Okul müdürleri bu temadaki görü lerinde, hem idare hem de ö retmenler olarak gerek fiziki, gerek e itim ö retim, gerekse insan ili kileri aç s ndan kurumun tüm boyutunda müfetti lerin denetim çal malar na gereksinimleri oldu unu belirtmektedirler.
Millî E itim Bakanl lkö retim Müfetti leri Ba kanl klar Rehberlik ve Tefti Yönergesine (2001) göre rehberlik ve tefti in genel amaçlar , yönetici, ö retmen ve di er personelin çal malar n yönlendirmek, çal malar denetlemek, de erlendirmek, düzeltici ve geli tirici önlemler almak, personelin görevi ba nda yeti melerini sa lamak, çal malar n objektif olarak ölçmek ve de erlendirmek, personel aras nda birlik ve dayan maya, hizmetin yürütülmesinde, planlama, e güdüm ve uygulamaya katk da bulunmak, e itim ö retimle ilgili sorunlar belirlemek ve çözümüne yard mc olmak, insan gücü, tesis, araç-gereç ve zaman n ekonomik ve verimli kullan lmas n sa lamak, kurumun çevreyle bütünle mesine, yönetici, ö retmen ve veliler aras nda uyumlu ili kiler kurulmas na katk da bulunmak, güdülemeyi ve morali art rmak; i doyumu sa lamak, üretim ve verimlili i en üst düzeye ç karmak olarak ifade edilebilir.
Bu genel amaçlar n yan nda, rehberlik ve tefti in kurum ve yöneticiler yönünden özel amaçlar n da, e itim ve ö retim sorunlar n belirleme, ö retmenler,
ube ve zümre ö retmenler kurullar nda görü me ve al nan kararlar uygulama, ö renci ba ar s n ölçme ve de erlendirmede birlikteli i sa lama, personel aras nda i birli ini sa lama, sevgi ve sayg ya dayal bir çal ma ortam olu turma, müdür
yard mc s , ö retmen ve di er personeli yeti tirme çal malar n izleme,
de erlendirme ve sa lama olarak ifade edilmektedir.
Rehberlik ve tefti in genel ve yöneticilere dönük özel amaçlar do rultusunda, okul müdürleri bu alandaki gereksinimlerini, müfetti lerin okul kültürü, okul iklimi ve çal anlar n moral motivasyonunun yükseltilmesi yönlerinden katk sa lamalar , eksiklikler ve sorunlar n giderilmesi sürecinde çözüm önerileri geli tirmeleri, okulun payda lar aras nda sa l kl -güçlü bir ileti im ve i birli i için yard mc olmalar , ö retmenlerin mesleki geli imlerini sa lamalar , ba ar l bir e itim için gerekli olan okul ve s n f içi ortam n haz rlanmas nda yard mc olmalar beklentileriyle aç klamaktad rlar.
Bir okul müdürünün futbol literatüründen yararlanarak, müfetti i teknik direktör, müdürü yard mc antrenör, ö retmenleri de sahadaki oyuncular olarak tan mlad ktan sonra, programlar n yenilendi i süreçte e itimsel liderlik yapmas gereken müdürlerin bu bilgiden yoksun olmalar nedeniyle müfetti lerin öncelikle müdürlerin iyi yeti tirilmesi yönünden iyi bir teknik direktörlük yapmalar n söylemesi de müdürlerin rehberlik boyutunda beklentilerini aç klamaya uygun bir örnek olmaktad r. Taymaz da, (1993) müfetti lerin rol ve yeterliliklerini incelerken yöneticilik, liderlik, ö reticilik, rehberlik , ara t rma uzmanl rollerinin de bir yeterlik alan olarak müfetti lerde bulunmas gerekti ini vurgulamaktad r.
Okul müdürleri, müfetti lerin kar la t klar etkili sonuçlar olan farkl , orijinal uygulamalar ve örnekleri di er okullara ta malar n beklentileri olarak ifade ederek, önerilerin yan nda var olan iyi uygulamalardan kendilerini haberdar eden bir bilgi ajan rolü de beklemektedirler. Buradan hareketle müfetti lerin örnek uygulamalar arac l yla okulun bütün halinde geli mesine katk sa lamas n n beklendi i söylenebilir.
Bunun yan nda ö retmenler aç s ndan da, yenilenen ilkö retim
stratejilerinin kullan lmas gibi yeni de i imlere kar n, kendini yenileyemeyen, geleneksel ö retmenlik rolüne devam eden ö retmenler için rehberlik yap larak, i ba nda yeti tirilmelerinin sa lanmas n n da müfetti lerden beklendi i söylenebilir.
Öteden beri hep tart la gelen bir konu da müfetti lerin rehberlik rolleri ile soru turmac l k rollerinin birbiriyle çeli ti idir. Bu konuda M 30, “denetmenler,
de erlendirme rolünü rehberlik rolünden daha fazla önemsemekteler, oysa rehberlik rolleri ön planda olmal ” diyerek öncelikli beklentinin rehberlik rolü oldu unu
söylemektedir. Rehberlik rolünün bu derece önemsenmesine ra men, okuldaki e itim ö retim ortam n n geli tirilmesi ve verimlili in art r lmas nda kendisinden önemli katk lar beklenen müfetti in, kendisinden mesleki rehberlik hizmeti bekleyen ö retmenin kar s na soru turmac kimli iyle ç kmas n n rehberli in verimlili ini engelledi i görü ü müdürler taraf ndan savunulmaktad r. Oysa alan yaz nda ve ilgili yasal düzenlemelerde, müfetti lerin inceleme-ara t rma, kurum ve ders tefti i, rehberlik, mesleki yard m ve yeti tirme, soru turma alanlar müfetti lerin görev boyutunu olu turmaktad r. Bu durumda müdürlerin beklentileri ile mevzuat ve alan yaz n çeli mektedir. Amaç müfetti lerin daha nitelikli hizmet vermesi oldu una göre hizmetten yararlanan ki ilerin görü lerine de er vererek, o do rultuda yasal düzenlemelerin yap lmas ve müfetti lerin rehberlik-soru turmac rollerin birbirinden ayr lmas sa lanabilir.
Rehberlik temas yla ilgili olarak, müfetti lerin meslek öncesi ald klar e itim ve mezuniyet durumlar na göre yeterliliklerinin farkl l k gösterdi i müdürler taraf ndan dile getirilmektedir. Örne in M 15, “eskiden müfetti$ler aras nda eksiklik
arayan, bulan tipler yayg nd , $imdi ise yol gösterici ve yap c tav r daha belirgin. Bu müfetti$ler e itim yönetimi ve denetimi bölümünden lisans mezunu olan müfetti$ler. Kurslardan yeti$en müfetti$ler daha çok eksiklik arayan müfetti$ler” diyerek, e itim
yönetimi alan nda lisans ö renimi yoluyla mesle e giren müfetti lerin rehberlik rollerini daha etkin ve verimli biçimde yerine getirdiklerine dikkat çekmektedir. Bu durum Erol’un (2008) yapt ara t rmada belirtilen Konya ilinde görev yapan 102 ilkö retim müfetti inden 51 tanesinin EYTP mezunu, 23 tanesinin yüksek lisans mezunu olmas n n etkisiyle okul müdürlerinde bu alg n n olu mas na neden olarak gösterilebilir. Okul müdürlerinin görü lerine göre rehberlik edici, yol gösterici ve
yap c davranan müfetti tipinin okul müdürlerinin beklentisine kar l k verebilen müfetti tipi oldu u söylenebilir.
Okul müdürlerinin rehberlik temas nda bir di er beklentileri de, müfetti lerin, okullara ekonomik katk sa layacak etkinlikler konusunda gerek model, gerekse izlenecek yol hakk nda rehberlik etmeleridir. Çünkü okullar n do rudan yapmalar gereken birçok harcamalar için bütçeleri bulunmamaktad r. Ama giderilmesi gereken ihtiyaçlar n oldu u da bir gerçektir ki, müdürler bu gereksinimleri okul-aile birli i yoluyla kar lamaya çal maktad rlar. Ancak bilinen bir gerçek de müdürlerin s k s k okul aile birli i çal malar ve birli e gelir temini konusunda ikayet ve soru turmalara muhatap olduklar d r. Burada as l sorun okulun ekonomik gereksinimleri ve bunlar n giderilmesi sürecinin müdürler taraf ndan iyi yönetilememesi olarak söylenebilir. te bu noktada müfetti ler, okul müdürlerine hem ileti im becerileri hem de politik liderlik davran lar hakk nda rehberlik ederek, müdürlerin önemli bir s k nt lar n n giderilmesine katk sa layabilirler.
Sonuç olarak okul müdürlerin müfetti lerden rehberlik boyutunda büyük oranda yard m beklentisi içinde olduklar söylenebilir. Bu bulguyla Çankaya’n n (1996) okul yöneticilerinin müfetti lerden personel, ö renci, ö retim ve e itim
hizmetlerinde “çok az” düzeyde rehberlik ve mesleki yard m alabildikleri; Ecevit’in
(1996) ilkö retim müfetti lerinin mesleki rehberlik ve i ba nda yeti tirme etkinliklerinin gerçekle tirilme düzeyinin "çok az" oldu u; Erdinç’in (2006) yöneticilerin personel, ö renci, ö retim, e itim ve i letme hizmetleri boyutlar nda, "k smen" rehberlik ve mesleki yard mdan yararland klar ; Balc ’n n (2007) okul müdürlerinin, e itim, ö retim, hizmet içi e itim ve okul yönetimi alanlar nda ilkö retim müfetti lerinin rehberlik rollerini yeterince gerçekle tiremedikleri yönünde görü sahibi olduklar ; Arslanta ’ n (2007) ilkö retim müfetti lerinin ö retmenlere yönelik olarak yapt klar mesleki yard m ve rehberli i beklenen düzeyde gerçekle tiremedikleri bulgular yla da örtü mektedir.
Alanyaz nda bu ara t rman n bulgusuyla z tl k olu turan ara t rma da bulunmaktad r. Dündar (2005) taraf ndan yap lan ara t rmada, Türk e itim sisteminde ilkö retim müfetti lerinin önemli rolü oldu u, ilkö retim alan n n geli mesine ilkö retim müfetti lerinin etkili hizmetleri oldu u bulgusuna
ula lm t r. Bu durumu ara t rman n yap ld Çankaya ilçesinde 2004–2005 e itim- ö retim y l nda görev yapan örneklem gurubunun görü lerinden kaynaklanabilir. Zaten olmas gereken ve beklenen sonuç da bu olmal d r.