3.1 Füzenin Çalışma Esası
Füzenin çalışması tepki esasına dayanır. Atmosferde de, uzay boşluğunda da büyük bir hızla çalışan füzede sıvı yakıt, sıvı oksijen veya nitrik asit kullanılır. Bunlar yanma odasına püskürtülür ve ateşlenmek suretiyle tepki sağlanır. Önce, tepki esasına dayanan jet motoru ile aynı esasa dayanan füze arasındaki çok ”nemli bir farkı belirtmemiz gerek: Jet motorunda, yakıtı yakan havadaki oksijendir. Onun için bu motorlar havasız yerde, mesela atmosfer dışında çalışamaz. Oysa roket ve füzelerde yakıtın yanmasını sağlayan oksijen füzenin içine depo edilmiştir. Onun için füzeler uzayda da çalışır. Bu füzeyi sıradan roketlerden ayıran en önemli özelliktir. [19 ]
3.2 Roketlerin Çalışma Esası
Atış sırasında mekanik olarak yön verilen, yörüngesinin başlangıcında özitmeli olarak yol alan ve daha sonra yalnız balistik kanunlarına bağlı kalan mermiye roket denir. Roketler genellikle güdümlü değildir. Bu tip mermiler çoğunlukla roketatarlar ile kullanılır. Roketlerin füzelerden bir diğer farkı, roketlerin sadece roket motorlarıyla, füzelerin ise hem roket motorları hem de herhangi bir jet motoru ile tahrik edilebilmesidir. Roket motorları hem yakıtı hem de yakıtın yanmasını sağlayan oksitleyici maddeyi bünyesinde bulundurur. Dış atmosfer havasına ihtiyaç duyulmaz. Bu sebeple dış çevreye bağlı olmadığı için boşlukta dahi çalışabilir. Esas olarak katı ve sıvı yakıtlı olmak üzere ikiye ayrılırlar. Katı yakıtlı roket motorlarının değişik ebatlarda olanları vardır. Yapıları basittir. Silindirik bir basınç kabı ve bunun içinde bulunan yakıt oksitleyici karışımı, egzoz ve ateşleyiciden ibarettir. Yakıt ve oksitleyici (nitrogliserin ve nitroselüloz) ya ayrı ayrı bulunur veya oksitleyici yakıt içine gömülmüş kompozit
şekilde bulunur. Kompozit yakıt-oksitleyici, roket gövdesine dökülerek doldurulabilir.
Bu şekilde çok ince ve hafif yapılı roketler yapmak mümkündür. Sıvı yakıtlı roket motorları balistik füzeleri ve uzay araçlarını tahrik etmede kullanılır. Yakıt ve oksitleyici oksijen tanklarda sıvı olarak depo edilir. Pompa, boru ve valflerden sonra karışan yakıt ve oksijen yanma odalarına sevk edilir. Bu konu roket motorlarının sınıflandırılması bölümünde ayrıntılı olarak anlatılacaktır.
3.3 Roket ve Füzelerin Sınıflandırılması
Elektronik savaşların önem kazandığı günümüzde, etkili silahların başında roket, füze ve pilotsuz hava araçları gelmektedir. Bunlardan pilotsuz hava araçları daha çok operasyon yapılacak bir bölgede keşif amacıyla kullanılırken, roket ve füzeler adeta adrese teslim etkili tahrif silahları olarak ürkütücü yeteneklerle donatılmaktadır.
Roketler (balistic missile) bir platformdan fırlatılan ve itme kuvvetiyle daha önceden değiştirilmeyen yörünge üzerinden hedefe ulaşan araçlardır.
Füzeler(cruise missile) ise yine bir itme kuvvetiyle, bir platformdan fırlatılmasına karşın, bir seyir planı doğrultusunda hedefi arayan araçlardır. Füzeler görev değişimine açık, her an için kontrol edilebilen ve bir uçak gibi seyredebilme yetenekleri olan sistemlerdir. Karar verme mekanizmaları yüklenmiş bu akıllı araçlar hedeflerini 1–2 metre doğrulukla vurabilmektedir ki bu, kılavuzluk (güdümleme) sistemlerindeki, elektronik algılayıcı, güçlü haberleşme ve akıllı yazılımlar ile sağlanır.
Askeri amaçla kullanılan ilk “Cruise” füzesi 2. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın Londra’yı bombardıman için kullandıkları V–1 uçan bombalardır. V-1’ler karadan, açılı bir platform üzerinden bir roket motoru yardımıyla fırlatılmakta, fırlatma tamamlandıktan sonra V–1 uçuşa geçince ramjet ana motoru devreye girmekte ve roket motoru otomatik olarak düşmekteydi. Bundan sonra V–1 bir uçak gibi hedefine doğru yoluna devam ediyordu. Ancak o zamanki teknoloji bugünün elektronik teknolojisinin çok gerisinde olduğu için bu füzeler, av önleme uçakları tarafından kolayca yakalanıyorlardı.
Ancak geçen zaman içinde bir taraftan anti-balistik füze sistemleri geliştirildi. Diğer yandan da nükleer silahların terk edilmesi için uluslar arası antlaşmalar imzalandı ve balistik füzeler imha edilmeye başladı. Kalan füzeler de konvansiyonel silah sistemlerini taşımak için çok pahalı elemanlardı. Bu nedenlerle tekrar “Cruise” füzelerine bir geri dönüş başladı; ancak bu sefer gelişen teknolojinin ışığı altında çok daha akıllı sistemlerle donatılmış yeni nesil füzeler üretildi.
Füzeler temel karakteristik özellikleri ile şeklini almıştır. Büyüklüğü, hızı, menzili ve ivmesi temel olarak belirginleşmiştir. Her bir füze askeri açıdan önceliklerine
göre temel karakteristik özelliklere sahiptir. Sürat ve ivmele özellikler arasında en ön saflarda yerini almı
Füzenin geliş
Parçaların araştırma programı uygun e
karşılaşılan problemlerin üstesinden gelmek gerekmektedir. Ara
şu sonuca ulaşmıştır. Sıvı yakıtlı roketler süpersonik hareket ederek güçlü bir itme ile
maksimum yüksekliğ
türbinleri ve diğer jet motorları için daha ekonomiktir. Fakat özellikle 70.000 fitin üstünde ki uçuşlarında belirtileri daha fazladır. Launçer teçhizatı süpersonik ve tonlarca ağırlıktaki füzelerin düzgün hızlanma problemiyle birlikte dü
Füzenin sınıflandırılmasında ‘K’ karayı, ‘H’ havayı ‘ ,’D’ ise denizi sembolize etmektedir. Kısaltmaların ilk harfi füzenin atıldı
harfi ise atılan cismin füze oldu adlandırmaları kullanılmaktadır :
KHF- Karadan havaya füze
HHF- Havadan havaya füze
Etkili manevra, kısa menzil
Yüksek performans, orta menzil
göre temel karakteristik özelliklere sahiptir. Sürat ve ivmelenme bu temel karakteristik özellikler arasında en ön saflarda yerini almıştır.
Füzenin geliştirilebilmesi için çok ayrıntılı testlerden geçmesi gerekmektedir. tırma programı uygun eğimi oluşturmak ve programın ba
ılan problemlerin üstesinden gelmek gerekmektedir. Araş
ştır. Sıvı yakıtlı roketler süpersonik hareket ederek güçlü bir itme ile
maksimum yüksekliğe çıkabilirken katı yakıtlı roketler de yardımcı motor, gaz er jet motorları için daha ekonomiktir. Fakat özellikle 70.000 fitin larında belirtileri daha fazladır. Launçer teçhizatı süpersonik ve tonlarca ırlıktaki füzelerin düzgün hızlanma problemiyle birlikte düşünülmelidir.
Füzenin sınıflandırılmasında ‘K’ karayı, ‘H’ havayı ‘ ,’D’ ise denizi sembolize altmaların ilk harfi füzenin atıldığı yeri, ikinci harfi vuru
harfi ise atılan cismin füze olduğunu anlatmaktadır. Buna göre aş adlandırmaları kullanılmaktadır :
Karadan havaya füze
Havadan havaya füze
Etkili manevra, kısa menzil
Yüksek performans, orta menzil
nme bu temel karakteristik
tirilebilmesi için çok ayrıntılı testlerden geçmesi gerekmektedir. turmak ve programın başından itibaren ılan problemlerin üstesinden gelmek gerekmektedir. Araştırmalar örnek olarak tır. Sıvı yakıtlı roketler süpersonik hareket ederek güçlü bir itme ile e çıkabilirken katı yakıtlı roketler de yardımcı motor, gaz er jet motorları için daha ekonomiktir. Fakat özellikle 70.000 fitin larında belirtileri daha fazladır. Launçer teçhizatı süpersonik ve tonlarca
şünülmelidir. [1]
Füzenin sınıflandırılmasında ‘K’ karayı, ‘H’ havayı ‘ ,’D’ ise denizi sembolize ı yeri, ikinci harfi vuruş noktasını ‘F’ unu anlatmaktadır. Buna göre aşağıda sıralanmış füze
Güçlü, Uzun menzil
HKF- Havadan karaya füze
Çok yönlülük, kısa menzil
Hız, orta menzil
Güçlü, Uzun menzil
KKF- Karadan karaya füze
Kısa menzil
Orta menzil
Güçlü, Uzun menzil
Havadan karaya füze
Çok yönlülük, kısa menzil
Hız, orta menzil
Güçlü, Uzun menzil
Karadan karaya füze
Kısa menzil
Orta menzil
Uzun Menzil
HDF- Havadan denize füze
KDF- Karadan denize füze
Bu sınıflandırmaya ek olarak verilen isimlerde Silahlı
kuvveti olan Kara, Deniz ve Hava Kuvvetlerimizden hangisi için kullanaca belirtmek için o kuvvetin ilk harfi yazılmaktadır
H- Hava Kuvvetlerini K- Kara Kuvvetlerini D- Deniz Kuvvetlerini
Belirtir. Eğer birden fazla kuvvet için ku beraber yazılmaktadır
‘KHD’ gibi.
Modeller numara ile beli Örnek olarak : ‘HKF
Hava Kuvvetleri tarafından kullanıldı Araştırma ve geli
kullanılmaktadır.
‘X’ füzenin deney a edildiğini, ‘Z’ ise eskidi
Uzun Menzil
Havadan denize füze
Karadan denize füze
Bu sınıflandırmaya ek olarak verilen isimlerde Silahlı
kuvveti olan Kara, Deniz ve Hava Kuvvetlerimizden hangisi için kullanaca çin o kuvvetin ilk harfi yazılmaktadır.
Hava Kuvvetlerini Kara Kuvvetlerini Deniz Kuvvetlerini
ğer birden fazla kuvvet için kullanılıyorsa her ku
beraber yazılmaktadır. ‘KHD’ gibi.
Modeller numara ile belirtilir ve küçük harfi takip etmektedir
Örnek olarak : ‘HKF – H- 3 c’ füzenin havadan karaya atılan füze oldu Hava Kuvvetleri tarafından kullanıldığını ve modelinin 3 c olduğunu belirt
tırma ve geliştirme safhasında füzeler için ‘ X, Y ve Z’ harfleri
‘X’ füzenin deney aşamasında olduğunu , ‘Y’ deneylerinin tamamlanıp test ini, ‘Z’ ise eskidiğini belirtmektedir.
Bu sınıflandırmaya ek olarak verilen isimlerde Silahlı Kuvvetlerimizin Üç kuvveti olan Kara, Deniz ve Hava Kuvvetlerimizden hangisi için kullanacağını
llanılıyorsa her kuvvetin baş harfi
rtilir ve küçük harfi takip etmektedir.
3 c’ füzenin havadan karaya atılan füze olduğunu,
ğunu belirtmekteir.
tirme safhasında füzeler için ‘ X, Y ve Z’ harfleri