5.3. Soru Formu ve Ölçüm Araçları
5.3.1. Siyasi Eylemlerde Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonlarına Ait Ölçek
Sosyal medya ağlarında kullanıcıların siyasi örgütlenme motivasyonlarını araştıran bir ölçeğin bulunmayışı araştırmacıyı bu konu üzerinde çalışmaya ve bir ölçüm aracı hazırlamaya yöneltmiştir. Araştırmacı bu
Değişken Seti Türü
Bağımsız/ Bağımlı Değişken Setinin Adı
Alt Ölçek Adı Soru
Sayısı Ölçekteki Sıra Aralığı Bağımsız Değişken Seti Demografik Özellikler
Katılımcıların Sosyal Medya Kullanım Tür ve Süreleri 6 92- 98. 8 83/ 84/ 85/ 86/ 87/ 88/ 89/ 90. Bağımlı Değişken Seti
Sosyal Medya Platformları Aracılığı İle Başlatılan 15 Temmuz Çağrılarına/ Demokrasi Nöbeti Örgütlenmelerine Kullanıcıların Katılma Motivasyonları
Siyasi Kimliğe Sahip Liderlerin Sosyal Medya Platformları Aracılığı İle Kitleleri Örgütleme Düzeyleri
Siyasi Eylemlerde Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonları
Vatan Sevgisi 10 27/ 28/ 36/41/ 42/ 43/ 44/ 46/
56/ 69. Kişisel Sunum/ Tercih 13+ 2 29/ 30/ 34/ 35/
37/ 38/ 39/45/ 48/ 53/ 54/ 57/ 59/ 62/ 63. Bilgi Arama/ Verme 5+4 31/ 32/ 33/ 47/
52/ 55/ 60/ 61/ 68. Siyasi Lider Etkisi 9 40/ 64/ 65/ 70/
71/ 72/ 73/ 74/75. Zaman Geçirme/ Merak 4+2 49/ 50/ 51/ 58/
66/ 67.
7 76-82.
Haber Edinme
5 5/ 6/ 7/ 8/19. İletişim Kurma/ İkna
Etme 2+1 9/ 10/15. Gerçek Ortamlarda Örgütlenme 4 4/ 16/ 20/25. Güven Duygusu/ Düşünce Özgürlüğü 4+3 12/ 17/ 18/ 21/ 22/ 24/ 26. Kolaylık/ Hız 1+3 11/ 13/ 14/ 23.
amaç doğrultusunda katılımcılarının siyasi eylemler karşısında sosyal medya örgütlenme motivasyonlarını saptamak amacı ile 23 maddeden oluşan 5’li likert modelinde anket formu hazırlamıştır. Çalışmanın ilk kısım anket formu, danışman hoca ve uzman kişiler tarafından incelenmiş, gerekli görülen yerlerde düzeltmeler yapılmış, direniş- Demokrasi Nöbetleri’ne katılan kişiler ve Facebokta açılan 15 Temmuz gruplarına üye kullanıcılar ile yine bu gruplarda bulunan ve darbe girişiminde gazi olan kullanıcılar ile ön görüşmeler yapılmıştır.
Araştırmacı, siyasi eylemlerde kullanıcıların sosyal medya örgütlenme motivasyonlarını belirleme ölçeğinde 23 madde üzerinden 5 alt boyut oluşturmuştur. Bunlar sırası ile şöyledir;
- Haber edinme,
- İletişim kurma/ ikna etme, - Gerçek mekânlarda örgütlenme, - Düşünce özgürlüğü/ güven duygusu,
- Kolaylık/ hız olarak gruplandırılmış ve alt boyutların güvenirlik alfa katsayıları şu şekilde saptamıştır;
Tablo 3: Siyasi Eylemlerde Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonlarının Alt Boyut Güvenirlik Analizi Alfa Değerleri
Alt Boyutlar Cronba's Alpha Madde
Sayısı
Haber Edinme .971 5
İletişim Kurma/ İkna Etme .973 3
Gerçek Mekânlarda Örgütlenme .972 4
Düşünce Özgürlüğü/ Güven Duygusu .981 7
Kolaylık/ Hız .971 4
Tablo 3’de görüldüğü üzere siyasi eylemlerde kullanıcıların sosyal medya örgütlenme motivasyonlarının alt boyut güvenirlik analizi alfa değerleri yüksek aralıkta güvenilir çıkmıştır.
Alt boyutların cronba’s alpha değerleri incelendiğinde, haber edinme boyutunun
α
= .971; iletişim kurma/ ikna etme boyutununα=
.973; gerçek mekanlarda örgütlenme boyutununα
= .972; düşünce özgürlüğü/ güven boyutununα=
.981 ve kolaylık/ hız boyutunun iseα
= .971 olarak ölçüldüğü saptanmıştır. 787 kişinin katılım sağladığı fakat 200 kişinin ilk aşama sorularında elendiği ve geriye kalan 587 katılımcı ile gerçekleştirilen araştırmaya katılım yüzdesi aşağıda tablo 4’te verilmiştir.Tablo 4: Güvenirlik Analizi Madde İşleme Özeti
N % Cases Valid Excluded Total 587 200 787 74.58 25.42 100.0
Tablo 4 incelendiğinde katılımın 587 kişi olduğu bu sayının, çalışmanın % 74,58’ine denk geldiği anlaşılmaktadır. İlk 3 soruda elenen katılımcı sayısı ise 200 kişi ile çalışmanın % 25, 42 ‘lik kısmını oluşturmaktadır.
Çalışmanın ilk ölçeği olan siyasi eylemlerde kullanıcıların sosyal medya örgütlenme motivasyonlarının belirlenmesine yönelik hazırlanan 23 maddenin genel güvenirlik cronbach’s alpha değeri
α
= .984 olarak ölçülmüştür.Tablo 5: Siyasi Eylemlerde Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonları Ölçeğine Ait Genel Güvenirlik Analizi
Genel Cronbach's Alfa Değeri
Standart Maddelere Dayalı Cronbach’s Alfa Değeri
Ölçeğe Ait Madde Sayısı
Siyasi eylemlerde kullanıcıların sosyal medya örgütlenme motivasyonlarının belirlenmesine yönelik; haber edinme, iletişim kurma/ ikna etme, gerçek mekânlarda örgütlenme, güven duygusu/ düşünce özgürlüğü, kolaylık/ hız maddelerinden oluşan maddelerin 5 alt boyutta birleştirilmiş cronbach’s alpha değeri tablo 6’da verilmiştir.
Tablo 6’da görüldüğü üzere 5 alt boyutta birleştirilmiş olan ölçek
α
= .979 olarak yüksek aralıkta güvenilir çıkmıştır.Siyasi eylemlerde kullanıcıların sosyal medya örgütlenme motivasyonlarının alt boyutları ile ilgili grupta birleştirilmiş 5 maddeye korelasyon analizi uygulanmıştır. Korelasyon analizi ile tüm boyutların birbiri ile ilişkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tablo 7’de sonuçları verilen korelasyon analize göre siyasi eylemlerde kullanıcıların haber edinme motivasyonu (r = 1, p < 0.1); iletişim kurma/ ikna etme motivasyonu (r= .927, p < 0.1); örgütlenme motivasyonu (r= .932, p < 0.1); düşünce özğürlüğü/ güven motivasyonu (r= .877, p < 0.1); kolaylık/ hız motivasyonunda (r= .937, p < 0.1) olarak ölçülmüştür. Çıkan değerler boyutların arasında anlamlı bir ilişki olduğunu ve ölçeğin geçerli olduğunu göstermiştir.
Tablo 6: Siyasi Eylemlerde Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonlarının Alt Boyutlarına Ait Güvenilirlik Analizi
Genel Cronbach's Alfa Değeri
Standart Maddelere Dayalı Cronbach’s Alfa Değeri
Grupta Birleştirilmiş Madde Sayısı
Tablo 7: Siyasi Eylemlerde Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonlarına Ait Gruplandırılmış Korelasyon Analizi
Haber Edinme
İletişim
Kurma Örgütlenme Özgürlük Kolaylık Haber Edinme Pearson Correlation 1 ,927** ,932** ,877** ,937** Sig. (2-tailed) ,000 ,000 ,000 ,000 N 787 787 787 787 787 İletişim Kurma Pearson Correlation ,927** 1 ,916** ,872** ,918** Sig. (2-tailed) ,000 ,000 ,000 ,000 N 787 787 787 787 787
Örgütlenme Pearson Correlation ,932** ,916** 1 ,860** ,949**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000 ,000 ,000
N 787 787 787 787 787
Özgürlük Pearson Correlation ,877** ,872** ,860** 1 ,867**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000 ,000 ,000
N 787 787 787 787 787
Kolaylık Pearson Correlation ,937** ,918** ,949** ,867** 1
Sig. (2-tailed) ,000 ,000 ,000 ,000
N 787 787 787 787 787
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).
5.3.2. 15 Temmuz Çağrıları ve Demokrasi Nöbetlerine Katılma Motivasyonlarına Ait Ölçek
Çalışmanın ikinci bölümünde kullanıcıların, sosyal medya ağları üzerinden başlatılan örgütlenme hareketlerine katılma motivaasyonları incelenmek istenmiştir. Bu amaç doğrultusunda kullanıcıların motivasyonlarını belirlemeye yönelik ölçek hazırlanmıştır. Ölçeğin hazırlanmasında darbe girişimin engellenmesine katılan kullanıcıların görüşleri ile danışman hoca ve uzman hocaların iyileştirmeleri etkili olmuştur. Direniş olayları ile ilgili yapılan sosyo- psikolog ve toplumsal araştırmalar madde yazımında ölçme aracının oluşmasına katkıda bulunmuştur (TBMM, 2016; Tekbıyık, 2016;
Sungur, 2017; KONDA, 2016; SETA; KONDA, 2017). Siyaset, Ekonomi ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı (SETA) ve Kamuoyu Araştırma Şirketi (KONDA) tarafından yapılan 15 Temmuz Darbe Girişimi araştırmalarında sosyal medyanın olaylarda örgütlenme fonksiyonu üstlendiğinin açıkça ortaya konulması maddelerin oluşturulmasında yol gösterici olmuştur. Madde yazımında Facebook’ta açılan 15 Temmuz Darbe Girişimi gruplarında yer alan ve bizzat savunmalara katılan kullanıcılar- gaziler ile yapılan görüşmeler de ölçeğin hazırlanmasında belirleyici olmuştur. Araştırmacı, kullanıcıların sosyal medya platformları aracılığı ile başlatılan 15 Temmuz Çağrılarına/ Demokrasi Nöbeti örgütlenmelerine katılma motivasyonlarını kendi içinde 5 alt boyutta gruplandırmıştır. Bu gruplar sırası ile;
- Vatan sevgisi,
- Kişisel sunum/ tercih, - Bilgi arama/ verme, - Siyasi lider etkisi,
- Zaman geçirme/ meraktır. İkinci ölçeğin 5 alt boyutuna yönelik güvenirlik analizi uygulanmış ve sonuçlar aşağıda tablo 8’de verilmiştir.
Tablo 8: 15 Temmuz Çağrıları/ Demokrasi Nöbeti Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonlarına Ait Alt Boyut Güvenirlik Analizi Alfa Değerleri
Alt Boyutlar Cronba's
Alpha (α)
Madde Sayısı
Vatan Sevgisi .953 10
Kişisel Sunum/ Tercih .949 15
Bilgi Arama/ Verme .949 9
Siyasi Lider Etkisi .962 9
Zaman Geçirme/ Merak .968 6
Tablo 8 incelendiğinde kullanıcıların 15 Temmuz çağrılarına/ Demokrasi Nöbeti örgütlenmelerine katılma motivasyonlarınının yüksek aralıkta çıktığı görülmektedir. Vatan sevgisi, (α)= .953; kişisel sunum/ tercih, (α)= .949; bilgi arama/ verme, (α)= .949; siyasi lider etkisi, (α)= .962; zaman geçirme/ merak, (α)= .968’tir. 5 alt grubun birleştirilmiş güvenirlik değerleri
ise tablo 9’da verilmiştir. 5 grubun birleştirilmiş güvenirlik değeri
α
= .965 çıkarak mükemmel aralıkta güvenilir olduğu saptanmıştır.Tablo 9: 15 Temmuz Çağrıları/ Demokrasi Nöbeti Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonlarının Grupta Birleştirilmiş Güvenirlik Analizi Alfa Değerleri
Genel Cronbach's Alfa Değeri (α)
Standart Maddelere Dayalı Cronbach’s Alfa Değeri (α)
Grupta Birleştirilmiş Boyut Sayısı
.965 .969 5
5 alt boyutun grupta birleştirilmiş güvenirlik analizinin yanında ikinci ölçekte yer alan 49 maddenin genel güvenirlik alfa değeri hesaplanmış ve tablo 10’da verilmiştir. Buna göre;
Tablo 10: 15 Temmuz Çağrıları/ Demokrasi Nöbeti Sosyal Medya Örgütlenme Motivasyonlarına Ait Genel Güvenirlik Analizi Alfa Değerleri
Genel Cronbach's Alfa Değeri (α)
Standart Maddelere Dayalı
Cronbach’s Alfa Değeri(α) Ölçeğe Ait Madde Sayısı
.988 .988 49
Kullanıcıların sosyal medya platformları aracılığı ile başlatılan 15 Temmuz çağrılarına/ Demokrasi Nöbeti örgütlenmelerine katılma motivasyonlarını belirleme ölçeğinin genel güvenirlik değeri tablo 10’da görüldüğü üzere
α=
.988 mükemmel aralıkta güvenilir çıkmış, kullanıcıların katılma motivasyonlarını belirleme ölçeğinin alt boyutları ile ilgili grupta birleştirilmiş 5 maddeye korelasyon analizi uygulanmış ve alt boyutlar arasında ilişki olduğu ortaya çıkarılmıştır. Tablo 11’de sonuçları verilen korelasyon analize göre katılımcıların vatan sevgisi motivasyonları (r= 1, p <.01); kişisel sunum/ tercih motivasyonları (r= .922, p <.01); bilgi alma- verme motivasyonları (r= .928, p <.01); siyasi lider etkisi (r= .882, p <.01); zaman geçirme motivasyonları (r= .773, p <.01) arasında anlamlı ilişki vardır.**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).
5.3.3. Siyasi Kimliğe Sahip Liderlerin Sosyal Medya Platformları