9.1 Aktif ve pasif tedbirler
9.1.1 Aktif savunma
Hava savunma sistemleri ile (yerde konuşlu ATBM kabiliyetli füze sistemleri, uçaktan atılabilir TMD kabiliyetli önleme füzeleri, Airborne laser sistemleri vs.) atılan tehdit TBF’lerin uçuş esnasında tahribine ve etkisiz hale getirilmesine yönelik oluşturulmuş bir mimaridir. Bilindiği gibi tekil bir savunma sistemi geniş bir tehdit yelpazesini tek başına savunma imkânına sahip değildir. Bu nedenle birbirine entegre edilmiş ve derinliğine bir savunma anlayışı oluşturmuş savunma sistemleri karışımı veya çok katmanlı bir savunma mimarisi oluşturmak zorunludur. Bu maksatla silah ailesi prensibine uygun olarak alt katman savunması için VSHORAD, SHORAD, MSAM, HSAM sistemleri uygun hedef öncelikleri dikkate alınarak konuşlandırılmalıdır. Üst katman savunması için THAAD benzeri silah sistemleri konuşlandırması yapılarak önlem alınmalıdır.
Balistik füzeleri fırlatmakta kullanılan platformların imha edilmesi ve böylece başka füzelerin ateşlenmesinin önüne geçilmesidir. Önceden planlı ve ani hedeflere karşı uygulanır.
Balistik füzelerin fırlatılmadan önce tahrip edilmeleri veya ateşlenmenin gerçekleştirildiği platformların tekrar kullanılmalarına mani olacak şekilde saf dışı bırakılmaları, aslında ilk bakışta görüldüğü gibi kolay bir görev değildir. Balistik füzelerin hemen tamamı TEL adı verilen, hareket kabiliyeti yüksek ve füzesini ateşlemeden önce tespit edilmesi oldukça zor platformlar tarafından taşınmakta ve fırlatılmaktadır. Üstelik füzenin ateşlenmesinden sonraki birkaç dakika içinde süratle bölgeden uzaklaşabildikleri için, TEL’leri bulma ve yok etme görevi daha da güçleşmektedir. Körfez harbinde koalisyon güçleri önceleri bu konuda başarılı olamamışlar ancak daha sonraları özel bir takım taktikler kullanarak 2200 sortide 6000 Ton bomba kullanarak sadece 20 ila 30 TEL tahrip edilebilmiştir .
Mukabil hava taarruzları, düşman balistik füze atıcılarını saf dışı bırakmak gibi bir başarıya ulaşması şüpheli ve düşük miktarlarda hava platformlarının devreye sokulmasını zorunlu kılan bir görevden ziyade, TEL’lerin faaliyet göstermesini güçleştirmek ve bilhassa büyük TEL gruplarının yapacağı salvo atışlarını caydırmak amacına yönelik olarak kullanıldığında daha etkili sonuçlar verebilecektir. Nitekim ABD Hava Kuvvetlerinin yürüttüğü kapsamlı Mukabil Hava Harekâtı sayesinde, Körfez Savaşının ilk haftasında, sekiz füzelik salvolar ateşleyen Irak’ın, savaşın devamında füze hücumlarını her defasında tek bir atışla sınırlandırdığı tespit edilmiş, bundan dolayıdır ki birden fazla hedefle uğraşmak zorunda kalmayan PATRĐOT Hava Savunma Bataryalarının işleri de kolaylaşmıştır. [52]
Balistik füzeleri diğer silah sistemlerinden ayıran en önemli özellik, ulaştıkları yüksek hızdır. Bu nedenle TBF’lerin durdurulmaları tahrip veya tesirsiz hale getirilmesi çok kısa bir zaman süresi içinde gerçekleştirilmelidir. 5-10 dakika olarak belirlenen füzenin uçuş zamanı içerisinde; atılan füzenin dost gözetleme sistemleri tarafından algılanması, izlenmesi, kilitlenmesi hedef bilgisinin mevcut C4I sistemleri ile tehdit olduğunun doğrulanması, uçuş yolunun belirlenmesi, yine C4I sistemleri ile TBF’lerine etkili olacak en etkili konumdaki silah sisteminin belirlenmesi görevlendirmenin yapılması ve TBF’nin tahsis edilen silah sistemi tarafından angajmanın sağlanması, en uygun yer ve zamanda önlemenin gerçekleştirilmesi ve TBF’nin tahrip edilmesi ve düşürülmesi faaliyetlerinin tamamlanması gerekmektedir.
TBF’leri etkisiz hale getirmek için yapılan çalışmalar; balistik füzelerin uçuşlarının son aşamasında durdurulmasını öngören “ Terminal Phase- Son Safha “füzesavar sistemlerinin geliştirilmesiyle sınırlı kalmamakta, füzeleri uçuşlarının daha erken safhalarında veya atmosfer dışında tahrip etmeye yönelik araştırmalar devam etmektedir.
Özellikle ABD, balistik füze savunmasını salt karada konuşlu füzesavar sistemlerin kullanılması olarak algılamamaktadır. Füzelerin yanı sıra taarruz uçakları, insansız hava araçları, lazer ve kinetik enerji silahları ile donatılmış uçar platformlar, hatta uzaydaki silahlı platformlarında devreye girdiği kuvvetler üstü bir mekanizmanın da yaratılmasını hedeflemektedir.
Taktik balistik füzeleri önleme kabiliyetinde hava-hava füze sistemlerine sahip uçaklar ile aktif savunmada; taktik balistik füzeleri önleyebilecek 2000 librelik bombaya eş değer kabiliyette hava-hava füzesine sahip uçaklar, uydu kaynaklı sensörler veya HĐK'ler vasıtası ile alınan erken ihbar bilgileri ışığında, önleme zamanına bağlı olarak tehdit istikameti bölgelerinde havada veya yerde hazır durumda bekleyerek, önleme icra edebilecek kabiliyete sahip olmaktadır.
Cruise füzeleri ve gelecekte önem kazanacak yüksek etkinlikli ve geniş kullanım alanı bulunan insansız hava araçları (ĐHA), radar kabiliyeti çerçevesinde nokta hava savunma sistemleriyle de tespit edilerek tahrip edilmektedir.
Aktif hava ve füze savunması; öncelikle, düşmanın füze ve hava taarruz unsurlarının (Silah sistemleri ile komuta kontrol, muhabere sistemleri, fırlatma veya hazırlanma tesisleri) fırlatılmadan veya havalanmadan önce imhasını sağlayacak şekilde havadan karaya, karadan karaya, sualtı ve su üstünden karaya uzun menzilli silah sistemleri ile icra edilmektedir.
Füzesavar sistemleri ile aktif savunmada; orta ve uzun menzilli füze savar sistemleri, taktik balistik füzelere karşı tek başına veya koordineli olarak kademeli savunma yapabilmeli, kendi aralarında, harekât merkezleri, ikaz-ihbar sistemi unsurları ile entegreli olarak çalışabilmektedir.
Taktik balistik füzelerin ateşlenmesi ile hedefe ulaşması arasında geçecek sürenin; hedefin mesafesine bağlı olarak 8–23 dakika civarında olduğu dikkate alındığında, bu kadar kısa sürede, çok süratli (3–11 mach) uçan füzenin tespit edilmesi, önlenmesine karar verilmesi ve ilgili füzesavar birliğine atış komutu verilmesi için azami süre 3 ile 12 dakikadır. Bu nedenle etkin ve süratli bir komuta-kontrol mimarisine sahip bütünleşmiş (entegre) bir erken ikaz, radar ve füze savar silah sistemi ile görevin başarılması hedeflenmektedir. Taktik balistik füzelerin önlenmesi için öncelikle erken ikaz bilgisini alacak ve iz bilgisini gerçek zamanlı olarak havada ve yerde konuşlu sensörlere aktaracak komuta kontrol bilgi sistemine sahip olunmalıdır. Balistik füzelere karşı savunma; merkezi kontrolde, çok kısa sürede reaksiyon gösterecek şekilde ve NATO ülkeleriyle bütünlük içinde tesis edilmektedir.
9.1.2 Pasif savunma
Bilindiği üzere pasif savunma, kuvvet kayıplarını asgari düzeye düşürmek, NBC taarruzlarının etkilerini minimize etmek ve bu tür taarruzlara maruz kalan dost kuvvetlerin yeniden harekâta hazır hale gelebilmeleri için oluşturulmuş/oluşturulması gerekli olan bir tedbir düzenlemesidir. Pasif savunma,; karşı gözlem, kamuflaj, gizleme ve aldatma, koruyucu güvenlik önlemleri, dağılma, elektronik harp, taarruz sonrası onarım uygulamaları gibi konuları kapsamaktadır. Ayrıca NBC taarruzlarından korunmak için gerekli koruyucu teçhizat (NBC) ve tıbbi yardım malzemeleriyle teçhiz edilmeyi kapsamaktadır. Pasif savunmada en önemli konulardan biri de sivil halkın korunmasıdır. Sivil savunma teşkilatının malzeme, araç, gereç yönüyle hazır hale getirilmesi, halkın bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Harekât merkezlerindeki TMD hücreleri TMD ikazını aldığında aktif ve pasif savunma için Silahlı Kuvvetleri uyarırken aynı zamanda sivil savunma teşkillerini de uyarmak zorundadır.
9.1.2.1 Silah sistemleri
Silah sistemleri tehdide angaje olabilmek için gereklidir. Silah sistemleri de kara,deniz ve havada konuşlu platformlarca atılabilen sistemlerdir. Silah sistemleri kullanım konseptine bağlı olarak iki ana grupta toplanmaktadır.
(1) Alt Seviye ( Lower Layer ) Silah Sistemleri :
Yer ile 35 km’lik irtifalar arasındaki önlemeye sahip füze sistemleridir. Günümüzde mevcut kullanılan alt irtifa sistemleri ; PATRĐOT PAC-2, I-HAWK, STANDART MĐSSĐLE 2 BLOCK IV-A, ARROW olup bunlara benzer olarak diğer ülkelerce de çeşitli araştırmalar yapıldığı bilinmektedir.
(2) Üst Seviye ( Upper Layer ) Silah Sistemleri :
35-500 kilometrelik irtifalar arasında önleme kabiliyetine sahip füze sistemleridir. Bu gruptaki silah sistemleri ise; PATRĐOT PAC-3, THAAD ve MEADS sistemleri olup bu konulardaki araştırmalar sürdürülmektedir.