Putin'in Çeçenistan'a Yönelik Uyguladığı Politika

1996 Ağustos kayıtlarına göre Çeçenistan'ın son resmi statüsü 2001 tarihine kadar ertelenmiştir. Bu zamana kadar Çeçenistan resmi ordu komutanı Aslan Mashadov'un devlet başkanlığında bağımsız kabul edilmektedir. Bununla beraber Moskova'ya göre bu yenilgi utanç vericiydi ve her iki tarafın da öç almak ve birbirlerini sınamak için yaptıkları bir savaşmıştır.

Öncekilerden daha hırslı ve saldırgan biri olan Putin'in atanması, ayaklanma olan bölgelerde ordu tarafından yapılacak olan yeni uygulamaların habercisi olmuştur. 1999 Ekimi'nde Moskova'da apartmanlarda bir çok kişinin ölümüne ve pek çok maddi zarara sebebiyet veren bir dizi bombalama olayları şaibeli bir biçimde Çeçenlerin suçlanmasında bahane olarak kullanılmıştır. Bu olaydan Çeçen ayrılıkçılarını sorumlu tutan hükümet vakit kaybetmeden ayaklanma bölgelerine saldırı düzenlemeye başlamıştır. Kampanyayı gerilla muhalefet kuvvetlerine karşı, başkent Grozni'yi yok eden ve diğer şehirleri de enkaz yığını haline getiren Rus güçlerinin üstün gelmesi karakterize edilmektedir.

Daha önce olduğu gibi savaş süreci yavaş ve dolambaçlıydı. Kitle imha silahlarının sistematik olarak kullanımı ve ağır silahlarla yapılan hücumlar izne bağlıydı205. Ancak 2000 yılının ilk aylarında Rusya, ulusal ve uluslararası protestoları dikkate almayarak Çeçenistan'ı tamamen idaresi altına almıştır. Dağlardan gerilla saldırılarına devam eden savaşçılar ile Çeçenlerin stratejisi Rusya'yı mümkün olduğu kadar uzun süre denge dışı tutmaktır206.

Rusya parlamentosunda Çeçenistan'ı temsil edecek üyenin belirleneceği seçim öncesi direnişçiler Moskova ile işbirliği yapan Çeçenler'e yönelik saldırılarını yoğunlaştırdı. İnterfaks Ajansı'nın haberine göre, Urus - Martan kasabası Belediye Başkanı'nın oğlu, evinin kapısını çalarak, "Sana Moskova'dan paket geldi" diyenlerin

205 _{http://www.chechnya.com , (2003-02-23)}

206 _{MANSUR, Raul; Moskova. Görsel Gezi Rehberleri Serisi, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 1999,}

bıraktığı bombalı çantanın patlamasıyla öldü. Seçime aday olarak katılan İsa İbrahimov'un evine de bombalı saldırı düzenlendi. İbrahimov'un oğlunun hafif yaralandığı saldırı, çevredeki evlerde de hasara yol açtı. Bu arada Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin'in doğduğu Yekaterinburg kentinde faaliyet gösteren mafya grubu, seçimlere katılmak amacıyla parti kurdu.

Moskova'da yayınlanan İzvestiya gazetesinin manşetten verdiği habere göre, bölge halkının yakından tanıdığı Uralmaş adındaki yasadışı grubun üyelerinden bazıları sabıkalı, bazıları da polis tarafından aranan kişiler. Kuruluş belgelerinde mafya partisinin amacının, "halkın isteklerinin toplumsal ve siyasi yaşama aktarılması olduğu" belirtilmektedir. Kentte kısa bir süre sonra belediye, valilik ve Rusya parlamento seçimleri yapılacaktır. Rusya'da şimdiye kadar çok sayıda mafya üyesi, dokunulmazlığa kavuşabilmek amacıyla seçimlere katılmıştı. Ancak, mafyanın "resmen" parti kurduğu ilk kez görülmektedir207.

İzvestiya'ya göre, parti lideri Aleksandır Habarov, 1996 yılında, izinsiz silah taşımak dahil, değişik suçlardan tutuklanmış bir kişidir. Habarov'un yardımcısı ve hareketin "iki numaralı" ismi işadamı Aleksandır Kruk, partinin "kasası". 23 kurucu arasında yer alan "baba" lakaplı Konstantin Tsıganov, polis tarafından arandığı için Rusya dışına kaçmış bir kişidir. İzvestiya, Yekaterinburg polisinin kısa bir süre önce düzenlediği operasyonda "bazı parti mallarına el konulduğunu" yazmıştır. Gazetenin sözünü ettiği "parti malları", sekiz kalaşnikov, beş tabanca, tanksavar mayın ve çok sayıda mermiden oluşuyor! Siyasi mücadeleyi silahla yürüten partinin faaliyetlerinin başında ise, seçimlerdeki olası rakiplerinin telefon konuşmalarını dinleyerek şantaj yapmaktır.

Mafya partisinin asıl gelir kaynağını ise, Yekaterinburg'taki bal üreticilerinden ton başına 200 dolar haraç almak. Kent Valisi Eduard Rossel, bölgede Uralmaş adında bir mafya grubu olduğunu kabul etmemektedir, ancak güvenlik kuvvetleri parti üyelerine karşı gizli operasyonlarda bulunmaktadır. İşin ilginç yanı, parti tüzüğünde,

"üyeleri partinin, parti de üyelerinin davranışlarından sorumlu değildir" maddesinin bulunması. İzvestiya, "Mafya partisi ciddi-ciddi seçimlere hazırlanıyor" diye yazdı.

İnternet’te direnişçilerin görüşünü yansıtan Kavkaz sitesi de, "hain" olarak nitelediği dört kişinin "cezalandırıldığını" duyurdu. Kavkaz, şeriat mahkemelerinin Moskova ile işbirliği yapan 34 kişi hakkında ölüm cezası kararı aldığını, 80 kişinin dosyalarının ise incelendiğini belirtti. Çeçen Yüksek Askeri Konseyi üyesi Supyan Abdullayev, bugün yapılacak seçimleri, "anlamsız bir siyasi şov" olarak niteledi. Oylamayı "yasadışı" olarak tanımlayan Abdullayev, "Ruslar, seçimi engellemeye çalışacağımızı söylemektedir. Ama, olmayan bir şey engellenmez ki "dedi. Rusya'da parlamento seçimleri geçen aralık ayında yapılmış, ancak şiddetli çatışmalar nedeniyle Çeçenistan'da sandık kurulmamıştı.

Putin bu olayla beraber çok puan topladı ve böylece Yeltsin de nihayet, keyifsiz208 olduğu açıkça görülen başkanlık koltuğunu başkasına devretmek gerektiğini hissetti209. Keyifsiz başkan yeni yılın başında emekliye ayrıldığını açıkladı. 2000 Martı'na ayarlanan başkanlık seçimlerinde Putin'in oyların % 50'sini alarak ilk turu alması biraz sürpriz oldu. Bastırılmış Çeçenya soruni çözülmediği takdirde Putin dikkatini Rusya'nın bozuk siyasi ve ekonomik yapıları üzerine yoğunlaştıramayacaktı. Bunun ilk belirtileri arasında Putin'in birçok hükümet tarafından benimsenen geniş özerklik uygulamasını kısıtlamayı önermesi gösterilebilir210.

Putin'in yakın ilişkiler içinde bulunduğu FSB’ nin211 büyük bir rol ile görevlendirildiği de gayet açıktır. Ülke dışında Putin'in en büyük soruni, batıda hükümetin puan toplamasını sağlamak ve destek bulmaktır ve buna dayanarak finansal kaynak bulacağını ummaktadır. Daha geniş açıdan bakıldığında Güvenlik Konseyi'ne sürekli üyeliği Rusya'ya üst seviyede ses getirmektedir, fakat bir zamanlar etkisinin

208 _{http://www.rambler.ru , (2003-02-23)}

209 _{“Moscow And Astana’s Three Priorities” 21 June 2000, Current Digest of the Post-Soviet Press, 19}

July 2000: 17.

210 _{YELTSİN, Boris; Geceyarısı Günlükleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2000, s.12-}

45, 98-100

211 _{Rusça’sı Federalnaya Slujba Bezopasnosti gibi olan, 3 sözcüğün baş harflerinin birleşimiyle ortaya}

çıkmıştır. Türkçe’ye tam tercümesi “Federal Güvenlik Servisi” şeklindedir. http://www.fsb.gov.ru , (2003-01-22)

yoğun olduğu dünyanın pek çok bölgesinde -örneğin Orta Doğu ve Afrika- ağırlığı göz ardı edilmektedir. Yeltsin dönemi boyunca Ruslar Putin'den ve yeni başbakanı Mikhail Kasyanov'dan daha çok şey beklemişlerdir212.