1. Araştırma kapsamına alınan ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi ile ilgili örneklemler evreni temsil etmektedir.
2. Araştırmanın örneklem grubunu oluşturan katılımcılar evren grubunu temsil ettiği için anketin güvenirliği yüksektir.
3. Anketler, örneklem grubuna uygulanmadan önce pilot uygulama ile test edilerek gerekli düzeltmeler yapıldığı için geçerlidir.
4. Anketi cevaplandıran katılımcıların tamamı, anketleri cevaplandırmada samimi ve
5. Anketlerde bazı soruların cevaplandırılmasında ve değerlendirilmesinde kullanılan beşli ölçek eşit aralık ölçeğidir.
1.5. TERİMLERİN TANIMI
Örgün eğitim : Belirli yaş grubundaki ve/veya aynı seviyedeki bireylere, amaca göre hazırlanmış programlarla, okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir.
Yaygın eğitim : Örgün eğitime dahil olan/olmayan ve gönüllü katılıma dayanan her yaş grubundaki bireyler için örgün eğitimin yanında veya dışında düzenlenen eğitim, öğretim, rehberlik ve uygulama faaliyetleridir.
Ortaöğretim : Temel eğitime dayalı, en az 4 yıllık öğrenim veren genel, mesleki ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsar.
Genel ortaöğretim : Orta öğretimin genel eğitimi kapsayan kısmıdır.
Mesleki ve teknik ortaöğretim : Orta öğretimin mesleki ve teknik eğitimi kapsayan kısmıdır.
Genel lise : İlköğretim okulu üzerine öğrenim süresi 4 yıl olan ve öğrencilere orta öğretim seviyesinde asgari genel kültür ve uygar bir dünya görüşü sağlanması suretiyle öğrencileri hayata ve yüksek öğretime hazırlayan programların uygulandığı öğretim okullarıdır.
Ticaret meslek lisesi : Kamu ve özel sektörün ihtiyaç duyduğu, muhasebe, kooperatifçilik, bankacılık, büro hizmetleri, dış ticaret, borsa hizmetleri, bilgisayar, sigortacılık, emlâk komisyonculuğu gibi iş alanlarında görev alacak nitelikli ara kademe insan gücünü yetiştiren, öğrencileri iş hayatına ve yüksek öğrenime hazırlayan, son sınıfında hem teorik hem de alan uygulamasının pratik olarak yapıldığı, ilköğretimden sonra dört yıl süreli öğrenim görülen meslek liseleridir.
Anadolu ticaret meslek lisesi : Ekonomik ve sektörel alanda ihtiyaç duyulan dış ticaret, bilgisayar, turizm, yönetim ve ticaret sekreterliği, tıp sekreterliği, hukuk sekreterliği, mahalli idareler iş alanlarında yabancı dil bilen nitelikli ara kademe insan gücü yetiştiren, öğrencileri hem mesleğe hem de yüksek öğretime hazırlayan, ilköğretimden sonra dört yıl
1.6 KISALTMALAR
MEB : Millî Eğitim Bakanlığı Bakanlık : Millî Eğitim Bakanlığı
ÖSYM : Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi ÖSS : Öğrenci Seçme Sınavı
TTÖGM : Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü EARGED : Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı TML : Ticaret Meslek Lisesi
ATM : Anadolu Ticaret Meslek Lisesi
BÖLÜM – 2
ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ
Bu bölümde, yüksek öğretime geçiş sisteminin, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilere etkilerini belirlemek ve olası sorunların çözümüne ilişkin araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri kaynakları, verilerin işlenmesi ve araştırmada kullanılan istatistik teknikleri açıklanmaktadır.
ARAŞTIRMANIN MODELİ
Araştırmada, mesleki ve teknik eğitim ile ilgili yazılı kaynaklar taranmış, söz konusu evren grubunun son yıllardaki öğrenci sayıları, okullaşma oranları ve yüksek öğretime geçişte uygulanan katsayı oranları incelenmiştir. Bu yönüyle araştırma belgesel tarama türünden bir çalışmadır. Diğer taraftan, Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı ticaret meslek lisesi ve Anadolu ticaret meslek lisesi yöneticileri ve öğretmenleri ile 2006-2007 eğitim - öğretim yılında bu okullarda okuyan son sınıf öğrencilerinin konuya ilişkin görüş ve değerlendirmeleri, iki ayrı anket ile alınmıştır. Bu yönüyle araştırma betimsel niteliktedir.
Araştırma, model bakımından belgesel tarama aynı zamanda betimsel bir nitelik de taşımaktadır.
ARAŞTIRMANIN EVRENİ VE ÖRNEKLEMİ
Araştırmanın iki ayrı evreni ve bu evrenleri temsil eden biri diğerinden bağımsız iki örneklem grubu vardır.
2.1. Evren
2006-2007 eğitim - öğretim yılında Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü’ne bağlı Türkiye genelindeki ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinde görevli
coğrafi bölgeye dahil 129 okulda görevli yönetici ve bu okullarda görev yapan öğretmenler araştırma kapsamına alınmıştır.
Ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinde 2006-2007 eğitim – öğretim yılında öğrenim gören son sınıf öğrencileri ise araştırmanın ikinci evrenini oluşturmaktadır.
Türkiye genelinde 7 coğrafi bölgeye dahil 129 okulda öğrenim gören öğrenciler araştırma kapsamına alınmıştır.
Tablo – 3 Okul, Öğrenci, Öğretmen ve Yönetici Sayıları (2005-2006)
Okul Türü Okul
Sayısı Son Sınıf
Öğrenci Sayısı Öğretmen
Sayısı Yönetici Sayısı Ticaret Meslek Lisesi
129 20.952
4.853 1.200 Anadolu Ticaret Meslek Lisesi 4.451
2.2. Örneklem
Araştırma kapsamına alınan okulların müdür ve belirlenen sayıdaki müdür yardımcısı bu araştırmanın yönetici örneklemini, belirlenen sayıdaki öğretmen de araştırmanın öğretmen örneklemini oluşturmaktadır. Adı geçen okullardan belirlenen sayıdaki son sınıf öğrencisi ise bu araştırmanın öğrenci örneklemini oluşturmaktadır.
Türkiye genelinde 7 coğrafi bölgeden bünyesinde TML. ve ATML. bulunan 18 okul belirlenmiştir. Bu 18 okulun; müdürü ile müdür yardımcıları yönetici anketlerini, kültür ve meslek dersleri öğretmenleri öğretmen anketlerini ve TML. ve ATML.lerin son sınıfında okuyan öğrenciler de öğrenci anketlerini doldurmak üzere örneklem kapsamına alınmıştır.
Bünyesinde ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi bulunduran örneklem okullarındaki denek grupların dağılımı aşağıdaki tablo 4’te verilmektedir.
Tablo – 4 TML. ve ATML.Yönetici, Öğretmen ve Öğrencilerin Örneklem Sayıları
Sıra Bölgeler İller Okullar
Uygulanacak Anket Sayıları
Örnekleme Metodu : Random (Rastgele erişim) Metodu.
2.3. Yönetici ve Öğretmen Örneklemi :
Her okuldan bir okul müdürü ve bir teknik müdür yardımcısı ve bir müdür yardımcısı olmak üzere üç yönetici random metodu ile belirlenmiştir. Her coğrafi bölgeden, bünyesinde
dersleri öğretmeni olmak üzere toplam 244 yönetici ve öğretmene anket uygulanmış ancak 234 anket geri dönmüştür.
2.4. Öğrenci Örneklemi :
Örneklem kapsamına alınan toplam son sınıf öğrenci sayısı : 1034
Her coğrafi bölgeden, bünyesinde TML. ve ATML. bulunan okullardan random metodu ile belirlenen 1034 son sınıf öğrencisine anket uygulanmıştır. Tamamı geri dönmüştür.
VERİ ÇÖZÜMLEME YÖNTEMLERİ
Verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistik teknikleri kullanılmıştır. Araştırmada tespit edilen amaçlara yönelik toplanacak veriler, bilgisayar ortamına aktarılmış ve gerekli istatistiksel çözümlemeler için SPSS (The Statistical Packet for The Social Sciences) paket programından yararlanılmıştır.
Belirtilen paket programdan yararlanılarak frekans ve yüzde tabloları oluşturulmuş, aritmetik ortalama (X) ve standart sapmalar hesaplanmıştır. Yönetici-öğretmen grupları arasında karşılaştırmanın yapılması ve anlamlı bir farkın olup olmadığının belirlenmesi için t testi uygulanmıştır.
Ankette yer alan cevaplar 4 ile 1 ölçeği arasında değerlendirilerek, anketin olumlu ucu 1 ve diğer ucu 4 olarak alınmıştır. Ölçekte yer alacak aralıkların eşit olacağından hareketle sınırlar şu şekilde belirlenmiştir.
Seçenek Sınırı Tamamen 1.00-2.00 Çok 2.01-3.00 Az 3.01-4.00 Hiç 4.01-5.00
BÖLÜM-3
BULGULAR VE YORUMLAR
KİŞİSEL BİLGİLER
Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilere yüksek öğretime geçiş sisteminin etkilerini belirlemek, bu çerçevede yaşanan sorunları tespit etmek ve varsa sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirmek amacıyla yapılan “Yüksek Öğretime Geçiş Sisteminin Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerine Olan Etkileri” araştırmasında öğretmenler ve yöneticiler ile 2006-2007 eğitim - öğretim yılında bu okulların son sınıflarında öğrenim gören öğrencilere ait bulgular ve yorumlar yer almaktadır.
3.1. ÖĞRENCİLERE AİT KİŞİSEL BİLGİLER
Bu bölümde, adı geçen meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilere yüksek öğretime geçiş sisteminin etkilerini belirlemek, bu çerçevede yaşanan sorunları tespit etmek ve varsa sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirmek amacıyla yapılan Yüksek Öğretime Geçiş Sisteminin Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerine Olan Etkileri araştırmasın da öğrencilere ait bulgular ve yorumlar yer almaktadır.
3.1.1. Öğrencilerin Okul Türlerine Göre Dağılımı
Anket kapsamındaki öğrencilerin % 60’ı Ticaret Meslek Lisesinden % 40’ı Anadolu ticaret meslek lisesinden katılmıştır.
Tablo 3.1 Öğrenci Örnekleminin Okul Türüne Göre Dağılımı
Okul Türü Öğrenci
f %
Ticaret Meslek Lisesi 609 58,9
Anadolu ticaret meslek lisesi 422 40,8
Boş/Geçersiz 3 0,3
Toplam 1034 100
3.1.2. Okulların Bulunduğu İller
Tablo 3.2’de araştırma kapsamına alınan illerin dağılımı ve bu illerdeki okullardan örnekleme alınan öğrenci yüzdelikleri yer almaktadır.
Tablo 3.2 Örneklem Okullarının Bulunduğu İllere Göre Dağılımı
Okulun Bulunduğu İl Öğrenci
f %
3.1.3. Öğrencilerin İlköğretim Diploma Not Dağılımı
Tablo 3.3’te anket kapsamındaki okullara gelen öğrencilerin ilköğretim diploma notlarının dağılımı yer almaktadır. Tablo incelendiğinde örnekleme alınan okullara gelen öğrencilerin birinci kademe diploma notlarının % 68,4’nün 4’ün altında olduğu görülmektedir.
Eğitimde yüksek başarı gösteremeyen öğrencilerin ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerini tercih ettikleri söylenebilir. Diploma notu yüksek olanların ise bu okulları tercih etmedikleri yani örnekleme alınan okulların başarı seviyesi düşük öğrencilerden oluştuğu anlaşılmaktadır.
Tablo 3.3 Öğrencilerin İlköğretim Diploma Notuna Göre Dağılımı
İlköğretim Diploma Notu Öğrenci
f %
1.01-2.00 14 1,4
2.01-3.00 150 14,5
3.01-4.00 543 52,5
4.01-5.00 295 28,5
Boş/Geçersiz 32 3,1
Toplam 1034 100
Aritmetik Ortalama 3,12
Standart Sapma 0,698
3.1.4. Okul ve Bölüm Tercihinde En Çok Etken Olan Neden
Tablo 3.4’te araştırma kapsamındaki okulları tercih eden öğrencilerin en çok tercih etme nedenleri yüzdelik dilimlerine göre sıralanmıştır. Bu sıralamada ilk iki sırayı % 44,6 ile
“kendim” ve % 35 ile “aile büyüklerinin istekleri” doğrultusunda tercih yaptıkları görülmektedir. Diğer seçenekler sırasıyla “bu okul mezunları”, “arkadaş çevresi” ve
“öğretmenlerin yönlendirmeleri” olarak devam etmektedir.
Öğrencilerin tercihlerini yaparken kendi kararlarından daha çok üçüncü şahısların yönlendirilmelerinden etkilendikleri anlaşılmaktadır.
Tablo 3.4 Okul Ve Bölüm Tercihinde En Çok Etken Olan Nedenlere Göre Dağılımı Okul ve Bölüm Tercihinde En Çok Etken Olan
Neden
Öğretmenlerim 31 3,0
Eve Yakın Olması 18 1,7
LGS Sınavı İle 11 1,1
Ailem ve Ben 3 0,3
Tesadüf 3 0,3
ÖSS’yi Kazanamazsam Bir İşim Sahibi Olmak İçin 3 0,3
Mecburiyetten 3 0,3
Yabancı Dil Eğitim Verildiği İçin 2 0,2
Konaklama Yeri Olduğundan 1 0,1
Boş/Geçersiz 21 2,0
Toplam 1034 100
Aritmetik Ortalama 2,40
Standart Sapma 1,846
3.1.5. Okul ve Bölüm Tercihindeki En Önemli Sebep
Araştırma kapsamındaki ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi öğrencilerinin okullarını tercih sebeplerine bakıldığında ilk sırada % 51,7 ile hem meslek sahibi olmak hem de mesleği ile ilgili bir yüksek öğrenim kurumuna devam etmek düşüncesi anlaşılmaktadır.
İkinci sırada % 26’sı meslek lisesi mezun olarak daha kolay iş bulacağını düşünmektedirler.
Daha sonra sırasıyla % 11,9’u sadece bir yüksek öğretim kurumuna devam etme şansını yakalamak için % 2,5’i bu alanda meslek sahibi olduğunda yeterli ücret kazanacağını tercih sebebi olarak gördüklerini ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin ilk sırada yer alan tercih sebeplerine bakıldığında, okullarının kuruluş amacı olan nitelikli ara eleman yetiştirmek hedefine uyan bilinçte tercih yaptıkları söylenebilir.
Tablo 3.5 Öğrencilerin Okul Ve Bölüm Tercihindeki Nedenlere Göre Dağılımı
Okul ve Bölüm Tercihindeki En Önemli Sebep
Öğrenci
f % Hem Meslek Sahibi Olmak, Hem De Mesleğimde Bir
Yüksek Öğretim Kurumuna Devam Etmek İstediğimden
535 51,7
Mesleki Ortaöğretim Mezunu Olarak Daha Kolay İş
Bulacağımdan 269 26,0
Bir Yüksek Öğrenim Kurumuna Devam Etmek
İstediğimden 123 11,9
Mesleğimde Tatminkar Ücret Alacağıma İnandığımdan 27 2,6
Anadolu’nun Düz Liseden Daha İyi Olması 26 2,5
Bilgisayarlı Eğitimin Oluşundan 10 1,0
Bilinçsiz Seçim 7 ,7
Yurt Sorunu Olduğundan 1 ,1
Sporcu Arkadaşlarla Bir Arada Olmak İçin 1 ,1
Boş/Geçersiz 33 3,4
Toplam 1034 100
Aritmetik Ortalama 3,19
Standart Sapma 1,446
3.1.6. Lisans Düzeyinde Yüksek Öğretime Gitme İsteği
Aşağıdaki tabloda öğrencilerin lisans düzeyinde yüksek öğretim kurumuna devam edip etmeme konusundaki düşüncelerine ait cevaplar yer almaktadır.
Tabloda görüldüğü gibi ankete katılan öğrencilerin % 82’lik bir çoğunluğu dört yıllık bir yüksek öğretim kurumuna gitmek istediklerini ifade etmişlerdir.
Ticaret meslek ve Anadolu meslek liselerinin açılışının genel amacı iş piyasasının ihtiyaç duyduğu ara eleman yetiştirmek olmasına rağmen öğrencilerin hedeflerinin 4 yıllık bir yüksek öğretim kurumu okumak olduğu görülmektedir. Bu durumu tablo 3.5’teki meslek öğrenme isteği ile çelişki yaratmaktadır.
Tablo 3.6 Lisans Düzeyinde Yüksek Öğretim Kurumuna Devam Etme İstek Derecesi Dört Yıllık Yüksek Öğretim Kurumuna Devam
Etme İsteği Öğrenci
Aritmetik Ortalama 1,17
Standart Sapma 0,384
3.1.7. Lisans Düzeyinde Yüksek Öğretime Devam Etme Nedenleri Tablo 3.7 Lisans Düzeyinde Yüksek Öğretime Devam Etme İsteğinin Nedenleri
4 Yıllık Üniversiteye Devam Etme Sebebi Öğrenci
f % Mesleğimle İlgili Daha Fazla Bilgi Sahibi Olmak
İstiyorum 128 12,4
Fakülte Mezunu Olarak Daha Kolay İş Bulacağıma
İnanıyorum 120 11,6
Daha Yüksek Bir Sosyal Statüye Kavuşmak İstiyorum 95 9,2
Hepsi 498 48,2
Askerlik 5 0,4
Boş/Geçersiz 188 18,2
Toplam 1034 100
Aritmetik Ortalama 3,16
Standart Sapma 1,156
Tablo 3.7’de öğrencilerin lisans düzeyinde yüksek öğretime devam etmeyi isteme sebeplerine ait görüşler yer almaktadır. Tablo’daki sıralanan nedenlere bakıldığında öğrencilerin yarıya yakını belirtilen nedenlerin hepsinin kendisi açısından geçerli nedenler olduğunu düşündükleri için bir yüksek öğretim kurumuna devam etmek istediklerini belirtmişlerdir. İkinci öncelikle meslekleri ile ilgili daha kapsamlı bilgi sahibi olmak için yüksek öğretime devam etmek isteyenlerin yanı sıra % 11,6 oranındaki bir grup öğrencide fakülte mezunu olarak daha rahat iş bulacakları görüşündedir.
Tabloya bakıldığında araştırma kapsamındaki öğrencilerin yarısının fakülteye gitmek istedikleri diğer yarısının ise meslek lisesi mezunu olarak iş piyasasında ara eleman olmak
3.1.8. Üniversiteye Girişteki En Büyük Sorun
Tablo 3.8’de öğrencilerin üniversiteye girmelerine engel teşkil edecek en önemli soruna ilişkin görüşleri yer almaktadır. Görüşlerin dağılımına bakıldığında ilk sırada eğitim programlarının içerik açısından üniversiteye yönelik olmadığı görüşünde yoğunlaştıkları (%
55,5) gözlenmektedir. İkinciyi sırada ise % 27,6 ile bu okullara gelen öğrencilerin eğitim düzeyinin düşük olduğu ve üçüncü önemli sorunun ise % 11,5’lik oranla okullarında donanım yetersizliğinin olduğu görüşündedirler. Daha sonra öğretmenlerin yetersizliği ve sınıfların kalabalık oluşundan dolayı üniversiteye girmelerine engel oluşturan sorunlar olduğu ifade edilmiştir.
Tablo 3.8 Üniversiteye Girişe Engel Oluşturan En Büyük Soruna İlişkin Görüşlerin Dağılımı
Üniversiteye Girişteki En Büyük Sorun
Öğrenci
f *Satır
%
Programların Üniversiteye Yönelik Olmaması 574 55,5
Öğrenci Kalitesinin Düşük Olması 285 27,6
Eğitim Ve Öğretimde Kullanılan Araç, Gereç Ve
Donanım Eksikliği 121 11,7
Öğretmenlerin Yetersizliği 119 11,5
Sınıfların Kalabalık Olması 70 6,8
Boş/Geçersiz 188 18,2
*Tabloda satır yüzdesi alınmıştır.
* Bu soruda birden fazla seçenek işaretleme imkânı verilmiştir.
Programların üniversiteye yönelik olmamasının sorun olarak belirtilmesi aslında doğru bir bakış değildir. Çünkü bu okullardaki eğitim programlarının içeriği üniversiteye öğrenci hazırlamaya yönelik değil asıl amacın iş piyasasına ara eleman yetiştirmek olduğu bilinen bir gerçektir.
3.1.9. Okulunu Başkalarına Tavsiye Etme Durumu
Tablo 3.9’da araştırma kapsamındaki öğrencilerin % 60,5’i okullarını başkalarına tavsiye etmek istediklerini belirtirken % 37,4’ü tavsiye etmek istemediklerini belirtmişlerdir.
Anket sonucu öğrencilerin büyük çoğunluğunun okullarını başkalarına tavsiye edecek kadar
Tablo 3.9 Öğrencilerin Okulunu Başkalarına Tavsiye Etme Derecesi
Okulunuzu Başkalarına Tavsiye Etme Derecesi Öğrenci
f %
Evet 626 60,5
Hayır 387 37,4
Boş/Geçersiz 21 2,1
Toplam 1034 100
3.1.10. Okullarını Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri
Tablo 3.9’da 387 kişi okullarını başkalarına tavsiye etmediklerini belirtmiştir.
Okullarını başkalarına tavsiye etmeyenler, Tablo 3.10’de tavsiye etmeme nedenlerini belirtmişlerdir. Öğrenciler % 34,4’le üniversiteye girme ihtimalinin az olmasından dolayı tavsiye etmediklerini ifade etmişlerdir. İkinci sırada ise % 15’le eğitim programlarının yetersizliği daha sonra % 14,4 ile mezunlarının iş bulmakta sıkıntı yaşadıkları için tavsiye etmediklerini ifade etmişlerdir.
Okullarını başkalarına tavsiye etmeyen % 37’lik öğrenci görüşlerine bakıldığında okulda aldıkları eğitimin gerek üniversiteye girişte gerekse iş bulma konusunda okullarını yeterli görmediklerinden dolayı tavsiye etmedikleri anlaşılmaktadır.
Tablo 3.10 Öğrencilerin Okulunu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri
Okulunuzu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri Öğrenci
f %
Üniversiteye Girme İhtimalinin Az Olması 356 34,4
Eğitim Programlarının Yetersizliği 164 15,9
Mezunlarının İş Bulamamaları 149 14,4
Araç-Gereçlerin Yetersizliği 68 6,6
Öğretmenlerin Sayıca Yetersizliği 59 5,7
Gelen Öğrencilerin Eğitim Seviyesinin Düşük Olması 37 3,6
Verilen Eğitimin İyi Olmamasından 6 0,6
Öğretmenlerin Gereğinden Fazla Disiplinli Olması 5 0,5
Üniversiteyi Kazananın Az Olması 2 0,2
Diğer Okullardan İyi Olduğu İçin 1 0,1
Boş/Geçersiz 188 18,0
3.2. YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERE AİT KİŞİSEL BİLGİLER
Bu bölümde, adı geçen meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilere yüksek öğretime geçiş sisteminin etkilerini belirlemek, bu çerçevede yaşanan sorunları tespit etmek ve varsa sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirmek amacıyla yapılan Araştırmada yöneticiler ve meslek / kültür dersi öğretmelerine ait bulgular ve yorumlar yer almaktadır.
3.2.1. Yönetici ve Öğretmenlerin Görev Yaptığı İller
Tablo 3.11’de yönetici ve öğretmenlerin görev yaptıkları illere göre dağılımı yer almaktadır.
Araştırma kapsamına alınan illere göre yönetici ve öğretmenlerin, % 12.8’i İzmir ve İstanbul’dan, 12.4’ü Ankara’dan, % 7.7’si Gümüşhane’den, % 6.8’i Giresun’dan, % 6’sı Bilecik ve Antalya’dan, % 5.6’sı Manisa’dan, % 4.7’si Sivas’tan, % 4.3’ü Osmaniye, Batman ve Gaziantep’ten, % 3.4’ü Bitlis ve Erzurum’dan katılmıştır.
Tablo 3.11 Okulun Bulunduğu İllere Göre Dağılımı
Okulun Bulunduğu İl Yönetici- Öğretmen
f %
3.2.2. Yönetici ve Öğretmenlerin Okuldaki Görevleri
Ankete katılan yönetici ve öğretmenlerin % 39,7’si atölye-meslek dersleri öğretmeni,
% 7,3’ü okul müdürü, % 7,3’ü müdür yardımcısı, % 8,5’i Türkçe öğretmeni, 8,5’i matematik öğretmeni, % 5,1’i tarih öğretmeni, geriye kalan 5,1’i ise tarih öğretmeni, % 4,7’si yabancı dil öğretmenleri az da olsa diğer branştan öğretmenlerde ankete katılmış ve görüş bildirmişlerdir.
Tablo3.12Yönetici Ve Öğretmenlerin Okuldaki Görevlerine Göre Dağılımı
Okuldaki Görev Yönetici- Öğretmen
f %
Okul Müdürü 17 7,3
Müdür Yardımcısı 17 7,3
Atölye-Meslek Dersleri Öğretmeni 93 39,7
Türkçe Öğretmeni 20 8,5
Matematik Öğretmeni 20 8,5
Tarih Öğretmeni 12 5,1
İngilizce Öğretmeni 11 4,7
Fen bilgisi Öğretmeni 7 3,0
Rehber Öğretmeni 6 2,6
Biyoloji Öğretmeni 5 2,1
Bilgisayar Öğretmeni 3 1,3
Din Kültürü Öğretmeni 2 ,9
Aritmetik Ortalama 4,53
Standart Sapma 3,071
3.2.3. Yönetici ve Öğretmenlerin Mesleki Kıdemleri
Tablo 3.13’de görüldüğü gibi anket kapsamındaki okullarda görev yapan yönetici ve öğretmenlerin % 22.6 sı 10-14 yıl ile %17.9’u 15-19 yıl arasında mesleki kıdeme sahip oldukları tespit edilmiştir. Bu veriler araştırma kapsamındaki okullarda tecrübeli yönetici ve öğretmenlerin görev yaptıkların ortaya koymaktadır.
Tablo 3.13 Yönetici Ve Öğretmenlerin Meslekteki Kıdeme Göre Dağılımı
Mesleki Kıdem Yönetici – Öğretmen
f %
Aritmetik Ortalama 3,60
Standart Sapma 3,655
3.2.4. Son Beş Yılda Okula Öğrenci Talebi
Ankete katılan yönetici ve öğretmenlerin görüşlerinin % 75.6’sı gibi büyük bir kısmı son beş yılda okullarına olan öğrenci talebinde azalma olduğu görüşünü belirtmişlerdir. % 17.9 gibi bir kısmı öğrenci talebinde değişiklik olmadığını ifade etmiştir.
Araştırma kapsamındaki okulların meslek lisesi olduğu düşünüldüğünde ve anketteki diğer soruların içerikleri ve alınan cevaplardaki görüşler dikkate alındığında bu okulların üniversiteye geçişteki katsayı uygulamasının getirdiği sıkıntıdan dolayı öğrenci talebinde olumsuzluklar yaşandığı söylenebilir.
Tablo 3.14 Son Beş Yılda Öğrenci Talebindeki Azalma Son Beş Yılda Okuldaki Öğrenci Talebindeki
Azalma
Aritmetik Ortalama 1,21
Standart Sapma 0,470
3.2.5. Son Beş Yılda Okula Gelen Öğrenci Kalitesinde Olumsuz Yöndeki Değişim Durumu
Yönetici ve öğretmenlerin % 85’i görev yaptıkları okullara gelen öğrenci kalitesinde olumsuz yönde değişim olduğu yönünde görüş belirtirken % 13.2’si gelen öğrenci kalitesinde olumsuzluk yaşamadıkları yönünde görüş belirtilmiştir.
Görüşler arasındaki bu tutarsızlığın bölgesel farklılıktan ileri geldiği, ayrıca araştırma kapsamındaki okullara son beş yılda talebin azalması ve anket sorularına verilen cevaplara bir bütün olarak bakıldığında gelen öğrenci kalitesini de olumsuz yönde etkilediği söylenebilir.
Tablo 3.15 Son Beş Yıl Göre Öğrenci Kalitesindeki Değişim
Son Beş Yılda Öğrenci Kalitesindeki Durum Yönetici - Öğretmen
f %
Evet 199 85,0
Hayır 31 13,2
Boş/Geçersiz 4 1,8
Toplam 234 100
Aritmetik Ortalama 1,13
Standart Sapma 0,342
3.2.6. Yöneticilerin Ve Öğretmenlerin 1999 Yılından Önce Aynı Okulda Görevli Olma Durumu
Anketi cevaplayan yönetici ve öğretmenlerin yarıdan fazlası 1999 yılından önce de anket kapsamına alınan okulda görev yaptıklarını ifade etmişlerdir. Dolaysıyla katsayı uygulaması başlamadan önce ve sonra aynı okulda olmalarından dolayı katsayı uygulamasının okula olan öğrenci talebi ve kalitesindeki etkilerini ve öğrencilerin ÖSS başarılarındaki etkilerini görme imkanına sahip oldukları görülmektedir.
Bu durum araştırma kapsamındaki okullardan anket içeriğindeki üniversiteye girişteki duruma ilişkin edinilen bilgilerin geçerliliğini yükseltmektedir.
Tablo 3.16 Öğretmenin Katsayı Uygulamasından Önce Görevde Olma Durumu
Görevde Olma Durumu Yönetici – Öğretmen
f %
Evet 130 55,6
Hayır 101 43,2
Boş/Geçersiz 3 1,2
Toplam 234 100
Aritmetik Ortalama 1,44
Standart Sapma 0,497
3.2.7. Meslek Lisesi Öğrencilerinin İleriye Yönelik En Büyük Sorunu Tablo 3.17 Meslek Liselerinin İleriye Yönelik En Büyük Sorunu
Meslek Liselerinin Sorunu Yönetici - Öğretmen
f %
Üniversiteye girişte ayrıma tabi tutulmaları 89 38,1
Mezuniyet sonrası iş bulamama endişesi 61 26
Mezuniyet sonrası iş bulamama endişesi 61 26