Özel Sermayeli Mevduat Bankalarındaki Ġç Kontrol Sistemi Uygulamalarına ĠliĢkin Örnekler

3.7.2.1. D Bankası Uygulamaları Ġç Kontrol Biriminin Yapısı

Türkiye Bankalar Birliği tarafından yayımlanan Aralık 2009 verilerine göre 1.093 Ģubesi ve 22.473 çalıĢanı bulunan D bankasında kontrol faaliyetleri 60 Ġç Kontrol Birimi çalıĢanı tarafından gerçekleĢtirilmektedir. Bankada iç kontrol faaliyetleri halen bölge bazlı yürütülmekte olup yakın gelecekte hemen her ilde kontrolör bulundurma yoluna gidileceği belirtilmektedir. Bankada iç kontrolörlerin açıktan alınması yerine mevcut personelden seçilmesi uygulaması yapılmaktadır. Banka mevzuatında Ģube iç kontrol görevlilerinin, Ģubelerin Kıdemli Servis Yetkilisi, Servis Yetkilisi, Kıdemli Servis Yetkili Yardımcısı, Servis Yetkili Yardımcısı unvanına sahip çalıĢanları arasından belirlenmesi gerekmektedir. Ġç Kontrolörlerin ayrı bir unvanı bulunmamakta, kontrolör olarak seçilen personel, Ģube personeli iken tabi olduğu yükselme süre ve sınavlarına tabi olarak devam etmektedir.

Kontrol Faaliyetleri

ġube ölçeğine göre yılda 1 ila 3 kez kontrol gerçekleĢtirilmektedir. Kontrolörler kontrol sıralamasını kendileri belirlemektedir. Kontrol talimatları Bölge Müdürlüklerinden alınmakta, raporlar yazılı olarak düzenlenmektedir. Kredi, operasyon, muhasebe ayrımı yapılmaksızın iĢlerin tamamı kontrole tabi tutulmakta, kontrolörler kontrol Ģubesine gitmeden önce, Ġç Kontrol Merkezi‟ne ayrılıĢını ve muhtemel kontrol süresini bildirmekte, Ģube yetkililerinden ise kontrol dönemine iliĢkin evrak ve kredi

74

dosyalarının hazırlanmasını istemektedirler. Ġç kontrolörler tarafından düzenlenen raporlar excel formatında tablolar halinde kontrol edilen birime mail olarak yollanmakta, cevap kutucukları doldurularak yine mail yoluyla cevap alınmaktadır.

3.7.2.2. E Bankası Uygulamaları Ġç Kontrol Biriminin Yapısı

Türkiye Bankalar Birliği tarafından yayımlanan Aralık 2009 verilerine göre 788 Ģubesi ve 16.827 çalıĢanı bulunan E bankasında kontrol faaliyetleri, Yönetim Kurulu‟na bağlı bir Ġç Kontrol Müdürü ve kendisine bağlı yönetmenlerden oluĢan 70 Ġç Kontrol Birimi çalıĢanı tarafından yürütülmektedir. Ġç Kontrol Birimi‟nde açıktan alınan yetiĢmiĢ iç kontrolörler mevcutsa da bu ihtiyaç genellikle banka içinden birime katılan personeller vasıtasıyla karĢılanmaktadır. Birimde denetim grubuna has kariyer yolları mevcuttur. Ġç kontrolör vasıtasıyla yerinden ve merkezi kontrol olmak üzere iki tür denetim yapılmaktadır.

Kontrol Faaliyetleri

Büyük ölçekli Ģubelerde görevli kontrolörler belli tutar üzerindeki operasyon ve kredi kontrollerini yerinde kontrol etmekte, ayrıca il merkezindeki diğer Ģubelere de belli dönemlerde ve kısa sürelerle kontrole gitmektedirler. Kontrolörler yüksek tutarlı kredileri kullandırımdan önce incelemekte, uygunluk denetiminde hata gördükleri kredilerin kullandırılmaması gibi uygulamalar söz konusu olabilmektedir. Kontroller öncesinde kullandırılan kredilerin ise tenkit edilmesi yoluna gidilmektedir. Raporlar bankanın kullanmakta olduğu sistem üzerinden yazılmaktadır. ġubelerde, iç kontrol raporlarına ulaĢmak için her servisin kendine ait Ģifreler ile istenildiği zaman iç kontrol raporuna ulaĢarak cevap verme imkânları bulunmaktadır. Süresi içinde cevaplanmayan raporlarla ilgili Ģubelere para cezası uygulanmaktadır. Ġl merkezinde çalıĢan kontrolörlere baĢka bir ilin verileri merkezden yollanarak, uzaktan kontrolü de yaptırılabilmekte olup, bunun dıĢında mevcut merkezi denetim ekibi günlük verileri hazırlamaktadır.

75

3.7.2.3. F Bankası Uygulamaları Ġç Kontrol Biriminin Yapısı

Türkiye Bankalar Birliği tarafından yayımlanan Aralık 2009 verilerine göre 878 Ģubesi ve 14.714 çalıĢanı bulunan F bankasının Ġç Kontrol Merkezi‟nde; 1 BaĢkan, 3 BaĢkan Yardımcısı ve 10-12 yıllık denetçilerden oluĢan Ġç Kontrol Yöneticileri bulunmaktadır. BaĢkan Genel Müdür Yardımcısı statüsündedir. F Bankasında iç kontrolörler bölge bazlı çalıĢmaktadır. Bankada 20 adet Bölge Müdürlüğü bulunmaktadır. Toplam iç kontrolör sayısı yaklaĢık 90 olup, bölgenin yoğunluklarına göre iç kontrolör sayıları farklılık göstermekte, genelde bölgelerde 2-3 iç kontrolör görev yapmaktadır. Ġç kontrolörler Ģubelerden MüĢteri ĠliĢkileri Yetkilisi- MĠY ya da Yönetici Yardımcılarından seçilmekte olup Ġç Kontrol Denetçisi adıyla, 4.sınıf Denetçi, 3.Sınıf Denetçi, 2.Sınıf Denetçi, 1.Sınıf Denetçi unvanlarıyla görev yapmaktadırlar. Denetim dönemleri Ģubelerin yoğunluklarına göre değiĢmekle birlikte 878 Ģubesi bulunan bankada Ģube kontrolleri genelde 2-3 ayda bir yapılmaktadır.

Kontrol Faaliyetleri

ġube denetimlerinde iç kontrolörler son bir haftada kullandırılan kredilere bakmaktadırlar. Ayrıca operasyonel kontrol de yapmaktadırlar. Son bir hafta kapanan hesaplar vb. iĢlemler kontroller kapsamındadır. Ġç kontrolörler Ģubelerde genelde 1-2 gün kalmaktadırlar. F Bankasında krediler genellikle otorize yetkiyle kullandırılmaktadır. ġubeler tarafından evraklar taranmasa da (scan), otorize yetki ile kredi kullandırılabilmesi için mali tablolar-gelir belgeleri-ipotek vb. kredi dosyasının asli unsurları bağlı oldukları birime gönderilmektedir. Ġç kontrolörler de girilen bilgilerin belgelerle doğru olup olmadığını kontrol etmektedirler. Raporlar “Risk Uyarı Raporu” adında olup, kağıt ortamında düzenlenmektedir. Kredi dosyalarında bulunan eksiklikler ana baĢlıklar halinde raporlanmakta “15 kredi dosyasında gelir belgesi uyumsuzluğu bulunmaktadır” gibi ve ilgili dosyalar fihristle rapora ek yapılmaktadır. Raporlar TeftiĢ Kurulu‟na da gönderilmekte ve müfettiĢler Ģubelere gittiklerinde TeftiĢ Kurulu tarafından “ġubede iç kontrolörün tespitleri” olarak gönderilmektedir.

76

3.7.2.4. G Bankası Uygulamaları Ġç Kontrol Biriminin Yapısı

Türkiye Bankalar Birliği tarafından yayımlanan Aralık 2009 verilerine göre 838 Ģubesi ve 14.333 çalıĢanı bulunan G Bankasının Ġç Kontrol Birimde, Levent ve Gebze‟de olmak üzere toplam 28 kiĢi mevcuttur. Ġç Kontrolörler bir Ģirkete yaptırılan genel sınavdan sonra bankaca mülakata tabi tutularak alınmakta, yüksek yabancı dil bilgisi aranmaktadır. Genel Yetenek ve Genel Kültür konularında da eleme yapılır. Bankada iç kontrolörlerin eğitimlerine büyük önem verilmektedir. Ġç Kontrolörlerin unvanda bekleme süreleri 2-3-3 (Ġç Kontrolör, Yardımcı Ġç Kontrolör, Kıdemli Ġç Kontrolör) yıldır ancak içinde CIA sınavını da kapsar mahiyette, bankanın her alandan yaptığı sınavı geçen denetim personelinin “Fast Traker” sistemiyle unvanda bekleme süreleri kısalarak 2-2-2 Ģeklinde olabilmektedir.

Kontrol Faaliyetleri

Yılın ortalama 10-15 günü Ģubelerde geçirilmektedir. Bu da sıra dıĢı durumlar içindir, çünkü evraklar tarandığından, tüm kontrol ekrandan yapılabilmektedir. Kredilerse ekseriyetle otorize kredi olarak tanımlanmaktadır. Kontrol raporları sistem üzerinden yazılmakta; Lotus Note Ibm çalıĢma defteri için kullanılan ekran, web tabanlı Unicon adlı rapor düzenleme ekranı bulunmakta, Bicon adı verilen ekran ile de düzenlenen raporlara cevap verilmektedir. Kredi Ġç Kontrol, Hazine Ġç Kontrol, Mevduat Ġç Kontrol gibi kendi içlerinde ayrılarak ilgili veriler merkezde kümülâtif olarak değerlendirilmekte, gereği halinde kontrol edilen birimlerden ek bilgi istenmektedir.

77

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM