Rüştiyeler, bir müdür, öğretmenler, her sınıf için birer öğretmen yardımcısı ve hizmetlilerden oluşmuştur. Rüştiyelerin idaresinde öncelikli olarak müdürler sorumlu tutulmuştur. Ayrıca öğrencilerin düzen, disiplini ve terbiyeleri, öğretimin seyri, rüştiyenin temizlik ve tertibi, kanun ve talimatların uygulanmasından da müdürler sorumludurlar.
Müdürler okula erken gelip, işlerini bitirdikten ve öğrenciler dağıldıktan sonra, en son olarak gitmek zorunda olmuştur. Müdürün mazareti ve izine ihtiyacı olduğunda, Rüştiye Okulları İdaresi ile irtibat kurması emredilmiştir. Eğer bir günden fazla izin söz konusu olduğunda, müdürlerin yerine tecrübeli ve uygun bir öğretmeni vekil bırakmaları şartı getirilmiştir. Müdürlere öğretim ve eğitim sırasında, öğretmenler arasında uzmanlık alanlarına göre derslerin paylaştırılması, öğretim ve eğitimin aksamadan gitmesi, öğretmenler, öğretmen yardımcılarının görevlerini yapıp yapmadıklarının kontrol ve takip edilmesi gibi sorumluluklar verilmiştir. Ayrıca öğrenciler hakında tutulması gereken defterleri tutmuşlar, yevmiye, devam, devamsızlık gibi gerekli bilgileri işledikten ve onayladıktan sonra bu defterleri bir de Rüştiye Okulları İdaresi’ne sunulmasından sorumlu olmuşlardır.
Bu amaçla rüştiyelerde altı çeşit defter tutulmuştur.Bunlar;
− Demirbaş Defteri(Esas Defter), okulda bulunan kitaplar, ders araç-gereçleri ve diğer eşyaların tek tek numaralandırılmış olarak kaydedildiği ve onaya sunulmadan önce öğretmenlerin de imzaladıkları defterlerdir.
− Gider Defteri, okulların aylık masraflarının, nerelere, ne kadar, ne maksatlarla yapıldığının, tek tek yazılıp kaydedildiği defterlerdir.
− Künye Defteri, öğrencilerin, okula kayıt tarihleri, baba ve veli adları ile meslekleri, ikamet adresleri, yıl sonunda aldıkları notların ve mezuniyet durumlarının yazılı olduğu defterlerdir. Bu defterin öğretmen ve hizmetliler için olanı da vardır.
- 17 -
− Devam Defteri, öğretmenlerin ve öğrencilerin devam-devamsızlıklarının yazılı olduğu defterlerdir.
− Tezkere Kayıt Defteri, Bakanlıktan, İdareden ve diğer makamlardan gelen emir ve yazılar ile bunlara cevap olarak yazılan yazıların karalama şeklinde kaydedildiği ve yazılı olduğu defterlerdir.
− Teftiş Defteri, Müfettişlerin teftişleri sırasında ve sonrasında idare ve öğretim-eğitim hakında tespit ve görüşlerinin yazılı olduğu defterlerdir.
Öğretmenlere gelince, ders vakitlerinde kesinlikle okulda olmaları zorunluluğu getirilmiştir. Ders esnasında kılık kıyafet yönünden uygun kıyafetler giymek, yalnızca belirlenen ders kitapları ve kitaplar içindeki bilgileri aktarmak mecburiyetinde olmuşlardır. Öğrencilerin devam devamsızlık durumunu deftere işlemiş ve bunları idareye bildirmişlerdir. Öğrencilerle ciddiyeti bozmadan, seviyeli bir irtibat kurarak, öğrencileri kontrol edip rehberlik yapmışlardır.
Öğretmen derse gelemeyecek bir mazareti olduğunda bunu önceden veya en geç bir gün sonrasında bildirmek mecburiyetinde olmuştur. Bu mazaretler bir haftaya yakın veya daha fazla sürecek olursa yerine uygun birisinin geçici olarak görevlendirilinceye kadar, müdür tarafından geçici olarak başka bir öğretmen görevlendirilmesi uygulanmıştır. Derslerine düzenli olarak gelip gitmeyen ve devamsızlığı alışkanlık yapan öğretmenlerin ilkinde uyarılması, sonrasında merkeze bildirilmesi ve maaşlarından kesme cezası, devamsızlığın devam etmesi halinde ise görevden uzaklaştırma cezası da verilmiştir.
Hizmetliler ise okulun temizlik işlerinden sorumlu olmuştur. Bunun yanında müdürün verdiği işleri yapmak ve emirleri de yerine getirmek zorunda olmuşlardır.
Kapıcılar da okulunu giriş çıkış, ders esnasında öğrencilerin ayakkabılarının güvenliğiden, öğrencilerin akşam eve dönüşlerinde başlarında bulunmak görevlerinde de bulunmuştur. Tatil zamanlarında, hizmetliler ve kapıcılar okulun her türlü temizlik, bakım ve benzeri işlerinde birbirlerine yardım ekmek mecburiyetinde olmuşlardır32.
32 M. CEVAD; Maârif-i Umûmiyye Nezâreti’nin Târihçe-i Teşkîlâtı ve İcrââtı, Matbaa-i Âmire:1338(İstanbul:1927), (Haz.:KAYAOĞLU Taceddin. Yeni Türkiye Yayınları. Ankara:2001), ss. 323-325.
- 18 -
b) Çalışma Süresi ve Tatiller
Rüştiyelerin çalışma süreleri; bulundukları yerdeki maârif meclisleri tarafından tespit edildiğinden, bölgeler ve vilayetler arasında bazı farklılıklar göstermiştir. Ancak yine de ortak anlayış; Eğitim-Öğretim Genel Kanunnâmesi’nin 25’inci maddesi uyarınca, Ekim (Teşrin-i evvel) ayı başında öğretim ve eğitime başlanıp, Temmuz ayı başına kadar derslere devam edilmesi olmuştur. Temmuz ayının başından, bu ayın on beşinde yapılmaya başlanacak genel sınavlara hazırlanmak için öğrencilere imkan sağlanmıştır. Genel ve bütünleme sınavlarından oluşan sınav süresi, Temmuz’un on beşinden Ağustos’un başına kadar devam etmiştir. Ağustos’un başında okul kapanmış ve üçüncü haftasının sonuna kadar yaz tatili uygulanmıştır.
Bunun yanında Ramazan ayının üçüncü haftasının sonundan, Şevval ayının birinci haftasının sonuna kadar Ramazan Bayramı tatili, Kurban Bayramı içinde, Zilhicce ayının ilk haftasının sonundan, üçüncü haftasının başına kadar, bir hafta tatil uygulanmıştır. Ayrıca, Cuma günleri hafta sonu tatili uygulanarak, mübarek gecelerin günlerinde, padişahların tahta çıkış ve doğum günlerinde de tatil uygulamasına gidilmiştir33. Bunların dışında tatil yapılması kesinlikle yasaklanmıştır.
c) Muhasebe İşleri
Rüştiyelerin aylık masrafları müdürler tarafından takip edilerek, nereye, ne kadar ve ne şekilde harcama yapıldıysa düzenli olarak Gider Defterine kaydedilmiştir. Ayrıca bu defterler her ayın sonunda diğer öğretmenlere de imzalatılmıştır. İsraftan ve gereksiz harcamalardan kaçınılmış, yapılacak harcamalarda okulun idare kurulunun da görüşlerine yer verilmiş, dikkate alınarak iş görülmüştür. Her öğretim-eğitim yılı sonunda, bu harcamaların yazılı olduğu defterin bir örneği, tasdik ettirilmek üzere Rüştiye Okulları İdaresi’ne gönderilmiştir34.
33 Halil AYTEKİN; İttihad ve Terakki Dönemi Eğitim Yönetimi, G.Ü. Yayınları. Yayın No:20., Ankara:
1991, ss. 54-57.
34 M. CEVAD; a. g. e., s. 317.
- 19 -
d) Öğrenciler
Rüştiyelerde kayıt işlemleri devlet tarafından gayet ciddi bir iş olarak ele alınmıştır.
Bu işle ilgili olarak, okul idareleri, muhtarlar ve mülki idare amirleri görevli sayılmışlardır. Her ne olursa olsun bu eğitim çağındaki çocukların okullara kaydedilip eğitim almaları sağlanmıştır. Bu konuda okul idareleri, başvuranlar arasında da hiçbir ayırım gözetmeksizin, bedeni ve ruhi yönden sağıklı olmaları koşuluyla, kayıtlarını yapmaya mecbur tutulmuşlardır. İlk olarak, rüştiyelere kayıt yaptıracak öğrencilerin mahelle muhtarları ve ihtiyar heyeti tarafından bir listesi hazırlanıp okul idarelerine verilmiştir. Kayıt işlemleri sırasında; öğrencilerin hükümet doktorları tarafından verilecek aşı karnelerinin olması, vatandaş olduklarını gösterir belgeye sahip bulunmaları ve yaşlarının on beşi geçmemiş olması, bedeni ve ruhsal yönden sağlıklı olmaları şartları aranmıştır. Bu belgelerin bulunmadığı veya alma durumunun olmadığı durumlarda velinin yazılı beyanı belge yerine geçmiştir. Ayrıca velisinin adresi, meşguliyeti de tespit edilmiştir35. Öğrenci kayıtları öğretim-eğitim yılı başlamadan bakanlığın ilan ettiği şartlar ve esaslar çerçevesinde sınavla ilk okul diploması olanlar, birinci sınıfa, olmayanlar uygun oldukları sınıflara kaydedilmiştir. İsimleri kayıt defterine yazıldıktan itibaren rüştiye öğrencisi olan bu öğrenciler, öğretim ve eğitim kanunlarına uymak, resmi okul kıyafeti giyerek, öğrencilere yakışır hal ve hareketleri sergilemek, okullarına ve öğrenimlerine devam etmek mecburiyetini taşımışlardır.
Öğrencilerin uymak zorunda oldukları kuralların başında, okulda ders kitapları, araç ve gereçleri dışında çakı, bıçak gibi delici ve kesici alet bulundurmamaları olmuştur.
Bunun yanında yüksek meblağlarda para taşımaları, altın ve gümüş gibi gibi değerli eşya getirmeleri yasaklanmıştır. Tütün ve sigara içmeleri ise kesinlikle yasak olan öğrencilerin, bunları bulundurmaları da kesinlikle yasaklanmıştır.
Bu davranışlarda bulunan öğrencilere önce uyarma sonra velisine bildirme ve devamı hususunda okuldan uzaklaştırma ve kaydının silinmesi gibi cezalar verilmiştir.
35 Halil AYTEKİN; a. g. e., ss. 49-50.
- 20 -
Mazeretleri dolayısıyla okula gelemeyecek olan öğrencilerden, velisinden haberli kağıdı getirmesi zorunluluğu uygulanmıştır. Velisinden habersiz olarak, izin verilmemiş ve devamsızlık yapanlara teneffüse çıkmama, hafta sonu okulda yazı çalışması yapma, geçici olarak okuldan uzaklaştırma gibi cezalar verilmiştir. Bunların yanında önemli yaptırımlar da uygulanmıştır. Devamsızlıkları bir mazerete dayanmayan öğrenciler hakkında önce velisine ihtar, para cezası ve devamsızlığın alışkanlık haline gelmesi durumunda da hapis cezası verilmiştir36.
Hastalık durumunda, öğrencinin iyileşinceye kadar evinde dinlenmesi, hükümet doktorundan alınması şart koşulan raporun velisi tarafından okul idaresine bildirilmesi şart koşulmuştur. Öğrencilerin bu tür durumlarının idare tarfından takip edilmesi zorunlu tutulmuş ve bu konularda kesinlikle adam kayırma ve iltimas yapılmaması sağlanmıştır.
e) Dersler
Eğitim-Öğretim Genel Kanunnamesi’nin 23’üncü maddesine göre rüştiyelerde verilmesi planlanan dersler şu şekilde belirtilmiştir.
Dini Bilgilere Giriş, Osmanlıca Dilbilgisi Kuralları, Dilbilgisi, Kurallı Yazı Yazma, Yeni Öğretim Usullerine göre Arapça ve Farsça, Osmanlı Tarihi, Osmanlı Coğrafyası, Defter Tutma Usulü, Geometriye Giriş, Beden Eğitimi, rüştiyenin faaliyet gösterdiği bölgeye göre ve ticaret merkezlerinde Yabancı Dil (Rumca, Ermenice, Sırpça, Boşnakça, Arnavutça başta olmak üzere Latince, İngilizce, Rusça ve Almanca), son sınıfta da seçmeli olarak Fransızca’dır.
Tanzimat dönemi sonunda ise Askeri Rüştiye dersleri; Matematik, Geometri, Coğrafya, Tabiat Bilgisi, Mantık ve Arapça Dilbilgisi, Osmanlıca Dilbilgisi, Fransızca, Türkçe Dilbilgisi, Güzel Yazı, Resim, Söz Dizimi, Farsça, Farsça Dilbilgisi şeklini almıştır37.
36 Halil AYTEKİN; a. g. e., s. 50.
37 Necdet SAKAOĞLU; Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, Bilgi Üniv. Yay., İstanbul: Mart-2003. s. 76.
- 21 -
İlerleyen zaman içerisinde bir çok değişikliklere ve düzenlemelere maruz kalan rüştiye eğitiminde özellikle Sultan II. Abdülhamit zamanında gelişme ve yayılmaya paralel olarak idadilerin içinde yer almışlardır. Ayrıca İdadilere hazırlayıcı olma niteliği taşıdığından, ders programları da aşağı yukarı birbirine yakın olma özelliği göstermiştir38.
f) Yapılan Sınavlar ve Değerlendirme
Rüştiyelerde üç çeşit sınav yapılmıştır. Bunlar;
− Öğrenci Kayıt Kabul Sınavı,
− Ara Sınav,
− Genel Sınav
− Bütünleme Sınavı’dır.
Öğrenci Kabul Sınavı; tatil süresinin sona ermesinde, yeterli sayıda üyeden oluşturularak, toplanmış komisyonlar tarafından yapılmıştır.
Rüştiyelere kayıt olacak öğrenci sayıları daha önceden Rüştiye Okulları İdaresi’nce tespit edilerek bildirilmiştir. Sayının aşılması durumunda öğrencinin ikametgah adresine göre rüştiyeler arasında yönlendirilmişler böylece denge sağlanmıştır. Birinci sınıfa kayıt yaptırmak isteyen öğrencilerden öncelikle ilkokul (iptida) diplomasına sahip olma zorunluluğu aranmıştır. Diploması olmayanlar önce ilkokul (iptida) derslerinden oluşan bir sınava tabi tutulmuştur. Bu sınavlarda sorulacak sorular komisyonlarda görevli öğretmenler tarafından idareden gönderilen basılı evraklara yazılıp onaylandıktan sonra tekrar idareye geri gönderilmesi zorunluluğu uygulanmıştır. Sınav sonucunda kayıt yaptırmaya hak kazanan öğrencilerin isimleri ve notları, öğretim-eğitim senesi başlamadan önce idareye bildirilmiş ve onay alındıktan sonra hemen sene başında kayıtları yapılmıştır.
Askeri Rüştiye’lere giriş ile alakalı olarak, Ali fuat CEBESOY’un aynı eserinde, Mustafa Kemal’in Askeri Rüştiye’ye nasıl girdiğine bakalım.
38 Bkz.: Ekler Bölümü: Rüştiyelerde Okutulan Derslerin Haftalık Saat Saylarını Gösterir Tablo, s. 156.
- 22 -
“Mustafa sınıf arkadaşlarından biriyle yaptığı kavga sonucunda Selanik Mülkiye Rüştiyesi’nden ayrıldı. Büyük annesi bu kadar tahsili kafi görüyordu. Annesi ise okuma taraftarı idi. Mustafa Kemal, der ki:
- Onlar okusun mu, okumasın mı? diye aralarında münakaşa ettikleri sıralarda ben kararımı çoktan vermiş bulunuyordum. Asker olacaktım. Komşumuzda Kadri Bey adında bir binbaşı oturuyordu. Oğlu Ahmet, Askeri Rüştiye’ye devam ediyor ve mektep elbisesi giyiyordu. Onu gördükçe ben de böyle elbise giymeye hevesleniyordum. Sonra da sokaklarda subaylar görüyordum. Bu dereceye vasıl olabilmek için takip edilmesi lazım gelen yolun Askeri Rüştiye’ye girmek olduğunu anlıyordum. Annemi şöyle bir yoklayayım dedim. Hiç taraftar olmadı. Şiddetle reddetti.
Mustafa Kemal, ailesinden habersiz Askeri Rüştiye’nin kabul imtihanlarına girdi ve kazandı. Sağladığı başarıyı göz önünde tutarak öğrenim süresi dört yıl olan rüştiyenin üçüncü sınıfına aldılar. Zübeyde Hanım, bu emrivâkiyi kabul zorunda kaldı.39”
Ara sınıflara kayıt yaptırmak isteyenler de rüştiye programına göre ilgili sınıf derslerinden sınava tabi tutulmuştur. Rüştiye tahsili dışında öğrenim görenlere, kesinlikle diploma verilmemiş ve bir yıl daha öğrenime devam ederek sonrasında mezun olabilme imkanı verilmiştir40.
Ara Sınavlar; üç ayda bir Aralık/Ocak (Kanun-ı evvel) ve Mart aylarının başında, okul idaresi ve her dersin öğretmeni tarafından oluşturulan komisyonlar tarafından yapılmıştır. Sınav sonunda okul idaresi sınavın nerden nereye kadar yapıldığını ve konuların nerden nereye kadar işlendiğinin yazılı olduğu bir liste hazırlayıp, onayladıktan sonra idareye sunmakla zorunlu tutulmuşlardır.
Genel Sınavlar; her öğretim-eğitim yılı sonunda Rüştiye Okulları İdaresi tarafından bütün rüştiyelerin öğretmenleri arasında herkesin kendi rüştiyesi dışında başka bir rüştiyede görevlendirilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Genel sınavlar başlamasına bir ay kala idareden hazır basılmış listeler gönderilmiştir. Sınavların başlamasından on gün önce de dersler kesilerek öğrencilerin sınava hazırlanmaları sağlanmıştır. On altı dersten ayrı ayrı yapılan sınavlar esnasında müdür, görevli öğretmenler ve gözetmenlerden başka hiçbir kimsenin bulundurulmaması esası uygulanmıştır. Yalnızca öğrencilerin
39 Ali Fuat CEBESOY; a. g. e., s. 24.
40 M. CEVAD; a. g. e., s. 330.
- 23 -
tespiti için kapıcılar kapıda hazır bulundurulmuştur. Sorular, öğrencilere öğretmenler tarafından sözlü olarak yöneltilmiş ve sözlü olarak cevap istenmiştir. Sınav esnasında öğretmenler, öğrencilere karşı eşit, adaletli ve nazik davranmak mecburiyetinde olmuştur.
Bir öğretim-eğitim yılı süresinde birkaç kez hasta olup, üç ay veya daha uzun süre derslere katılamayanlar, durumlarını hükümet doktorundan alcakları bir raporla belgelemek mecburiyetinde kalmıştır. Böylece sınava girip girmemekte isteklerine bırakılmıştır. Girmemeyi tercih edenler bir sonraki öğretim-eğitim yılının Öğrenci Kayıt Kabul Sınavları döneminde sınava tabi tutulmuştur. Girmeyi tercih edip başarılı olanlar sınıf geçmiş, başarılı olamayanlar sınıfta kalmış sayılmıştır. Bu durumda bir sonraki kayıt kabul sınavları döneminde sınava girmek daha avantajlı olmuştur.
Genel sınavların sonunda öğretmenler tarafından, öğrencilerin isimlerinin ve aldığı notların yazılı olduğu iki nüsha liste hazırlanıp onaylandıktan sonra ayrı birer zarfa konularak okul idaresine teslim edilmiştir. Bu listelere yazılan notlar hiçbir suretle değişmez nitelikte olmuştur. Daha sonra bu listelerin biri öğrencilere duyurulmak üzere okulda bırakılmış, diğeri ise Rüştiye Okulları İdaresi’ne onaylatılmak üzere gönderilmiştir.
Okul idaresinde kalan zarftaki notların öğrencilere ilan edilmesi, notların tekrar bir listeye yazılıp onaylanması sonrasında olmuştur. Bu süre zarfında ortaya çıkabilecek sorunlardan, bu kurallara uymayanlar sorumlu tutulmuştur41.
Öğrencilere verilen notlar, “10, 9; Pekiyi, 8; İyi, 7, 6; İyiye Yaklaşık, 5; Orta, 4;
Ortaya Yaklaşık, 3; Zayıf, 2, 1; Kötü” şekilde olmuştur. Öğrenciler başarılı olabilmek için, her dersten geçer not olarak asgari “4”, sınıf geçmek ve diploma almaya hak kazanmak için gerekli olan, genel not ortalamasının, “onda altısını ” almak mecburiyetinde olmuşlardır.
Tam not ortalasından yüksek not almış bir öğrencinin, iki ana dersten “4”ten düşük almış olduğu notu varsa, Genel Sınavların sonunda bu iki dersten Bütünleme Sınavına
41 M. CEVAD; a. g. e., s. 331.
- 24 -
tabi tutulmuştur. Bu sınavda başarılı olamayan ve iki den fazla dersten, “2”den düşük notu olan öğrenciler sınıfta kalmış sayılmıştır.
Tam not ortalamasının “yarısından” ve “onda altısı”ndan “3” not düşük alan öğrencilere zayıf derslerinden, Bütünleme Sınavına katılarak notlarını yükseltebilme imkanı da tanınmıştır. Bütünleme sınavlarında yalnız bir dersten, geçer not olan “4”ten
“3” not düşük alanlar tekrar sınava tabi tutlmuş, iki dersten düşük not alanlar sınıfta kalmış sayılmıştır.
Genel ve Bütünleme sınavları sonunda başarılı olup diploma almaya hak kazananlara, Eğitim-Öğretim Genel Kanunnamesi’nin 155’inci maddesi uyarınca karne verilmiştir.
Genel Sınavlar sonunda mezun olmaya hak kazanan öğrencilere ise toplam genel not ortalamasının “onda altısını ” almış olanlara bakanlıktan onaylı diplomalar verilmiştir. Bu diploma dereceleri de oranlarına göre şu şekilde dercelendirilmiştir; “160 - 144 arası; Pekiyi, 143 - 126 arası; İyi, 125 - 107 arası; İyiye Yaklaşık” dır. Not ortalaması alınan notların toplamının ders sayısına bölünmesiyle elde edilmiştir. O oranlar ise, “9 ve üstü; Pekiyi, 8; İyi, 7, 6; İyiye Yaklaşık ” şeklinde tespit edilmiştir.
Ayrıca öğrencilere bir de hal ve hareketleri, okula devam-devamsızlıklarının göz önünde bulundurulduğu, ayda 1, dört ayda 5 ve yılda 10 numara, Davranış Notu verilmiştir. Bu not öğrencinin sınıf geçmesine etki yapmamış ancak, ödüllendirmelerde, bir mükafat ile ödüllendirilmesine katkıda bulunmuştur42. Bütün bu yapılan değerlendirmelerde, göz önünde bulundurulan esaslar olmuştur. Bunlar;
− Öğrencilere programın amacının kavratmak,
− Öğrencilerin öğrendikleri bilgileri gerçek hayatta, kullanabilir hale getirmek
− Bir üst okula hazırlamaktır43.
42 M. CEVAD; a. g. e., ss. 332-333.
43 Halil AYTEKİN; a. g. e., s. 53.
- 25 -
g) Öğenci Davranışlarının Değerlendirilmesi
Rüştiye öğrencilerinin; okula devam devamsızlık, arkadaşlarıyla olan ilişkileri, sergilemiş oldukları hal, hareket ve davranış durumlarının olumlu taraflarına göre ödüllendirilmiş, olumsuz taraflarına göre ise cezalandırılmıştır.
Ödüller; aferin, tahsin, takdir, İftihar ve mükafat’tan oluşmuştur.
Ödüllendirme şartları, sayıları ve veren kurum ile ilgili esaslar şu şekildedir;
Aferin; Okul Müdürülüğü tarafından, bir hafta boyunca güzel davranışlar sergileyene, bir adet, bir ay sonunda derslerini iyi yapanlara bir adet, pek iyi yapanlara iki adet, ara sınavlarda tam not alanlara, iki adet verilmiştir.
Tahsin; Okul Müdürülüğü tarafından, sekiz adet aferin alana, bir adet, ara sınavlarda ikinci olana, bir adet verilmiştir.
Takdir; Okul Müdürülüğü tarafından, iki adet tahsin alana, bir adet, ara sınavlarda birinci olana, bir adet verilmiştir.
İftihar; Rüştiye Okulları İdaresi tarfından, iki adet tahsin ve iki adet takdir alana verilmiştir.
Mükafat; Rüştiye Okulları İdaresi tarfından, iki adet iftihar alana verilmiştir.
Bu ödüllerden aferin, tahsin ve takdir yazılı belgeler iken iftihar ise bu ödüle layık olan öğrencinin isminin Celi Hatt ile bir levha üzerine yazılıp sınıf duvarına asılması şeklinde olmuştur.
Bunların yanında ara sınavlarda birinci olan öğrenciler değerli kitaplarla ödüllendirilmiştir. Öğretim-eğitim senesi sonunda üç kez kitapla ödüllendirilmiş olan öğrenciler Rüştiye Okulları İdaresi Müdürlüğü’nden görevlendirilen bir memur tarafından, okul idaresi, öğretmenler ve öğrencilerin hazır bulunduğu bir zamanda, topluluk huzurunda iltifat edilerek, sınıf şeritlerinin üst kısmına Sarı Şerit takılarak
- 26 -
ödüllendirilmiştir. Bu ödüllendirme ile alakalı olarak, Ali Fuat CEBESOY’un aynı eserinde, Mustafa Kemal ile ilk tanışmalarında dikkatini çeken bir anısı da şu olmuştur.
“...
Bu sırada çavuş işaretinin üzerindeki sarı şerit dikkatimi çekti. Neye delâlet ettiğini sordum. Meğer Fransızca imtihanına girmiş, başarı kazanmış, ondan dolayı bu şeridi ilave etmişler...44”
Cezalara ise; tevkif, izinsizlik, geçici uzaklaştırma, tard ve kayıt silme cezasından oluşmuştur.
Tevkif; Okul Müdürlüğü tarafından, ödevini ve görevini yerine getirmeyenlere, biradet, sınıfa yoklamadan sonra gelenlere, girip çıkarken düzeni bozanlara, bir adet, tekrarı halinde iki adet, notlarını düzenli tutmayanlara, iki adet verilmiştir.
İzinsizlik; Okul Müdürlüğü tarafından, bir hafta boyunca on adet tevkif alanlara, bir adet, bir haftada iki kez yoklamadan sonra gelenlere, dersten kaçanlara, öğrtemen ve öğretmen yardımcılarına karşı gelenlere, okul kurallarına uymayanlara, düzeni bozanaları ve terbiyesizlik yapanlara, bir adet, ara sınavları hiç yapmayanlara, ancak iki (zayıf) not alanlara, not tutmayanlara, bir adet verilmiştir.
Geçici Uzaklaştırma; Okul Müdürlüğü tarafından, dört hafta izinsizlik cezası alanlara, iki hafta izinsizlik cezasına gelmeyenlere, okul kurallarına karşı gelenlere, arkadaşlarıyla kavga edenlere, okul dışında öğrenciliğe yakışmayan hal ve hareketler sergileyenlere, izinsizlik cezası neticesinde akıllanmayanlara, tard cezası için İdareye bildirilenlerin durumları kesinleşinceye kadar, velisine haber gönderilip (bir hafta okula kabul edilmeme) geçici uzaklaştırma verilmiştir.
Tard; Rüştiye Okulları İdaresi tarafından, Okul müdürüne, öğretmenlere ve öğretmen yardımcılarına şiddetle karşı gelmeye cesaret edenlere ve bunu
Tard; Rüştiye Okulları İdaresi tarafından, Okul müdürüne, öğretmenlere ve öğretmen yardımcılarına şiddetle karşı gelmeye cesaret edenlere ve bunu