Genel Olarak Turizm Politikası Hedefleri

Turizm olayı, bir ülkenin değişik ekonomik ve sosyal faaliyetleri ile yakından ilgili ve ilişkili olduğundan turizm politikası ve bu politikanın temel hedeflerini de ülkenin genel ekonomik ve sosyal politikasının hedeflerinden tümüyle soyutlamaya olanak yoktur. Bu nedenle turizm politikasının hedefleri ve bunu izleyecek turizm politikasının başarı koşullarını, ülkenin genel ekonomi ve sosyal politikasının hedefleri ve başarı koşulları doğrultusunda incelemek zorunluluğu vardır (Olalı, 1990: 39).

Turizm politikası gelişen ve değişen turizm anlayışı doğrultusunda yeni anlamlar, boyutlar ve hedefler kazanmıştır. Turizm olayı bir ülkenin, değişik ekonomik ve sosyal faaliyetleri ile yakından ilgili ve ilişkili olduğundan, turizm politikasını ve bu politikanın temel hedeflerini de ülkenin genel ekonomi ve sosyal politikasının hedeflerinden tümüyle soyutlamaya olanak yoktur. Bu bağlamda turizm politikasının başlıca hedefleri şöyle özetlenebilir:

1) Ülkenin ekonomik büyümesine katkıda bulunmak: Ekonomik büyüme, bir ülkede bir yıl içinde gayri safi milli hâsılada sağlanan artıştır. Buna göre turizm politikasının amacı; üretim faktörlerini, potansiyel kaynakları ve üretici güçleri harekete geçirmek suretiyle büyüme hızına, diğer bir anlatımla gayri safi milli hâsılanın artışına, katkıda bulunmaktır. Bu nedenle turizm politikasında alınacak önlemler, üretici ve gelir yaratıcı kaynakları harekete geçirici bir nitelik taşımalıdır (Maviş ve Akoğlan, 1996: 107). Turizm gelirlerinin gayri safi milli hâsıla içindeki payına bakıldığında 2000 yılında 3,8 olan payın 2003 yılında 5,5‟e, 2007 yılında

2,8‟e ve 2010 yılında 2,6‟e ulaştığı görülmektedir (Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği, Turizmin Ekonomideki yeri, 2012).

2) Ülkenin ekonomik kalkınmasına yardımcı olmak: Kalkınma, ülkenin ekonomik, toplumsal, siyasal yapılarının değişerek insan yaşamının maddi ve manevi alanda ilerlemesi ve giderek toplumun refahının artmasıdır. Bu bakımdan kalkınma, genel sayılarla belirlenen ekonomik büyümeyi de içermekte ve aşmaktadır. Başka bir anlatımla ekonomik kalkınma, gayri safi milli hâsıladaki hızlı artışla belirlenen ekonomik büyüme yanında ulusal gelir dağılımının bir bölgeye gelir transferi sağlamak suretiyle daha dengeli bir biçime doğru yönelmesidir (Yağcı, 2003: 161).

3) Ülkenin tam istihdamının gerçekleĢmesine yardımcı olmak: Turizm politikası, otomasyona ve makineleşmeye pek az olanak veren bu sektördeki emekyoğun üretim tekniği özelliği nedeniyle iş alanları açmak suretiyle emek arz- talebi arasında denge kurmak hedefindedir (Olalı, 1990: 40). Bugün turizmin istihdam içindeki payı İspanya‟da % 8, Yunanistan‟da % 6,9, İtalya‟da % 6 ve Türkiye‟de % 3 düzeyinde seyretmektedir (Yağcı, 2003: 170).

4) Fiyat istikrarının gerçekleĢmesine yardımcı olmak: Turizm-fiyat istikrarı ilişkisine basit bir yaklaşım yapıldığında, ilk anda, turizmin enflasyonu itici, hızlandırıcı olumsuz etkileri ile karşılaşılır. Gerçekten turizm; belirli bölge ve dönemlerde maliyet artışlarına, talep yükselmelerine neden olan, enflasyonist baskı yaratan bir harekettir. Ancak turizm, üretim hacmini artırmakla itici bir rol oynayarak seyahat dolayısıyla döviz girişlerini de olumlu yönde etkilemek suretiyle özellikle serbest döviz sisteminde döviz kurlarının düşmesine, böylece paranın değer kazanmasına yardımcı olarak enflasyonu önlemeye katkıda bulunan bir faktör rolünü de oynayabilmektedir.

5) Uluslararası turistik amaçlı insan hareketlerine etki etmek: Turizm politikası, dış turizmin ödemeler dengesine olumlu katkısını sağlamak için dış seyahatlere ayrılan döviz kotalarını sınırlamak amacını güttüğü gibi çoğu kez dış seyahatlere ayrılan döviz sınırlamalarının yanı sıra dış seyahatlerin miktarını da sınırlayabilir (Maviş ve Akoğlan, 1996: 107).

6) Turizmin sosyal fonksiyonlarından toplum kiĢilerini yararlandırmak: Turizm politikasının hedefi, turizmin kültürel, dinlendirici, eğlendirici, sağlık özelliklerinden mümkün olduğu kadar çok bireyin yararlanmasını sağlamaktır. Bu, turizmin insancıl fonksiyonunu oluşturur. Burada bireylerin kendilerini rahat ve mutlu hissettikleri, hizmet kalitesinin üst seviyede olduğu ortamlar sağlanmakta, kişiler kültürel alanda birbirlerinden etkilenerek farklı kültürler kazanmaktadırlar.

7) DıĢ ödemeler dengesine olumlu katkıda bulunmak: Turizm politikasının amacı, turizmden sağlanan net döviz girdilerinin miktarını arttırarak turizmin dış ödemeler dengesine olan net katkısını çoğaltmaktır. Turizm politikasının turizmin döviz girdisi sağlayıcı fonksiyonundan azami ölçüde yararlanmak hedefi, özellikle gelişmekte olan ve yeterli ihracat yapmadıkları için döviz darboğazına giren ülkeler açısından son derece önemlidir. Turizm, bu tür ülkeler için en kısa dönemde gerekli dövizi sağlayabilecek önemli bir alternatifi oluşturmaktadır. Bu alternatifi gerektirdiği şekilde değerlendirmek için turistik yatırımların öncelikle üst yapıya dönük olması, işletilmekte olan veya işletilmeye hazır kapasitelerden yararlanma olanağının en üst düzeye çıkarılması, kaynakların üst yapı yatırımlarında kullanılması, hızla tamamlanabilecek alt yapı yatırımlarına öncelik verilmesi gerekmektedir.

8) Gelir dağılımındaki eĢitsizliklerin azalmasına katkıda bulunmak: Turizm politikasının bir amacı, yeni istihdam alanları açarak ve nitelikli personel istihdam oranını arttırarak gelir dağılımındaki eşitsizliği kısmen gidermektir. Turizm, nitelikli iş gücünün istihdamını öngören bir hizmet sektörüdür. Nitelikli işgücü, verimliliği ve buna bağlı olarak ücreti daha yukarı düzeyde bulunan bir emek grubudur. Turizm, özelliği gereği, istihdam ettiği nitelikli emek-verimlilik-ücret ilişkileri içinde çalışanların daha yüksek ücret almalarını sağlayarak gayri safi milli hâsılanın adil bölüşümüne katkıda bulunur (Olalı, 1990: 41-44).

9) Ekonominin üretim çeĢitliliğini arttırmak: Ulusal ekonomiler, üretim bakımından belirli üretim çeşitlerine dayandığından ekonominin gerek ihracat gerekse ithalat bakımından dışa bağımlılığını arttırır. Ekonomi, az çeşitle mal ürettiğinden diğer birçok ihtiyaçları ithalat yolu ile karşılamak zorunda kalır. Bu da

dış ticaret ve ödemeler dengesi ile ilgili sorunlar yaratır. Turizm, her şeyden önce dolaylı ve dolaysız bir ihracat türü, sonra da üretim olanaklarını yaratmak için itici güç olarak ihracat türü, bir üretim çeşidi oluşturur. Böylece turizm politikasının hedefi, bu üretim çeşidini arttırmaktır (Maviş ve Akoğlan, 1996: 108).

10) Bölgeler arasındaki geliĢme ayrıcalıklarını gidermeye ve dengeli kalkınma hedefine katkıda bulunmak: Turizm, ekonomik kalkınma için iyi bir gelir kaynağı olmasının yanında, ülke için de bölgelerarası dengesizliği gidermede iyi bir etkendir. Ekonomik bakımdan yeterli düzeyde gelişmemiş ülkeler, doğal ve tarihsel değerlerini sunarak gelir sağlarlar. Ekonomik üretim ve çalışma alanlarını, çeşitlerini genişletirler, zenginleştirirler. Turistik yatırımlar, yatırımın gerçekleştirdiği bölgeye diğer bölgelerden kaynak transferi yapılmasını sağlamaktadır. Bu kaynak transferi, ekonomik faaliyetleri canlandırmakta, ek gelir ve istihdam imkânları yaratmaktadır. Bölgelerarası dengesizliğin giderilmesi bakımından, turizm potansiyeline sahip bölgelerin turistik yönden kalkınmaları ve dengeli bir şekilde gelişmeleri, planlı ve etkin bir turizm politikası sonucunda mümkün olmaktadır (Karaçor, 1994: 74).

11) Doğal ve tarihsel kaynakları korumak: Bir ülke veya bölgeye sağladığı ekonomik yararlardan dolayı turizm, sadece döviz getiren bir kaynak olarak görülmemelidir. Özellikle sanayileşme yolu ile kalkınmanın bir alternatifi gözüyle bakılmamalıdır. Turizmi sadece ekonomik açıdan ele alan görüş ve politika, doğal ve sosyal çevrenin tahrip olmasına neden olur. İsabetli bir turizm politikası ve planlaması, turizmin temel kaynaklarının korunmasını, onların gelecek nesillere aktarılmasını, kaynaklardan rasyonel biçimde yararlanılmasını, dolayısıyla ekonomik menfaatlerin de sürekliliğini mümkün kılar. En önemlisi, turizm politikası ve planlaması sayesinde, bir yandan gelişen sanayi, şehirleşme, yükselen gelir ve refah ile seyahat ve dinlenme arzusu, ihtiyaç ve olanakları artan insanlara bu ihtiyaçlarını karşılayabilecek tarihsel ve doğal çevre zenginlikleri korunmuş olur (Olalı, 1990: 45).

12) Turizmin sağlık ve politik fonksiyonlarından daha çok insanın yararlanmasını sağlamak: Turizmin toplum bireylerinin dinlenmelerini, tatil

yapmalarını, seyahat etmenin maddi ve manevi yararlarından faydalanmalarını sağlama gibi fonksiyonları vardır. Aynı zamanda insanları birbirine yaklaştırma, hoşgörü sahibi olmalarını sağlama gibi özellikleri de bulunmaktadır. Turizm politikasının bir hedefi de toplumdaki daha çok bireyin turizmin sağlık ve politik fonksiyonlarından yararlanmasını sağlamaktır.

13) Diğer hedefler: Turizm politikasının sayılan hedeflerin dışında, turizm alanında çeşitli psikolojik ve sosyal engelleri ortadan kaldırmak, çeşitli yanlış fikir ve davranışları engellemek gibi hedefleri de vardır. Ayrıca turizm alanında çeşitli meslek teşekküllerinin kurulmasını özendirmek ve desteklemek, turizm politikasının önemli hedeflerindendir (Alaca, 1997: 30-31).