Sivil Toplumların Amacı

Görüşmede dernek üyelerine amacını tanımlamalarına ilişkin “Sizce sivil toplum nedir? STK’ların rolleri, hedefleri nelerdir, nasıl olmalıdır? Derneğinizin kuruluş amacı nedir? Yardım amaçlı bir dernek misiniz? Amacınıza uygun faaliyetlerde

bulunmak için yeteri kadar fırsat buluyor musunuz? Bu fırsatların ne kadarını değerlendirebiliyorsunuz, derneğinizi proje, etkinlik ve toplumsal fayda yönünden başarılı buluyor musunuz?” soruları yöneltilmiştir. Görüşülen kişilerin verdiği yanıtlara göre şu bulgulara ulaşılmıştır:

5.1.1. Sivil Toplum Tanımı

Araştırmaya katılan kişiler tarafından sivil toplumun tanımı şu anahtar kelimeler kullanılarak yapılmıştır; “Demokrasi”, “devlet yapısından bağımsız”, “gönüllülük ilkesi benimsenen”, “belirli amacı olan”, “insan topluluklarının oluşturduğu”, “toplum menfaatlerinin yer aldığı” kuruluşlar olarak tanımlanmıştır.

“Sivil toplum bence demokrasilerde en önemli unsurlardır.” (görüşmeci1)

“Sivil toplum insanları bir araya getiren ortak akıl oluşturan, insanlarla paylaşan, toplumun ülkenin menfaatleri doğrultusunda işler yapan kuruluşlardır.” (görüşmeci 2)

“Devlet yapısından ayrı kendi özgür iradesi ile bir takım faaliyetlerde çalışmak isteyen bir araya gelmiş insanlar topluluğudur.” (görüşmeci 3)

“Tek başına yapılmayacak işlerin grup halinde yapılmasını sağlamak.” (görüşmeci 4)

“Gönüllü vatandaşların bir araya gelip kuruluş amaçları doğrultusunda devletin görevi dışında birlik ve beraberlik içersinde hizmet eden örgütlerdir.” (görüşmeci 12)

“Sivil toplum örgütleri bir kere iş kolu olsun sade vatandaş olsun onları temsil eden kuruluşlardır.” (görüşmeci 14)

“Sivil toplum sosyal hayattaki problemleri gidermek için, toplumun gelişmesine yardımcı olmak adına sorumluluk sahibi insanların bir araya geldiği örgütlü kuruluşlardır. Rolleri ise, devletin ulaşamadığı alanlarda toplumu bilinçlendirmek, birlik ve beraberliği sağlamak, toplumun faydalanmasını sağlamak ve toplumsal düzene faydalı olmaktır.” (görüşmeci 17)

Üniversite mezunu üyeler sivil toplumun tanımını daha kolay ve açıklayıcı şekilde yaparken, ilkokul ve lise mezunu üyeler tanımlamada zorlanmışlardır. Ortak fikir olarak gönüllülük hareketi, yardım amaçlı, toplum yararı ve bağımsız olmaları durumunu beyan etmişlerdir.

5.1.2. Bağlı Olunan Derneğin Kuruluş Amacı

Tablo 6 Derneğin Kuruluş Amacı

Sayı

Hem eğitim, hem yardım amaçlı 5

Sadece eğitim amaçlı 7

Sadece yardım amaçlı 5

Mesleki dayanışma amaçlı 1

Tasavvuf üzerine çalışma amaçlı 1

Din büyüklerini diğer insanlara anlatmak amaçlı 1

Toplam 20

Bağlı olunan derneklerin amacı sivil toplum örgütlerinin amacı ile ilişkilendirilerek sorulduğunda, “yardım” ve “eğitim” amaçlı oldukları ön plana çıkmaktadır. 5 dernek üyesi “hem eğitim, hem yardım amaçlı”; 7 dernek üyesi “sadece eğitim amaçlı”; 5 dernek üyesi “sadece yardım amaçlı” olduğunu belirtmiştir. Bununla birlikte, 1 dernek üyesi “mesleki dayanışma amaçlı”, 1 dernek üyesi “tasavvuf üzerine çalışma amaçlı”, 1 dernek üyesi “din büyüklerini diğer insanlara anlatmak amaçlı”

olduklarını belirtmişlerdir.

Dernekler amaçlarına imkanları ölçüsünde hizmet edebilmektedirler. Amaçları eğitimi ilgilendiren her türlü konuda ihtiyacı olanlara yardımcı olmaktır. Bu yardımların genelde öğrenci merkezli olduğu görülmüştür.

“Tabii ki yardım amaçlı bir derneğiz. Derneğimizin kuruluş amacı özellikle eğitime destek, eğitim öğretim aşamasında ki öğrencilerin daha güzel bir eğitim alması konusunda yardımcı olmak.” (görüşmeci 20)

“Amacımız geçmişteki din büyüklerimizin yaşam tarzlarını diğer insanlara anlatmak için kurulmuş bir derneğiz.” (görüşmeci 18)

“Derneğimiz eğitim ve yardım amaçlı bir dernektir.” (görüşmeci 13)

“Derneğimiz eğitim ve kültür amaçlıdır, yardımlarda bulunmaktayız.” (görüşmeci 5)

“Amacımız mesleki dayanışmayı sağlamak. Yardım amaçlı değil.” (görüşmeci 4)

“Bizim derneğimiz yardımdan ziyade eğitim amaçlı bir dernek. Eğitime katkı sağlamak amacını güdüyor.” (görüşmeci 2)

Derneklerin kuruluş amaçları incelendiğinde çoğunluğunun yardım amaçlı olarak kuruldukları görülmektedir. İkinci sırada eğitim amaçlı olmaları bulunmaktadır. Bu amaçlardan farklı olarak bir dernek de tasavvuf amaçlı hizmet etmektedir.

5.1.3. Derneklerin Amaçlarını Uygulamada Fırsat Bulma Durumu

Tablo 8 Derneklerin Amaçlarına Uygun Faaliyetlerde Bulunma Durumu

Sayı

Yeteri kadar fırsat buluyoruz 11

Yeteri kadar fırsat bulamıyoruz 9

Toplam 20

Araştırmaya katılan kişilere, bağlı oldukları derneklerin amacına uygun faaliyetlerde bulunmak için yeteri kadar fırsat bulma ve bu fırsatları değerlendirme konusundaki düşüncelerinin ne yönde olduğu sorulduğunda; “yeteri kadar fırsat buluyoruz”, “yeteri kadar fırsat bulamıyoruz”, “fırsat buluyoruz” ve “fırsat bulamıyoruz” şeklinde cevaplar vermişlerdir. Yeteri kadar fırsat bulduğunu belirten kişiler, ekonomik sıkıntı yaşamalarını ve yeteri kadar zaman bulamama nedeniyle fırsatları değerlendirme konusunda sıkıntı yaşamaktadırlar. Bu nedenlerle ekonomik durum, sahip olunan ekonomik güç amaca uygun faaliyetleri gerçekleştirebilmekte fırsat yaratmak için ön planda yer almaktadır. Daha çok kişiye yardımda bulunmak, daha fazla kişiye imkan ve fırsatlar sunmak istemelerine rağmen ekonomik yetersizliklerinden dolayı bu durumu değerlendiremedikleri ön plana çıkmaktadır.

Bunlarla birlikte, amaca yönelik faaliyetleri gerçekleştirmek için fırsat yaratma konusunda, bir kişi toplum desteklemediği için faaliyetlerin kısıtlı kaldığını belirtmektedir. Bu noktada sivil toplum örgütlerinin amaca uygun faaliyetlerini gerçekleştirmek için bir diğer ön planda olan durum toplum tarafından destek ve kabul görebilmektir.

Görüşme yapılan dernek yönetici ve üyelerinin çoğu, memur ve ya esnaf olmaları

belirlenmiştir. Bu türlü zaman sıkıntılarından dolayı faaliyetlerinin büyük bir kısmını hafta sonlarında yapmak zorunda kalmaktadırlar. Ayrıca, katılımcı ve üye sayısının azlığı nedeniyle fırsat bulamamakta ve amaçlarına yönelik faaliyetlerde bulunamamaktadırlar.

“Fırsat buluyoruz. Ama bu fırsatları çok değerlendiremedik. Vakit sorunundan dolayı değerlendiremedik.” (görüşmeci 4)

“Fırsatlar için zaman olarak yeterli de, maddi açıdan sıkıntılı. Büyük şeyler düşünüyoruz, fakat ekonomik sebeplerden dolayı değerlendiremiyoruz.” (görüşmeci 5)

“Yeteri kadar fırsat buluyoruz, fırsatları oluşturmaya çalışıyoruz.” ( görüşmeci 6)

“Fırsatlar çok fakat değerlendiremiyoruz. Biraz da maddiyatla ilgili olduğu için.” (görüşmeci 8)

“Bence fırsatlar çok fazla ama değerlendiremiyoruz. Zaman noktasında sıkıntı oluyor. Kendi işlerimiz var.” (görüşmeci 16)

“Derneklerin faaliyetlerini yürütmesi adına en önemli unsur bulunduğu bölgede ki insanlar tarafından desteklenmesidir. Çoğunluklada bu fırsatı bulamadığımız için faaliyetlerimizde kısıtlı kalmaktadır.” (görüşmeci 19)

5.1.4. Derneğin Başarı Durumu

Aşağıda görüşme yapılan gruptan alınan ifadeler ile dernek üyelerinin kendi derneklerini başarı yönünden değerlendirme durumu tablo halinde verilmiştir.

Tablo 9 Derneğin Faaliyet Yönünden Etkinliği

Sayı

Başarılı 10

Başarısız 5

Kendi içinde başarılı 4

Şu anda faaliyeti yok 1

Toplam 20

Derneğin proje, etkinlik ve toplumsal fayda yönünden başarılı olup olmama durumu konusunda alınan düşüncelere göre, 5 dernek üyesi “başarısız”, 10 dernek üyesi

“başarılı” olarak derneklerinin faaliyetlerinin durumunu belirtmişlerdir. Bunlarla

birlikte, derneklerini başarılı olarak tanımlayan üyelerden “kendi içinde başarılı” olarak nitelendiren bulunmaktadır. Bir dernek üyesinin bağlı olduğu derneğin faaliyeti bulunmamaktadır. Başarılı bulma veya bulmama subjektif bir konu olduğu için kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Ancak, yapılan her iyiliğin boşa gitmeyeceği düşüncesine sahip olduklarından dolayı başarılı veya başarısız olduklarını düşünmeden hareket ettikleri kanaatine varılmıştır. Kendilerini başarısız bulanların ise hiçbir şey yapmamaktan daha iyi düşüncesinde oldukları ve zamanla başarılarının artacağı ümidiyle hareket ettikleri ve yaptıkları işin hayır ve gönüllülük eksenli olmasından dolayı bu durumdan da rahatsız olmadıkları gözlemlenmiştir.

“İşin doğrusu başarısız buluyoruz kendimizi. Şimdi birazda ekonomik durumumuz çok iyi olmadığı için, derneğimizde yeni ve yeteri kadar tanıtımını yapamadığımız için.”(görüşmeci 1)

“Kendi çapımızda kendimizi başarılı sayabiliriz.” (görüşmeci 3)

“Derneğimizi bu konuda başarılı buluyorum. Topluma yönelik bayağı faaliyetlerimiz oluyor.

Yararlı olmaya çalışıyoruz. Farklı zamanlarda etkinlikler düzenliyoruz. Güzel şeyler yapıyoruz.

Gayet başarılı diyebilirim.” (görüşmeci 6)

“Tabii ki derneğimizi başarılı buluyoruz. Derneğimizin hepsi faal insanlar, bir yerde görevli insanlar.” (görüşmeci 7)

“ … derneğimizin bu problemlere bakışı ve çözme gayreti yönünden başarılı buluyorum. Proje geliştirme açısından ise kat edilmesi gereken zaman vardır.” (görüşmeci 19)

Dernek üyelerinin yarıdan fazlası kendilerini başarılı bulmaktadır. Başarılı olamayanların ise zamanla başarılarının artacağı ve başarılı olamasalar bile yaptıkları yardımların hiçbir zaman boşa gitmeyeceği düşüncesiyle hareket ettikleri gözlemlenmiştir. Bunlarla birlikte istedikleri halde hiçbir faaliyet gösteremeyen derneklerde mevcuttur.