Rekabet Kurulu’nun İncelemesi

Rekabet Kurulu bir birleşme ve devralma işleminden; bildirim278, ihbar, şikayet üzerine veya res’en haberdar olur. Kurul, RKHK’nın 40. maddesi uyarınca soruşturma açılmasına veya soruşturma açılmasının gerekip gerekmediğini tespit etmek amacıyla ön araştırma yapılmasına karar verebilir. Ön araştırma yapılacaksa bunun için görevlendirilen raportör 30 gün içinde raporu hazırlayarak Kurul’a verir. 41. madde uyarınca, Kurul 10 gün içinde soruşturmanın açılıp açılmayacağına karar

276 _{Ciroyu esas alan ülkelere örnek olarak, Almanya, İrlanda ve İtalya gösterilebilir. Ciro ile birlikte} pazar payını da kriter olarak kabul eden ülkelere örnek olarak, Belçika ve Yunanistan gösterilebilir. Ülkemizdeki mevcut düzenlemeye paralel olarak ciro veya pazar payını kriter olarak kabul eden ülkelere örnek olarak da, Fransa, Portekiz, İspanya ve İngiltere gösterilebilir(Sanlı, s. 375).

277

Güven, Birleşme ve Devralmaların Denetlenmesi, s. 296 – 297. 278

Birleşme ve devralmaların bildirimi RKHK’nın 10. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenmiştir. Bunların geçerli olabilmeleri için Kurul bu konuda bir karar vermelidir. Rekabet Kurulu’na yapılan bildirim bir ön bildirim niteliğindedir(Aslan, Rekabet Dersleri, s. 175).

verir. RKHK’nın 43. maddesine göre soruşturma başlatılmasına karar verildiği takdirde; söz konusu soruşturma belirlenecek üyeler tarafından 6 ay içinde sonuçlandırılır. Gerektiğinde bir defaya mahsus olmak üzere, Kurul tarafından 6 aya kadar ek süre verilebilir. Kurul, nihai kararını 48. maddeye göre sözlü savunma toplantısı yapıldıktan sonra aynı gün, bu mümkün olmazsa gerekçesi ile birlikte 15 gün içinde verir279.

Rekabet Kurulu tarafından yapılan inceleme neticesinde280 birleşme ve devralma işlemine izin verilebilir, belirli şartlara tabi olmak kaydıyla izin verilebilir281 veya işlem yasaklanabilir.282 Ayrıca, Kurul tarafından yapılan inceleme neticesinde, 1997/1 sayılı Tebliğ kapsamına girmeyen, başka bir ifade ile izin almak için bildirimde bulunulması gerekmeyen birleşme ve devralmalar için ise ilgililerin talebi halinde menfi tespit belgesi verilebilir. Kurul’a yapılan bir bildirim neticesinde, bildirime konu olan işlem birleşme veya devralma olarak değerlendirilemiyorsa bir muafiyet başvurusu olarak kabul edilir ve Kurul tarafından, RKHK’nın 5. maddesi uyarınca bireysel muafiyet verilebileceği gibi belirli konulardaki anlaşma konuları için grup muafiyeti de tanınabilir. Yine kurul

279 _{Ayrıntılı bilgi için bkz. Erdem, s. 138 vd.} 280

Rekabet Kurulu tarafından 1999-2006 yılları arasında toplam 941 adet birleşme ve devralma dosyası karara bağlanmıştır. Bunlardan, 579 işleme izin verilmiş, 41 işleme koşullu izin verilmiş, 3 işlem reddedilmiş, 318 işlemin ise eşik altında kaldığına karar verilmiştir[2006 Yılı Faaliyet Raporu, www.rekabet.gov.tr(son yararlanma: 18.05.2007)].

281 _{Rekabet Kurulu bir kararında, Glaxo Wellcome plc. ile SmithKline Beecham plc. ilaç şirketlerinin} Glaxo-SmithKline unvanlı yeni bir şirket çatısı altında birleşmeleri işlemine izin verilmesi talebine ilişkin olarak, söz konusu şirketlerin Türkiye’de faaliyet gösterdikleri ilaç pazarlarından biri hariç tamamında bir hâkim durum oluşturmadığı veya varolan bir hâkim durumu güçlendirmediği, bir hâkim durum oluşturarak Türkiye’de rekabetin önemli ölçüde azaltılması sonucunu doğurabilecek J5B Anti HIV harici antiviraller pazarındaki birleşmeye ise Glaxo Wellcome İlaçları Sanayi A.Ş.’nin sahip olduğu Zovirax, Valtrex, Zeffix adlı ilaçların lisanslarının veya SmithKline Beecham İlaç Ticaret A.Ş.’nin sahip olduğu Famvir adlı ilacın lisansının taraflardan pazar payı yüksek olanın payının aşılmamasını sağlayacak şekilde üçüncü kişilere devredilmesi koşuluyla işleme izin verilebileceği kanaatine varmıştır. Sonuç olarak gerekli lisans devirlerinin yapılması koşuluna bağlı olarak, birleşme ve devir işlemine izin verilmiş ve söz konusu devir işleminden Kurul’un haberdar edilmesi yönünde karar verilmiştir[Glaxo Wellcome/SmithKline Beecham, RKK KN. 00-29/308-175, KT. 03.08.2000, www.rekabet.gov.tr( son yararlanma: 18.05.2007)].

282 _{Rekabet Kurulu bir kararında, İstanbul Gübre Sanayi A.Ş.’nin %99.98 oranındaki hissesinin} özelleştirilmesi esnasında İstanbul Gübre Sanayi A.Ş.’nin, Toros Gübre ve Kimya Endüstrisi A.Ş. tarafından devralınmasına ilişkin olarak, devralmanın gerçekleşmesi halinde devralan şirketin hâkim duruma geçeğini belirterek, RKHK’nın 7. maddesine aykırı olan devralma işlemine izin vermemiştir[İstanbul Gübre/Toros Gübre, RKK KN. 00-43/464-254, KT. 03.11.2000, www.rekabet.gov.tr( son yararlanma: 19.05.2007)].

tarafından yapılan inceleme neticesinde, işleme taraf olan teşebbüslerin RKHK’nın 16. maddesine aykırı davrandıkları tespit edildiği takdirde çeşitli yaptırımlar uygulanabilir283.

3.2. REKABET HUKUKU AÇISINDAN ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE BİRLEŞME VE DEVRALMALAR

Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 7. maddesi anlamındaki birleşme ve devralmalar, diğer sektörlerde olduğu gibi çimento sektöründe de görülmektedir. Çalışmada, terminoloji açısından çimento sektöründe birleşme ve devralmalar ifadesi tercih edilmiştir. Bununla birlikte, çimento sektöründe faaliyette bulunan teşebbüsler arasında birleşmeden ziyade devralma işlemlerinin ve ortak girişimlerin gerçekleştirildiği görülmektedir. Ayrıca çimento sektörü özelleştirme uygulamalarının yoğun olduğu bir sektördür. Bu nedenle sektörde, özelleştirme yoluyla devralma işlemlerine de sıklıkla rastlanılmaktadır.

Sektörde meydana gelen birleşme ve devralma işlemleri neticesinde, Rekabet Kurulu tarafından işlemler ile ilgili incelemeler yapılmıştır. Söz konusu incelemelerin neticesinde, bazen birleşme ve devralma işlemlerine izin verilmiş bazen de RKHK’ya aykırı bulunarak izin verilmemiştir. Çimento sektöründeki söz konusu birleşme ve devralma işlemleri, Rekabet Kurulu’nun konu ile ilgili kararlarının incelenmesi suretiyle, aşağıda ayrıntılı olarak değerlendirilecektir.