RDA ile Birlikte Değişen Kurallar: RDA ve AACR2 Karşılaştırması

RDA’nın MARC alanlarında uygulanması noktasında birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. RDA/MARC çalışma grubu RDA verilerinin kodlanmasını sağlamak için MARC21 formatındaki değişiklikler için bir takım öneriler geliştirmiştir. Bibliyografik verilerin kodlanması ve sıralanması için mevcut MARC21 alanlarını kullanarak bu yapıya eklemeler yapılmasını önermişlerdir. Bu durum, RDA ve MARC21 kullanıcılarının MARC verilerinin görüntülenme formatında değişiklik yapılmasına gerek olmadığının göstergesi olacaktır.

3.2.6.1. Kısaltmalar

RDA'yla birlikte yapılan değişiklik, daha az kısaltma kullanılması olmuştur.

AACR2’de, hem kart katalog alanlarından hem de elektronik katalog kayıtlarının ilk zamanlarda ekonomik olmaması sebebiyle elektronik depolama alanından tasarruf etmek için belirli kelimelerin kısaltılmasını kural olarak konmuştur. Mevcut bilgi ortamında, bu tür ekonomik durumlara ihtiyaç duyulmadığı için, RDA’nın temel ilkelerinden birisi, “gördüğünüzü kaydedin” olmuştur. Bu durum katalogcuların bir

50 bilgi kaynağından doğrudan bilgi aktarımı ve daha az kısaltma yapması anlamına gelmektedir (Zabel ve Miller, 2011: 219).

RDA standartlarına göre veri girişlerinde kısaltma kullanılmamasına yönelik uygulamalar incelendiğinde; MARC 250 basım bildirimi alanında kullanım, MARC 264 yayın bildirimi alanında yayın bilgisinin olmadığı veya şüpheli olduğu durumlarda kullanım, yine MARC 264 alanında yayın yerini bildirirken kullanım ve MARC 300 fiziksel niteleme alanında fiziksel unsarların bildiriminde kullanım olduğu belirlenmiştir. Bu uygulamalara yönelik örnekler aşağıdaki gibidir.

Tablo 3.1: Basım bilgisi AACR2 ve RDA farkı

Basım bilgisi: AACR2’de basım bilgisi kısaltılarak verilirken, RDA’da açık halini ve kaynakta yer aldığı şekliyle yazılır.

AACR2: 250 |a gnşl. 2. bs. RDA: 250 |a genişletilmiş ikinci basım

Tablo 3.2: Yayın bildirimi AACR2 ve RDA farkı

Yayın bildirimi: AACR2’de yayın alanında bilgi mevcut değil veya şüpheliyse köşeli parantez ve Latince kısaltmalar kullanılırken, RDA’da yine köşeli parantez kullanılır fakat açık şekilde yazılır (Keenan, 2014: 454).

AACR2: 260 |a [s.l.] : |b [s.n.], |c 2015. RDA: 264 |a [Place of publication not identified] : |b [publisher not identified],

|c 2015.

Tablo 3.3:Yayın yeri yazımı AACR2 ve RDA farkı

Yayın yeri: AACR2’de yayın yeri bilgilerinin yazımında kısaltmalar kullanılırken, RDA’da bu durum kısaltma kullanılmadan ve ayrıntısı verilecek şekilde gerçekleşmektedir

AACR2: 260 |a Washington, DC :

|b Microsoft Press, |c 2012.

RDA: 264 |a Washington, District of Columbia, United States :

|b Microsoft Press, |c 2012.

51 Tablo 3.4: Fiziksel niteleme AACR2 ve RDA farkı

Fiziksel niteleme: AACR2’de cilt, sayfa sayısı ve diğer fiziksel detaylar bilgi verilirken kısaltma kullanılırken, RDA’da bu alanlar kısatlma kullanılmadan verilmektedir. kataloglamayı yapan kütüphaneciler tarafından düzeltilerek verilirken, RDA’da bu durum bilgi kaynağında yer aldığı şekilde kaydedilir ve doğru ifadesi MARC 500 notlar alanında verilir.

Tablo 3.5: Hataların düzeltilmesi AACR2 ve RDA farkı AACR2: 260 |a Buenos [Aires] :

|b Instituto geográfico militar, |c 1975.

RDA: 264 |a Buenos : |b Instituto geográfico militar, |c 1975.

500 |a Buenos Aires’te yayınlanmıştır.

3.2.6.3. Kurallar

AACR2’ye göre, eserde dört veya daha fazla yazar bulunması halinde MARC 245 alanı |c alt alanında yalnızca ilk yazar verilip diğer yazarlara ilişkin [et al.] / [ve bşkl.] şeklinde köşeli parantez içerisinde kısaltma kullanılarak bilgi verilmezken, RDA’da ise ilk yazarın MARC 100 alanına girişi yapılır ve MARC 245 sorumluluk bildirimi alanında tüm yazarlara ait bilgi girişi yapılmaktadır.

Tablo 3.6: Değişen kurallar AACR2 ve RDA farkı AACR2: 245 00 |a Greece / |c David

Willett… [et al.]

700 1# |a Willett, David

RDA: 100 1# |a David Willett

245 10 |a Greece / |c David Willett, Carolyn Bain, Michael Clark, Des Hannigan, Paul Hellander, Jeanne

52 Oliver.

700 1# |a Bain, Carolyn 700 1# |a Clark, Michael 700 1# |a Hannigan, Des 700 1# |a Hellander, Paul 700 1# |a Oliver, Jeanne

3.2.6.4. Yeni tanımlama Unsurları

AACR2’de yayın ve dağıtım bildirimi için MARC21 formatında “260” alanı kullanılırken, RDA’da telif, üretim, çoğaltma ve dağıtım bilgilerini ayırt edici biçimde sunmayı amaçlayan “264” alanı kullanılır.

Tablo 3.7: Yeni tanımlama unsurları AACR2 ve RDA farkı AACR2: 260 |a Washington, DC :

|b Microsoft Press, |c 2012.

RDA: 264 |a Washington, District of Columbia, United States :

|b Microsoft Press, |c 2012.

AACR2’de, bilgi kaynağına yönelik olarak materyal türü için genel materyal belirteci MARC 245 alanı |h alt alanı kullanılırken, RDA’ ile birlikte 3 farklı alan kullanılmaya başlanmıştır. Bu alanlar 336 içerik alanı, 337 medya alanı ve 338 taşıyıcı alanı olmuştur (El-Sherbini ve Curran, 2011: 11).

Tablo 3.8: Yeni tanımlama unsurları-2 AACR2 ve RDA farkı AACR2: 245 |a Information retrieval

|h [elecktonik research]

RDA: 245 |a Information retrieval 336 |a text |2 rdacontent 337 |a audio |2 rdamedia 338 |a audio disc |2 rdacarrier

AACR2’de yetke verileri için MARC alanları yer almıyorken, RDA’da yetke verileri için MARC alanları tanımlanmıştır. Bu alanlar;

53 Tablo 3.9: MARC alanları yetke verileri

046 Tarihler

370 Yer

371 Adres

372 Etkinlik alanı

373 Kurum

374 Meslek

375 Cinsiyet

376 Aile bilgisi

77 Dil

Kaynak: Özel (2015: 34-36)

Bir bibliyografik kaydın hangi standartlara göre oluşturulduğu içeriğe bakılarak belirlenebilir. Bunun için MARC standardında yer alan “Descriptive Cataloging Form, Leader/18” alanında kullanlan belirtece bakılmalıdır. Bu durum ISBD noktalama işaretlerinin kullanıldığı anlamına gelir.

Tablo 3.10: MARC Leader/18 alanında ISBD belirtecinin kullanımı

AACR2: LDR/18 ….“a”…. RDA: LDR/18 ….“i”….

Ayrıca MARC 040 alanına bakılarak oluşturulmuş olan kataloglama kaydının hangi kataloglama standardına göre girildiğini belirlemek mükündür (Blythe, Gunther v Spurgin, 2013: 176).

Tablo 3.11: MARC 040 alanında kataloglama standardı belirteç kullanımı AACR2: 040 ## |e aacr RDA: 040 ## |e rda

Yapılan tüm değişiklikler üretilen bilgi kaynaklarının elektronik ortamda etkin bir şekilde tanımlanması ve RDA’nın kavramsal modellerle ilişkilendirilmesi açısından önemli ve gereklidir. RDA ile birlikte kullanıcılara, değişen, artan bibliyografik olarak kaydedilen bilgi kaynaklarına daha kolay yoldan erişim, esneklik ve kullanım olanağı sunulacaktır.

4. ARAŞTIRMA ALANININ ÖZELLİKLERİ VE BULGULARIN