AVRUPA BĠRLĠĞĠ ORTAK REKABET POLĠTĠKAS
4.4. Rekabet Ġhlallerine Yönelik Bazı Davalarda Alınan Kararlar
Her dava söz konusu ürüne, o ürün hakkındaki pazara ve o davaya konu olan teşebbüslerin davranışlarına göre farklıklar göstermektedir. Komisyon ise davalara yönelik kararlarında adil davranarak haksız rekabete yol açan teşebbüsleri tespit ettiğinde bu ihlallerin ağırlığına göre işletmelere para cezaları kesmekte veya uyarılarda bulunmaktadır.205
4.4.1. Ġspanya’da Telekom Sektöründe Rekabet Ġhlali Davası
ve Karar
1996 yılında İspanya‟da Telekom sektöründe yaşanan bu olayda, Telefonica şirketi devlet operatörü konumunda, Airtel Movil şirketi ise İspanyol pazarında en büyük ikinci Telekom şirketi pozisyonundaydı.
Davayı, uluslararası pazarda rekabet edemediğini iddia eden, Airtel Movil şirketi İspanyol hükümetine karşı açmıştı. Airtel Movil şirketinin iddiasına göre, İspanyol hükümeti kendisinden mobil telefon hizmetleri sunması karşılığında 510 milyon Euro hizmet bedeli talep etmiş ve Airtel Movil bu hakka sahip olabilmek için o parayı İspanyol hükümetine ödemişti.
204 Buket İlhan, „‟Avrupa Birliği Rekabet Politikasında Devlet Yardımları ve Türkiye‟nin Uyumu‟‟, http://www.sayistay.gov.tr/dergi/icerik/der76m7.pdf , (15.05.2011), s.113.
205
Airtel Movil‟e göre İspanya hükümeti aynı hassasiyeti Telefonica şirketine göstermemiş olup devlet operatörü olan bu şirketten herhangi bir ücret talep etmeden mobil telefon hizmetleri sunmasına devam etmesine göz yummuştu.
Komisyon gerçekleştirdiği incelemeler sonucunda, Airtel Movil şirketinin şikâyetinde haklı olduğunu tespit ederek İspanyol hükümetinden Airtel Movil‟e 510 milyon Euro‟yu geri ödemesini veya eşdeğer düzeltici önlemler almasını talep etmiştir.
İspanyol hükümeti rekabet ihlaline yol açan bu olumsuz durumu düzeltmek için Avrupa Komisyonu‟na eşdeğer düzeltici önlemler alacağı taahhüdünde bulunmuştur. Komisyon ise Nisan 1997‟de rekabetteki bu olumsuz duruma son vermek için İspanyol Hükümeti tarafından önerilen düzeltici önlemleri kabul etmiştir. Bu sayede Airtel Movil şirketinin daha fazla mağdur edilmesi önlemiştir.206
4.4.2. Ġngiltere’de Havayolu Sektöründe Rekabet Ġhlali
Davası ve Karar
Virgin Airways, 1998 yılında Avrupa Komisyonuna başvurarak British Airways hakkında dava açmıştır. Onun, İngiliz Havayolu Taşımacılığında haksız rekabet ortamına neden olduğunu iddia etmiştir. Bu iddia üzerine Komisyon harekete geçerek ilgili davayı incelemeye almıştır. Virgin Airways‟in savunduğuna göre İngiliz seyahat acenteleri bir yıl önce sattıklarıyla eşit veya daha fazla miktarda British Airways bileti satmaları durumunda British Airways tarafından ekstra komisyon ile ödüllendirileceklerdi.207
Virgin Airways‟in düşüncesine göre British Airways‟in uyguladığı bu strateji rakip havayolu şirketlerinin bilet satmalarını zorlaştırmıştı. Komisyon verdiği
206 Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği, a.g.e. , s.11.
207 Yönetim Yatırım Danışmanlık, Bülten- Hava Taşımacılığı Karteline Rekor Cezalar, http://www.yyd.com.tr/agustos2007.pdf , (25.05.2011), s.11.
kararda, havayolu taşımacılığı sektörünü etkilemiş olan bu uygulamayı egemen durumun haksız kullanımı olarak kabul etmiş ve Temmuz 1999‟da British Airways‟e para cezası kesmiştir.208
4.4.3. Çimento Ticaretini Tekeline Alan TeĢebbüslerin Davası
ve Karar
1993 yılında bazı çimento üreticileri, AB çimento pazarında faaliyet gösteren 33 çimento üreticisinin, Topluluk çimento pazarını koruyan ve denetleyen Avrupa Çimento Federasyonu (CEMBUREAU) çatısı altında birleşerek çimento üretimini tekellerine geçirdiklerini iddia ederek bu teşebbüslerin aleyhine Avrupa Komisyonuna dava açmıştır.
1994 yılında Komisyon kararını vererek mağdur olduklarını iddia eden çimento üreticilerinin bu şikâyetini haklı bulmuştur. 33 çimento üreticisinin CEMBUREAU çatısı altında birleşerek haksız eylemlerini haklıymış gibi göstermeye çalıştıkları kanaatine varmıştır.
Komisyon 33 çimento üreticisine haksız kazanç sağladıkları bu faaliyetlerine son vermeleri gerektiğini bildirmiştir. Rekabet ortamını ihlal eden bu teşebbüslere toplam 248 milyon Euro para cezası keserek bu cezayı mağdur olan çimento üreticilerine geri ödemeleri gerektiğini kendilerine bildirmiştir.209
4.4.4. Herhangi bir TeĢebbüsün diğerini Devralmasına
Yönelik Dava ve Karar
Topluluk genelinde batan bir teşebbüsün diğer bir teşebbüs tarafından devralınmasına nadir müsaade edilmektedir. Komisyonun, bu tipte devralma yoluyla
208 Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği, a.g.e. , s.6. 209
gerçekleştirilen bir birleşmeye göz yumduğu davalardan bir tanesi Kalli&Salz davasıdır.210
Kalli ismiyle anılan teşebbüs, kimyasal ve gübre madenlerinin ortaya çıkartılması ve bu madenlerin işlenmesi işi ile uğraşan bir şirket iken, 1993 yılında aynı sektörde faaliyet gösteren Salz GmbH şirketini iflasın eşiğinden kurtararak devralmıştır. Aynı sektörde faaliyet gösteren diğer şirketler bu birleşme sonucunda rekabet yönünden olumsuz etkilendiklerini söyleyerek Komisyona şikâyet başvurusunda bulunmuşlardır. 211
Komisyon ise bu davaya yönelik kararını vermeden önce Salz GmbH şirketinin Kalli şirketi tarafından nasıl ve hangi şartlarda devralındığını ve neden birleşme kararı aldıklarını inceleyerek bir değerlendirme de bulunmuştur.
Komisyon verdiği kararda Kalli şirketinin Salz GmbH şirketini devraldıktan sonra sektörde tekel duruma geldiğini fakat bu durumunu henüz kötüye kullanmadığını ifade ederek bu devralmanın rekabete yönelik herhangi bir tehlikesi olmadığını belirtmiştir.212
4.4.5. Ġtalya’da Havayolu Sektöründe Rekabet Ġhlali Davası
ve Karar
1990‟lı yıllarda devletler ulusal ekonomilerini güçlendirmek için bazı politikalar uygulamışlardır. Devlet Yardımları bu politikalardan biri olarak değerlendirilmiştir. Devlet Yardımlarının verildiği sektörlerden biri havayolu taşımacılığıdır.
210EUR Lex, Case No IV / M.308- Kali – Salz / MdK / Treuhand, http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31994D0449:EN:HTML , (28.05.2011)
211 Official Website Of European Union, Commission decides that no aid was involved in the disposal
of the remaining State participation in Kali und Salz GmbH,
http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/00/610 , (28.05.2011)
212
Bu bağlamda Topluluk üyelerinin birçoğu ulusal havayolu şirketlerini devlet yardımları eliyle güçlendirme yolunu seçmiştir. AB üyesi devletlerin bu stratejiyi benimsemiş olması, İtalyan hükümetini de hareketlendirmiştir. İtalyan hükümeti, ülkesinin ulusal havayolu şirketi olan Alitalia‟yı devlet yardımı yoluyla güçlendirmek istemiştir. Bu talebini Avrupa Komisyon‟una bildirmiştir.
Avrupa Komisyonu, bu durumun AB genelinde haksız rekabet ortamına yol açmayacağına karar vererek İtalyan hükümetinin, Alitalia‟ya 1400 milyon Euro devlet yardımı vermesine müsaade etmiştir.213
4.4.6. Fransa’da Petrol Sektöründe Rekabet Ġhlali Davası ve
Karar
24.08.1999 tarihinde Fransa‟daki petrol şirketleri; Totalfine ve Elf şirketlerine güçlerini birleştirdikleri ve bu sayede piyasada hâkim durum yaratarak bu hâkim durumlarını kötüye kullandıkları yönünde dava açmıştır.
İddiaya göre Totalfine ve Elf şirketleri, ülkedeki enerji ve lojistik sektörünü kontrollerine geçirmişlerdir. Aynı sektörlerde faaliyet gösteren enerji ve lojistik şirketlerinin rekabet alanlarını daraltmışlardır.
Avrupa Komisyonu 09.09.2000 tarihinde bu davaya yönelik kararını vermiştir. Totalfine ve Elf şirketlerinin birleştikten sonra haksız rekabete neden olduklarını tespit etmiştir. Birleşme sonrası otoyollarda 70 servis istasyonu açan Totalfine & Elf‟in bu şirketlerini rakiplerine satmalarını talep ederek dosyayı kapatmıştır.214
213 Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği, a.g.e. , s.14.
214 European Commission, Commission Decision of 9th February 2000 declaring a concentration to
be compatible with the common market& Case No: COMP / M.1628-TotalFina-Elf,