından anlamlı bir fark bulunmamasıdır. İlgili literatür de göz önünde bulundurulduğunda, çalışma süresinin, temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeyi üzerinde bir etkisinin olmadığı söylenebilir.
Bunların yanında, üniversite öğrenimi dışında temel psikolojik danışma becerileri ile ilgili herhangi bir eğitim programına katılmayanların temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin, bir eğitim programına katılanların yeterlik düzeylerinden kısmen daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonucun da ülkemizde, üniversite öğrenimi dışında, temel psikolojik danışma becerileri ile ilgili verilen eğitimlerin, eğitimlere katılanların bilgilerini artırmada genelde yeterli olmadığının bir göstergesi olduğu söylenebilir.
Ulaşılan sonuçlardan biri olarak, RAM’larda çalışan psikolojik danışmanların, çeşitli nedenlerle; örneğin, odaklanılan psikolojik danışma etkinliklerinin kurumlar arasında büyük farklılık göstermesi nedeniyle, temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeylerinin, ilköğretim okullarında çalışanların yeterlik düzeylerinden kısmen düşük olduğu söylenebilir. Bu da bir noktada kabul edilebilir bir sonuç olarak görülebilir.
Bunun yanında, gene ilköğretim okullarında çalışanların, etkili ve etkisiz psikolojik danışman tepkilerini liselerde çalışanlardan göreceli olarak daha iyi ayırt ettikleri de söylenebilir. Bu bulgular da psikolojik danışmanların, çalıştıkları kurumlarda odaklandıkları psikolojik danışma etkinliklerinin, temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeyleri üzerinde bir etkisinin olduğunu düşündürmektedir.
Bunların dışında, duygu yansıtma, içerik yansıtmaya göre biraz daha ayrıntılı ve karmaşık bir beceri olduğu için etkili ve etkisiz duygu yansıtma tepkilerini ayırt etmenin, etkili ve etkisiz içerik yansıtma tepkilerini ayırt etmeye göre biraz daha zor olduğu söylenebilir. Bu nedenle, PDBAÖ uygulamalarında, gruplar arasında İçerik Yansıtma Tepkileri kısmı için anlamlı fark bulunduğu hâlde Duygu Yansıtma Tepkileri kısmı için anlamlı fark bulunmayabileceği de söylenebilir.
Bu araştırmanın yukarıda sıralanan sonuçları değerlendirildiğinde, ülkemizdeki genel psikolojik danışman eğitimi, psikolojik danışma becerileri eğitimi ve araştırmalarıyla ilgili olarak bazı görüşleri vurgulamanın ve bazı öneriler sunmanın gerekli olduğuna inanılmaktadır.
Öncelikle, Ford (1979), yazılı sınavlardaki performansın, kullanılan testler eğitim alan kişiden ses kaydındaki veya yazılı danışan ifadelerine ilişkin belirli tepkiler üretmesini veya seçmesini gerektirse de terapistin gerçek davranışını doğru biçimde önceden bildirmediğini belirtmiştir. Ford’un vurguladığı bu sonucun doğruluğuna araştırmacı tarafından da inanılmaktadır. Bununla birlikte, psikolojik danışmanların veya psikolojik danışman adaylarının, etkili ve etkisiz sözlü psikolojik danışman tepkilerini ayırt edip edememeleri, teknik becerilere ilişkin yeterlik düzeyleri hakkında ipucu elde etmek için değerlendirilebilecek en basit davranışlardan biridir.
Üstelik, psikolojik danışma becerileri eğitimi alanların, etkili ve etkisiz psikolojik danışman tepkilerini ayırt etmeyi öğrenmesi de beklenmektedir (Baker, Daniels &
Greeley, 1990).
Bu nedenle, bu araştırmanın öncelikle, ülkemizde eksik olan psikolojik danışmanların yeterlik düzeylerini ölçme ve asgari yeterlik düzeylerini belirlemeye yönelik araştırmaların yapılması ve artması için bir başlangıç olması umulmaktadır.
Orlinsky, Gawe ve Parks (1994; Akt: Whiston & Coker, 2000), terapistin becerikli olmasının, terapinin başarılı sonuçlanmasında katkısı bulunan en önemli değişkenlerden biri olduğunu bulmuşlardır.
Psikolojik danışmanın yeterliğinin, danışanların aldıkları psikolojik danışma hizmetlerinin niteliği üzerinde doğrudan bir etkisi olduğu için psikolojik danışma sürecinde kullanılan özgün becerilerin tanımlanması için çok çaba harcanmıştır (Carkhuff, 1969; Fugua & Gade, 1982;
Ivey, 1994; Roffers, Cooper & Sultanoff, 1988; Akt: Bradley
& Fiorini, 1999). Guttman ve Haase (1972) de 30 yıldan fazla bir zaman önce, özgün, işe dönük tanımlanmış davranışsal becerileri kullanan psikolojik danışman eğitimi modellerinin, psikolojik danışman eğitiminde güçlü bir yönelim olacağını belirtmiştir. Bu öngörü doğrulanmış ve bugün, Ivey ve Ivey (2003), her aşamada bir beceri öğrenme görüşünden yararlanan birçok beceri eğitimi yaklaşımı ve uyarlaması bulunduğunu ifade etmiş, bu yaklaşım ve uyarlamalara örnek olarak Brammer ve MacDonald’ın (1999), Cormier ve Hackney’nin (1999), Egan’ın (2002) ve Hill ve O’Brien’ın (1999) modellerini göstermiştir.
Daniels (2003, Sonuçlar ve Gelecekteki Yönelimler kısmı, ¶ 12) da kapsamlı araştırmasının sonunda şunları ifade etmiştir:
Psikoterapinin/psikolojik danışmanın etkililiği hakkındaki sorular, sonuçta kısmen, psikolojik
danışman eğitiminin etkililiği hakkındaki sorulara indirgenmiştir. Terapötik iletişim becerilerinin öğretimi için yöntemler bulunmaktadır ve MBE, bunlardan etkili biri ve en yaygın biçimde bildirilen yöntemdir. Bizim, bu öğretim paradigması hakkındaki araştırmayı yeni bir düzeye çıkarmayı sürdürmeye ihtiyacımız vardır.
Bunların yanında, Türkiye’de psikolojik danışman eğitiminin profilini ortaya koymak amacıyla Doğan ve Erkan’ın (2001) yaptığı bir araştırmada, psikolojik danışma ve rehberlik alanındaki öğretim elemanları, alana ilişkin sorunları sıralarken, alanda çalışan psikolojik danışmanların yeterince nitelikli olmadıklarını vurgulamışlardır.
Hem bu araştırmanın sonuçlarını ve bu araştırmada yararlanılan literatürü hem de Doğan ve Erkan’ın (2001) elde ettiği bulguyu hesaba kattığımızda söylenebilecek tek şey, bizim de psikolojik danışman eğitimimizi değerlendirip yeniden yapılandırmamızın kaçınılmaz bir zorunluluk olduğudur.
Psikolojik danışman eğitimcilerimizin, psikolojik danışmanların becerikliliğini artırmak amacıyla, kullandıkları yöntemleri gözden geçirmeleri gerekmektedir.
Ayrıca, Hazler ve Hipple’nın (1981) belirttiği gibi, yurt dışında psikolojik danışman eğitimi programları, psikolojik danışman adayı öğrencilere yaşantısal etkinlikler de
sağlamak için büyük miktarlarda zaman, para ve enerji harcamaktadır.
Bu yönde, ülkemizde de KASH, İKG, MBE gibi dilimize ve kültürümüze özgü psikolojik danışma becerileri eğitimi programlarının geliştirilmesi, temel becerilerin yanında ileri düzey becerilere odaklanılması, psikoterapi/psikolojik danışma sonuç araştırmaları yapılması ve bu araştırmalardan elde edilen sonuçların da Whiston ve Coker’ın (2000) belirttiği gibi psikolojik danışman eğitimi ve psikolojik danışma becerileri eğitimlerine yansıtılması gerekmektedir.
Psikolojik danışman eğitimimizle ile ilgili son olarak Doğan’nın (2000) ifadesini tekrarlamak yararlı olacaktır;
nitelikli eleman yetiştirmek amacıyla psikolojik danışman eğitimi programlarının lisans, yüksek lisans ve doktora düzeylerinde standartlarının yükseltilerek akredite edilmesi kaçınılmazdır.
Yukarıdaki sonuç ve önerilerin yanı sıra, ülkemizde bundan sonra yapılmasının yararlı olacağı düşünülen ve daha kısa vadede gerçekleştirilebilecek araştırmalar için sunulabilecek bazı öneriler aşağıda sıralanmıştır.
Özellikle PDBAÖ’nün uyarlanması sırasında yaşanan bazı zorluklardan yola çıkarak, duygu sözcükleri ile ilgili daha önce yapılmış (Acar, 1998, böl. 9; Cormier & Nurius, 2003, böl. 5) araştırmalara benzer daha geniş kapsamlı araştırmaların yapılmasının yararlı olacağına
inanılmaktadır. Bu araştırmalardan elde edilen sonuçlar psikolojik danışman eğitiminde kullanılabilir ve psikolojik danışmanların duygu sözcüğü dağarcıkları genişletilip danışanların duygularını daha iyi tanımlamaları sağlanabilir.
Psikolojik danışmanların yeterlik düzeylerini ölçmeye yönelik PDBAÖ benzeri ölçme araçlarının ülkemizde eksik olduğu ve geliştirilmesinin gerekliliği daha önce belirtilmişti. Bunun yanında, bu tür ölçme araçlarının uyarlama yolu yerine ülkemizde geliştirilmesinin, daha iyi niteliklere sahip ölçme araçlarının ortaya konulmasını sağlayacağına inanılmaktadır. Bu ölçme araçları geliştirilirken, temel psikolojik danışma becerilerinin yanında ileri psikolojik danışma becerilerini (örn.,açık uçlu soruları ve özetlemeyi) de kapsayacak biçimde geliştirilmeleri ölçeklerin işlev ve kullanım alanlarını da artıracaktır.
PDBAÖ ile ilgili olarak da aşağıda sıralanan araştırmaların yapılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.
Psikolojik danışmanların ve RPD lisans programı öğrencilerinin, PDBAÖ puanları, empatik eğilim ve empatik beceri düzeyleri arasındaki ilişki incelenebilir. Böyle bir araştırma bize, ülkemizde de empati kavramıyla temel psikolojik danışma becerileri arasında anlamlı bir ilişkinin bulunup bulunmadığını gösterebilir.
Bunun yanında, PDBAÖ uygulanarak değişik üniversitelerin RPD lisans programlarında öğrenim gören ve Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri dersini almış öğrencilerin temel psikolojik danışma becerilerine ilişkin yeterlik düzeyleri karşılaştırılabilir. Bu tür bir çaba, değişik üniversitelerimizde verilen psikolojik danışma eğitimlerinin niteliği hakkında bize bir fikir verebilir.
KAYNAKLAR
Acar, N. V. (1998). Terapötik iletişim (3. baskı). Ankara:
Onur Ofset.
Akkoyun, F. (1995). PDR’de unvan ve program sorunu: Bir inceleme ve öneriler. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(6), 1-21.
Aydın, A. (1996). Empatik becerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
Aydın, G. (2000). Western models of counseling and psychotherapy within Turkey: Crossing cultural
boundaries. The Counseling Psychologist, 28(2), 281-298.
Baker, S. B., Daniels, T. G., & Greeley, A. T. (1990).
Systematic training of graduate-level counselors:
Narrative and meta-Analytical reviews of three major programs. The Counseling Psychologist, 18(3), 355-421.
Baker, S. B., Scofield, M. E., Munson, W. W., & Clayton, L.
T. (1983, September). Comparative effects of teaching basic counseling competencies through brief
microskills practice versus mental practice. Counselor Education and Supervision, 71-82.
Balcı, S. (1996). Danışma becerileri eğitiminin üniversite öğrencilerinin iletişim beceri düzeyine etkisi.
Yayımlanmamış doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
Baumgarten, E., & Roffers, T. (2003). Implementing and expanding on Carkhuff’s training technology. Journal of Counseling and Development, 81(3). Academic Search Premier veri tabanından 09 Eylül 2003’te elde edildi.
Belucci, J. E. (1972, December). Microcounseling and
imitation learning: A behavioral approach to counselor education. Counselor Education and Supervision, 88-97.
Bikos, L. H., Uruk, A., Sun, Z. E., Karaırmak, Ö, &
Denizli, S. (2003). Psikolojik danışma sürecinde kullanılan yardım becerilerinin yardım becerileri sistemine göre incelenmesi: Uluslararası bir
karşılaştırma. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu, İnönü Üniversitesi, Malatya.
Bradley, C., & Fiorini, J. (1999). Evaluation of counseling practicum: National study of programs accredited by cacrep. Counselor Education & Supervision, 39(2).
Academic Search Premier veri tabanından 08 Haziran 2003’te elde edildi.
Brammer, L. M., & MacDonald, G. (1999). The helping relationship (7th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
Brems, C., & Johnson, M. E. (1996). Comparison of Ph.D.
programs in clinical and counseling psychology. The Journal of Psychology, 130(5). Academic Search Premier veri tabanından 12 Ağustos 2003’te elde edildi.
Brems, C., & Johnson, M. E. (1997). Comparison of recent graduates of clinical versus counseling psychology programs. The Journal of Psychology, 131, 91-99.
Academic Search Premier veri tabanından 12 Ağustos 2003’te elde edildi.
Butcher, J. N., & Garcia, R. E. (1978, April).
Cross-national application of psychological tests. Personnel and Guidance Journal, 472-475. Academic Search Premier veri tabanından 04 Ağustos 2004’te elde edildi.
Carlson, E. D. (2000). A case study in translation methodology using the health-promotion lifestyle profile II. Public Health Nursing, 17(1), 61-70.
Blackwell Science veri tabanından 13 Ağustos 2004’te elde edildi.
Carney, J. S., Cobia, D. C., & Shannon, D. M. (1998). An examination of final evaluation methods used in master’s level counseling programs. Counselor Education & Supervision, 37(3). Academic Search
Premier veri tabanından 24 Mart 2005’te elde edildi.
Christensen, L. B. (1988). Experimental methodology (4th ed.). Newton, MA: Allyn and Bacon.
Coleman, H. L. K. (1998). General and multicultural
counseling competency: Apples and oranges?. Journal of Multicultural Counseling & Development, 26(3).
Academic Search Premier veri tabanından 20 Ağustos 2004’te elde edildi.
Cormier, L. S., Hackney, H., & Segrist, A. (1974, December). Three counselor training models: A comperative study. Counselor Education and Supervision, 95-104.
Cormier, S., & Hackney, H. (1999). Counseling strategies and interventions (5th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
Cormier, S., & Nurius, P. S. (2003). Interviewing strategies for helpers: Fundamental skills and
cognitive behavioral interventions (5th ed.). Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
Crabb, W. T., Moracco, J. C., & Bender, R. C. (1983). A comparative study of empathy training with programmed instruction for lay helpers. Journal of Counseling Psychology, 30(2), 221-226.
Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative,
quantitative, and mixed methods approaches (2nd ed.).
London: Sage.
Crews, J., Smith, M. R., Smaby, M. H., Maddux, C. D.,
Torres-Rivera, E., Casey, J. A., & Urbani, S. (2005).
Self-monitoring and counseling skills: Skills-based versus interpersonal process recall training. Journal of Counseling and Development, 83(1), 78-85. Academic Search Premier veri tabanından 19 Temmuz 2005’te elde edildi.
Daniels, T. (1994). Assessing counsellor training programs.
Guidance & Counseling, 9(3). Academic Search Premier veri tabanından 08 Haziran 2003’te elde edildi.
Daniels, T. (2003). A review of research on
microcounseling: 1967 – present [Bilgisayar yazılımı].
Pacific Grove: Brooks/Cole.
Di Mattia, D. J., & Arndt, G. M. (1974, September). A
comparison of microcounseling and reflective listening techniques. Counselor Education and Supervision, 61-64.
Doğan, S. (2000). Türkiye’de psikolojik danışma ve
rehberliğin durumu ve geleceği ilişkin yönelimler.
Eğitim ve Bilim, 25(118), 3-8.
Doğan, S. (2001, Eylül). Psikolojik danışma ve rehberlik programlarının yeniden yapılandırılması için çağrı.
VI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik
Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Doğan, S., & Erkan, S. (2001, Eylül). Türkiye’de psikolojik danışman eğitimi profili: Mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. VI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde bildiri olarak sunuldu, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Egan, G. (1998). The skilled helper (6th ed.). Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
Egan, G. (2002). The skilled helper (7th ed.). Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
Elsenrath, D. E., Coker, D. L., & Martinson, W. D. (1972).
Microteaching interviewing skills. Journal of Counseling Psychology, 19(2), 150-155.
Ford, J. D. (1979). Research on training counselors and clinicians. Review of Educational Research, 49(1), 87-130.
Gimmestad, M., & Greenwood, J. D. (1974, September). A new twist on IPR: Concurrent recall by supervisory group.
Counselor Education and Supervision, 71-73.
Gladding, S. (2000). Counseling: A comprehensive profession (4th ed.). New Jersey: Prentice-Hall.
Goodyear, R. K. (2000). An unwarranted escalation of counselor-counseling psychologist professional conflict: Comments on Weinrach, Lustig, Chan, and Thomas (1998). Journal of Counseling and Development, 78(1), 103-106. Academic Search Premier veri
tabanından 12 Ağustos 2003’te elde edildi.
Green, S. B., Salkind, N. J., & Akey, T. M. (2000). Using SPSS for Windows: Analyzing and understanding data.
New Jersey: Prentice-Hall.
Guttman, M. A. J., & Haase, R. F. (1972, December).
Generalization of microcounseling skills from training period to actual counseling setting. Counselor
Education and Supervision, 98-107.
Hambleton, R. K., & Patsula, L. (1999, August). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices.
Journal of Applied Testing Technology. Association of Test Publishers. Academic Search Premier veri
tabanından 04 Ağustos 2004’te elde edildi.
Hazler, R. J., & Hipple, T. E. (1981, March). The effects of mental practice on counseling behaviors. Counselor Education and Supervision, 211-218.
Hill, C. E., & Corbett, M. M. (1993). A perspective on the history of process and outcome research in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 40(1), 3-24.
Hill, C. E., & Kellems, I. S. (2002). Development and use of the helping skills measure to assess client
perceptions of the effects of training and of helping skills in sessions. Journal of Counseling Psychology, 49(2), 264-272.
Hill, C. E., & O’Brien, K. M. (1999). Helping skills.
Washington, DC: American Psychological Association.
Ivey, A. E. (1972). Microcounseling (2nd ed.). Springfield, IL: Charles C Thomas.
Ivey, A. E., & Ivey, M. B. (2003). Intentional interviewing and counseling: Facilitating client development in a multicultural society (5th ed.). Pacific Grove:
Brooks/Cole.
Ivey, A. E., Normington, C. J., Miller, C. D., Morrill, W.
H., & Haase, R. F. (1968). Microcounseling and attending behavior: An approach to prepracticum
counselor training. Journal of Counseling Psychology, 15(5), 1-12.
Kepçeoğlu, M. (1999). Psikolojik danışma ve rehberlik.
İstanbul: Alkım Yayınevi.
Köseoğlu, S. M. (1994). Psikolojik danışmanların empatik becerilerinin ve kişilik özelliklerinin incelenmesi.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Kuzgun, Y. (1995). Rehberlik ve psikolojik danışma (4.
baskı). Ankara: ÖSYM Yayınları.
Lee, D. Y., Zingle, H. W., Patterson, J. G., Ivey, A. E., &
Haase, R. F. (1976). Development and validation of a microcounseling skill discrimination scale. Journal of Counseling Psychology, 23(5), 468-472.
Moreland, J. H., Ivey, A. E., & Phillips, J. S. (1973). An evaluation of microcounseling as an interviewer
training tool. Journal of Counseling Psychology, 41(2), 294-300.
Norusis, M. J., & SPSS Inc. (1997). SPSS advanced statistics 7.5. Chicago: SPSS Inc.
O’Toole, W. M. (1979). Effects of practice and some
methodological considerations in training counseling interviewing skills. Journal of Counseling Psychology, 26(5), 419-426.
Özoğlu, S. Ç. (1982). Eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma. İzmir: E.Ü. Sos. Bil. Fak. Yayınları.
Rogers, C. R. (1992). The necessary and sufficient
conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 60(6), 827-832.
PsycARTICLES veri tabanından 03 Mayıs 2005’te elde edildi. (Orijinal çalışma 1957’de yayımlanmıştır)
Sargın, N. (1993). Rehber öğretmenlerin empati düzeylerinin geliştirilmesine ilişkin bir model önerisi.
Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Sexton, T. L. (2000). Reconstructing clinical training: In pursuit of evidence-based clinical training. Counselor Education & Supervision, 39(4). Academic Search
Premier veri tabanından 20 Ağustos 2004’te elde edildi.
Sharpley, C. F., Fairnie, E., Tabary-Collins, E., Bates, R., & Lee, P. (2000). The use of counsellor verbal response modes and client-perceived rapport.
Counselling Psychology Quarterly, 13(1). Academic
Search Premier veri tabanından 20 Ağustos 2004’te elde edildi.
Sireci, S. G., & Berberoğlu, G. (2000). Using bilingual respondents to evaluate translated-adapted items.
Applied Measurement in Education, 13(3), 229-248.
Academic Search Premier veri tabanından 04 Ağustos 2004’te elde edildi.
Spooner, S. E., & Stone, S. C. (1977). Maintenance of specific counseling skills over time. Journal of Counseling Psychology, 24(1), 66-71.
Stokes, J., & Romer, D. (1977). Microcounseling Skill Discrimination Scale: A methodological note. Journal of Counseling Psychology, 34(3), 238-239.
Stone, G. L., & Kelly, K. R. (1983, March). Effects of helping skills on attitudes toward psychological counseling. Counselor Education and Supervision, 207-214.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (1996). Using multivariate statistics (3rd ed.). New York:
HarperCollins.
Tan, H. (1986). Psikolojik yardım ilişkileri: Danışma ve psikoterapi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Tanrıdağ, Ş. R. (1992). Ankara’daki ruh sağlığı
hizmetlerinde çalışan personelin empatik eğilim ve empatik beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Toukmanian, S. G., & Rennie, D. L. (1975). Microcounseling versus human relations training: Relative
effectiveness with undergraduate trainees. Journal of Counseling Psychology, 22(4), 345-352.
Truax, C. B., & Carkhuff, R. R. (1968). Toward effective counseling and psychotherapy: Training and practice (2nd ed.). Chicago: Aldine.
Urbani, S., Smith, M. R., Maddux, C. D., Smaby, M. H., Torres-Rivera, E., & Crews, J. (2002, December).
Skills-based training and counseling self-efficacy.
Counselor Education and Supervision, 92-106. Academic Search Premier veri tabanından 19 Temmuz 2005’te elde edildi.
Ünal, G. (1997). Psikolojik danışma ve rehberlik eğitimi alan öğrencilerin empatik eğilimlerinde gözlenen değişmeler: Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
Watkins, C. E., Jr. (1990). Reflections on uncomplemented philosophies, integrated curriculums and words that bind and separate in counseling and clinical
psychology. Counselling Psychology Quarterly, 3(1).
Academic Search Premier veri tabanından 12 Ağustos 2003’te elde edildi.
Whiston, S. C., & Coker, J. K. (2000). Reconstructing clinical training: Implications from research.
Counselor Education & Supervision, 39(4). Academic Search Premier veri tabanından 08 Haziran 2003’te elde edildi.
Zimpfer, D. G. (1993). A comparison of doctoral graduates in counselor education and counseling psychology.
Counselor Education & Supervision, 32(4). Academic Search Premier veri tabanından 08 Haziran 2003’te elde edildi.
EK 1
PSİKOLOJİK DANIŞMA BECERİ AYIRT ETME ÖLÇEĞİ (PDBAÖ)
Bu ölçek, “Duygu Yansıtma Tepkileri” ve “İçerik Yansıtma Tepkileri”
olmak üzere iki kısım ve toplam 44 maddeden oluşmaktadır. Ölçekteki her madde, önce bir “Danışan”ın ifadesini, ardından “Psikolojik Danışman”ın buna verdiği tepkiyi içermektedir. Duygu Yansıtma Tepkileri kısmında sizden beklenen, “etkili” ve “etkisiz” Duygu
olmak üzere iki kısım ve toplam 44 maddeden oluşmaktadır. Ölçekteki her madde, önce bir “Danışan”ın ifadesini, ardından “Psikolojik Danışman”ın buna verdiği tepkiyi içermektedir. Duygu Yansıtma Tepkileri kısmında sizden beklenen, “etkili” ve “etkisiz” Duygu