Bu bölümde, adı geçen meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilere yüksek öğretime geçiş sisteminin etkilerini belirlemek, bu çerçevede yaşanan sorunları tespit etmek ve varsa sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirmek amacıyla yapılan Yüksek Öğretime Geçiş Sisteminin Ticaret Meslek ve Anadolu Ticaret Meslek Liselerine Olan Etkileri araştırmasın da öğrencilere ait bulgular ve yorumlar yer almaktadır.
3.1.1. Öğrencilerin Okul Türlerine Göre Dağılımı
Anket kapsamındaki öğrencilerin % 60’ı Ticaret Meslek Lisesinden % 40’ı Anadolu ticaret meslek lisesinden katılmıştır.
Tablo 3.1 Öğrenci Örnekleminin Okul Türüne Göre Dağılımı
Okul Türü Öğrenci
f %
Ticaret Meslek Lisesi 609 58,9
Anadolu ticaret meslek lisesi 422 40,8
Boş/Geçersiz 3 0,3
Toplam 1034 100
3.1.2. Okulların Bulunduğu İller
Tablo 3.2’de araştırma kapsamına alınan illerin dağılımı ve bu illerdeki okullardan örnekleme alınan öğrenci yüzdelikleri yer almaktadır.
Tablo 3.2 Örneklem Okullarının Bulunduğu İllere Göre Dağılımı
Okulun Bulunduğu İl Öğrenci
f %
3.1.3. Öğrencilerin İlköğretim Diploma Not Dağılımı
Tablo 3.3’te anket kapsamındaki okullara gelen öğrencilerin ilköğretim diploma notlarının dağılımı yer almaktadır. Tablo incelendiğinde örnekleme alınan okullara gelen öğrencilerin birinci kademe diploma notlarının % 68,4’nün 4’ün altında olduğu görülmektedir.
Eğitimde yüksek başarı gösteremeyen öğrencilerin ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek liselerini tercih ettikleri söylenebilir. Diploma notu yüksek olanların ise bu okulları tercih etmedikleri yani örnekleme alınan okulların başarı seviyesi düşük öğrencilerden oluştuğu anlaşılmaktadır.
Tablo 3.3 Öğrencilerin İlköğretim Diploma Notuna Göre Dağılımı
İlköğretim Diploma Notu Öğrenci
f %
1.01-2.00 14 1,4
2.01-3.00 150 14,5
3.01-4.00 543 52,5
4.01-5.00 295 28,5
Boş/Geçersiz 32 3,1
Toplam 1034 100
Aritmetik Ortalama 3,12
Standart Sapma 0,698
3.1.4. Okul ve Bölüm Tercihinde En Çok Etken Olan Neden
Tablo 3.4’te araştırma kapsamındaki okulları tercih eden öğrencilerin en çok tercih etme nedenleri yüzdelik dilimlerine göre sıralanmıştır. Bu sıralamada ilk iki sırayı % 44,6 ile
“kendim” ve % 35 ile “aile büyüklerinin istekleri” doğrultusunda tercih yaptıkları görülmektedir. Diğer seçenekler sırasıyla “bu okul mezunları”, “arkadaş çevresi” ve
“öğretmenlerin yönlendirmeleri” olarak devam etmektedir.
Öğrencilerin tercihlerini yaparken kendi kararlarından daha çok üçüncü şahısların yönlendirilmelerinden etkilendikleri anlaşılmaktadır.
Tablo 3.4 Okul Ve Bölüm Tercihinde En Çok Etken Olan Nedenlere Göre Dağılımı Okul ve Bölüm Tercihinde En Çok Etken Olan
Neden
Öğretmenlerim 31 3,0
Eve Yakın Olması 18 1,7
LGS Sınavı İle 11 1,1
Ailem ve Ben 3 0,3
Tesadüf 3 0,3
ÖSS’yi Kazanamazsam Bir İşim Sahibi Olmak İçin 3 0,3
Mecburiyetten 3 0,3
Yabancı Dil Eğitim Verildiği İçin 2 0,2
Konaklama Yeri Olduğundan 1 0,1
Boş/Geçersiz 21 2,0
Toplam 1034 100
Aritmetik Ortalama 2,40
Standart Sapma 1,846
3.1.5. Okul ve Bölüm Tercihindeki En Önemli Sebep
Araştırma kapsamındaki ticaret meslek ve Anadolu ticaret meslek lisesi öğrencilerinin okullarını tercih sebeplerine bakıldığında ilk sırada % 51,7 ile hem meslek sahibi olmak hem de mesleği ile ilgili bir yüksek öğrenim kurumuna devam etmek düşüncesi anlaşılmaktadır.
İkinci sırada % 26’sı meslek lisesi mezun olarak daha kolay iş bulacağını düşünmektedirler.
Daha sonra sırasıyla % 11,9’u sadece bir yüksek öğretim kurumuna devam etme şansını yakalamak için % 2,5’i bu alanda meslek sahibi olduğunda yeterli ücret kazanacağını tercih sebebi olarak gördüklerini ifade etmişlerdir.
Öğrencilerin ilk sırada yer alan tercih sebeplerine bakıldığında, okullarının kuruluş amacı olan nitelikli ara eleman yetiştirmek hedefine uyan bilinçte tercih yaptıkları söylenebilir.
Tablo 3.5 Öğrencilerin Okul Ve Bölüm Tercihindeki Nedenlere Göre Dağılımı
Okul ve Bölüm Tercihindeki En Önemli Sebep
Öğrenci
f % Hem Meslek Sahibi Olmak, Hem De Mesleğimde Bir
Yüksek Öğretim Kurumuna Devam Etmek İstediğimden
535 51,7
Mesleki Ortaöğretim Mezunu Olarak Daha Kolay İş
Bulacağımdan 269 26,0
Bir Yüksek Öğrenim Kurumuna Devam Etmek
İstediğimden 123 11,9
Mesleğimde Tatminkar Ücret Alacağıma İnandığımdan 27 2,6
Anadolu’nun Düz Liseden Daha İyi Olması 26 2,5
Bilgisayarlı Eğitimin Oluşundan 10 1,0
Bilinçsiz Seçim 7 ,7
Yurt Sorunu Olduğundan 1 ,1
Sporcu Arkadaşlarla Bir Arada Olmak İçin 1 ,1
Boş/Geçersiz 33 3,4
Toplam 1034 100
Aritmetik Ortalama 3,19
Standart Sapma 1,446
3.1.6. Lisans Düzeyinde Yüksek Öğretime Gitme İsteği
Aşağıdaki tabloda öğrencilerin lisans düzeyinde yüksek öğretim kurumuna devam edip etmeme konusundaki düşüncelerine ait cevaplar yer almaktadır.
Tabloda görüldüğü gibi ankete katılan öğrencilerin % 82’lik bir çoğunluğu dört yıllık bir yüksek öğretim kurumuna gitmek istediklerini ifade etmişlerdir.
Ticaret meslek ve Anadolu meslek liselerinin açılışının genel amacı iş piyasasının ihtiyaç duyduğu ara eleman yetiştirmek olmasına rağmen öğrencilerin hedeflerinin 4 yıllık bir yüksek öğretim kurumu okumak olduğu görülmektedir. Bu durumu tablo 3.5’teki meslek öğrenme isteği ile çelişki yaratmaktadır.
Tablo 3.6 Lisans Düzeyinde Yüksek Öğretim Kurumuna Devam Etme İstek Derecesi Dört Yıllık Yüksek Öğretim Kurumuna Devam
Etme İsteği Öğrenci
Aritmetik Ortalama 1,17
Standart Sapma 0,384
3.1.7. Lisans Düzeyinde Yüksek Öğretime Devam Etme Nedenleri Tablo 3.7 Lisans Düzeyinde Yüksek Öğretime Devam Etme İsteğinin Nedenleri
4 Yıllık Üniversiteye Devam Etme Sebebi Öğrenci
f % Mesleğimle İlgili Daha Fazla Bilgi Sahibi Olmak
İstiyorum 128 12,4
Fakülte Mezunu Olarak Daha Kolay İş Bulacağıma
İnanıyorum 120 11,6
Daha Yüksek Bir Sosyal Statüye Kavuşmak İstiyorum 95 9,2
Hepsi 498 48,2
Askerlik 5 0,4
Boş/Geçersiz 188 18,2
Toplam 1034 100
Aritmetik Ortalama 3,16
Standart Sapma 1,156
Tablo 3.7’de öğrencilerin lisans düzeyinde yüksek öğretime devam etmeyi isteme sebeplerine ait görüşler yer almaktadır. Tablo’daki sıralanan nedenlere bakıldığında öğrencilerin yarıya yakını belirtilen nedenlerin hepsinin kendisi açısından geçerli nedenler olduğunu düşündükleri için bir yüksek öğretim kurumuna devam etmek istediklerini belirtmişlerdir. İkinci öncelikle meslekleri ile ilgili daha kapsamlı bilgi sahibi olmak için yüksek öğretime devam etmek isteyenlerin yanı sıra % 11,6 oranındaki bir grup öğrencide fakülte mezunu olarak daha rahat iş bulacakları görüşündedir.
Tabloya bakıldığında araştırma kapsamındaki öğrencilerin yarısının fakülteye gitmek istedikleri diğer yarısının ise meslek lisesi mezunu olarak iş piyasasında ara eleman olmak
3.1.8. Üniversiteye Girişteki En Büyük Sorun
Tablo 3.8’de öğrencilerin üniversiteye girmelerine engel teşkil edecek en önemli soruna ilişkin görüşleri yer almaktadır. Görüşlerin dağılımına bakıldığında ilk sırada eğitim programlarının içerik açısından üniversiteye yönelik olmadığı görüşünde yoğunlaştıkları (%
55,5) gözlenmektedir. İkinciyi sırada ise % 27,6 ile bu okullara gelen öğrencilerin eğitim düzeyinin düşük olduğu ve üçüncü önemli sorunun ise % 11,5’lik oranla okullarında donanım yetersizliğinin olduğu görüşündedirler. Daha sonra öğretmenlerin yetersizliği ve sınıfların kalabalık oluşundan dolayı üniversiteye girmelerine engel oluşturan sorunlar olduğu ifade edilmiştir.
Tablo 3.8 Üniversiteye Girişe Engel Oluşturan En Büyük Soruna İlişkin Görüşlerin Dağılımı
Üniversiteye Girişteki En Büyük Sorun
Öğrenci
f *Satır
%
Programların Üniversiteye Yönelik Olmaması 574 55,5
Öğrenci Kalitesinin Düşük Olması 285 27,6
Eğitim Ve Öğretimde Kullanılan Araç, Gereç Ve
Donanım Eksikliği 121 11,7
Öğretmenlerin Yetersizliği 119 11,5
Sınıfların Kalabalık Olması 70 6,8
Boş/Geçersiz 188 18,2
*Tabloda satır yüzdesi alınmıştır.
* Bu soruda birden fazla seçenek işaretleme imkânı verilmiştir.
Programların üniversiteye yönelik olmamasının sorun olarak belirtilmesi aslında doğru bir bakış değildir. Çünkü bu okullardaki eğitim programlarının içeriği üniversiteye öğrenci hazırlamaya yönelik değil asıl amacın iş piyasasına ara eleman yetiştirmek olduğu bilinen bir gerçektir.
3.1.9. Okulunu Başkalarına Tavsiye Etme Durumu
Tablo 3.9’da araştırma kapsamındaki öğrencilerin % 60,5’i okullarını başkalarına tavsiye etmek istediklerini belirtirken % 37,4’ü tavsiye etmek istemediklerini belirtmişlerdir.
Anket sonucu öğrencilerin büyük çoğunluğunun okullarını başkalarına tavsiye edecek kadar
Tablo 3.9 Öğrencilerin Okulunu Başkalarına Tavsiye Etme Derecesi
Okulunuzu Başkalarına Tavsiye Etme Derecesi Öğrenci
f %
Evet 626 60,5
Hayır 387 37,4
Boş/Geçersiz 21 2,1
Toplam 1034 100
3.1.10. Okullarını Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri
Tablo 3.9’da 387 kişi okullarını başkalarına tavsiye etmediklerini belirtmiştir.
Okullarını başkalarına tavsiye etmeyenler, Tablo 3.10’de tavsiye etmeme nedenlerini belirtmişlerdir. Öğrenciler % 34,4’le üniversiteye girme ihtimalinin az olmasından dolayı tavsiye etmediklerini ifade etmişlerdir. İkinci sırada ise % 15’le eğitim programlarının yetersizliği daha sonra % 14,4 ile mezunlarının iş bulmakta sıkıntı yaşadıkları için tavsiye etmediklerini ifade etmişlerdir.
Okullarını başkalarına tavsiye etmeyen % 37’lik öğrenci görüşlerine bakıldığında okulda aldıkları eğitimin gerek üniversiteye girişte gerekse iş bulma konusunda okullarını yeterli görmediklerinden dolayı tavsiye etmedikleri anlaşılmaktadır.
Tablo 3.10 Öğrencilerin Okulunu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri
Okulunuzu Başkalarına Tavsiye Etmeme Nedenleri Öğrenci
f %
Üniversiteye Girme İhtimalinin Az Olması 356 34,4
Eğitim Programlarının Yetersizliği 164 15,9
Mezunlarının İş Bulamamaları 149 14,4
Araç-Gereçlerin Yetersizliği 68 6,6
Öğretmenlerin Sayıca Yetersizliği 59 5,7
Gelen Öğrencilerin Eğitim Seviyesinin Düşük Olması 37 3,6
Verilen Eğitimin İyi Olmamasından 6 0,6
Öğretmenlerin Gereğinden Fazla Disiplinli Olması 5 0,5
Üniversiteyi Kazananın Az Olması 2 0,2
Diğer Okullardan İyi Olduğu İçin 1 0,1
Boş/Geçersiz 188 18,0