Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı’nın Mardin Ġli’nin Turizm

GAP Bölgesi‟ndeki doğal zenginliklerin, sit ve özel çevre koruma alanlarının, kültür varlıklarının korunarak turizm odaklı değerlendirilmesi, istihdam ve sosyo- ekonomik kalkınmaya katkı sağlanması amacıyla turizm altyapısının iyileştirilmesi, turizm çekim merkezleri oluşturulması ve turizmin çeşitlendirilmesi için gerekli çalışmalar yapılacaktır. Bu kapsamda tarihi sit alanlarının korunması çalışmaları ile kültür varlıklarının onarım ve restorasyon çalışmalarına ağırlık verilecek, kültür ve inanç turizminin bölge ekonomisine katkı sağlaması amacıyla çekim merkezleri oluşturularak gerekli altyapılar tamamlanacaktır (DPT ve GAPİB, 2008: 19).

Bu bağlamda Kültür ve Turizm Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından Mardin İli‟nin kültür varlıkları korunacak ve geliştirilecektir. Bu plan çerçevesinde Kasımiye Medresesi çevre düzenlemesi projesi uygulanacak, Antik Kentten yeniden yerleşime Dara Projesi gerçekleştirilecektir. Yine Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Mardin‟de yeni turizm çekim merkezleri oluşturulacak ve mevcutlar güçlendirilecek, turizm altyapısını iyileştirmeye yönelik planlama çalışmaları yapılacaktır (DPT ve GAPİB, 2008: 24-25).

GAP eylem planında yer alan, GAP illerinin bölgesel ve sektörel özelliklerini de dikkate alarak kademeli şekilde Hazine Müsteşarlığı tarafından teşvik sistemi düzenlenecektir. Bölgesel kalkınmışlık farklarını azaltmak amacıyla, bölge illerini kademelendiren bölgesel ve sektörel nitelikli bir teşvik programı hazırlanacaktır. Bölge illerinde gelişme potansiyeli bulunan sektörlerde özel yatırımları bölgeye çekmek ve istihdamı artırmak için, yatırım ve istihdam maliyetlerini azaltmaya yönelik destekler uygulanacaktır. Verilen devlet yardımlarının amacına uygun kullandırılmasını sağlayacak etkin bir sistem oluşturulacaktır (DPT ve GAPİB, 2008: 20).

GAP eylem planını çalışmaları çerçevesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2009 yılında Mardin Müzesi onarımı için İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı bütçesinden 643.403 TL aktarılmış ve çalışmalarına başlanmıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2008-2009 yılları arasında Mardin İli‟nde

Surur Hanı ve Küçük Pınar (Cevizli Pınar) onarımı yapılmıştır (DPT ve GAPİB, 2009: 10-15).

GAP eylem planı kapsamında 2008 yılında turizm sektörü için 10 milyon TL ek ödenek tahsil edilmiş, tahsil edilen tutarın tamamı GAP illeri için kullanılmıştır. Bu ek ödenekten yararlanılarak Mardin‟de; Derik yerleşim merkezinde kanalizasyon yapımı, Şenköy yerleşim merkezinde park yapımı, Gökçe yerleşim merkezinde kanalizasyon yapımı, Ortaköy yerleşim merkezinde park yapımı, Acırlı yerleşim merkezinde çevre düzenlemesi ve Dara Antik Kenti çevre düzenlemesi yapılmıştır. Yine GAP kapsamında 2009 yılında tahsis edilen 18.973.000 TL‟nin 13.125.000 TL‟si turizm sektörü için mevcut illere aktarılmıştır. Aktarılan tutarın 3.020 bin TL‟si Mardin İli için kullanılmıştır. Bu 3.020 bin TL‟nin 20 bin TL‟si Sümer Kanalizasyon yapımı için, geri kalan 3 milyon TL‟si de Merkez çevre düzenlemesi ve yol ıslahı için kullanılmıştır (DPT ve GAPİB, 2009: 15-17).

GAP Bölgesi‟nde Türkiye Turizm Stratejisi - 2023 çalışmasında Eko-Turizm ve Kültür Turizmi temelli bir turizm gelişimi ile İnanç Turizminin gelişimi hedeflenmiştir. Mardin-Midyat Turizm Kenti projeleri, turizm sektörüne uzun vadede stratejiler, kısa ve orta vadede ise öncelikli eylem alanları belirlemek üzere hazırlanan Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Eylem Planının (2007-2013) revizyon çalışmaları kapsamında değerlendirilmektedir. Türkiye Turizm Stratejisi‟nde Kültür Turizmi Marka Kentleri olarak geliştirilmesi öngörülen, kültür turizmi potansiyeli yüksek olan Mardin İlinin Markalaşma Toplantısı yapılmış; illerde oluşturulan Marka Kent Komiteleri tarafından hazırlanan Marka Kent Eylem Planları değerlendirilmek üzere Bakanlığa iletilmiştir (DPT ve GAPİB, 2009: 17).

GAP eylem planı çerçevesinde, 2003-2009 yılları arasında GAP illerinde toplam 158 adet kültür varlığı eserin onarımı yapılmıştır. Bu 158 eserin 45 adeti Mardin İli‟nde gerçekleştirilmiştir. 45 adet kültür varlığı eserin onarımı için toplam 6.990 bin TL harcama yapılmıştır. 2010 yılı için GAP illerinde 57 eserin onarımının yapılması planlanmış; 30 adedinin ihalesi yapılmıştır. Bu 57 eserden 4 tanesi Mardin‟deki kültür varlığı eski eser onarımı için planlanmış, ancak sadece 1 tanesinin ihalesi yapılmıştır (DPT ve GAPİB, 2010: 10).

Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, GAP eylem planı kapsamında, turizm sektörü için illerde çevre düzenlemesi, park yapımı, yol ıslahı ve yapımı, kanalizasyon yapımı ve altyapı uygulamaları ile tanıtım çalışmaları yapılmaktadır. Uygulamalar için 2010 yılında 25.000.000 TL tahsis edilmiş olup, 22.620.000 bin TL‟si illere aktarılmıştır. Aktarılan tutarın 5.660 bin TL‟si Mardin İli için kullanılmıştır. Bu 5.660 bin TL‟nin 30 bin TL‟si yol ve çevre düzenlemesi (Yeşilli), 20 bin TL‟si yolların yapılması (Ortaköy), 90 bin TL‟si park yapımı (Gelinkaya, Yolbaşı, Şenköy), 3 milyon TL‟si sokak sağlıklaştırma projesi (Şenköy), 20 bin TL‟si belde girişi bulvar düzenlemesi (Söğütlü) ve 2.500 bin TL‟si Mardin İli sokaklarına içme suyu ve kanalizasyon çalışmaları için kullanılmıştır (DPT ve GAPİB, 2010: 11-12).

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından GAP eylem planı kapsamında turizm sektörü için 2008-2011 dönemi itibariyle 50 adet kültür varlığı eski eserin onarımı tamamlanmış, 11 adet eserin onarım çalışmaları devam etmektedir. 2012 yılında 66 eski eser onarımı programa alınmıştır. 2011 yılı için GAP illerinde 33 eski eserin onarımının yapılması planlanmış; 11 adedinin ihalesi yapılmıştır. Bu 33 eserden 3 tanesi Mardin‟deki kültür varlığı eski eser onarımı için planlanmış, ancak hiçbir tanesinin ihalesi yapılmamıştır (DPT ve GAPİB, 2011: 10-11).

GAP eylem planı kapsamında, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, turizm altyapıları için illerde çevre düzenlemesi, park yapımı, yol ıslahı ve yapımı, kanalizasyon yapımı ve altyapı uygulamaları ile tanıtım çalışmaları yapılmaktadır. Uygulamalar için 2011 yılında 13.000.000 TL tahsis edilmiş olup, 10.000.000 TL de ek ödenek sağlanmıştır. Toplam tutarın 180.000 bin TL‟si Mardin için kullanılmıştır. Bu 180.000 bin TL‟nin 25.000 bin TL‟si park projesi (Midyat), 25.000 bin TL‟si yol düzenleme, 50.000 bin TL‟si Sit alanı içinde 1.Cadde altyapı uygulamalarına, 40.000 bin TL‟si Konuk Evi çevre düzenlemesi (Kızıltepe), 25.000 bin TL‟si park projesi (Midyat) ve 15.000 bin TL‟si de bay ve bayan wc yapımı (Midyat) için kullanılmıştır (DPT ve GAPİB, 2011: 11-13).