Sekizinci BeĢ Yıllık Kalkınma Planına Göre Turizm Politikaları

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı‟nda Türkiye‟nin en çok turist kabul eden ülkeler arasında 1998 yılı itibariyle 12. Sıradan 8. sıraya yükseldiği belirtilmiştir. Ayrıca bu kısımda tanıtım ve pazarlama konusunda bir reform ihtiyacı olduğuna, yabancı tur operatörlerinin turizm piyasasında tekel konumuna geldiğine, turizm açısından önemli merkezlerdeki ulaşım altyapısının, öncelikle de hava alanlarının geliştirilmesi konusuna, hizmet kalitesinin düşüklüğüne, ATAK projesinde finansal problemler nedeniyle fazla yol alınmamış olmasına da değinilmiştir (DPT, 2000: 205).

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı dönemi sununda Türkiye‟ye gelecek turist ve ziyaretçi sayısının 58 milyon kişiye, yurtdışına çıkacak vatandaş sayısının ise 8,5 milyon kişiye ulaşması beklenmiştir. Dünya turizm gelirlerinden alınan payın arttırılması ve dönem sonunda turizm gelirlerinin 11,6 milyar dolara ulaşması, Turizm Bakanlığı‟ndan belgeli konaklama tesisleri ve belediye belgeli yatak kapasitesinin 751 bin, inşa halindeki ve proje aşamasındaki tesislerin tamamlanmasının yanı sıra kamu kampları ve ikincil konutlardaki turizme açılan

yataklarla birlikte toplam yatak kapasitesinin 1,2 milyona ulaşması hedef alınmıştır (DPT, 2000: 206).

VIII. BYKP döneminde amaçlar, ilkeler ve politikalar kısmında turizm sektörünün direncini artırıcı önlemler alınarak kriz dönemlerinde ayakta kalabilen bir yapıya kavuşturulması, turizm mevsiminin yılın tamamına ve turizm potansiyeli olan ancak bugüne kadar yeterince ele alınmamış bölgelere yayılması, sektörle ilgili tüm yatırımların doğal, tarihsel ve sosyal çevreyi kollayıcı, koruyucu ve geliştirici bir yaklaşım içinde olması hedeflenmiştir. 2005 yılında turist sayısının 8,5 milyona ulaşması amaçlanmıştır. Turizm teşviklerinde önceliğin, pazarlama alanına, hava ulaştırmasına ve toplam kalite iyileştirilmesine verileceği belirtilmiştir. ATAK Projesi kapsamına girebilecek projelerin yürütülmesinde idari ve mali sorunların çözümlenmesi, talep yapısındaki yeni eğilimlere bağlı olarak sektörde küçük ölçekli işletmelerin gelişmesine öncelik verilmesi ve bunların küçük ve orta büyüklükte işletme statüsünde değerlendirilmelerinin sağlanması ve turizm alanında istihdam edilecek kişilerin eğitilmesi hedeflenmiştir. Turizme yönelik arazi kullanım planlarını yapma, yaptırma, onarma sürecini yeniden tanımlayan, yetkileri belirleyen ve etkin bir denetim sistemi getiren bir yasal düzenleme yapılması, turizm sektörünün uzun vadeli ve sağlıklı gelişmesini sağlamak amacına yönelik dinamik ve stratejik Turizm Sektörü Ana Planı (TUSAP) uygulamaya geçirilmesi amaçlanmıştır. AB‟nin tek pazar uygulamasının turizm sektöründe meydan getireceği talep dalgalanmalarına karşı önlemler alınacağı belirtilmiştir. Ayrıca turizm faaliyetini bütün bir yıla yayan planlar üzerinde durulmuş ve deniz, kum ve güneş turizminden farklı olarak, golf, kış, dağ, inanç, termal, sağlık, yat ve kongre turizmi gibi diğer turizm çeşitlerinin de geliştirilmesi hedeflenmiştir. Sürdürülebilir turizmin sağlanması için gerekli düzenlemelerden bahsedilmiş ve eko turizmin geliştirilmesi hedeflenmiştir (DPT, 2000: 206-207).

Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı‟nda diğer planlardan farklı olarak “Tanıtma” başlığı altında turizm bölümüne yeni bir kısım eklenmiştir. Bu kısmın mevcut durum kısmında; ülke tanıtımında kişi, topluluk ve kuruluşların belli bir tutum ve davranışa yönlendirilememiş olmasının, sektörde kaynak ve insan gücü israfına yol açması, ağırlıklı olarak kamu kurum ve kuruluşları tarafından yürütülen

tanıtım faaliyetlerinde yeterli etkinlik sağlanamaması, özellikle dış tanıtımda kamu ve özel kesimin ortak bir plan ve program dâhilinde koordineli bir şekilde faaliyet göstermeleri temin edilememesi üzerinde durulmuştur. Tanıtma bölümüyle alakalı amaç, politika ve ilke olarak; yurt dışında Türkiye‟nin, kültürel birikimini, tarihi zenginliklerini, dünya kamuoyuna anlatılması bu sayede Türkiye‟nin yurt dışındaki yanlış ve olumsuz imajları ortadan kaldırmak amaçlanmıştır. Bütün bunları bir koordinasyon içinde geliştirerek ülkemizin tanıtımıyla birlikte bu faaliyetten ekonomik faydayı da sağlayacak bir çerçeveye kavuşturulması temel amaç olarak ele alınmıştır (DPT, 2000: 208-209).

Sekizinci Plan Dönemi‟nin ilk yılı olan 2001‟de turist sayısının 11 milyona, turizm gelirinin ise 8,5 milyar dolara yükselmesi, Turizm Bakanlığı‟ndan belgeli yatak sayısının 320 bine, belediye belgeli yatak sayısının ise 355 bine ulaşması, 2002 yılında gelen turist sayısının 11 milyon, turizm gelirlerinin ise 8 250 milyon dolar olarak gerçekleşmesi, Turizm Bakanlığı‟ndan belgeli yatak sayısının 375 bine, belediye belgeli yatak sayısının ise 360 bine ulaşması, 2003 yılında gelen turist sayısının 14 milyona, turizm gelirlerinin 8,6 milyar dolara, Turizm Bakanlığı‟ndan belgeli yatak sayısının 410 bine, belediye belgeli yatak sayısının ise 380 bine ulaşması, 2004 yılında gelen turist sayısının 15 milyon kişi, turizm gelirinin ise 9,8 milyar dolar olması, Kültür ve Turizm Bakanlığı‟ndan belgeli yatak sayısının 415 bine, belediye belgeli yatak sayısının ise 382 bine ulaşması, 2005 yılında ülkemize gelen turist sayısının 20,35 milyon kişi, turizm gelirinin de 18,0 milyar dolar olması hedeflenmiştir (DPT, 2000: 210).

2002 yılında ülkemize gelen turist sayısı bir önceki yıla göre % 14,0 artış ile 13,2 milyona ulaşmış, turizm gelirleri ise 11,9 milyar dolar olarak hedeflerin üzerinde gerçekleşmiştir. 2003 yılında gelen turist sayısı bir önceki yıla göre % 5‟ in üzerinde bir artışla 14 milyon, turizm gelirleri 13,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir (DPT, 2004a: 173). 2004 yılında ülkemize gelen turist sayısı 17,5 milyona, turizm gelirleri 15,9 milyar dolara yükselmiş olup, yaklaşık 3 milyon kişi için doğrudan istihdam yaratılmıştır. Kültür ve Turizm Bakanlığı belgeli yatak sayısı 430 bine, belediye belgeli yatak sayısı ise 390 bine ulaşmıştır.

2004 yılsonu itibarıyla kamu tarafından gerçekleştirilen 15 adet yat limanında 4 bin beş özel sektör tarafından gerçekleştirilen 23 adet yat limanında 6 bin yat yanaşma yeri olmak üzere toplam 10 bin yatlık bir yanaşma yeri kapasitesine ulaşılmıştır. Ayrıca Ulaştırma Bakanlığı DLH İnşaatı Genel Müdürlüğü‟nce inşaatı devam eden 3 adet yat limanında 800 yatlık bir kapasite yatırım aşamasındadır. YİD Modeline göre yapılması planlanan 22 adet yat limanında ise 7 980 yatlık bir kapasitenin gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Bunlardan 4 550 yatlık 9 tesisle ilgili ihale işlemleri tamamlanmıştır. 3 430 yatlık 13 tesisle ilgili ihale işlemleri devam etmektedir (DPT, 2004b: 226). 2005 yılında ülkemize gelen turist sayısı 21,1 milyon kişi olmuş, turizm gelirleri ise 18,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir (DPT, 2005b: 223).

Sekizinci Beş Yıllık Plan Dönemi‟nde hedeflerin üzerine çıkılmıştır. 2001 yılında ülkemizi 11,6 milyon turist ziyaret etmiş iken, dönem sonundaki 2005 yılında turist sayısı 21,1 milyona yükselmiştir. Aynı şekilde 2001 yılında turizm gelirleri 10 milyar dolar iken, 2005 yılında 18,2 milyar dolar gelir elde edilmiştir. Bu plan döneminde de son yıllarda yatak kapasitesindeki hızlı artışa ve kaydedilen önemli gelişmelere rağmen teknik alt yapı konusundaki bazı eksiklikler giderilememiştir. Doğal ve tarihi çevrenin tahribatı ile turizm merkezleri üzerindeki kentleşme baskısı, ülke turizmini etkileyen önemli sorunlar arasında olmaya devam etmiştir. Turizm eğitimi ve kalitesinde belgelendirme, iş kalitesinin gelişmesini ve istihdam için gerekli olan beceri düzeyinin belirlenmesini sağlayan belgelendirme sistemine bu dönemde de geçilememiştir. Dış turizmin tanıtılması amacıyla kamu ve özel sektörün bir araya gelerek ulusal bir turizm örgütü kurulması, ülkemiz turizm sektörünün daha da gelişmesine katkıda bulunsa da belirli bir standarda ulaşamamıştır (DPT, 2005b: 224).

4.2.2.4. Dokuzuncu Kalkınma Planına Göre Turizm Politikaları (2007-