Yirmibirinci yüzy l n ortalar nda ba layan, fakat özellikle son çeyre inde yo unla an ve hala devam eden paradigmatik de i meler, e itim sistemini de i meye zorlamakta ve zorlamaya da devam edecek gözükmektedir. E itimin amac na, ö renmenin do as na, bilimsel bilginin de erine, okullar n yap ve i leyi ine ili kin bu de i imlerin e itimciler taraf ndan anlamland r larak e itimin ça da bir yorumunun yap lmas gerekmektedir (Özden, 1995)
Bilim ve teknolojideki h zl de i me ve yenile menin sonucunda toplumsal yap n n, inançlar , de erleri ve anlay lar nda de i meler olu maktad r. Bu kaç n lmaz de i imin ya and ortamda e itimin amac ve okullar n i leyi inin yeniden tan mlanmas bir zorunluluk haline gelmektedir. te bu ortamda okul müdürleri, rehberli e ve mesleki yard ma daha çok gereksinim duyacaklard r. Onlar n gereksinimi olan rehberlik ve mesleki yard m sa layacak olanlar, bu kurumlarda denetim, rehberlik ve i ba nda yeti tirme göreviyle görevli olan ilkö retim denetçileri olacakt r. Literatürde de denetçi rolleri içerisinde rehberlik, genellikle “rehberlik ve mesleki yard m” olarak mesleki yard m kavram ile birlikte tan mlanm t r (Karagözo lu, 1977; Bursal o lu, 1979; Ba ar, 1993; aktaran Ünal, 1998).
E itim denetiminde denetlenen ile denetleyen aras nda ö retme-ö renme
sürecinin geli tirilmesi için birlikte çal an meslekta ili kisinin kurulmas
öngörülmektedir (Acheson ve Gall, 1992; Burke ve Fessler, 1983; Goldhammer ve di erleri, 1980; Cogan, 1973; aktaran A ao lu,1996).
Yasal düzenlemeler ve MEB lkö retim Müfetti leri Ba kanl klar
Rehberlik ve Tefti Yönergesinde (2001) belirtilen, kurumlar n rehberlik ve
tefti inde dikkate al nacak genel ve özel amaçlar, rehberlik ve tefti in ilkeleri, kurum tefti i, kurumlar n rehberlik ve tefti inde dikkat edilecek hususlar ve kurum tefti inde incelenecek durumlar dikkate al nd nda, ilkö retim okullar ndaki denetim ve rehberlik etkinliklerinin görevlileri olan ilkö retim müfetti lerinin ilkö retim
okullar ndaki denetim ve mesleki rehberlik çal malar aç s ndan ilkö retim okulu müdürlerinin beklentilerini kar lama düzeyleri daha önce de ara t rma konusu olmu tur. Bu konuda daha önceden yap lan ara t rmalar ve bulgular a a da verilmi tir.
Çankaya (1996) taraf ndan yap lan, lkö retimde Okul Yöneticilerinin
Müfetti lerden Yararlanma Dereceleri adl ara t rmada, ilkö retim okulu
yöneticilerinin görevleri ile ilgili olarak ilkö retim müfetti lerinden yararlanma derecelerini ortaya koymak amaçlanm t r. Ara t rma sonucunda, müfetti ve yönetici görü lerine göre, müfetti lerin personel, ö renci, ö retim, e itim ve i letme hizmetlerinde "k smen" derecesinde rehberlik ve mesleki yard mda bulunduklar , yönetici görü lerine göre ise ilk dört hizmet alan nda "çok az" i letme hizmetlerinde ise "k smen" rehberlik ve mesleki yard mda bulunduklar sonucuna ula lm t r. Müfetti ve yöneticiler en fazla yard m n i letme hizmetlerinde yap ld , en az yard m n ise e itim hizmetlerinde yap ld konusunda görü birli i içindedirler.
Ecevit (1996) taraf ndan yap lan lkö retim Müfetti lerinin, lkö retim Okullar nda Mesleki Rehberlik ve ba nda Yeti tirme Etkinlikleri ve Gerçekle tirme
Düzeyi adl ara t rmada, ilkö retim müfetti i, ilkö retim okulu yöneticileri,
ilkö retim okulu s n f ve bran ö retmenleri, ilkö retim müfetti lerinin mesleki rehberlik ve i ba nda yeti tirme etkinliklerini yapmalar gerekti i ve bu etkinliklerin her y l yap lmas gerekti ini, ancak bu etkinliklerin gerçekle tirilme düzeyinin "çok az" oldu unu ifade etmi lerdir.
Karabörk (1998) taraf ndan yap lan, lkö retim Okulu Yöneticilerinin Denetimi adl ara t rmada, yöneticilerin, personel yönetimini de erlendirme ve personeli ile aralar nda iyi ili kilerin kurulmas na katk sa lama, okullar ile ilgili sorunlar n ortaya konmas ve uygulanabilir çözümler önerilmesi ve yönetici sorunlar n n çözümünde oynad klar liderlik rolleri aç s ndan müfetti leri yetersiz gördükleri, denetim s ras ndaki ihtiyaç ve istekleriyle müfetti lerin yeterince ilgilenmedikleri ve müfetti lerin e itim-ö retim, yönetim ve denetim konular nda yeterince ara t rma yapmad klar görü ünde olduklar ortaya ç km t r.
Turan (1999) taraf ndan yap lan, Türk milli e itim sistemi içerisinde tefti alt sisteminin, kurum denetimindeki etkililik düzeyini tespit etmeyi amaçlayan ara t rmada, ilkö retim okullar nda yap lan kurum tefti inin etkililik düzeyi,
ilkö retim müfetti lerinin ve ilkö retim okulu müdürlerinin alg lamalar na göre de erlendirilmi tir. Ara t rma sonucunda, ilkö retim okulu müdürlerinin kurum denetiminde incelenecek durumlarla ilgili olarak, ilkö retim müfetti lerinin, az düzeyde etkili olduklar na inand klar bulgusuna ula lm t r.
Erdinç (2006) taraf ndan yap lan, lkö retim Okullar nda Okul
Yöneticilerinin Müfetti lerden Yararlanma Dereceleri adl ara t rma sonucunda; müfetti lerin personel, ö renci, ö retim, i letme hizmetlerinde "oldukça", e itim hizmetlerinde ise "k smen" mesleki yard m ve rehberlik yapt klar görü ünde olduklar , yöneticilerin ise bütün boyutlarda "k smen" rehberlik ve mesleki yard mdan yararland klar görü ünde olduklar belirlenmi tir. Ara t rma sonuçlar na göre bütün boyutlarda rehberlik ve mesleki yard m düzeyinin genellikle dü ük gerçekle ti i, müfetti ve yönetici görü lerinde anlaml farkl l klar oldu u bulgusuna ula lm .
Can (2004) taraf ndan yap lan, lkö retim Denetçilerinin nsan li kilerine Uygun Davranma Düzeyi konulu ara t rma bulgular na göre, ilkö retim okulu yönetici ve ö retmenleri, ilkö retim müfetti lerini insan ili kileri yönünden az düzeyde ba ar l görmektedirler.
Dündar (2005) taraf ndan yap lan, lkö retim Okullar nda Yap lan Tefti in Okul Ba ar s ve Geli imi Üzerine Etkisi konulu ara t rmada, Türk e itim sisteminde ilkö retim müfetti lerinin önemli rolü oldu u bulgusu ortaya ç km t r. Ö retmenlerin ve okul müdürlerinin ise % 80’inden fazlas n n ilkö retim alan n n geli mesine ilkö retim müfetti lerinin etkili hizmetleri oldu unu belirterek, ilkö retim müfetti lerinin kendilerini daha s k tefti e gelmelerini istemeleri, müfetti lerin yard m ve rehberli inden yararland klar n n göstergesi olarak ifade edilmektedir.
Olgun (2005) taraf ndan yap lan, lkö retim Okulu Müdür Ve Müdür Yard mc lar n n lkö retim Müfetti lerinin Yapm Oldu u Denetim Etkinliklerine
li kin Görü ler konulu ara t rma sonucunda, ilkö retim okullar nda görev yapan müdür ve müdür yard mc lar n n, fiziki durum ve yönetim i lerine dayal denetimin yeterli düzeyde yap ld , ancak e itim-ö retim sürecinin karma k yap içermesine ve denetlenecek etkinliklerin somut bir ekilde an nda gözlenememesine ba l olarak denetiminin orta düzeyde yap labildi i görü ünde olduklar bulgusuna ula lm t r.
Balc (2007) taraf ndan yap lan, lkö retim Müfetti leri Ve lkö retim Okulu Müdürlerinin; lkö retim Müfetti lerinin Rehberlik Rollerini Gerçekle tirme Düzeylerine li kin Alg lar adl ara t rmada; e itim, ö retim, hizmet içi e itim ve
okul yönetimi alanlar nda ilkö retim müfetti lerinin rehberlik rollerini
gerçekle tirdikleri yönünde olumlu görü lerine kar l k, ilkö retim okulu müdürlerinin ise olumsuz görü sahibi olduklar bulgusuna ula lm t r.
Arslanta (2007) taraf ndan yap lan, lkö retim Müfetti lerinin Mesleki Yard m Ve Rehberlik Rollerinin Ö retmen Alg lar na Göre De erlendirilmesi konulu doktora ara t rmas n n bulgular n n genel olarak de erlendirilmesi sonucunda, ilkö retimde görev yapan s n f ve bran ö retmenlerinin alg lar na göre, ilkö retim müfetti lerinin yapm olduklar mesleki yard m ve rehberlik düzeyi “Az” olarak saptanm t r. lkö retim müfetti leri, ara t rmada belirtilen hiçbir alanda ö retmen alg lar na göre, “Az” derecenin üzerinde alg lanmam lard r. Bu sonuç, ilkö retim müfetti lerinin ö retmenlere yönelik olarak yapt klar mesleki yard m ve rehberli i beklenen düzeyde gerçekle tiremedikleri bulgusunu ortaya ç karm t r.
Erginer ve Ate (2009) taraf ndan yap lan, Okul Yöneticilerinin, lkö retim Müfetti lerinin Yeterlilikleri Hakk ndaki Görü leri adl ara t rmada, okul müdürleri, ilkö retim müfetti lerinin çal malar n n kontrol a rl kl olmaktan ziyade dan ma amaçl olmas n istemekteler, müfetti lerin mesleki yeterliklerinin yan nda insanc l yeterliklerinin de geli tirilmesi gerekti i ihtiyac n n oldu u görü ünü belirtmekteler. Müfetti lerin, kontrol ve hata-eksik aramaktan uzak olmalar n , rehberlik ve dan may ön planda tutmalar n , empati göstermelerini, anlay la yakla malar n , kendileriyle etkili bir ileti im kurmalar n , i birli i yapmalar n istedikleri bulgusuna ula lm t r. Ara t rmada görü belirten 143 okul yöneticisinin en çok birle tikleri görü ler unlard r:
“Dan $may ön planda tutmal lar.” “Yap c ele$tiriler yapmal lar.”
“Bir okulu denetlemeden önce, ö renci özelliklerini, okulun çevresel ko$ullar n ara$t rmal ve bunlar göz önünde bulundurmal lar.”
“,nsanlara yakla$ mlar nda tarafs z olmal lar.” “Eksik ve hata aramamal lar.”
“Adil olmal lar.” “Empati kurmal lar.” “,stikrarl olmal lar.”
Töremen ve Hozatl (2006) taraf ndan yap lan, lkö retim Okul
Yöneticilerinin, lkö retim Denetçilerinin Kurum Denetiminde Gösterdikleri Liderlik
Davran lar na li kin Görü lerini belirlemeye yönelik ara t rmada; Okul
yöneticilerinin, ilkö retim denetçilerini teknik ve sosyal yeterlik anlam nda insani ili kiler aç s ndan yeterli ve güdüleyici bulmad klar , hak ve de er yarg lar na sayg l görmedikleri, hata ve eksiklikleri yakalamaya yönelik davran lar gösterdikleri, ko ullar dikkate almaks z n ve delil esasl olmaks z n kendi fikirlerinde srarc olduklar , okul yöneticilerini karar sürecine katmad klar , nesnel olmad klar ve
demokratik ortam olu turmad klar biçiminde de erlendirdikleri sonucuna
BÖLÜM III 3. YÖNTEM
Bu bölümde ara t rma modeli, ara t rman n evreni ve çal ma grubu, veri
toplama arac , verilerin analiz ve yorumlanmas nda kullan lan yöntemler aç klanm t r.