Lügatte katl, terk m ânâlarına gelen recm; ıstılahta m uhsan olan kim selerin yapm ış olduğu zina suçuna karşılık taşlanarak öldürülm esi anlam ına gelm ektedir. A tılan taş da recm kelim esi ile ifade edilmiştir. Çoğulu ise rücûm dur.14
Zinâ eden erkek ve kadına uygulanacak ceza, K u r’ân-ı K erîm ’de yüz sopa olarak belirlenm işken; Hz. Peygam ber (s.a.v)’in hadis ve uygulam alarında zinâ eden kim selerin evli olup olm am alarına göre verilecek cezalar da ayrılmıştır. Bu bağlam da Hz. Peygam ber (s.a.v) ‘zinâ eden kimse şayet bekârsa y ü z dayak ve bir sene sürgün; evli ile evli kim seler
zinâ ederse y ü z dayak ve recim v a r d ır ’. 15 buyurarak bu suçu işleyenleri m edenî
durum larına göre cezalandırm a yoluna gitmiştir.
K u r’ân-ı K erîm ’de recm ayetinin var olup olm adığı bir başka ifade ile nesh edildiği sürekli tartışm a konusu olmuştur. N eshin vârid olduğunu söyleyenler, recm ayetinin m etninin m ensuh, hükm ünün bâkî olduğunu ifade etm işlerdir.16Bu görüşü M üslim ’in Sahih’inde yer alan bir rivayet de desteklem ektedir:
“ ... U beydullah b. A bdullah b. Utbe, A bdullah b. A bbas’ı şöyle derken işittim demiştir. Ö m er b. Hattâb, R asûlüllah (s.a.v), m inber üzerinde otururken şöyle dedi: ‘H iç şüphe yok ki Allah, M uham m ed (s.a.v)’i hak din ile gönderm iş ve kendisine kitabı indirm iştir. O na indirilenlerden biri de recm ayetidir. Biz bu ayeti okuduk, belledik ve anladık. R asûlüllah (s.a.v) recm etti, ondan sonra biz de recm ettik. A m a insanların üzerinden uzun zam an geçerse korkarım b iri’: ‘B iz A llah’ın kitabında recm i bulam ıyoruz’ der de A llah ’ın indirdiği b ir farizayı terk etm ekle dalalete düşerler. G erçekten erkek ve kadınlardan zina eden kim se üzerinde m uhsan, beyyine, gebelik yahut da itiraf bulunm ak şartı ile recim A llah’ın kitabında haktır.” 17 M üslim ’in Sahih’inde yer alan bu rivayete göre recm konusu, m etni nesh edilmiş, hükm ü bâkî kalm ış b ir cezadır. Hz. Peygam ber (s.a.v) uygulam aları ile recm evli kim selere verilen bir cezâ-i müeyyidedir.
Hz. Peygam ber (s.a.v)’in em riyle İslâm î dönem deki ilk recm, Y ahudilere uygulanm ıştır.18 A bdullah b. Ö m er (r.a) kanalıyla gelen bir rivayette R asûlüllah (s.a.v)’e zinâ eden b ir erkek ve zinâ eden bir kadın getirilm iş, bunun üzerine Hz. Peygam ber (s.a.v), kalkarak Yahudilere: ‘Z inâ eden bir kim seye siz Tevrat’ta ne ceza uyguluyorsunuz?’ diye sormuştur. Yahudiler: ‘Yüzlerini karaya boyar, kendilerini yük üzerine bindirir, yüzlerini
14 Bilmen, Kâmus, III, 21. 15 Müslim. “Hudûd”, 12 (1690).
16 Çetin, Abdurrahman, “Nesih”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2006, XXXII, 580. 17 Müslim, “Hudûd”, 15 (1691).
birbirlerine ters döndürerek sokaklarda dolaştırırız.’ cevabını verm işlerdir. Hz. Peygam ber bunun üzerine: ‘D oğru söylüyorsanız o halde T evrat’ı g etirin’ buyurm uştur. Y ahudiler hem en T evrat’ı getirerek okumuşlar, recm ayetine gelince okuyan genç elini recm ayetinin üzerine koym uş ve onun evvelindeki ve sonrasındaki ayetleri okumuştur. Hz. Peygam ber (s.a.v)’in yanında bulunan A bdullah b. Selâm: ‘B una em ir buyur da elini kaldırsın!’ demesi üzerine Yahudi elini kaldırm ış, elinin altında gizlediği recm âyeti ortaya çıkmıştır. Bunun üzerine Hz. Peygam ber (s.a.v) her ikisinin de recm edilm esini em retm iştir.” A bdullah b. Ömer: ‘Ben de onları recm edenlerdendim . Y em in olsun ki Y ahudi kadının kendi vücudunu eli ile koruduğunu gördüm ’ dem iştir.19 Hz. Peygam ber (s.a.v)’in ilk uyguladığı recm bu bağlam da ehl-i kitaba olmuştur.
Eslem kabilesinden M â’iz b. M âlik isim li bir sahâbî, M üslüm an olduktan sonra Hz. Peygam ber (s.a.v)’in huzuruna gelerek zinâ yaptığına dair itirafta bulunm uştur. İlk huzura çıkışında R asûlüllah (s.a.v), bu sahâbîden yüz çevirmiş; ancak M â’izbu itirafından geri durm am ış ve ısrarla zinâ ettiğini tekrarlam ıştır. Bunu dört defa dile getirm esi üzerine Hz. Peygam ber (s.a.v): ‘sende delilik var m ı?’ diye sorması üzerine adam: ‘H ayır ya R asûlüllah’ demiştir. Hz. Peygam ber(s.a.v): ‘Peki hiç evlendin m i?’ şeklinde soru yönetm iş; bunun üzerine M â’iz b. M âlik ‘evet’ cevabını vermiştir. Hz. Peygam ber ‘bunu götürün de recm edin’ buyurunca sahâbîler bu emri uygulam ak üzere M â ’iz ‘i götürerek, herhangi bir bağlam a veya kuyu kazm a işlemi yapm adan ellerine geçen kem ik, tuğla, topaç parçaları ile recm işine başlam ışlardır. Canı acıyan M â ’iz, koşup kaçm ak istem iş ancak diğer sahâbîlerde ardından giderek H arre denilen m evkiye geldiklerinde taş atm a işine devam ederek M â ’iz b. M âlik’i recm etm işlerdir.20 Hz. Peygam ber (s.a.v), recm uygulanan bu kim se hakkında: ‘M â ’iz öyle b ir tövbe etti ki, eğer üm m etim den büyük bir topluluk bu tövbeyi etseydi, ben ancak o zam an kâfi görebilirdim , M â ’iz için dua ed in !’ buyurarak kendisine recm uygulanan bu sahâbînin pişm anlık duyarak güzel bir tövbe ettiğini haber verm iştir.21
R asûlüllah (s.a.v)’in recm cezası uyguladığı kişilerden birisi de Ğ am id kabilesinden zinâ eden bir kadındır. B u kadın b ir gün A llah R asûlü (s.a.v)’in huzuruna gelerek: ‘Ya Rasûlüllah! Ben zinâ ettim, beni tem izle’ demiştir. Hz. Peygam ber (a.s) ise onu geri gönderm iştir. Ertesi gün olunca kadın, ‘Y a R asûlüllah beni niye geri gönderiyorsun. Herhalde sen beni de M â ’iz ’i geri çevirdiğin gibi çevirm ek istiyorsun. V allahi ben zinâdan
19 Müslim. “Hudûd”, 26 (1699).
20 Müslim, “Hudûd”, 20 (1694); Dârimî, “Hudûd”, 12 (2320); İbn Sa’d, et-Tabakât, IV, 324. 21 İbn Sa’d, et-Tabakât, IV, 324.
gebe kaldım ’ dedi. Efendim iz (s.a.v)’de ‘Şimdi git doğurunca g el’ demiştir. K adın çocuğunu doğurunca b ir bez parçasına sararak R asûlüllah (s.a.v)’a getirdi ve ‘işte onu doğurdum ’ dedi. ‘G it çocuğu sütten kesene kadar em zir’ buyuran Hz. Peygam ber (s.a.v), kadının çocuğu sütten kesip getirdiğini ve artık onun elinde ekm ek parçası tutabildiğini söyleyerek tekrar huzura geldiğinde R asûlüllah (s.a.v) çocuğu E n sâr’dan birine vererek kadının recm edilm esine hüküm verm iştir. G öğsüne kadar bir çukur kazılıp, insanlara em rederek kadının recmi gerçekleştirilm iştir. Recm i uygulayanlardan biri de H âlid b. Velîd idi. O attığı taşlardan birinden kendisinin yüzüne kan sıçradığını görünce kadına kötü sözler söylemiş, ancak Hz. Peygam ber (s.a.v) tıpkı uyguladığı diğer cezalarda olduğu gibi bu recm de de kadına olum suz sözler söylenm esine m üsaade etmemiştir. ‘Y avaş ol ey Hâlid! N efsim elinde olan A llah’a yem in olsun ki, kadın öyle b ir tövbe etti ki, başka bir günahkâr tövbe etseydi elbette a f edilirdi’ buyurm uş22 ve bu kadının cenaze nam azını da kılm ıştır.23
Böylece Hz. Peygam ber (s.a.v) anne karnındaki çocuğun nikâhtan mı yoksa zinâdan mı olduğuna bakm aksızın ham ile kadının recm edilm esi ertelemiş; doğumu, hatta çocuğun belli bir yaşa gelm esini beklem iştir.
Efendim iz (s.a.v)‘in uyguladığı bir başka recm cezası ise birinci bölüm de de kısmen bahsettiğimiz bir bekâr erkek ile evli kadının zina etmesi üzerine kadına uygulanan cezadır:
Bedevîlerden bir zât R asûlüllah (a.s)’a gelerek ‘ Y a Rasûlüllah! Senden Allah aşkına benim için ancak kitabullah ile hüküm verm eni dilerim .’ Dedi. Y anındaki diğer adam ise: ‘Evet Y a Rasûlüllah! A ram ızda A llah’ın kitabı ile hükmet! B ana da müsaade b u yur!’ dedi. Hz. Peygam ber (s.a.v): ‘S öyle!’ dedi. O zât: ‘Benim oğlum bu adam ın çırağı idi. D erken karısı ile zinâ etti. H em en onun adına yüz koyunla b ir câriye fidye verdim. B ir de sordum ki benim oğlum a yüz sopa vurulup, bir yıl sürgün cezası; bunun karısına da recm gerektiğini söylediler’ dedi. Hz. Peygam ber (s.a.v) : ‘N efsim elinde olan A llah’a yem in ederim ki aranızda A llah’ın kitabıyla hükm edeceğim . Y üz koyunla hizm etçi sana geri verilecek. O ğluna da yüz sopa ve bir yıl sürgün vardır. Ey Üneys! Şu adam ın hanım ına gidip de bunu sor. E ğer itiraf ederse recm et! buyurdu. K adının itirafı üzerine recm uygulandı.”24
A sr-ı saadet dönem inde recm uygulanan bir başka şahıs da nam aza giden bir kadına saldıran, ona tecavüz eden bir adamdır. İsmi kaynaklarda zikredilm eyen bu şahıs,
22 Müslim, “Hudûd, 5 (1695); Dârimî, “Hudûd”, 17 (2329); İbn Mâce “Hudûd”, 9 (2555). 23 Müslim, “Hudûd”, 5 (1695).
nam az kılm ak üzere yola çıkm ış olan bir kadını görm üş ve ona tecavüz etmiştir. K adın çığlık atarak, oradan kaçm ayı başarm ış ve bir m uhacir topluluğuna rast gelm iştir. Başından geçenleri anlatan kadının dediklerini dinleyen topluluk oraya giderek kadının kendisine tecavüz ettiğini sandıkları adamı alıp kadına getirm işlerdir. K adın “E vet bu o adam .” D eyince adamı Hz. Peygam ber (s.a.v)’e getirmişler. Hz. Peygam ber (s.a.v)’de adam ın recm edilmesini em retmiştir. Olayı asıl yapan kişi “Y a R asûlüllah onu yapan benim demesi üzerine Hz. Peygam ber kadına “G it seni A llah affetsin!” demiştir. M asum olan diğer adam a da güzel sözler söyleyerek gönlünü almıştır. Tecavüzü yapan adam için de “Onu recm edin!” buyurm uştur. Recm edilen kişinin de samimi bir kalp ile tevbe ettiğini bildirm iştir.25