SatıĢlar:

Mali kuruluşlar hariç KİT‟lerin 2008 yılı net satışları toplamı, 2007 yılına göre cari fiyatlarla %37 oranında 16,5 milyar YTL artarak 60,9 milyar YTL‟ye yükselmiştir.

Sabit fiyatlar bazında sektörel satış hasılatlarına bakıldığında; tarım sektörü hariç bütün sektörlerdeki artışın etkisiyle toplam net satışların %27 oranında arttığı görülmektedir.

Yıllar itibarıyla yapılan incelemede; 2004 yılında %34,8 oranında olan imalat sektörü payı, özelleştirilen kuruluşların etkisiyle 2008 yılında %8,9‟a gerilerken, enerji sektörü payının %23,3‟ten %38,6‟ya, ulaştırma-haberleşme sektörü payının %34,8‟den %41,5‟e, madencilik sektörü payının %4,5‟ten %7,5‟e yükseldiği görülmektedir. Aynı dönemde, 2004 yılında %2,9 oranında olan ticaret sektörü payı 2006 yılında %6,8‟e yükselmiş ise de, 2008 yılında %3,3‟e gerilemiştir.

KİT‟lerin 2004-2008 yıllarına ilişkin net satış hasılatı cari fiyatlarla 68/a, 1994 fiyatları ile ise 68/b sayılı çizelgelerde gösterilmiştir.

Çizelge 68/a - Net satış hasılatı(*) (Cari fiyatlarla) (Bin YTL)

Sektörler 2004 2005 2006 2007 2008 Son iki yıl farkı

Tutar %

a)Tarım 255.320 191.794 233.147 209.796 202.391 (7.405) (4)

b)Sanayi:

-Madencilik 2.289.493 2.554.253 3.186.184 3.444.498 4.553.655 1.109.157 32 -İmalat 17.119.770 20.166.204 6.858.610 4.430.014 5.411.410 981.396 22 -Enerji 11.734.045 13.202.578 15.971.099 16.509.514 23.489.413 6.979.894 42 Sanayi toplamı 31.143.308 35.923.035 26.015.893 24.593.822 33.454.478 8.860.656 36

c)Hizmetler:

-Ulaştırma-haberleşme 17.528.272 14.304.036 15.525.501 18.212.831 25.264.460 7.051.629 39 -Ticaret 1.450.483 2.596.728 3.026.783 1.601.835 1.979.620 377.785 24 Hizmetler toplamı 18.978.755 16.900.764 18.552.285 19.814.666 27.244.080 7.429.414 37 Genel toplam 50.377.383 53.015.593 44.801.324 44.408.488 60.900.949 16.492.461 37 (*) Mali kuruluşlar hariç

Çizelge : 68/b - Net satış hasılatı(*) (1994 yılı fiyatlarla) (Bin YTL)

KİT’lerin sektörler itibariyle 2004-2008 dönemine ait net satış hasılatları aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir. 2008 yılında tarım hariç bütün sektörlerde net satışların önceki döneme göre arttığı görülmektedir.

KİT’lerin 2008 yılı net satış hasılatı 60,9 milyar YTL’nin; 59,7 milyar YTL’si mal ve hizmet satışlarından, 1,2 milyar YTL’si de Hazinece karşılanan sübvansiyon ve görev zararlarından oluşmuştur.

Hazinece karşılanan görev zararı ve sübvansiyonların kuruluşlar bazında dağılımı 69 sayılı çizelgede gösterilmiştir.

Çizelge 69-Hazinece karşılanan görev zararı ve sübvansiyonlar (Bin YTL)

Kuruluşlar 2004 2005 2006 2007 2008 Son iki yıl farkı

Genel toplam 683.116 1.358.135 1.413.469 994.017 1.245.564 251.547 25,3

Çizelge : 68/b - Net satış hasılatı(*) (1994 yılı fiyatlarla) (Bin YTL)

KİT’lerin sektörler itibariyle 2004-2008 dönemine ait net satış hasılatları aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir. 2008 yılında tarım hariç bütün sektörlerde net satışların önceki döneme göre arttığı görülmektedir.

KİT’lerin 2008 yılı net satış hasılatı 60,9 milyar YTL’nin; 59,7 milyar YTL’si mal ve hizmet satışlarından, 1,2 milyar YTL’si de Hazinece karşılanan sübvansiyon ve görev zararlarından oluşmuştur.

Hazinece karşılanan görev zararı ve sübvansiyonların kuruluşlar bazında dağılımı 69 sayılı çizelgede gösterilmiştir.

Çizelge 69-Hazinece karşılanan görev zararı ve sübvansiyonlar (Bin YTL)

Kuruluşlar 2004 2005 2006 2007 2008 Son iki yıl farkı

Genel toplam 683.116 1.358.135 1.413.469 994.017 1.245.564 251.547 25,3

2004 yılında 683,1 milyon YTL olarak gerçekleşen sübvansiyon ve görev zararları tutarı, yıllar itibarıyla artarak 2007 yılında 994 milyon YTL‟ye ulaşmış olmasına karşılık, 2008 yılında %25,3 oranında 251,5 milyon YTL artarak 1,2 milyar YTL‟ye yükselmiştir.

1,2 milyar YTL tutarındaki sübvansiyon ve görev zararların %39,6‟sı TMO‟ya,

%34,7‟si TKİ‟ye, %24,6‟sı TCDD‟ye ilişkindir. Kalan %1,1‟lik 11 milyon YTL de DHMİ, TTK ve Türk Şeker‟e aittir

a)Tarım sektörü:

Bitkisel ve hayvansal üretimi artırmak, çeşitlendirmek, ürün kalitesini geliştirmek amaçlarıyla yetiştirdiği damızlık hayvan, tohumluk, fidan, fide gibi ürünleri piyasaya vermek, tarım teknolojisi ve tarımın ıslahı konularında eğitici ve öncü olarak kurulan TİGEM, KİT statüsü içinde tarım sektöründe faaliyet gösteren tek kuruluştur. TİGEM‟de üretilen ürünlerin bir kısmı değişik şekilde bünye içinde kullanılırken önemli bir bölümü de yurtiçi piyasalara pazarlanmaktadır.

2008 yılında önceki yıla göre % 3,5 oranında azalışla 202,4 milyon YTL olarak gerçekleşen satışların; 194,5 milyon YTL‟si yurt içi bitkisel ürün satışlarını, 1,5 milyon YTL‟si yurt dışı satışları kalan 6,4 milyon YTL‟si de diğer gelirleri ifade etmektedir.

b)Sanayi sektörü:

Madencilik sektöründe Eti Maden İşletmeleri, TKİ, TTK ve TPAO olmak üzere 4 kuruluş faaliyet göstermektedir. Bu kuruluşların 2007 yılı net satışları toplamı önceki yıla göre %32 oranında artarak 4.553,6 milyon YTL‟ye ulaşmış bulunmaktadır.

TKİ‟nin 2008 yılı faaliyet döneminde 36,4 milyon ton linyit karşılığı olmak üzere 2,1 milyar YTL net satış hâsılatı elde etmiştir. Türkiye linyit üretim kapasitesinin yaklaşık

%55‟ine sahip olan TKİ, üretimini tamamen termik santraller ile ısınma ve sanayinin talebine bağlı olarak gerçekleştirmektedir. 2008 yılında elde edilen hâsılatın %81‟i EÜAŞ termik santrallerine, %9‟u başta çimento olmak üzere özel sektör sanayi kuruluşlarına kalan %10‟u ise ısınma amaçlı yapılan satışları göstermektedir.

TKİ 2003 yılı itibariyle başlatılan fakir ailelere kömür yardımı uygulaması çerçevesinde 2008 yılında 1,6 milyon ton kömürü ihtiyaç sahiplerine teslim etmiştir.

Zonguldak havzasındaki taşkömürünün çıkarılması ve ekonomiye kazandırılması görevini üstlenen TTK, taş kömürü piyasasında %100‟e yakın, Türkiye toplam kömür pazarında ise yaklaşık %2‟lik paya sahip bulunmaktadır. Kurumun 2008 yılı satışları önceki döneme göre %11,5 oranında artışla 307,6 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir.

Eti Maden İşletmeleri; ana sözleşmesi çerçevesinde ağırlıklı olarak bor mineralleri ve türevlerinin üretilmesi, işletilmesi ve pazarlanması alanında faaliyette bulunmaktadır. 2008 yılında Eti Maden İşletmelerinin net satış hâsılatı önceki döneme göre %40 oranında artarak 725 milyon YTL olarak gerçekleşmiş olup, bu tutarın % 95 oranında 690 milyon YTL kısmı yurt dışı satışlarına aittir.

TPAO petrol sektöründe arama, sondaj, kuyu tamamlama ve üretim, doğal gaz depolama ve bağlı kuruluşu TPIC kanalıyla petrol ticareti ve taşımacılığı yapmaktadır.

Sektörde TPAO‟nın 2008 yılı itibariyle pazar payı % 70 dolaylarındadır. Kuruluşun ham petrol satış fiyatları 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu uyarınca tespit edilmektedir. Buna

göre petrol alım satımında fiyatlar en yakın erişilebilir dünya piyasa koşullarına göre oluşmakta olup, yerli ham petrol için teslim yeri olan en yakın liman veya rafineride teşekkül eden piyasa fiyatı olarak kabul edilmektedir. Doğal gaz satış fiyatı ise BOTAŞ‟ın belirlediği satış fiyatı ve satılan gazın kalorisi esas alınarak hesaplanmaktadır.

TPAO‟nın 2008 yılı net satış hâsılatı önceki döneme göre %42,8 oranında artışla 1,4 milyar YTL düzeyine ulaşmıştır. Bu satışların 1,2 milyar YTL‟si ham petrol satışlarından, 262 milyon YTL‟si doğalgaz satışlarından kalan 82 milyon YTL‟si ise hizmet satışlarından kaynaklanmıştır. Bu hizmetler kuruluşun diğer şirketlere verdiği sismik, sondaj, kuyu tamamlama ve nakliye kalemlerinden oluşmuştur.

İmalat sektörünün 2008 yılı net satışları önceki döneme göre %22 oranında artarak 5,4 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Sektörde faaliyetini sürdüren KİT‟lerin satışlarına ilişkin bilgiler aşağıda yer almaktadır.

4046 sayılı Kanunla iktisadi devlet teşekkülüne dönüştürülen ÇAY-KUR „un kuruluş amacı, çay ziraatini geliştirmek, çay kalitesini ıslah etmek ve kuru çay üretip pazarlamak olarak belirlenmiştir. 3092 sayılı “Çay Kanunu” ile çayda devlet tekeli kaldırılmış ve gerçek ve tüzel kişilerin yaş çay işleme ve paketleme fabrikaları kurup işletebilecekleri, ihtiyaçları olan yaş çay yaprağını doğrudan üreticilerden satın alabilecekleri bir düzen getirilmiştir. Yurt içinde 185 bayi ile faaliyetini sürdüren ÇAY-KUR, Türkiye çay sektörünün yaklaşık %50-55 pazar payına sahip bulunmaktadır. ÇAY-KUR tarafından 2008 yılında yaklaşık 123,8 bin ton çay üretilmiş olup 854 milyon YTL net satış hasılatı elde edilmiştir.

T. Şeker Fabrikaları A.Ş. 2000 yılında özelleştirme kapsamına alınmış olup, pazar payının %43,7‟si kuruluşa aittir. T. Şeker Fabrikaları A.Ş.‟nin 2008 yılı net satış hasılatı 1,9 milyar YTL‟nin 1.953,7 milyon YTL‟si yurt içi, kalan 3 milyon YTL‟si ise yurt dışına gerçekleştirilen satışlardan oluşmaktadır. İhraç edilen şeker ile ilgili olarak 349 bin YTL görev zararı tahakkuk etmiştir.

Satışlarını bağlı anonim şirketi Sigara Pazarlama ve Dağıtım A.Ş. ile gerçekleştiren, Tütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri A.Ş.‟nin 2008 yılı net satışları önceki yıla göre %84 oranında artarak 1,5 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.

EBK‟nın 2008 yılı net satışları önceki yıla göre %17 oranında azalışla 80,3 milyon YTL‟ye düşmüş olup, tamamı yurt içi satışlara aittir.

Satışları önemli ölçüde askeri siparişlere bağlı olan, MKE Kurumu‟nun net satış hâsılatı 2008 yılında %9 oranında artışla 560 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu tutarın 40 milyon YTL‟si yurt dışı 520 milyon YTL‟si ise yurt içi satışları ifade etmektedir.

Enerji sektöründe faaliyet gösteren ADÜAŞ, TETAŞ, EÜAŞ, TEDAŞ ve TEİAŞ‟ın 2008 yılı toplam net satışları geçen yıla oranla %36 artarak 46,4 milyar YTL olmuştur. Bu satışların 20,6 milyar YTL‟si TEDAŞ, 9,4 milyar YTL‟si TETAŞ, 8,8 milyar YTL‟si EÜAŞ, 7,4 milyar YTL‟si TEİAŞ ve 54,1 milyon YTL‟si de ADÜAŞ tarafından gerçekleştirilmiştir.

Bu bağlamda, bu sektörde yer alan kuruluşların birbirleri arasında yaptıkları satışlar toplamı 22,9 milyar YTL‟nin mahsup edilmesi ile konsolide satış tutarı 23,5 milyar YTL olarak hesaplanmıştır.

Esas itibarıyla EÜAŞ elektrik enerjisini üretmek, TEİAŞ üretilen elektriği iletmek ve yük tevzii faaliyetlerini yürütmek, TETAŞ elektrik ticaret ve taahhüt faaliyetlerinde bulunmak, TEDAŞ ise elektriğin nihai kullanıcıya dağıtılması ile görevlendirilmiştir.

2008 yılı itibarıyla TEDAŞ; toplam 30,5 milyon aboneye, 134.359 GWh elektrik enerjisi satışının %81‟ini mesken, sanayi ve ticarethane abone gruplarına gerçekleştirmiştir.

TEDAŞ‟ın 2008 yılı net satış hasılatı 20,6 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.

c) Hizmetler sektörü:

Ulaştırma ve haberleşme sektöründe TCDD, TDİ, PTT, BOTAŞ, DHMİ ve Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma İşletmeleri Genel Müdürlüğü faaliyet göstermektedir. Sektörün 2008 yılı net satışları toplamı geçen yıla göre %39 oranında artarak 25,2 milyar YTL‟ye ulaşmıştır.

PTT‟nin 2008 yılı net satışları geçen yıla göre %14,7 oranında artarak 1.199 milyon YTL‟ye ulaşmıştır. Bu hâsılatın 1.196,2 milyon YTL‟si yurt içi, 4 milyon YTL‟si de yurt dışı satışlarına ait olmak üzere; 849 milyon YTL‟si posta, 30,5 milyon YTL‟si Türk Telekom‟dan alınan hizmet payları, 9,8 milyon YTL‟si telgraf ve 129,2 milyon YTL‟si de PTT Bank faaliyetlerinden elde edilmiştir.

Sektörde tekel olarak faaliyet gösteren TCDD‟nin net satışlarını tespit etmek maksadıyla gerçekleştirilen kompanse işlemleri kapsamında imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren bağlı ortaklıkları TÜDEMSAŞ, TÜVASAŞ ve TÜLOMSAŞ‟ın TCDD‟ye yaptıkları satışlar mahsup edilmiştir. TCDD‟nin 2008 yılı net satış hasılatı 1,5 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir.

TDİ‟nin geçen yıla göre %3 oranında artarak, 117,3 milyon YTL olarak gerçekleşen 2008 yılı net satışlarının; 112 milyon YTL‟si yurt dışı, 11,1 milyon YTL‟si yurt içi satışlardan ve 20,7 bin YTL‟si de görev zararından oluşmuştur.

Alanında tekel konumunda faaliyet gösteren KIYEM‟in 2008 yılı net satışları geçen yıla göre %15 azalışla 131 milyon YTL olmuştur. KIYEM hasılatının; 122,3 milyon YTL‟si yurt dışı satışlardan, 22,3 milyon YTL‟si yurt içi satışlardan 1 milyon YTL‟si de diğer gelirlerden oluşmaktadır.

DHMİ‟nin 2008 yılı net satışları, geçen yıla göre %14 oranında artarak 1,1 milyar YTL olarak gerçekleşmiş bulunmaktadır. Satış tutarının 728,7 milyon YTL‟si yurt içi satışları, 459 milyon YTL‟si yurt dışı satışları, 5,3 milyon YTL‟si diğer gelirlerle ilgilidir.

BOTAŞ‟ın net satışları önceki yıla göre %45,7 oranında artarak 21 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Bu satışlarının tamamına yakını doğal gaz satışlarından oluşmakta olup, doğal gaz satışlarının; %50‟si elektrik üretimi için, %23‟ü konutlara, %27‟si de diğer sanayi firmalarına yapılmıştır.

Önceki döneme oranla %3,5 oranında artarak 153,8 milyon YTL olarak gerçekleşen TÜRKSAT‟ın 2008 yılı satışlarının 144 milyon YTL‟si yurt içi, 9 milyon YTL‟si de yurt dışı satışlarından elde edilmiştir.

DMO ve TMO‟nun faaliyet gösterdiği ticaret sektöründe KİT‟lerin net satış hasılatı 2008 yılında önceki döneme göre %24 oranında artarak 1,9 milyar YTL tutarında gerçekleşmiştir.

Devletin merkezi satın alma birimi olarak faaliyetlerini sürdüren DMO‟nun 2008 yılı net satışları geçen yıla göre %11,6 oranında artışla 794,4 milyon YTL olarak gerçekleşmiştir.

Önceki döneme göre %33 oranında artışla 1,2 milyar YTL net satış hasılatı elde eden TMO, 2008 yılında 622,1 milyon YTL yurt içi, 70,5 milyon YTL yurt dışı satış gerçekleştirmiş olup, ayrıca 493,7 milyon YTL görev zararı kapsamında geliri bulunmaktadır.

4-Stoklar:

KİT‟lerin 2004 yılında 7,4 milyar YTL olarak gerçekleşen stokları artan bir seyir göstererek 2005 yılında 8,7 milyar YTL‟ye ulaşmış olmasına karşılık, 2006 yılında 6,7 milyar YTL‟ye gerilemiş, 2007 yılında 7,3 milyar YTL, 2008 yılında da %26,8 oranında artarak 10,1 milyar YTL‟ye yükselmiştir.

2007 yılına göre KİT stoklarında görülen büyük oranlı artışta TMO tarafından alımı yapılan fındık stokları etkili olmuştur. Ticaret sektöründe faaliyet gösteren TMO‟nun 2008 yılı stok artışı %138,3 olarak gerçekleşmiştir.

KİT‟lerin 2004-2008 dönemine ilişkin stoklarının sektörler itibarıyla ayrıntısı 70 sayılı, 2008 yılı stoklarının malzeme grupları ve sektörler itibarıyla ayrıntısı 71 sayılı çizelgede gösterilmiştir.

Çizelge: 70 - KİT stokları 2004 Tutar%Tutar%Tutar%Tutar%Tutar%Tutar% 1-Tarım126.4581,7133.1351,5126.1011,9150.3592,0176.0471,724.258 13,8 2-Sanayi: -Madencilik309.0324,1390.2104,5529.6267,9589.9638,0596.6078,16.644 1,1 -İmalat4.970.30366,75.680.86865,13.743.73255,53.855.83152,33.379.61045,8 (476.221) (14,1) - Enerji367.8124,9535.6776,1620.5169,2699.8709,5817.33211,1117.462 14,4 Sanayi toplamı5.647.14775,86.606.75575,74.893.87472,65.145.66469,84.793.54965,0 (352.115) (7,3) 3-Hizmetler : -Ulaştırma- haberleşme461.8746,2504.9495,8454.2676,7393.1655,31.195.87416,2802.709 67,1 -Ticaret1.197.46316,11.466.52216,81.259.39518,71.578.40921,43.761.92851,02.183.519 58,0 Hizmetler toplamı1.659.33722,31.971.47122,61.713.66225,41.971.57426,74.957.80267,32.986.228 60,2 Ara toplam7.432.94299,78.711.36199,86.733.63899,87.267.59798,69.927.39898,62.659.801 26,8 4-Mali kuruluşlar18.8650,316.2580,211.2130,2104.1611,4143.4191,439.258 27,4 Genel toplam7.451.8071008.727.6191006.744.8501007.371.75810010.070.8171002.699.059 26,8

Stoklar

(Bin YTL) 200520062007Son iki yıl farkı2008

Çizelge : 71 - Stok türleri itibarıyla 2008 yılı stokları (Bin YTL)

Stoklar

İlk mad.

malzeme

Yarı

mamul Mamul Ticari mal Diğer Toplam

1-Tarım 30.250 68.854 73.499 3.444 176.047

2-Sanayi:

-Madencilik 279.195 28.352 139.408 42.084 107.568 596.607

-İmalat 500.377 121.444 2.575.993 16.685 165.111 3.379.610

-Enerji 781.175 355 12.215 23.587 817.332

Sanayi toplamı 1.560.747 150.151 2.727.616 58.769 296.266 4.793.549

3-Hizmetler:

-Ulaştırma- haberleşme 228.863 16.577 142 928.287 22.005 1.195.874

-Ticaret 2.713.256 3781 43.229 988.049 13.613 3.761.928

Hizmetler toplamı 2.942.119 20.358 43.371 1.916.336 35.618 4.957.802

4-Mali kuruluşlar 29 143.390 143.419

Genel toplam 4.533.145 239.363 2.844.486 1.975.105 478.718 10.070.817

2007 yılına ait 7,4 milyar YTL tutarındaki KİT stoklarının; %46,7‟si ilk madde ve malzeme, %39,2‟si mamul, %5,8‟i ticari mal, %4,1‟i yarı mamul, %4,2‟si de diğer stoklardan oluşurken, 2008 yılına ait 10,1 milyar YTL tutarındaki KİT stoklarının %45‟i ilk madde ve malzeme, %28,2‟si mamul, %19,6‟sı ticari mal, %2,4‟ü yarı mamul, %4,8‟i de diğer stoklardan oluşmuştur.